Nadaerak ti Kinarigat ti Panagserbi iti Dios

KAS INSALAYSAY NI IVAN MIKITKOV

“No agtalinaedka iti ilimi, maibaludkanto manen,” impakdaar kaniak ti opisial ti Soviet State Security Committee (KGB). Nabiit pay idi a nawayawayaanak kalpasan ti panangikarok iti 12 a tawen a sentensia. Nakaro ti sakit da tatang ken nanangko isu a kasapulanda ti panangaywanko. Ania ti rumbeng nga aramidek?

NAIPASNGAYAK idi 1928 iti bario ti T̩aul, Moldova. * Idi maysa ti tawenko, nagpasiar ni tatangko nga Alexander idiay Ias̩i, Romania. Naam-ammona sadiay dagiti Estudiante ti Biblia kas pangawag idi kadagiti Saksi ni Jehova. Idi nagsubli idiay T̩aul, inranudna ti nasursurona kadakuada iti pamilia ken kaarrubana. Di nagbayag, nabuangayen ti bassit a grupo dagiti Estudiante ti Biblia idiay T̩aul.

Kas buridek ti uppat nga annak​—lallaki amin​—sipud kinaubingko, masansan a makalkalangenkon dagiti naespirituan ti panagpampanunotda a tattao, a nangipakita iti naimbag nga ulidan kaniak. Idi agangay, bimmatad kaniak a ti panagserbi ken Jehova gutugotenna ti ibubusor ken narigat dayta. Malaglagipko dagiti polis a masansan nga agsukisok iti balaymi, ta ikagkagumaanda a biroken dagiti inlemmengmi a literatura ti Biblia. Diak nabutngan kadagitoy nga okasion. Nasursurok iti panagadalmi iti Biblia a naidadanes ti mismo nga Anak ti Dios a ni Jesu-Kristo agraman dagiti adalanna. Kabayatan dagiti gimongmi, masansan a naipalagip kadakami a maidadanes dagiti pasurot ni Jesus.​—Juan 15:20.

Napabileg a Mangsaranget iti Pannakaidadanes

Idi 1934, idi innem pay la ti tawenko, adda surat a naibasa iti kongregasionmi idiay T̩aul a mangibagbaga kadakami maipapan kadagiti panagsagaba dagiti padami a Kristiano idiay Alemania nga iturturayan idi dagiti Nazi. Naparegtakami a mangikararag kadakuada. Nupay ubingak pay la idi, diak pulos malipatan dayta a surat.

Uppat a tawen kalpasanna, sinarangetko ti immuna a personal a pannakasubok ti kinatarnawko. Kabayatan dagiti narelihiosuan nga adalen idiay eskuelaan, namin-adu nga imbilin ti padi dagiti Orthodox nga agkuentasak iti krus. Idi diak kayat, kiniddawna iti amin nga ubbing iti klase nga ipakitada dagiti krusda kas pagilasinan a naimbagda a miembro ti simbaan. Kalpasanna, intudonak ti padi sana sinaludsodan dagiti kaklasek: “Kayatyo kadi a kaklase ti kas kenkuana? Amin a madi, itayagyo dagiti imayo.”

Gapu ta kabuteng dagiti estudiante ti padi, intayagda amin ti imada. “Makitam,” kinunana sanak sinango, “awan ti mayat a makikadua kenka. Pumanawkan a dagus iti daytoy a pasdek.” Sumagmamano nga aldaw kalpasanna, simmarungkar ti direktor ti eskuelaan iti pagtaenganmi. Kalpasan ti pannakisaritana kadagiti dadakkelko, dinamagna no kayatko nga itultuloy ti panageskuelak. Imbagak a kayatko. “Agingga a siak ti direktor,” kinunana, “ageskuelaka ket  saannaka a mapasardeng ti padi.” Tinungpalna ti karina, ket agingga a dayta a lalaki ti direktor, dinak inan-ano ti padi.

Kimmaro ti Pannakaidadanes

Idi 1940, nagbalin a paset ti Soviet Union ti pagnanaedanmi a naawagan iti Bessarabia. Idi Hunio 13 ken 14, 1941, amin dagidiay nalatak iti politika ken kagimongan naidestieroda idiay Siberia. Saan a naapektaran dagiti Saksi ni Jehova iti daytoy a pannakaidestiero. Sipud idin, naan-annadkamin a naggigimong ken nangasaba.

