Panangmatmat iti Lubong

Ti Teknolohia Pabassitenna ti Panagsasarita

Impadamag ti The Times ti London a “maamak ti adu a Britano a makisarita iti sangon-sango gapu ta ad-addan nga agpannurayda iti moderno a teknolohia.” Idi pinagsaludsodan ti British Gas ti 1,000 a nataengan, naammuan nga iti kada aldaw, bayat a siririing ti maysa nga ordinario a tao, kurang nga uppat nga oras nga “agus-usar iti teknolohia a nairanta la idi a pagpalpaliwaan ti tattao.” Sigun iti damag, “inaldaw a makabusbos ti ordinario a Britano iti 88 a minuto iti telepono, 62 a minuto iti cell phone, 53 a minuto iti e-mail ken 22 a minuto iti panag-text.” Kas panggupgop ti surbey, kumapkapuyen ti kinasigo a makikomunikar, kas iti sangon-sango a pannakisarita. Inamin ti adu kadagiti napagsaludsodan nga ag-text-da laengen “tapno maibagada ti kayatda ken makasalimetmetda iti oras agpaay iti nadayaw a pannakisarita wenno saandan a pulos a makisarita.”

 Nangina a Bisio

Nangina ti panagsigarilio, saan laeng a kadagiti mannigarilio no di ket uray kadagiti amoda ken kadagiti di mannigarilio, sigun ken Propesor Kari Reijula iti Finnish Institute of Occupational Health. Impadamag ti Web site ti Finnish Broadcasting Company a ti oras a nasayang iti panagsigarilio laeng ket “manglugi iti ekonomia ti nasion iti dandani 16.6 a milion a euro [$21 a milion] iti makatawen.” Mapattapatta a dagiti “trabahador nga agsigarilio iti sangakaha iti kada aldaw dida makapagtrabaho iti katupag ti 17 nga aldaw iti kada tawen.” Ti panaglangan iti trabaho gapu iti panagsakit ti mangnayon pay iti pakalugian. Kinuna pay ni Reijula: “Sigun iti panagadal, ad-adu met dagiti maaksidente kadagiti empleado a mannigarilio.” Kanayonanna, sigun iti damag, ti panagsigarilio padakkelenna ti magastos iti panagdalus ken iti panagusar iti koriente, “gapu ta masapul a kanayon a mausar ti kapigsaan a bentilasion.” Nakarkaro pay ti kinapudno nga “iti kada tawen, matay ti inggat’ 250 a di mannigarilio a taga Finland gapu kadagiti sakit a nainaig iti nalang-abda nga asuk ti sigarilio iti panggedan wenno kabayatan dagiti oras a dida agtartrabaho.”

Nalaka a Pannakagun-od iti Droga

Idiay Poland, nalaklaka a magun-odan dagiti droga a pagpalpaliwaan ngem iti serbesa, impadamag ti magasin a Wprost. “Nalaka a magun-odan dagitoy iti tunggal disco; club, pub, ken pagkaseraan; agraman kadagiti kolehio, haiskul, [ken] eskuelaan dagiti estudiante iti grado 7 agingga iti 9.” Kadagiti met daddadakkel a siudad, ti droga ket “mabalin a gatangen babaen iti telepono, ken naparpartak pay a sumangpet ngem iti pizza,” kinuna ti magasin. Ti nababa a presioda, nalaka a pananggun-od, ken ti “pagarup a di makadangran dagiti sintetiko a droga,” kinuna ti Wprost ti makagapu a padasen ti nasurok a kagudua kadagiti amin a Polako a tin-edyer ti agusar kadagitoy iti “di kumurang a maminsan.” Sigun ken ni Katarzyna Puławska-Popielarz, ti panguluen ti institusion a mangpapaimbag kadagiti agtutubo, ti napaut a panagdroga ket agresulta iti “panagpakamatay, pannakaatake ti puso, panagmauyong, ken nakaro a panagkuttong.”

Panangmisa Manen iti Latin

Idiay Alemania, “lumatlatak ti panangmisa iti Latin,” kinuna ti magasin ti damdamag a Focus. Ti papadi kadagiti “siudad a kas iti Frankfurt, Düsseldorf, ken Münster ti nakaamiris a nupay bumasbassit ti bilang dagiti makimisa, umaduda no Latin ti mausar,” kinuna ti magasin. Gapu iti kinalatak ti Misa a Latin, maysa a simbaan idiay Munich ti maminduan iti kada lawas a mangmisa iti Latin imbes a mamindua la idi iti kada bulan malaksid pay kadagiti piesta opisial.

