Ania Ngata ti Masakbayan ti Kinadoktor?

TI PANAGIMTUOD maipapan iti masakbayan dagiti doktor ket masansan nga agbanag iti pagarup a rumang-ay ti teknolohia ken no dagitoy ti mangsublat kadagiti doktor a mangaramid iti maulit-ulit a trabaho tapno ad-adu ti tiempo a maipaayda kadagiti indibidual a pasiente. Siempre, ti masakbayan dagiti doktor ket mainaig iti nalawlawa pay ti saklawenna a saludsod maipapan iti masakbayan ti sangatauan. Ti dua a libro ti Biblia a mangilawlawag iti dayta a masakbayan ket nainaig iti pakasaritaan ni Jesus ken dagiti apostolna. Agpada dagitoy nga insurat ti maysa a doktor.

Apay nga interesadotayo iti panangmatmat ti maysa a doktor kadagitoy a pakasaritaan? Ania ti pakainaigan dagitoy iti masakbayan dagiti doktor ken dagiti pasiente? Apay a segseggaan dagiti doktor ti tiempo a saanton a kasapulan ti propesionda?

Adu a doktor ti naannad a managpaliiw. Ni Lucas, a naawagan “ti dungdungnguen a mangngagas,” ti nagsurat iti dua a libro ti Biblia ken nangted iti detalyado a panangiladawan iti dadduma a masakit nga inagasan ni Jesus ken dagiti apostol. (Colosas 4:14) Tulongannatayo ngarud ni Lucas a mangamiris kadagitoy a saludsod: Talaga aya a napasamak dagitoy? No kasta, ania ti ipamatmat daytoy kadagiti doktor ken pasiente ita?

Nasukimat ti Medikal a Pammaneknek

Naaddaan ni Lucas iti gundaway a nangpaneknek iti kasasaad dagiti namilagruan a panangagas babaen iti panagsaludsodna a mismo kadagiti nakasaksi. Mainayon pay, kanayon a nagbiahe a kakuyog ni apostol Pablo. Nabatad a bayat a nagkaduada, pinaimbag ni Pablo ti adu a tao. Bayat ti panangusigtayo iti salaysay ti doktor maipapan iti dua a kasta a panangagas, paliiwem no kasano ti kaadu dagiti detalye nga insalaysayna.

Imbaga ni Lucas ti panawen, petsa, ken lugar a nakapasamakan dagiti sumaganad a pagteng: Agtengnga ti rabii idi iti umuna nga aldaw ti lawas, ket maysa a grupo dagiti Kristiano ti adda  iti kuarto iti maikatlo a kadsaaran idiay Troas a Romano a probinsia ti Asia. (Aramid 20:4-8) Mabasatayo dagiti detalye: “Maysa nga agtutubo a lalaki a managan Eutico ti nakaturog iti nargaan bayat ti agtultuloy a panagpalawag ni Pablo, ket idi nakul-ob iti pannaturogna, natnag manipud iti maikatlo a kadsaaran ket inakupda a natay.” Ket babaen iti pannakabalin ti Dios, inagasan ni Pablo ti agtutubo sa pinagbiagna manen. Kalpasan ti pannanganda, “inyawidda a sibibiag ti ubing a lalaki ket di marukod ti pannakaliwliwada.”​—Aramid 20:9-12.

Impadamag ni Lucas a nagkaduada met ken ni Pablo idiay Malta. Pinadagus ida ni Publio, “ti katan-okan a lalaki” iti isla, idi nangaramid ni Pablo iti sabali pay a milagro a pakairamanan ti maysa a lalaki. Kadagidi nga aldaw nga awan pay dagiti antibiotiko, mabalin a mamagpeggad iti biag ti kasasaadna. Insalaysay ni Lucas: “Ti ama ni Publio siiidda a naparigatan iti gurigor ken sika, ket ni Pablo simrek a napan kenkuana ket nagkararag, impatayna kenkuana dagiti imana ket pinaimbagna. Kalpasan a napasamak daytoy, dadduma kadagiti tattao iti isla nga addaan saksakit nangrugida met nga umay kenkuana ken maagasan.”​—Aramid 28:7-9.

Ania ti Nangkombinsir iti Doktor?