Iti maudi a paset ti Hunio 1941, ti Alemania nga iturturayan idi dagiti Nazi ti nangirusat iti naan-anay a panangraut iti Soviet Union, a kaaliadona agingga iti dayta a tiempo. Di nagbayag, sinakup manen dagiti puersa ti Romania ti Bessarabia. Gapu iti dayta, inturayannakami manen ti Romania.

Kadagiti kabangibang a purok, naaresto dagiti Saksi a madi nga agsoldado para iti Romania, ket kaaduan ti nasentensiaan iti 20 a tawen nga inkapilitan a panagtrabaho. Napaayaban ni Tatang iti estasion ti polisia sada kinabkabil iti kasta unay gapu ta Saksi. Puersado nga innaladak met idiay eskuelaan tapno makimisaak.

Nagbalbaliw ti kasasaad idi Gubat Sangalubongan II. Idi Marso 1944, dagus a sinakup dagiti Soviet ti makin-amianan a Bessarabia. Iti Agosto, nasakupda ti intero a pagilian. Tin-edyerak pay la idi.

Di nagbayag, amin a nasalun-at a lallaki manipud iti bariomi ket pinaayaban ti buyot dagiti Soviet. Ngem dagiti Saksi dida kayat nga ikompromiso ti neutralidadda. Isu a nasentensiaanda iti sangapulo a tawen a pannakaibalud. Idi Mayo 1945, nagpatingga ti Gubat Sangalubongan II idiay Europa idi simmuko ti Alemania. Nupay kasta, nagtalinaed a balud ti adu a Saksi idiay Moldova agingga idi 1949.

Dagiti Kalamidad Kalpasan ti Gubat

Kalpasan a nagpatingga ti gubat idi 1945, nagsagaba ti Moldova iti nakaro a tikag. Agpapan pay iti tikag, ti gobierno dagiti Soviet intultuloyda a binuisan ti dakkel a paset ti apit dagiti mannalon isu a dimteng ti nakaro a bisin. Idi 1947, nakitak ti adu a bangkay kadagiti eskinita ti T̩aul. Pimmusay ni manongko a Yefim, ket adu a lawas a kimmapsutak unay gapu iti bisin nga uray la a diak makakutin. Ngem nagsardeng ti bisin, ket dakami a Saksi a sibibiag ti nangitultuloy iti ministeriomi iti publiko. Bayat a mangaskasabaak iti lugarmi, ni manongko a Vasile a pito a tawen nga in-inauna ngem siak, ti nangasaba kadagiti kabangibangmi a bario.

Bayat nga ad-adda a rimmegta dagiti Saksi iti ministerio, ad-addan a siniputandakami dagiti autoridad. Ti panangasabami agraman ti saanmi a pannakipaset iti politika wenno panagsoldado ti nangtignay iti gobierno dagiti Soviet a mangrekisa kadagiti pagtaenganmi tapno agbirokda kadagiti literatura ti Biblia sadakam inaresto. Idi 1949, dadduma a Saksi manipud kadagiti kabangibang a kongregasion ti naidestiero idiay Siberia. Isu nga inkagumaan dagidiay nabati kadakami ti agbalin a naan-annad a mangitultuloy iti ministeriomi.

Kabayatanna, nagsakitak sa in-inut a kimmaro. Idi agangay, imbaga dagiti doktor nga agsarutak a nangapektar kadagiti tulangko isu a nasemento ti kannawan a gurongko idi 1950.

Pannakaidestiero Idiay Siberia

Idi Abril 1, 1951, bayat a nakasemento pay laeng ti gurongko, naarestokami a sangapamiliaan agraman ti dadduma a Saksi, sa naidestierokami idiay Siberia. * Gapu ta saankami a nakasagana, bassit la a taraon ti naitugotmi. Di nagbayag, naibusen.

Kamaudiananna, kalpasan ti agarup dua a lawas iti tren, simmangpetkami idiay Asino, iti distrito ti Tomsk. Sadiay nga indiskargadakami a kaskam la kadagiti baka. Nupay makapaketter ti kinalamiisna, pagsayaatanna ta nakalang-abkami iti presko nga angin. Iti Mayo a narunawen ti yelo iti karayan, imbiahedakami iti barko iti kaadayo a 100 a kilometro nga agturong idiay Torba nga ayan ti kampo a pagtrosuan iti kakaykaywan ti Siberia. Sadiay a rinugianmi ti sentensiami nga inkapilitan a panagtrabaho​—nga imbagada nga agpaut iti agnanayon.

