Ti Panangmatmat ti Biblia

Maiparbeng Kadi ti Agdayaw Kadagiti Didiosen?

KADA Agosto 15, adda engrande a narelihiosuan a selebrasion a maangay idiay Tínos nga isla ti Grecia. Rinibu ti agtataripnong tapno agdayawda ken ni Maria nga ina ni Jesus ken iti imahen ni Maria a patienda nga agmilmilagro. * Kastoy ti inlawlawag ti maysa a libro dagiti Greek Orthodox: “Buyogen ti nagpaiduma a pammati ken kinapasnek, dayawenmi ti Kasasantuan a ni Theotokos, ti Ina ti Apotayo, ket kiddawenmi a salakniban, dagus a salukoban ken tulongannakami. Agpatulongkami kadagiti Sasanto a makaaramid kadagiti datdatlag​—dagiti Nasantuan a lallaki ken babbai​—para iti naespirituan ken pisikal a kasapulanmi . . . Sipapasnek nga ungnguan ken pagrukbabanmi dagiti nasantuan nga imahen ken sagrado a didiosenmi.”

Adu kadagiti dadduma nga agkunkuna a Kristiano ket miembro dagiti denominasion a makipaspaset kadagiti umasping nga aramid ti panagdayaw. Ngem maitunos kadi kadagiti pannursuro ti Biblia ti panagdayaw kadagiti imahen?

Dagiti Nagkauna a Kristiano

Usigenyo ti napasamak idi agarup tawen 50 K.P. idi sinarungkaran ni apostol Pablo ti Atenas, maysa a siudad a naigamer iti panagdayaw kadagiti imahen. Inlawlawag ni Pablo kadagiti taga-Atenas a ti Dios “saan nga agnaed kadagiti templo nga inaramid ti ima, saan met a pagserserbian ti natauan nga im-ima a kasla ket agkasapulan iti aniaman a banag . . . Gapuna, . . . rebbeng a ditay pagarupen a ti Nadibinuan a Persona umasping iti balitok wenno pirak wenno bato, nga umasping iti maysa a banag a naikitikit babaen ti arte ken panagpartuat ti tao.”​—Aramid 17:24, 25, 29.

Kinapudnona, dagita a pakdaar maipapan iti  panagdayaw kadagiti idolo ket masansan a nadakamat iti Kristiano a Griego a Kasuratan, a maawagan met iti Baro a Tulag. Kas pagarigan, indagadag ni apostol Juan kadagiti Kristiano: “Igagayo ti bagbagiyo manipud kadagiti idolo.” (1 Juan 5:21) Nagsurat ni Pablo kadagiti taga-Corinto: “Ania ti pakitunosan ti templo ti Dios kadagiti idolo?” (2 Corinto 6:16) Adu kadagiti nagkauna a Kristiano ti dati nga agdaydayaw kadagiti narelihiosuan nga imahen. Impalagip ni Pablo kadagiti Kristiano idiay Tesalonica maipapan iti daytoy idi insuratna: “Bimmaw-ingkayo iti Dios manipud kadagiti idoloyo tapno agpaadipenkayo iti sibibiag ken pudno a Dios.” (1 Tesalonica 1:9) Nalawag a kasta met laeng ti panangmatmat dagiti nagkauna a Kristiano maipapan kadagiti imahen kas iti inaramid da Juan ken Pablo.

Panangrugi ti Panagdayaw “Dagiti Kristiano” Kadagiti Imahen

Kuna ti Encyclopædia Britannica a “bayat ti immuna a tallo a siglo ti Nakristianuan a Simbaan, . . . awan dagiti Nakristianuan nga obra ti arte, isu a kaaduanna, sipipinget a binusor dayta ti simbaan. Ni Clement iti Alexandria, kas pagarigan, binabalawna ti narelihiosuan (pinapagano) nga arte ta dayta ti nangparegta kadagiti tattao nga agdayaw iti parsua imbes nga iti Namarsua.”

