Agpakayumanggi ti Napudaw​—Dagiti Agbaliwbaliw a Panangmatmat Maipapan iti Kudil

ANIA ti ibilangmo a nasalibukag a pammagi? Para iti adu a taga-Europa ken Amianan nga America, dayta ti nalamuyot ken kayumanggi a kudil. Ngem saan a kanayon a kasta ti panangmatmatda. Adu a tawenen ti napalabas, agpayabyab ken agpayong dagiti babbai a taga-Europa tapno saanda a mainaran. Ti napudaw a kudil ket maibilang idi a maysa a pakailasinan ti kinatan-ok iti kagimongan. Ti kayumanggi ket tanda ti maysa a trabahador.

Kadagiti nabiit pay a panawen, adu a produkto a pagaammo ita a makasabidong ti nausar a pagpapudaw iti kudil. Kas pagarigan, idi rugrugi ti 400 K.K.P., pinapudaw dagiti Griego ti kudilda babaen iti pulbo iti rupa a lead carbonate. Ni Poppaea Sabina, nga asawa ni Emperador Nero iti Roma, inusarna daytoy makasabidong a substansia a nangpapudaw iti rupana. Idi maika-16 a siglo, ti arsenic ti pinangpabusnag ti dadduma nga Italiana iti rupada. Ngem sipud idi a ti Pranses a diseniador iti kawes a ni Coco Chanel pinaglatakna ti kayumanggi a kudil idi rugrugi ti dekada 1920, adun ti nangibilang nga uso ti kayumanggi a kudil. Adu nga oras nga agkainaran dagiti tattao.

Nupay kasta, saan nga amin a managayat iti ruar ket kayatda ti nataytayengteng a kayumanggi a kudil. Saanda a nakairuaman ti agkainaran. Ti ketdi pagay-ayatda isu ti makapabang-ar a bara ti init ken ti natalinaay a pul-oy ti angin bayat ti agmalmalem a kaaddada iti ruar imbes a ti mangpakayumanggi a panagkainaran. Apay a masapul a salaknibanda ti kudilda manipud iti panagkainaran?

[Ladawan iti panid 3]

Buya iti aplaya idi rugrugi ti maika-20 a siglo

[Credit Line]

Brown Brothers