Maysa a Siglo ti Gubat

“Gapu iti panangikisap iti puli, ad-adu ti natay a tattao iti maika-20 a siglo ngem iti dadduma pay a siglo,” impadamag ti Buenos Aires Herald. Ti panangikisap iti puli ket nadepinar kas sistematiko ken naiplano a panangtalipupos iti intero a nasion, puli, napolitikaan ken etniko a grupo. Mapattapatta a nasurok nga 41 a milion a tattao ti napapatay kabayatan ti maika-20 a siglo. Ti Rwanda ti nabiit pay a pagarigan, a nakatayan ti agarup 800,000 a tattao idi 1994. Kaaduanna ket pinapatay “dagiti sibilian a naimpluensiaan kadagiti propaganda a mangsugsog iti pananggura iti padada a tattao.” Sigun kadagiti eskolar, kabayatan ti 100 nga aldaw, adda promedio a 8,000 a tattao a napapatay iti kada aldaw. Dayta ket “maminlima a nabibiit ngem kadagiti gas chamber (siled a mangipugso iti gas a mangpapatay kadagiti adda iti unegna) nga inusar dagiti Nazi idi Gubat Sangalubongan II,” kinuna ti Herald.

No Kasano nga Aganup Dagiti Buaya

Natakuatan ti maysa nga agad-adal iti kinadoktor idiay University of Maryland ti di pay idi naammuan dagiti eksperto​—dagiti sentido iti sungo ti buaya a makadlaw iti puersa. Gapu iti dayta, madlawda ti panaggaraw ti anupenda iti danum. Iti igid ti pangal dagiti buaya ken dadduma pay a reptilia iti pamiliada, adda dagiti nagbabassit a bukol a kas iti nagbabassit a tulnek. Natakuatan ti biologo a ni Daphne Soares a ti kinapudnona, dagitoy ket nagbabassit a pangriknada iti puersa isu a madlaw dagitoy a reptilia ti babassit a panagkuti iti aglawlawda. “Rabii ti panaganup dagiti buaya, kagudua laeng iti bagida ti nakataneb, nga ur-urayenda ti biktimada nga agkutikuti iti rabaw ti danum. Ilung-awda ti pangada iti mismo a danum,” inlawlawag ni Soares. “No mabisinda, dagus a darupenda ti aniaman nga agkutikuti iti rabaw ti danum.” Sensitibo unay dagiti dome pressure receptor, kas impanaganna kadagitoy, ta uray la a madlawda ti sangatedted a danum.

Dagiti Sibibiag a Pagbasuraan

Sigun iti maysa nga internasional a panagadal maipapan iti epekto ti basura kadagiti sibibiag a parsua iti baybay, adda 30 a pedaso ti plastik iti bituka ti gagangay a tumatayab iti baybay a napanaganan iti fulmar iti North Sea. Dayta ket “doble iti dagup ti kaadu dagiti nasarakan kadagiti fulmar idi rugrugi ti dekada 1980,” kinuna ti periodiko a The Guardian ti London. Naadal ti kasasaad dagiti fulmar agsipud ta “kanenda ti dandani aniaman ken dida iyula dayta.” Dagiti ay-ayam, remienta, tali, tasa a naaramid iti polystyrene, foam ti kutson, plastik a botelia, ken pagsindi iti sigarilio ti karaman kadagiti plastik a nasarakan iti bituka dagiti natay a fulmar. Kinuna ni Dr. Dan Barlow, panguluen ti panagsirarak idiay Friends of the Earth Scotland: “Manipud iti daytoy a panagsirarak, ammomi nga agbalbalinen a sibibiag a pagbasuraan dagiti animal iti baybay iti aglawlaw ti kosta ti Scotland.” Kinuna pay ti periodiko: “Nasurok a 100 iti 300 a kita ti tumatayab ti naiparna kano a nakapangan iti plastik.”

Panagsenias iti Internet

Adun a tawen nga us-usaren dagiti umel ti teletype machine ket itay nabiit pay, ti E-mail tapno makikomunikarda iti gagayyemda. Ita, gapu iti iyaadu dagiti Webcam, ti Internet computer camera ti tumultulong kadagiti umel nga agsenias iti Internet. Nupay kasta, sigun iti National Post ti Canada, “ti akikid a saklawen ti makita ti webcam ken ti dua ti dimensionna a sarmingna kaipapananna a saan unay a makita ti sumagmamano a senias, no kasano a dimo makita ti panagkidday wenno ti makasimron nga isem ti kasarsaritam iti telepono.” Narigrigat ti agsenias iti sango dagiti Webcam gapu kadagiti nabannayat a koneksion iti Internet ken dadduma pay a teknikal a parikut. Kasano a maparmek dagiti umel dagita a tubeng? Dagiti agsensenias ibaybayag ken ulit-ulitenda dagiti seniasda, ken nasursuroda nga “ibagay ti panagkutida wenno ti posision ti bagida tapno marisut dagiti parikut iti anggulo a makita ti kasinneniasda,” kinuna ti Post. Natakuatan met dagiti agsensenias a mabalinda nga ipaganetget ti ibagbagada babaen ti panangyasidegda kadagiti imada iti sango ti camera tapno dakdakkel dayta iti panagkita ti kasinneniasda.