Insurat ni Lucas dagiti salaysay iti libro dagiti Aramid idi mapaneknekan pay dagiti agbasbasa iti  salaysayna dagiti napasamak babaen ti pannakisaritana kadagiti tattao a nairaman. Maipapan iti inlanadna iti libro ti Biblia a naipanagan kenkuana, insurat ni Lucas: “Natuntonkon ti amin a bambanag manipud iti pangrugian buyogen ti kinaumiso . . . tapno naan-anay a maammuam ti kinapudno ti bambanag.” (Lucas 1:3, 4) Ti nakita ken nasirarak daytoy a doktor ti nangkombinsir kenkuana a pudno dagiti pannursuro ni Jesus. Dagiti namilagruan a panangagas ket paset dagidiay a pannursuro, a nangipaay iti pakaibatayan ti panamati kadagiti padto ti Biblia nga inton agangay maparmekton ti sakit babaen iti aramid ti Dios. (Isaias 35:5, 6) Kas maysa a doktor a nairuam a mangas-asikaso iti panagsagaba, mabalin a makaparagsak ken Lucas ti mangpanunot iti tiempo a saanton a kasapulan ti propesionna. Magustuam kadi ti kasta a namnama?

Makapainteres ta daytoy ti ipaay ti masanguanan kadagiti agayat iti Dios, sadinoman ti pagnanaedanda ditoy daga. Ikari ti Biblia nga iti sidong ti Pagarian ti Dios, “awanto ti agtataeng nga agkuna: ‘Masakitak.’” (Isaias 33:24) Adu a doktor iti kaaldawantayo ti nagkuna nga adda nainkalintegan a pangibatayan iti panamati kadagiti kari ti Biblia.

‘Nagustuak Unay Dayta’

“Kas iti kaaduan a tattao, inadalko ti kinadoktor tapno matulongak dagiti masakit,” kinuna ni Dr. Jon Schiller, maysa a doktor ti pamilia idiay Amianan nga America. “Nagustuak unay ti namnama maipapan iti lubong nga awanan iti sakit. Rinugiak ti nakigimong kadagiti Saksi ni Jehova idi nairingpaskon ti kursok iti kolehio maipapan iti pakasaritaan ti Makinlaud a sibilisasion. Impakita dayta a kurso a dagiti relihion ti makagapu iti adu a parikut, ken kasla kinamanaginsisingpet  ti panangusarda iti Biblia. Isu a pinampanunotko, ‘Ania a talaga ti kunaen ti Biblia?’

“Iti Kingdom Hall dagiti Saksi ni Jehova, damo a naatrakarak kadagiti nainggayyeman a tattao, a makaay-ayo no idilig iti adu nga am-ammok. Inasitgannak ti maysa a Saksi ket intukonna a sarungkarannak tapno pagsaritaanmi ti Biblia. Ti nakaallukoyak ket aniaman ti saludsodek, impakitana ti sungbat iti Biblia.

“Bayat a lumaklakayak, ad-adda nga apresiarek ti panagbalinko a maysa kadagiti Saksi ni Jehova. No ubingka pay a nangrugi kas maysa a doktor, adda namnamam a mangragpat iti napateg a banag. Ngem masansan a makitak dagiti maup-upay a tattao ta mariknada a pudno nga awan ti adu a naibanagda iti biag. Pagarupko a dagiti kapatgan a banag iti panagbalinko a Saksi ni Jehova ket addaantayo iti namnama iti masanguanan ken panggep iti biag. Doktortayo man, mekaniko, wenno dianitor, ammotayo a napateg ti ar-aramidentayo a panagserbi iti Dios; adda ar-aramidentayo maipaay ken Jehova. Ket dayta ti mangmangted kadatayo iti pannakapnek.”

“Rimmang-ay ti Pamiliami Gapu iti Panangyaplikarmi Kadagiti Prinsipio ti Biblia”

Maysa a doktor idiay Finland ni Dr. Krister Renvall, ket kaay-ayona ti makisarita kadagiti ubbing. Kinunana: “Maysa nga aldaw, nakisaritaak iti agtawen iti 12 a balasitang nga addaan iti makapapatay a kanser. Inikkannak iti maysa a libro a napauluan iti Ti Pudpudno a Talna ken Talged​—Sadino ti Paggapuanna? * Naallukoyak iti panangyebkasna iti pammatina bayat ti panagsagabana iti makapapatay a sakit, ngem awan tiempok a nangbasa iti libro. Kinapudnona, okupadoak unay idi iti trabahok iti maysa a klinika idiay Helsinki ket dakes ti epekto dayta iti pamiliak.

