Madaeram ti Sikor!

“KADAGITI kallabes a tawen, kimmaro ti panangikagumaan a mangbalanse iti trabaho, pamilia, ken ti dadduma pay a rebbengen.” Kasta ti kinuna ti nabiit pay a libro maipapan iti biag ti pamilia. Wen, agbibiagtayo iti makapasikor a tiempo. Ngem saan a masdaaw dagiti estudiante ti Biblia iti daytoy, ta impadto ti Biblia a dagitoy ti “napeggad a tiempo a narigat a pakilangenan.”​—2 Timoteo 3:1-5.

“Gagangay ti panagsikor,” kinuna ni Jesús nga addaan iti tallo nga annak. “Isu a masapul nga ammom no kasano a kontrolen dayta.” Aminentayo a nalaka nga ibaga dayta ngem narigat nga aramiden. Nupay kasta, addada praktikal a singasing ken prinsipio ti Biblia a makatulong kadatayo.

Panangdaer iti Pakasikoran iti Panggedan

Masikoranka kadi gapu kadagiti kasasaad iti panggedam? Ad-adda a marigatanka no dimo isarita dayta. Kas kuna ti Biblia iti Proverbio 15:22, “adda pannakapaay dagiti gakat no sadino nga awan ti kompidensial a saritaan.”

Dagiti managsirarak maipapan iti panagsikor iti panggedan isingasingda a “kasaritam ti amom: no dida ammo ti parikut, saanda a makatulong.” Daytoy dina kayat a sawen nga agunget ken maupayka. “Ti met laeng kinaalumamay ep-epenna dagiti dadakkel a basol,” kuna ti Eclesiastes 10:4. Agkalmaka ken liklikam ti makiriri. Nalabit makombinsirmo ti amom nga ad-adu ti magapuanan no basbassit ti pakasikoran.

Kasta met laeng ti maaramid iti dadduma a pakasikoran a mainaig iti panggedan, kas iti di pagkikinnaawatan ken panagaapa dagiti agkakatrabahuan. Sapulem dagiti nasayaat a pamay-an a mangrisut kadagita a problema, nalabit agsirarakka no kasapulan. Adu ti artikulo a naipablaaken iti daytoy a magasin a mabalin a makatulong. * No kasla saanen a marisut ti kasasaad, mabalin a ti kasayaatan ket baliwam ti panggedam.

Pannakabang-ar iti Pinansial a Pakarigatan

Adda met balakad ti Biblia a makatulong kenka a mangtaming iti pinansial a pakarigatan. Namagbaga ni Jesu-Kristo: “Isardengyo ti maringgoran maipapan kadagiti kararuayo no ania ti kanenyonto wenno no ania ti inumenyonto, wenno maipapan iti bagbagiyo no ania ti ikawesyonto.” (Mateo 6:25) Kasano a maaramid dayta? Babaen ti panagtalek nga ipaay kenka ni Jehova dagiti kangrunaan a kasapulam. (Mateo 6:33) Napudno ti kari ti Dios. Dayta ti mangparparegta ita iti minilion a Kristiano.

Siempre, masapul met nga “agmasiribka” no maipapan iti kuarta. (Proverbio 2:7; Eclesiastes 7:12)  Palagipannatayo ti Biblia: “Awan ti inyegtayo iti lubong, ket saantay met a mabalin ti mangitugot iti aniaman a banag. Gapuna, no adda pagtaraon ken pagkawestayo, mapnektayon kadagitoy a banag.” (1 Timoteo 6:7, 8) Realistiko ken praktikal ti mapnek iti bassit a bambanag. Lagipem ni Leandro, a naka-wheel-chair laengen gapu iti pannakaaksidentena. Inkagumaanda nga agassawa ti agsalimetmet iti kuartada. Inlawlawag ni Leandro: “Ikagkagumaanmi ti agekonomia. Kas pagarigan, iddepenmi ti di maus-usar a silaw tapno makaekonomia iti koriente. No usarenmi ti luganmi, iplanomi ti papanan ken aramidenmi tapno makaekonomiakami iti krudo.”

