Agimtuod Dagiti Agtutubo . . .

Apay a Maallukoyak Kadagiti Tattao nga Addaan iti Dakes nga Impluensia?

“Ammok a rumbeng a diak makisinninged kenkuana, ngem diak naliklikan dayta. Diak impagarup nga adda lalaki a mayat a makikadua kaniak.”​—Nancy. *

“Sisiak idi ti mapan iti pagay-ayaman iti skating. Di nagbayag, kanayonen a nakikaduaak ‘kadagiti nagayyemko’ sadiay. Idi agangay, nagbalinen nga imoral ti estilo ti panagbiagko.”​—Dan.

AGPADPADA a nabileg idi ti espiritualidad da Nancy ken Dan. Ni Nancy ket pinadakkel ti pamilia a managbuteng iti Dios ken agtawen iti siam idi rinugianna nga inranud ti pammatina iti sabsabali. Tin-edyer ni Dan idi nangrugi iti amin-tiempo a serbisio. Ngem agpadada a nakaro ti kimmapuyan ti espiritualidadda. Apay? Nakikaduada kadagiti tattao nga addaan iti dakes nga impluensia.

Saanmo kadi nga impagarup a maallukoyka iti pagaammom a dakes ti impluensiana kenka? Nalabit kaklasem a kapadpadam dagiti interesna​—wenno dimo kasekso nga adda riknam kenkuana.

Mabalin a malagipmo ti balakad ti Biblia: “Dagiti dakes a pannakitimpuyog dadaelenda dagiti makagunggona nga ugali.” (1 Corinto 15:33) Ngem amin aya a saan nga agdaydayaw ken Jehova ket dakes a kakadua? Kasano ngay no adda makaay-ayo, ken nasayaat pay ketdi ti kualidadda? Kasano met ngay no uray kapammatiam ngem saan met a mapagulidanan ti espiritualidadna? Sakbay a sungbatantayo dagitoy a saludsod, usigentayo no kasano ken apay a rumsua ti kasta a pannakaallukoy.

Apay a Maallukoyka?

Yantangay amin a tattao ket naparsua iti ladawan ti Dios, mabalin a namnamaentay a dadduma a saan nga agdaydayaw ken Jehova ket mangipakita kadagiti nasayaat a kualidad. Isu a para kenka, mabalin a mararaem ken makaay-ayo pay ketdi ti dadduma uray no dida agdaydayaw iti pudno a Dios. Interamente kadi a laksidem dagita a tattao gapu laeng ta dida ammo dagiti kinapudno ti Biblia? Saan met ketdi. Idi imbalakad ti Biblia nga “aramidentayo koma ti naimbag kadagiti amin,” ramanen dayta dagidiay saanmo a kapammatian. (Galacia 6:10) Isu a no siaannad nga agpilpilika kadagiti pakipasigam, dina kaipapanan a rumbeng nga agtignayka a kasla natantan-ok ngem iti sabsabali. (Proverbio 8:13; Galacia 6:3) Ti kasta a kababalin ti mangipakita a saanmo unay nga iyap-aplikar dagiti Nakristianuan a patpatiem.

Nupay kasta, dadduma nga agtutubo a Kristiano ti saan la a nakigayyem; nakisinningedda  pay kadagidiay bassit wenno awan interesda kadagiti naespirituan a banag. Ni Dan a nadakamat itay ket nagbalin a nakalalaing nga umaayam iti roller skating. Saan a Kristiano dagiti kanayon a kaay-ayamna iti lugarda. Idi agangay, nakikaduan ni Dan kadagiti baro a “gagayyemna” nga agaramid iti imoral a bambanag ken panagdroga. Idi naamirisna a saanen a mayataday iti Kristianidad ti estilo ti panagbiagna, insardengen ni Dan ti ministeriona ken ti itatabunona kadagiti gimong iti kongregasion. Sumagmamano a tawen ti napalabas sakbay a naituredna ti agbalbaliw ken nagsubli iti pudno a panagdayaw.

Naallukoy ni Melanie iti kapammatianna a nakapuy iti naespirituan. “Imbagada kaniak a masapulna ti pammaregta, isu a rinugiak ti makikadua kenkuana,” inlawlawag ni Melanie. Siempre, iparparegta ti Biblia kadagiti Kristiano a ‘saranayenda dagiti nakapuy.’ (1 Tesalonica 5:14) Ngem rinugian ni Melanie ti nakikadua iti baro a gayyemna kadagiti pagiinuman iti arak a sadiay nakaaramid iti nakababain gapu iti masansan a pannakikaduana kenkuana.

Ti Maaramidan ti Pamilia

Dagiti kasasaad iti pamilia ket mabalin a maysa a makagapu a maallukoyka iti sabsabali. Pinampanunot ni Michelle no apay a kasla kanayon a maallukoy kadagiti lallaki a di mannakipagrikna ken saan a nadungngo. Imbagana a dagita a lallaki ti nangipalagip ken ni tatangna, a saan a pulos a nasinged ken kasla awan a pulos ti orasna para kenkuana. Patienna a nakairuamanna a gun-oden ti anamong ken atension ti narigat nga asitgan a lalaki a kayatna a pakipasigan.

Iti kasupadina, ti agtutubo a pinadakkel dagiti Kristiano a nagannak ket mabalin nga agusioso maipapan iti panagbiag ti dadduma, a pagarupenna nga estrikto unay ti dadakkelna. Agpayso man dayta wenno saan, solusion aya ti ‘pannakigayyem kadagiti taga lubong?’ (Santiago 4:4) Usigem ti napasamak ken ni Bill.