Nupay ti nadagsen a panagtrabaho iti kampo ti troso ket saan a kaasping iti pagbaludan, kanayon  a sipsiputandakami. Iti rabii, naturogkami a sangapamiliaan iti bagon ti tren. Iti kalgaw, nagaramidkami iti balbalaymi​—simple ken narabaw ti pannakakalida a paglemmengan​—tapno masalaknibankami iti sumaganad a tiempo ti lam-ek.

Gapu ta nasemento ti gurongko, didak pinagtrabaho iti kabakiran no di ket pinagaramiddak kadagiti lansa. Gapu iti daytoy a trabaho, naaddaanak iti gundaway a tumulong iti nalimed a panangkopia kadagiti magasin a Pagwanawanan ken dadduma pay a publikasion iti Biblia. Uray kaskasano, regular a naipuslit dagitoy iti lugarmi a rinibu a kilometro manipud iti makinlaud a Europa.

Naaresto ken Naibalud

Idi 1953, naikkat ti naisemento iti gurongko. Ngem kabayatanna, nupay nakaan-annadak, naduktalan ti KGB ti naespirituan a trabahok, agraman ti panangkopiak iti literatura ti Biblia. Nagbanaganna, kaduak ti dadduma a Saksi a nasentensiaan iti 12 a tawen a pannakaibalud iti kampo. Ngem kabayatan ti bista, nakaipaaykami iti nagsayaat a panangsaksi maipapan iti Diostayo a ni Jehova, ken dagiti naayat a panggepna iti sangatauan.

Idi agangay, dakami a balud ti naibaon iti nadumaduma a kampo iti asideg ti Irkutsk, ginasut a kilometro iti daya. Naipasdek dagitoy a kampo a pakadusaan kadagidiay naibilang idi a kabusor ti Gobierno dagiti Soviet. Nanipud iti Abril 8, 1954, agingga iti rugrugi ti 1960, nagserbiak iti 12 kadagita a kampo a pagtrabahuan. Kalpasanna, nayakarak iti nasurok a 3,000 a kilometro iti laud ti naglawa a kampo a pagbaludan ti Mordovia agarup 400 a kilometro iti abagatan a daya ti Moscow. Sadiay a naaddaanak iti pribilehio a makikadua kadagiti matalek a Saksi manipud iti adu a paset ti Soviet Union.

Naamiris dagiti Soviet nga idi napalubosan dagiti Saksi a makilangen kadagiti saan a Saksi a balud, nagbalin met a Saksi ti dadduma kadagitoy. Isu nga iti pagbaludan ti Mordovia, a buklen ti adu a kampo a pagtrabahuan iti las-ud ti 30 a kilometro wenno nasursurok, naaramid ti panangikagumaan a mangiputong kadakami manipud iti nasinged a pannakikadua iti dadduma a balud. Nasurok nga 400 a Saksi ti napagkakadua iti kampomi. Sumagmamano a kilometro ti kaadayona, ginasut wenno nasursurok pay a Kristiano a kakabsat a babbai ti adda iti sabali pay a kampo iti dayta a pagbaludan.

Iti kampomi, sireregta a timmulongak a nangorganisar kadagiti Nakristianuan a gimong agraman ti panangkopia iti literatura ti Biblia, a naipuslit iti kampomi. Nabatad a naduktalan daytoy dagiti autoridad iti kampo isu a di nagbayag kalpasanna, idi Agosto 1961, nasentensiaanak iti makatawen a pannakaibalud iti dakes ti pakasaritaanna a Vladimir Prison a naibangon idi nagturay dagiti czar, agarup 200 a kilometro iti amianan a daya ti Moscow. Ti piloto iti eroplano a pangsiim ti Estados Unidos a ni Francis Gary Powers, a tininnagda idi Mayo 1, 1960, bayat a mangsisiim iti intero a Russia, ket nagbalin met a balud sadiay agingga idi Pebrero 1962.

Bayat nga addaak iti Vladimir Prison, naipaayanak iti apag-isu laeng a taraon tapno agbiagak. Nalasatak ti bisin, yantangay napasarak daytan idi ubingak pay ngem narigatanak a nangibtur iti nakaro a tiempo ti lam-ek idi 1961/62. Nadadael dagiti tubo a mangpaimeng iti pagbaludan ket nakalamlamiis ti temperatura iti seldak. Nakita ti maysa a doktor ti nakapimpiman a kasasaadko  isu nga inyurnosna a mayakarak iti medio naimeng a selda kadagiti lawas ti makapaketter unay a paset ti tiempo ti lam-ek.