Matulongan dagiti nagannak ti annakda a maaddaan iti umiso a kababalin. Kastoy ti inamin ni Carmen nga anak ni Leandro: “No adda kellaat idi a magustuak, gatangek dayta, ngem tinulongandak dagiti dadakkelko a mangammo no ania ti kasapulan ken saan a kasapulan. Idi damo, narigat ti agbalbaliw, ngem nasursurok nga ilasin ti nagdumaan dagiti kayatko ken dagiti kasapulak.”

Komunikasion​—Mangbang-ar iti Sikor

Rumbeng a ti pagtaengan ti pakabang-aran iti sikor, ngem masansan a dayta ti kangrunaan a pagtaudanna. Apay? Dakamaten ti libro a Survival Strategies for Couples, a “dagiti agassawa . . . a medio masikoran, wenno agbimbinnusor, awan ti komunikasionda isu a masansan nga agsupiatda.”

Makatulong dagiti prinsipio ti Biblia a mangpasayaat iti komunikasion dagiti agassawa. Kuna ti Biblia nga adda “tiempo ti panagulimek ken tiempo ti panagsao” ken “ti sao iti umiso a tiempona O anian a nagsayaat!” (Eclesiastes 3:1, 7; Proverbio 15:23) Ti pannakaammo iti daytoy mabalin a lapdannaka a mangrugi iti makaburibor a saritaan no nabannog wenno masikoran ti asawam. Saan aya a nasaysayaat no urayem ti umiso a tiempo​—no nakasaganan nga umimdeng ti asawam?

Agpayso a no inibturam ti narigat nga aldaw ti panagtrabaho, nalabit saan a nalaka ti agkalma wenno aganus. Ngem ania ti mapasamak no ipeksam dagiti pakaupayam babaen ti nagubsang a pannakisaritam iti asawam? Palagipannatayo ti Biblia a “ti sao a makapasakit parnuayenna ti unget.” (Proverbio 15:1) Iti kasumbangirna, “ti makaay-ayo a sasao ket rara, nasam-it iti kararua ken makapaimbag kadagiti tulang.” (Proverbio 16:24) Mabalin a masapul ti determinasion tapno awan koma ti “makadangran a kinapait ken unget ken pungtot ken panagririaw ken nabassawang a panagsasao.” (Efeso 4:31) Ngem dakkel ti pagimbagan dayta. Dagiti agassawa nga addaan komunikasion ket aglinniwliwa ken agtinnulongda. “Kadagidiay agiinnuman a sangsangkamaysa adda ti sirib,” kuna ti Proverbio 13:10. *

Ti Karit iti Panagsasarita ti Nagannak ken Annak

Makakarit ti pannakisarita kadagiti annak​—nangruna no bassit ti tiempo ti maysa. Paregtaen ti Biblia dagiti nagannak a makisarita kadagiti annakda iti amin a gundaway, kas koma ‘no agtugawda iti balayda ken no magnada iti dalan.’  (Deuteronomio 6:6-8) “Masapul a biroken ti maysa a tao ti gundaway a makisarita,” kuna ni Leandro. “No kaduak ti barok iti lugan, gundawayak ti makisarita kenkuana.”

Ipapantayon a marigatan ti dadduma a nagannak a makisarita kadagiti annakda. Kastoy ti inamin ni Alejandra nga addaan iti tallo nga annak: “Diak idi ammo ti agimdeng. Masuron ken makonsiensiaak gapu ta awan ti nasayaat a panagsasaritami.” Kasano a rumang-ay ti nagannak? Rugiam a sursuruen ti agbalin a ‘nasiglat a dumngeg.’ (Santiago 1:19) “Ti panagimdeng ti kaepektibuan a panangkissay iti pakasikoran,” kuna ni Dr. Bettie B. Youngs. Masapul nga agimdengka a naimbag. Matmatam ti kasarsaritam. Dimo tagibassiten dagiti problema ti annakmo. Paregtaem dagiti annakmo a mangyebkas kadagiti riknada. Agimtuodka kadagiti maitutop a saludsod. Masansan nga ibagam nga ay-ayatem ida ken agtalekka a naimbag ti aramidenda. (2 Tesalonica 3:4) Makipagkararagka kadagiti annakmo.

