Katolisismo a Nalaokan Kadagiti Pammati Dagiti Africano

Babaen iti mannurat ti Agriingkayo! idiay Brazil

IDIAY Salvador, a kabesera ti Bahia State, Brazil, marambakan ti baro a tawen babaen ti dakkel a piesta. Ginasut a babbai ti mangidaulo iti prosesion nga agturong iti simbaan ni Bonfim, maysa a santo dagiti Katoliko, a sadiay dalusanda ti agdan ti simbaan iti danum a nalaokan iti bangbanglo. Daytoy a ritual ket pakaidayawan ni Oxalá, ti bigbigbigen dagiti Africano a dios ti panamarsua.

Minilion ti agbuya iti daytoy a seremonia. Makiramanda iti sumaruno a nalaaw a padaya iti kalsada a pakatokaran dagiti de kuerdas nga instrumento.

Daytoy a ritual nga agtawenen iti 250 ti naglawag a pagarigan ti panaglaok dagiti narelihiosuan a patpatien, maysa a pakabigbigan ti Katolisismo iti Brazil. Nasurok a 70 a milion a taga Brazil ti direkta wenno saan a direkta a nainaig iti Candomblé, Umbanda, Xangô, ken dadduma pay a naglaok a relihion ti Africa ken Brazil. Ngem, maigiddato iti dayta, kaaduan kadakuada ti agkuna a Katolikoda.

Kasano a napasamak daytoy? Kasano a matmatan ti Iglesia Katolika dayta? Ken rumbeng kadi a maidayaw wenno maliklikan ti panaglaok dagiti narelihiosuan a patpatien?

‘Pakapabilgan ti Pudno a Pammati’

Agduduma dagiti pattapatta, ngem posible a nasurok nga innem a milion nga Africano manipud Yoruba, Bantu, ken dadduma a tribu ti naibiahe idiay Brazil kas tagabo iti nagbaetan ti 1540 ken 1888, idi nagpatingga ti panangtagabo. Ti panangtagabo ngarud ti nangitunda iti panaglaok ti patpatien dagiti Africano ken ti Katolisismo iti Brazil.

Bayat ti panangipilitna a makomberte dagiti tagabo, binendisionan ti Iglesia Katolika ti panaglaok ti Katolisismo ken  dagiti narelihiosuan a patpatien dagiti Africano. Sigun iti historiador a ni Roger Bastide, patien dagiti misionero a Jesuita a dagiti katutubo nga Africano, kas kadagiti ubbing, maallukoyda koma iti pammati a Katoliko babaen ti musika ken sala agraman ti panagayatda kadagiti titulo ken nadayaw a saad. “Saanda koma a mapilit a mangidian a naan-anay kadagiti tradision a nakairuamanda,” kinuna ni Bastide, “no di ket matingiting koma dagitoy ket awaten dagiti nasayaat kas pamay-an tapno matulonganda a manggun-od iti pudno a pammati.”

Iti nadumaduma a relihioso nga ummong dagiti bin-ig nga Africano, kas kadagiti Katoliko a naregta nga agdaydayaw ken ni “San” Benedict ken ti Birhen iti Rosario, adu a tradision dagiti Africano ti naawat kas “Nakristianuan” nga ugali. Maminsan iti makatawen, iti piesta ni “San” Benedict, dagita nga ummong ti mangbotos iti ari ken reyna kadagiti miembroda, maysa nga ugali a nagtaud kadagiti tribu ti Africa a panangsuno iti ari.

“Sasanto” Wenno Orixás?

Kadawyan iti Katolisismo ken kadagiti relihion iti Africa ti mamati iti adu a mangibabaet iti Dios ken tao. Dagiti Yoruba, kas pagarigan, mamatida iti orixás. Dagitoy ti maipagarup a didios a mannakigubat ken ar-ari a mangtengtengngel kadagiti puersa ti nakaparsuaan ken agserbi a mangibabaet kadagiti tattao ken ti katan-okan a diosda, ni Olorun. Mamati met dagiti Katoliko a ti “sasanto” ibabaetda ti tattao iti Dios isu nga agdawatda kadagiti espesipiko a “santo” tapno masalaknibanda kadagiti aramidenda.