Napabileg a Mangdaer iti Rigat

Nalaka a mangupay dagiti negatibo a kapanunotan kalpasan ti adu a bulan a pannakaibalud. Dayta ti kayat dagiti autoridad iti pagbaludan a mapasamak. Ngem kanayon a nagkararagak isu a pinabilegnak ti espiritu ni Jehova ken dagiti teksto a nalagipko.

Nangruna idi addaak iti Vladimir Prison a nariknak ti kinaagpayso ti imbaga ni apostol Pablo a “maimammamegkami iti tunggal pamay-an, ngem saan a mailetan a di makagunay,” ken “mariribukankami, ngem saan a naan-anay nga awanan ruaran.” (2 Corinto 4:8-10) Kalpasan ti makatawen, naisubliak iti kampo ti Mordovia. Kadagitoy a kampo, naikarok ti 12 a tawen a sentensiak idi Abril 8, 1966. Idi nawayawayaanak, dineskribirda ti kinataok kas “imposible nga agbalbaliw.” Para kaniak, dayta ti opisial nga ebidensia a nagtalinaedak a matalek ken Jehova.

Masansan a damagendak no kasano a naawat ken nakopiami dagiti literatura ti Biblia bayat nga addakami kadagiti kampo ken pagbaludan dagiti Soviet agpapan pay kadagiti panagregget a manglapped kadakami a mangaramid iti dayta. Palimed dayta a manmano laeng ti nakaduktal, kas kinuna ti maysa a taga-Latvia a balud gapu iti politika nga uppat a tawenna iti pagbaludan dagiti babbai idiay Potma. “Uray kaskasano kanayon a nakagun-od dagiti Saksi iti nagadu a literatura,” insuratna kalpasan a nawayawayaan idi 1966. “Kasla nagtayab dagiti anghel iti rabii ket intinnagda dayta,” kinunana. Kinapudnona, babaen laeng ti tulong ti Dios a naibanagmi ti trabahomi!

Panawen ti Kalkalainganna a Wayawaya

Kalpasan a nawayawayaanak, dagidiay mangidadaulo iti trabaho a panangasaba kiniddawda nga umakarak idiay makinlaud a Ukraine, nga asideg iti Moldova, tapno tumulong kadagiti kakabsat a taga-Moldova. Ngem limitado ti maaramidak gapu ta maysaak a dati a balud a kanayon a sipsiputan ti KGB. Kalpasan ti dua a tawen a mapangpangtaan iti pannakaibalud manen, immakarak iti Kazakhstan a republika ti Soviet. Sadiay, manmano a sukimaten dagiti autoridad ti papeles. Kalpasanna idi 1969, idi nagsakit iti nakaro dagiti dadakkelko, immakarak idiay Ukraine tapno aywanak ida. Sadiay, iti ili ti Artyomosk, iti amianan ti dakkel a siudad ti Donetsk, adda opisial ti KGB a namutbuteng nga ipaibaludnak manen kas iti nadakamat iti rugrugi daytoy nga artikulo.

Ngem butbutngennak laeng gayam daytoy nga opisial. Awan ti umdas nga ebidensia tapno maaramidna dayta. Gapu ta determinadoak a mangitultuloy iti Nakristianuan a ministeriok, ken kanayon a sipsiputannak ti KGB iti dandani amin a papanak, intultuloyko nga inaywanan ti dadakkelko. Agpada da Tatang ken Nanang a natay a simamatalek ken Jehova. Natay ni Tatang idi Nobiembre 1969, ngem nagtultuloy a nagbiag ni Nanang agingga idi Pebrero 1976.

Idi immakarak idiay Ukraine, agtawenak iti 40. Bayat nga ay-aywanak ti dadakkelko sadiay, nakitimpuyogak iti kongregasion nga ayan ti maysa a balasang nga agnagan iti Maria. Taga-Moldova ken walo laeng ti tawenna idi, kas iti pamiliak, naidestieroda a sangapamiliaan idiay Siberia idi rugrugi ti Abril 1951. Imbaga ni Maria a magustuanna ti panagkantak. Daydi ti nangrugianna, ket nupay agpadakami a makumikom iti ministeriomi, naisaparmi a pasingeden ti panaggayyemmi. Idi 1970, nakombinsirko a makikallaysa kaniak.