Masapul ti panangikagumaan tapno mairuam ti naragsak a panagsasarita. Ngem makatulong dayta a mangkissay iti pakasikoran ti pamiliam. Makatulong ti komunikasion tapno maawatam no masiksikoran dagiti annakmo. Nasaysayaat ti panangipaaymo iti nainsiriban a panangiwanwan no maawatam dagiti rikna ken kasasaadda. Kamaudiananna, dagiti agtutubo a maparegta a mangibaga kadagiti pakasikoranda didanto ipeksa dayta babaen ti panagaramidda iti dakes.

Panagtitinnulong​—Sekreto ti Panangtaming Kadagiti Trabaho iti Pagtaengan

No mangmangged ti agassawa, mabalin a sabali pay a pakasikoran ti panangtaming kadagiti trabaho iti pagtaengan. Dadduma a mangmangged nga inna makadaerda babaen ti panangpasimple kadagiti trabahoda iti pagtaengan. Mabalin nga ibagada a saanen a mabalin wenno praktikal ti agisagana iti nagadu a taraon. Lagipem ti balakad ni Jesus iti maysa a babai a mangisagsagana iti nagadu a taraon: “Sumagmamano a banag ti kasapulan, wenno maysa laeng.” (Lucas 10:42) Isu a pagbalinem a simple. Isingasing ti libro a The Single-Parent Family: “Aglauya wenno aglutoka iti taraon a maluto iti maymaysa a kaserola tapno basbassit ti innawam.” Wen, mabalin a maksayan ti pakasikoran no mapasimple dagiti trabahom iti pagtaengan.

Ngem uray aramidem dayta, adu pay dagiti masapul nga iringpas. Aminen ti maysa a mangmangged nga ina: “Idi kabambannuagak pay, maasikasok ti amin. Ita ta bumaketakon, narigrigaten nga aramiden dayta. Dakes ti epekto kaniak ti nakairuamak idi nga apurado a panagbiag. Isu a ti pannakitunos ti tunggal miembro ti pamilia ket pakakitaan nga ipatpategdak, ket dayta ti makatulong kaniak tapno saanak unay a masikoran.” Wen, no agtitinnulong ti sangapamiliaan, mairingpas ti trabaho iti  pagtaengan nga awan ti siasinoman a maparigatan. Kastoy ti kinuna ti maysa a libro maipapan iti panangpadakkel iti annak: “Ti panangituding kadagiti annak iti trabaho iti pagtaengan ti maysa kadagiti kasayaatan a mangpatanor . . . iti pannakariknada nga adda maaramidanda. Mapatanor dagiti nasayaat nga ugali ken naimbag a kababalin maipapan iti trabaho no adda kanayon a trabaho iti pagtaengan.” Ti sangsangkamaysa a panagtrabaho iti pagtaengan ket ikkannaka met iti gundaway a makikadua iti annakmo.

Kinuna ni agtutubo a Julieta: “Makitak a mabang-aran ni nanangko no aramidek ti dadduma a trabahona. Maragsakanak iti dayta ket mariknak a mapagtalkanak. Tulongannak a mangapresiar iti pagtaenganmi. Ti panagsursuro a mangaramid kadagiti trabaho iti pagtaengan ti nangipaay kaniak iti pundasion iti masanguanan.” Kasta met ti insalaysay ni Mary Carmen: “Sipud pay idi babassitkami, insurodakamin dagiti dadakkelko a mangaywan iti bagimi. Dakkel ti naitulong daytoy kadakami.”

Dagiti Nasayaat a Pamay-an ti Panangsaranget iti Sikor

Ti panagsikor ket talaga a paset ti moderno a panagbiag; saanmo a maliklikan dayta. Ngem masursurom a daeran dayta. (Kitaem ti kahon iti panid 10.) Makatulong ti panangannurot kadagiti prinsipio ti Biblia. Kas pagarigan, no mariknam a saanmon a kabaelan ti maysa a kasasaad, laglagipem nga “adda gayyem a dumekket a nasingsinged ngem iti maysa a kabsat.” (Proverbio 18:24) Ilawlawagmo dagiti bambanag iti nataengan a gayyemmo wenno iti asawam. “Saanmo a bukbukodan,” kinuna ti maysa a sosiologo a ni Ronald L. Pitzer. “Ipeksam dagiti riknam ken pakadanagam iti kalmado ken manakem a tao a mabalin a makaawat ken mangipateg.”

