Ti Relo iti Pungupunguam

BABAEN ITI MANNURAT TI AGRIINGKAYO! IDIAY BRITANIA

AMMOM kadi no ania ti orasen? Maammuan no taldiapam ti relom iti pungupunguam. Ngem husto kadi ti orasna? Mabalin a ditay unay ikankano dagiti relo, ngem nakomkomplikado dagitoy ngem iti pagaruptayo.

Nupay aglabas ken saan a makita ti oras, kanayon nga interesado ti tao iti panangrukod iti dayta. Gagangay a ti oras ti mangbingay iti siklo dagiti panawen, kasasaad ti bulan, ken panagsasaruno ti aldaw ken rabii. Ngem nabayagen nga ikagkagumaan ti tao a rukoden ti tiempo iti babbabassit a paset ken iti mas eksakto a pamay-an.

Ti Siensia iti Panagandar ti Relo

Horology ti pangawag iti siensia a pakairamanan ti panagaramid kadagiti alikamen a mangipakita iti oras. Karaman dayta kadagiti kabayaganen a nasientipikuan a propesion. Ti “puso” dagitoy nga alikamen isu ti escapement wenno paratignay. Daytoy ti mangkontrol iti kapartak ti panagandar ti alikamen. No saggabassit laeng ti panagandarna ken regular ti baet dagitoy, mabalin a marukod ti nagbabaetan dagiti oras. Awan ti eksakto a makaammo no kaano a naimbento ti kaunaan nga automatic a relo, ngem adda naisangsangayan a napasamak idi agarup 1500, idi damo a naaramid dagiti maaw-awit a relo.

Talaga a kabbaro ti gagangay itan a relo iti pungupunguan. Nagbalin dayta a gagangay idi arinunos ti dekada 1800, nangruna kadagiti babbai. Bayat ti umuna a gubat sangalubongan, natakuatan dagiti soldado nga ad-adda a praktikal ti relo iti pungupunguan ngem iti maibulbulsa. Kalpasan dayta, limmataken dagiti relo iti pungupunguan.

Iti kaaldawantayo, de baterian ti kaaduan kadagiti relo ken agus-usar dagitoy kadagiti kristal a quartz. No naisangsangayan ti pormada ken maimontar iti maibagay nga elektroniko a pagandaranda, agyegyeg ti sangapedaso a quartz iti agpapada a kasansan, a kasla napartak nga agpallapallayog a pendulo.

Nakarigrigat nga ibagay ti automatic wenno quartz a relo tapno kanayon nga eksakto ti oras. Isu nga aniaman a kita ti relom, no dadduma abante wenno atrasado ti orasna. Ngem ita, addan dagiti magun-odan a relo a quartz a pasaray mangkorehir iti bagida. Agus-usar dagitoy kadagiti pagilasinan iti oras nga agtaud kadagiti atomiko a relo. * Kuna dagiti agan-anunsio kadagiti produkto a dagita a relo a kontrolen ti radio ket abante wenno atrasado la iti maysa a segundo iti sangamilion a tawen!

Adu Pay Laeng ti Mayat Kadagiti Automatic a Relo

No mausig ti kasta a kinahusto ken ti napalabas a nasurok a dua gasut a tawenen sipud idi naimbento ti paratignay a maus-usar kadagiti automatic a relo, nalabit ibagam a saanen nga uso ti automatic a relo. Ngamin, asino koma ti agusar iti automatic a calculator no adda met de bateria a calculator? Ngem adu pay la ti mayat iti automatic a relo. Minilion ti maar-aramid iti kada tawen. Kadagiti nabiit pay a tawen, ad-adu nga amang dagiti automatic a relo nga inlako dagiti Sueko ngem kadagiti de bateria a relo. Naaramid dagiti baro, naannayas, ken bassit ti panagrisirisna a paratignay, ket sapsapulen ken mapmapan latta ti tattao kadagiti nasigo a horologo tapno agpatarimaan kadagiti automatic a reloda.

Apay a magustuan ti adu dagiti automatic a relo? Sigun ken ni Michael, a maysa a horologo nga addaanen iti tallo a dekada a kapadasan, ti kinapaut dagitoy ti maysa a makagapu. Ipatuldona  a nupay agandar ti quartz a relo iti 15 a tawen wenno napapaut pay, ti nasayaat ti pannakasangalna nga automatic a relo ket husto ti orasna iti nasurok a 100 a tawen. Ti kasta a relo ket maipatawid ti nagannak iti anak, isu a maipatpateg unay dayta.

Magustuan ti dadduma dagiti automatic a relo gapu kadagiti teknikal a kinarikutna agraman ti umiso unay a panangibagana iti oras ken impormasion maipapan iti astronomia nga agus-usar kadagiti babassit nga engranahe ken spring. Kasta met, gapu ta manomano ti pannakaaramid dagitoy a mekanismo, mabalin nga ammo ken matarimaan ti nagaget a horologo.

Saan a kas iti kaaduan nga alikamen, manamnama nga agmalmalem nga agandar dagiti relo iti adu a tawen. Maysa pay, masapul nga agandar dagiti relo iti pungupunguan iti nadumaduma a temperatura ken iti amin a pakaisaadan, uray no agbaliwbaliw ti direksion, ngem naisangsangayan latta ti kinahustoda. Ti relo nga umabante wenno maudi iti 20 a segundo iti maysa nga aldaw ket saan a husto iti 0.023 laeng a porsiento, ti normal a kinahusto a manamnama iti nagsayaat ti pannakausarna a nasientipikuan nga alikamen. Awan duadua nga adu a tattao ti mangapresiar iti kinasigo ken kinalaing dagiti artesano nga agar-aramid kadagiti automatic a relo iti pungupunguan!