Imbes nga idianda ti nakairuamanda nga orixás, linaokan laeng ti adu a tagabo ti panagdayawda iti orixás iti panagdayawda iti “sasanto” nga addaan kadagiti umasping a kababalin. Iti kasta, ni Ogun, a dios iti pannakigubat dagiti Yoruba, ti naibilang a katupag ti “sasanto” dagiti Katoliko a ni Anthony wenno ni George, nga agpadpada a soldado ken bannuar ti Kakristianuan.

Kasta met, ni Yemanjá, nga ina ti amin nga orixás ken diosa iti baybay, ket katupag ti nadumaduma a “panagparang” ni Birhen Maria. Ni Apo Bonfim, a kalatakan a “santo” ti Salvador, ti katupag ni Oxalá, ti katan-okan nga orixá iti adu a didiosen ti Yoruba. Daytoy a pananginaig ket maramrambakan pay laeng iti tinawen a ritual a panangdalus iti agdan ti simbaan. *

“Dagiti tattao ditoy sipapasnek a patienda ni Jesus, ti sasanto dagiti Katoliko, ken ti orixás,” kuna ti maysa a lider a Katoliko a naggapu iti siudad ti Salvador. “Ditoy, komporme ti relihion ti adu a tao,” kuna ti maysa nga antropologo. “Rummuarda manipud iti pannakimisada iti simbaan dagiti Katoliko sa sumrekda iti pagdayawan [dagiti Africano] iti candomblé.”

Daytoy a panaglaok ti Katolisismo ken patpatien dagiti Africano ket sensitibo nga isyu. Kinuna ni Lucas Moreira, dati a presidente iti Brazilian Catholic Episcopal Conference: “Ti maysa surotenna koma ti pammatina, nga awan ti panaglalaok.” Ngem kinuna ti sabali nga obispo: “Di malapdan ti simbaan ti agraraira a panaglaok ti patpatien.”

Adda dua nga agsupadi a kapanunotan. Dagiti konserbatibo a lider ti relihion tubngarenda ti matmatanda a pinapagano ken dinedemonio, ngem dadduma iparegtada a mairaman dagiti simbolo ken sala dagiti Africano kadagiti ritual ti Iglesia Katolika.

Ania ti Panangmatmat ni Jesus?

Ni Jesu-Kristo a Nangipasdek iti Kristianidad, nangasaba kadagiti grupo a nadumaduma ti relihion ken pulida. Ngem natibker idi imbagana: “Dagiti pudno a managdaydayaw agdayawdanto iti Ama buyogen ti espiritu ken kinapudno, ta pudno unay, ti Ama sapsapulenna dagiti kasta nga agdayaw kenkuana.” (Juan 4:23) Maysa pay, inlawlawag ni Jesus a ti Ama, ni Jehova a Dios, ipakaammona ti kinapudno babaen iti Saona a ti Biblia. ​—Juan 17:17.

Binilin ni Jesus dagiti pasurotna nga isuroda ‘dagiti tattao iti amin a nasion a tungpalenda ti amin a bambanag nga imbilinna.’ (Mateo 28:19, 20) Pulos a dina insingasing a baliwanda dagiti pannursurona tapno maallukoyda ti tattao a mangsalsalimetmet iti naiduma a tradision ken patpatien. Idi kaaldawan dagiti apostol, adda dadduma a nangpadas a mangiserrek kadagiti kapanunotan ken ugali a naggapu iti dadduma a relihion. Nupay kasta, nakondenar dagita a panangikagumaan. “Rummuarkayo manipud iti tengngada, ket isinayo ti bagbagiyo,” insurat ni apostol Pablo, ‘ket ti Dios awatennakayto.’​—2 Corinto 6:17.

[Footnote]

[Dagiti Ladawan iti panid 12]

Dagiti Afro-Brazilian a papadi a babbai daldalusanda ti agdan ti simbaan

Dagiti tattao iti agdan ti simbaan ni Bonfim, iti Brazil

[]Credit Lines

Ngato: De: A Tarde​—Wilson da Rocha Besnosik; baba: De: A Tarde​—Antônio Queirós