Saritaen met ti Biblia ti ‘panangipaay iti gunggona iti bukodna a kararua.’ (Proverbio 11:17) Wen, nasayaat no asikasuem dagiti kasapulam. Kuna ti Biblia: “Nasaysayaat ti sangarakem nga inana ngem iti dua a rakem a napinget a panagtrabaho ken panangkamkamat iti angin.” (Eclesiastes 4:6) Ti panangilasin iti tiempo a maipaay iti bagim makatulong unay a mangbang-ar iti sikormo​—uray no sumagmamano a minuto laeng iti agsapa tapno uminum iti sangatasa a tsa, agbasa, agkararag, wenno agutob a sitatalna.

Makatulong met ti kalkalainganna a panagehersisio ken makapasalun-at a taraon. Palagipannatayo ti maysa a libro maipapan iti panangpadakkel iti annak: “No ipaayam ti bagim iti dadduma kadagiti nagpateg a tiempom ken bilegmo, kas man la agibangbangkoka iti pigsa a mabalinmo nga usaren inton kasapulam dayta. . . . No kanayon a mausar ti pigsa kaipapananna a masapul a maisubli manen dayta, ta no saan, kumapuyka wenno mapaksuyanka pay ketdi.”

Kanayonanna, ti Biblia tulonganna ti maysa a tao a mangpatanor kadagiti kalidad a kasapulan iti panangdaer iti sikor, kas iti “kinaalumamay,” kinaanus, ken kinaasi. (Galacia 5:22, 23; 1 Timoteo 6:11) Saan la a dayta, mangipaay ti Biblia iti namnama​—ti kari nga umay a baro a lubong a sadiay awanton ti amin a banag a mamagliday iti tao! (Apocalipsis 21:1-4) Nainsiriban ngarud nga iyugalim ti inaldaw a panagbasa iti Biblia. No kayatmo ti matulongan a mangirugi iti kasta a programa, maragsakan dagiti Saksi ni Jehova a tumulong kenka, nga awan bayadam.

Dina kayat a sawen a makapasikor ti panagbiag ti maysa a Kristiano. Ngem kinuna ni Jesus a mabalin a maliklikan ti “madagsenan . . . kadagiti pakaringgoran iti biag.” (Lucas 21:34, 35) Kasta met a no maam-ammom ni Jehova kas gayyem, isu ti pudno nga agbalin a kamangmo! (Salmo 62:8) Matulongannaka a mangdaer kadagiti pakasikoran iti biag.

[Footnotes]

[Blurb iti panid 11]

“Idi kabambannuagak pay, maasikasok ti amin. Ita ta bumaketakon, narigrigaten nga aramiden dayta. Dakes ti epekto kaniak ti nakairuamak idi nga apurado a panagbiag”

 [Kahon/Dagiti Ladawan iti panid 10]

No Kasano a Maksayan ti Panagsikor

▪ Ipaayam ti bagim iti umdas nga inana iti kada aldaw

▪ Taginayonem ti kalkalainganna a pannangan. Dimo sobraan ti mangan

▪ Makipasetka iti umno ken regular a panagehersisio, kas iti napartak a pannagna

▪ No adda pakadanagam, ibagam dayta iti maysa a gayyem

▪ Mangbusboska iti ad-adu a tiempo a kadua ti pamiliam

▪ Ipaaramidmo ti dadduma a trabaho ti balay

▪ Ammuem dagiti limitasion ti bagim ken emosionmo

▪ Mangikeddengka kadagiti kalat a maragpatmo; dika agbalin a perpeksionista

▪ Agbalinka nga organisado; maaddaanka iti balanse, nainkalintegan nga eskediul

▪ Patanorem dagiti Nakristianuan a kalidad a kas iti kinaalumamay ken kinaanus

▪ Mangilasinka iti tiempo nga agpaay iti bagim

[Ladawan iti panid 7]

Ti nadayaw a pannakisaritam iti amom maipapan kadagiti problema ket mabalin a mangkissay iti pakasikoran iti panggedan

[Ladawan iti panid 8]

Mabalin a makisarita ti nagannak kadagiti annakda maipapan kadagiti pamay-an a makasalimetmetda iti kuarta

[Ladawan iti panid 8]

Kas agtutubo, ibagam dagiti pakasikoram iti maysa a makatulong

[Ladawan iti panid 8, 9]

Mabalin a makatulong ti amin iti trabaho iti balay