Di nagbayag, naipasngay ti balasangmi a ni Lidia. Kalpasanna idi 1983, idi agtawen ni Lidia iti sangapulo, adda maysa a dati a Saksi a nangliput kaniak kadagiti KGB. Dandani sangapulo a tawen idin nga agserserbiak kas agdaldaliasat a manangaywan iti intero a makindaya a Ukraine. Dagiti bumusbusor iti Nakristianuan nga trabahotayo ti nakaimpluensia kadagiti tattao a nangipaay iti palso nga ebidensia idi nabistaak, isu a nasentensiaanak iti lima a tawen a pannakaibalud.

Iti pagbaludan, imputongdak kadagiti dadduma a padak a Saksi. Ngem agpapan pay iti adu a tawen a kasta a pannakaiputong, awan ti aniaman wenno asinoman a nanglapped iti pannakikomunikarko ken Jehova, isu a kanayon a pinabilegnak. Kasta met a naaddaanak iti gundaway a mangasaba iti dadduma pay a balud. Kamaudiananna, kalpasan ti uppat a tawen a panangikarok iti sentensiak, nawayawayaanak ken nakaduak  manen ti aginak nga agpada a nagtultuloy a matalek ken Jehova.

Panagsubli Idiay Moldova

Makatawen a nagyankami idiay Ukraine sa permanente a nagsublikamin ditoy Moldova nga agkasapulan iti tulong dagiti kakabsat a nataengan ken aduanen iti kapadasan. Idi a tiempo, ad-adun a wayawaya ti inted ti gobierno dagiti Soviet tapno makapankami iti nadumaduma a lugar. Simmangpetkami idiay Bălţi idi 1988, a nagnaedan ni Maria iti 37 a tawen sakbay a naidestiero. Idi 1988, adda agarup 375 dagiti Saksi iti daytoy maikadua a kadakkelan a siudad ti Moldova; ita addan nasurok a 1,500! Uray no nagnaedkami idiay Moldova, kaskasdi a nagserbiak kas agdaldaliasat a manangaywan iti Ukraine.

Apaman a nagbalinen a legal ti organisasiontayo iti Soviet Union idi Marso 1991, rinibu a tattao ti naupay iti pannakapaay ti Komunismo. Adu ti nariribuk ken awanan ti pudno a namnama agpaay iti masakbayan. Isu nga idi nagbalin ti Moldova nga independiente a republika, nagadu la ketdin kadagiti kaarrubami ti nagbalin nga interesado iti kinapudno​—ken uray pay ti dadduma kadagiti dati a nangidadanes kadakami! Kalpasan ti pannakaidestieromi idi 1951, manmano ti Saksi a nabati iti Moldova, ngem ita, addan nasurok a 18,000 iti daytoy bassit a pagilian nga addaan iti agarup 4,200,000. Talaga a nalipatanmin dagiti panagsagabami iti napalabas gapu kadagiti nagsayaat a kapadasan a tagtagiragsakenmi!

Idi ngalay ti dekada 1990, nagsakitak isu a simmardengak kas agdaldaliasat a manangaywan. Addada tiempo a maup-upayak gapu iti kasasaadko. Ngem naamirisko nga ammo ni Jehova ti kasapulantayo tapno maliwliwatayo. Mangipapaay iti pammaregta a kasapulantayo iti umiso a tiempo. No adda la koma gundawayko a mangulit manen iti biagko, adda aya sabali pay a piliek? Awan. Imbes ketdi, naregregta, nasarsaranta, ken naturturedak pay koma iti ministeriok.

Mariknak a binendisionannak ni Jehova ket naparaburan a tattao ti amin nga adipenna aniaman ti kasasaadda. Addaankami iti nalawag a namnama, sibibiag a pammati, ken inanama nga addanto tiempo nga amin ket addaan iti perpekto a salun-at iti baro a lubong nga isagsagana ni Jehova.

[Footnotes]

[Ladawan iti panid 20, 21]

Ti pagtaenganmi bayat ti pannakaidestieromi idiay Torba, Siberia, 1953. Da Tatang ken Nanang (kannigid), ken ni manongko a Vasile ken ti anakna (kannawan)

[Ladawan iti panid 21]

Iti kampo a pagbaludan, 1955

[Ladawan iti panid 23]

Dagiti Kristiano a kakabsat a babbai idiay Siberia, idi a ni Maria (makimbaba a kannigid) ket agarup 20

[Ladawan iti panid 23]

Kaduami ti anakmi a ni Lidia

[Ladawan iti panid 23]

Ti kasarmi idi 1970

[Ladawan iti panid 23]

Dakami ken ni Maria ita