Siempre, adda met dadduma pay a nairaman. Inlawlawag ni Michael, a nadakamat itay, a saan a magustuan ti dadduma a tattao ti kaaduan a relo a quartz gapu ta masapul a sukatanda ti  bateria dagitoy. Isu nga ania ti makatulong kenka a mangikeddeng no ania a kita ti relo ti usarem?

Ania Kadagitoy ti Piliem?

Awan duadua a kaykayatmo daydiay magustuam a relo. Adu ti agus-usar iti relo a saan la a praktikal ken mayat ti panagandarna no di ket napintas pay. Maysa pay, kinuna ni Michael a panunotem a naimbag no kaano nga usarem ti maysa a relo. Paginaldawmo kadi wenno isuotmo laeng kadagiti espesial nga okasion? Masansan ngata a maidungpar wenno maisarang iti nakaro a pudot wenno lamiis? Kas pagarigan, kanayon kadi a maidenna kadagiti kemikal wenno danum iti baybay, a mabalin a mangdadael iti bracelet ken kahana. No kasta, nainsiriban no amirisen dagitoy a banag.

No maipapan iti gatadna, naimbag no mangikeddengka iti badyetmo ket agpatinggaka iti dayta. Kaaduanna, nanginngina dagiti automatic a relo ngem kadagiti quartz. Ngem laglagipem nga agpapada ti kangrunaan a panagandar ti adu a nagduduma a relo. Ti mangpaandar ket ti mekanismo nga adda iti uneg ti kaha, nga aktual a mangipakaammo iti oras. Kadawyanna, nagsayaat ti pannakadisenio ken pannakaaramid dagitoy. Gagangay a nagduduma ti presioda gapu kadagiti pagpapintas iti dayta a kas iti kaha wenno ti bracelet-na. Ti ngarud nanginngina ti balorna dina kayat a sawen a mas eksakto ti orasna.​—Kitaem ti kahon iti ngato.

No nakareloka, nalaka a maammuam ti oras. No ammom ti pannakaaramid dagiti relo iti pungupunguam, mabalin a maapresiarmo dagitoy makatulong nga alikamen. Ngamin, saan kadi a kasla mariroka no awan ti relom?

[Footnote]

[Kahon/Dagiti Ladawan iti panid 24]

ANIA TI KASAYAATAN PARA KENKA?

KLASE: Maysa nga alikamen a maawagan iti chronograph ti addaan iti pagbilang a mangrukod iti ababa a nagbabaetan ti oras, ket maibagay dayta no kayatmo a maammuan ti kapaut dagiti pasamak. No makipasetka iti isport, nasayaat ti relo a di mastrek ti danum. No kanayon a malipatam a kuerdasan ti relom, laglagipem a ti quartz a relo ket din kasapulan a kuerdasan, uray met ti relo nga agkuerdas a bukodna wenno ti automatic a relo nga agandar babaen ti panaggaraw ti nakarelo.

KINAHUSTO: No daytoy ti kayatmo, mabalin nga usigem ti chronometer, ti relo nga eksakto unay ti orasna. Kamaudiananna, ti teknolohia dagiti quartz mangipaaydan iti mas eksakto nga oras. Ti moderno nga automatic a relo a nagpartak nga agandar ingganat’ 28,800 a daras iti kada oras ket addaan iti piesa a mamimpat nga agyegyeg iti kada segundo. Idiligmo dayta iti kadawyan a quartz nga addaan iti piesa nga agyegyeg iti baet ti 10,000 ken 100,000 iti kada segundo!

PAGKITAAN ITI ORAS: Tapno maipakita ti oras, ti relo a digital ket agus-usar kadagiti numero idinto ta agus-usar ti analog a relo kadagiti agrikrikus a pannakaima. Dagiti relo a digital mangipaayda kadagiti impormasion, kas iti petsa, alarma, dadduma pay a lugar nga agpapada ti orasda, ken chronograph. Iti relo nga analog, nalaka ken nagbiit a makita ti oras, uray no taldiapam laeng ti anggulo ti ima ti relo.

PANANGMANTENER: Agsipud ta ti napigsa a pannakamulyena ti mangpaandar iti automatic a relo, saan a nalaka a sumardeng no marugitan wenno matapukan no idilig iti relo a quartz. Nupay kasta, tapno kanayon a mayat ti andarna, masapul a masansan a mamantener dagiti automatic a relo ngem iti quartz a relo. Gapu ta di makutkuti dagiti piesana, dagiti quartz a relo a digital ti ipakitada nga oras saanda a pulos a kasapulan ti panangmantener, malaksid ti panangsukat iti bateriada.

[Tsart/Dagiti Ladawan iti panid 23]

SUMAGMAMANO A NAISANGSANGAYAN A RELO ITI PUNGUPUNGUAN

▪ 1810-12

Ti kaunaan a kompirmado a relo iti pungupunguan, Abraham Louis Breguet

▪ 1945

Ti petsa ket naipakita iti parupa ti relo, Rolex

▪ 1957

De bateria a relo iti pungupunguan, Hamilton Watch Company

▪ 1960

De bateria a relo, Bulova

▪ 1972

De bateria a relo iti pungupunguan a digital ti ipakitana nga oras, Hamilton Watch Company

[Credit Line]

Maikadua ken maikapat a retrato: Impaay ti Hamilton Watches

[Picture Credit Line iti panid 23]

OMEGA