“Ngem sumagmamano a tiempo kalpasanna, innala ti asawak ti libro iti estante ket rinugianna a binasa. Dagus a nakombinsir a kinapudno ti basbasaenna. Maysa a Saksi ni Jehova ti simmarungkar kenkuana ket rinugianna ti nakipagadal iti Biblia. Idi damo, medio maamak ni baketko a mangibaga kaniak maipapan iti dayta. Ngem idi imbagana, kinunak, ‘Naimbag ti aniaman a makatulong iti pamiliatayo.’ Rinugiak ti nakipaset iti panagadal. Rimmang-ay ti pamiliami gapu iti panangyaplikarmi kadagiti prinsipio ti Biblia ken nangipaay kadakami iti baro a panangmatmat iti biag. Naragsakanak a makaammo iti namnama a maysa a lubong nga awanton ti sakit; natural nga adda kasta a panggep ti Dios para iti sangatauan. Di nagbayag, nabautisarankamin nga agassawa, ken idi agangay, nabautisaran metten ti uppat nga annakmi. Natay daydi balasitang a damo a nakisarita kaniak, ngem kayariganna a sibibiag latta ti pammatina.”

Kadagiti doktor, kumarkaro ti panangparigat ti napartak iti panagbalbaliwna a kagimongantayo. Kinapudnona, maidaydayaw ti panagsakripisioda a tumultulong kadagiti masakit. Ngem asidegen a dumteng ti kadakkelan a panagbalbaliw a mangapektar iti sangatauan. Buyogen ti panagtalek, adu a doktor ita ti mangsegsegga iti masanguanan a naikari iti Sao ti Dios​—maysa a lubong nga awan ti sakit! (Apocalipsis 21:1-4) Daytoy ti maysa a suheto a napateg a sukimatentayo a mismo.

[Footnote]

[Kahon/Dagiti Ladawan iti panid 10, 11]

“NAAWATAK NGA ADDA PANGGEP TI BIAG”

“Bayat ti panangaywanko kadagiti addaan an-annayen nga estudiante, nadlawko a naidumduma dagiti nagannak a Saksi ni Jehova. Nadlawko a nasaysayaat ti panangdaerda iti kasasaad nga adda anakda nga addaan an-annayen ngem iti dadduma a nagannak a kasta met la ti kasasaadda. Nadlawko met a nasaysayaat ti adalda ngem iti pagarupenyo gapu iti panggedanda. Dayawek ti pammatida. Nadadael ti pammatik gapu kadagiti mannursuro iti teoria ti ebolusion. Nupay kasta, ti panagadalko iti medisina ti nangtignay iti panaginteresko iti nakaskasdaaw a proseso ti biag.

“Maigiddato iti dayta, nabigbigkon a diak ammo a padakkelen dagiti annakko. Ania ti rumbeng nga iparitko? Ania ti iparegtak? Ania ti maitedko kas panggep iti biag? Ti biagko nagbalin nga awan mamaayna. Nagkararagak pay nga agkidkiddaw iti tulong.

“Idi kuan, inikkandak dagiti Saksi ni Jehova ti maysa a magasin maipapan iti panangkorehir ken panangtubngar kadagiti annak buyogen iti ayat. Nakitak a makatulong unay dagiti inlawlawagna a prinsipio ti Biblia, isu nga inawatko ti tukon nga agadal iti Biblia. Bayat a naammuak no apay a pinarsua ni Jehova ti biag ken no apay a natay ni Jesus, naawatak nga adda panggep ti biag. (Juan 3:16; Roma 5:12, 18, 19) Tiniritir ti ebolusion ti panagpampanunotko. Anian ti pannakabang-arko idi naammuak a saan a paset ti orihinal a panggep ti Dios ti sakit ken ipapatay! Ita, agtultuloy a mapnekak a mangisursuro kadagiti napasnek a tattao no kasano nga iti mabiiten, agasanto ti Dios ti amin a sakit.”

[Dagiti Ladawan]

Ni Helena Bouwhuis nagtrabaho kas doktor dagiti ages-eskuela nga ubbing idiay Netherlands

[Dagiti Ladawan iti panid 9]

Ti doktor ken mannurat ti Biblia a ni Lucas ti kadua ni Pablo a nagbiahe idi inagasan ti apostol ti ama ni Publio ken pinagungarna ni Eutico

[Dagiti Ladawan iti panid 10]

Ni Dr. Jon Schiller, Estados Unidos

[Dagiti Ladawan iti panid 10]

Ni Dr. Krister Renvall, Finland