Kasano ngarud a limmatak unay ti panagdayaw kadagiti imahen? Intuloy ti Britannica: “Agarup idi ngalay ti maika-3 a siglo, ti ladawan nga obra ti arte ket nangrugi a napagdaydayawan ken naakseptar iti Kristiano a Simbaan ngem binusor unay ti dadduma a kongregasion. Sa la napagdaydayawan dagiti ladawan kadagiti simbaan idi a ti Kristiano a Simbaan ti nagbalin a relihion ti estado ti Roma nga inturayan ni Emperador Constantino idi rugrugi ti maikapat a siglo, isu a nangrugi metten a tinulad ti ‘Nakristianuan’ a simbaan.”

Nakairuaman ti adu a pagano a nangrugi a nangawag iti bagida a Kristiano ti panagdayaw kadagiti ladawan ti emperador. “Maitunos iti panagdayawda iti emperador,” inlawlawag ni John Taylor iti librona nga Icon Painting, “nagrukbaban dagiti tattao ti ladawanna a naipinta iti kambas wenno kayo, isu a sipud idin, ti panagdayaw kadagiti imahen ket nagbiit a nagbalin a kaugalian.” Dayta ti gapuna a ti panagdayaw dagiti pagano kadagiti ladawan ket sinukatan ti panagdayawda iti ladladawan da Jesus, Maria, dagiti anghel, ken “sasanto.” Dagitoy a ladawan a nangrugi a napagdaydayawan kadagiti simbaan ti in-inut a naikabilen iti balbalay ti minilion a tattao a sadiay metten a madaydayaw dagitoy.

Panagdayaw “Buyogen ti Espiritu ken Kinapudno”

Imbaga ni Jesus kadagiti agdengdengngeg kenkuana a dagiti adipen ti Dios ket masapul nga agdaydayawda “buyogen ti espiritu ken kinapudno.” (Juan 4:24) Isu a no kayat nga ammuen ti napasnek a tao ti kinapudno maipapan ti panagdayaw kadagiti imahen, masapul a sukimatenna ti Sao ti Dios tapno malawlawagan iti dayta a suheto.

Kas pagarigan, kastoy ti sagudayen ti Biblia nga imbaga ni Jesus: “Siak ti dalan ken ti kinapudno ken ti biag. Awan ti umay iti Ama malaksid no baeten kaniak.” (Juan 14:6) Imbaga met ni Pablo nga “adda maymaysa a Dios, ken maymaysa a manangibabaet iti Dios ken kadagiti tattao, maysa a tao, ni Kristo Jesus,” ken ni “Kristo . . . agdawat met maipaay kadatayo.” (1 Timoteo 2:5; Roma 8:34) Napatpateg dagitoy nga annongen ni Jesus no mabasatayo a kabaelanna nga “isalakan a naan-anay dagidiay umadani iti Dios baeten kenkuana, agsipud ta isu kankanayon a sibibiag tapno agdawat maipaay kadakuada.” (Hebreo 7:25) Babaen iti nagan ni Jesu-Kristo nga agkararagtayo iti Dios. Awanen ti sabali pay a persona, ken uray dagiti awanan biag nga imahen ti mabalin a maisandi kenkuana. Dayta a pannakaammo manipud iti Sao ti Dios ti makatulong iti siasinoman nga agsapsapul iti kinapudno tapno maammuanna ti wagas ti panagdayaw “iti Ama buyogen ti espiritu ken kinapudno” ken sagrapen dagiti bendision daytoy natan-ok a wagas ti panagdayaw. Kinapudnona, kas iti kinuna ni Jesus, “ti Ama sapsapulenna dagiti kasta nga agdayaw kenkuana.”​—Juan 4:23.

[Footnote]

[Picture Credit Line iti panid 20]

Boris Subacic/AFP/Getty Images