Nupay manipud kinaubing nga insuro ni nanangna kenkuana dagiti Kasuratan, inkeddeng ni Bill a saanna nga idedikar ti biagna ken Jehova. Ngamin, mariknana a dayta ti manglapped iti wayawayana. Gapu ta kayatna a maammuan no kasano ti agbiag iti ruar ti pudno a Kristianidad, rinugianna ti nakibarkada iti grupo a nangisuro kenkuana nga agdroga, mangranggas, ken agaramid iti krimen. Gapu iti kaskasero a panagpatarayna tapno malibasanna dagiti polis  a mangkamkamat idi kenkuana, nadunor ken adu a bulan a naawanan iti puot. Impagarup dagiti doktor a saanen nga agbiag. Naimbag laengen ta nakaungar ni Bill. Ngem bulsek ken baldado itan. Nagnakem manipud iti nasaem a kapadasanna ket ita, maysan a dedikado a Kristiano. Ngem naamiris met ni Bill a ti panagsursuro manipud iti nasaem a kapadasan ket mabalin nga addaan kadagiti napaut nga epekto.

Dadduma Pay nga Impluensia

No dadduma, ti paglinglingayan ti mangimpluensia iti kapanunotan ti maysa nga agtutubo maipapan iti nagsayaat a gayyem. Kas pagarigan, gagangay nga iladawan dagiti libro, programa iti telebision, pelikula, ken music video ti bannuar a kasla nauyong wenno naranggas iti damo ngem kalpasanna, naasi gayam. Ipamatmat dayta a sensitibo ken nadungngo gayam dagiti kasla bimmato ti pusoda ken managimbubukodan. Kasta met a mabalin nga itandudo ti media ti kapanunotan a ti laeng naimbag a gayyem, a masansan a kasungani a sekso, ti kasapulan tapno maipakita dagitoy a nasaysayaat a kualidad. Ipapantayon a dagitoy a kapanunotan ti mangpaadu kadagiti agbuya, dumngeg, ken agbasa. Ngem panagkunam, kasano kasansan a pumayso daytoy romantiko a pantasia iti pudno a biag? Nakalkaldaang ta dadduma nga agtutubo ti naallilaw kadagita a dakes a pantasia ken nakigayyemda​—nakiasawada pay ketdi​—iti managimbubukodan ken naranggas a tao. Nupay nagurayda, saan latta a “nagbalin” a nasingpet, nadungngo, ken mannakaawat.

Usigem ti maysa pay a makagapu no apay a ti dadduma maallukoyda kadagiti tattao a dakes ti impluensiada: Ibilangda ti bagida a di matarigagayan isu nga awatenda ti dandani siasinoman a kasla maatrakar kadakuada. Ti nadakamat itay a ni Nancy ammona ti kuna ti Biblia maipapan iti pannakiasawa ‘laeng iti Apo.’ (1 Corinto 7:39) Ngem kanayon nga imbilangna ti bagina a naalas isu a naragsakan idi adda katrabahuanna a dina kapammatian a naaddaan iti rikna kenkuana. Nangrugin a nakideyt ken dandani nakaaramid iti seksual nga imoralidad.

Kas ipakita dagita a kapadasan, nagadu ti rason a mabalin a maallukoy ti maysa a Kristiano kadagiti tattao nga addaan iti dakes nga impluensia​—ket kasla nainkalintegan ti makisinninged kadagita a tattao. Nupay kasta, nakalkaldaang ken makadidigra pay ketdi ti pagtungpalan ti pannakigayyem kadagita a tattao. Apay?

Ti Maaramidan ti Pannakipagayam

Ti kinapudno ket agbalinka a kas kadagiti gagayyemmo. Iti kasta, dagidiay pakikaduaantayo dakkel ti maaramidan ken impluensiada kadatayo. Ipakita ti Proverbio 13:20 a daytoy a maaramidan ket mabalin a pagimbagan wenno pagdaksan: “Daydiay makipagna kadagiti masirib a tattao agbalinto a masirib, ngem daydiay addaan kadagiti pannakilangen kadagidiay maag nakadakdakesto ti pagtungpalanna.” Dagiti nasinged a gagayyem ket kas iti dua a tao a nagkaluganan a sigurado nga agturong iti maymaysa a direksion ken sumangpet iti maymaysa a destinasion. Isu nga imtuodem ti bagim: ‘Ti aya dalan a pagturturongan ti gayyemko ti dalan a kayatko a pagturongan? Ad-adda aya a maragpatko dagiti naespirituan a kalatko no makigayyemak kenkuana?’

Ipapantayon a narigat nga aramiden ti napudno a panangusig. Mabalin a nairaman dagiti nasged a rikna. Ngem dagiti rikna laeng aya ti mapagtalkan a giya iti panagpili kadagiti gagayyem? Mabalin a nangngegmon ti maulit-ulit a balakad a, “Surotem ti pusom.” Ngem kinuna ti Proverbio 28:26: “Daydiay agtalek iti bukodna a puso maag.” Apay? Agsipud ta “ti puso nagulgulib ngem iti aniaman a banag ket desperado.” (Jeremias 17:9; Numeros 15:39) Ti panagbalin a nagulib kaipapananna ti panagbalin a di nasungdo, saur, ken manangliput. Makapagtalekka aya iti daydiay manangallilaw ken traidor? Ti piguratibo a pusotayo ket mabalin a manangallilaw. Isu a ti relasion ket saan a kanayon a naimbag gapu laeng ta mayat ti panagriknam iti dayta.

Ti Sao ti Dios ti ad-adda a mapagtalkan a giya. Saan a kas iti imperpekto a puso, dagiti prinsipio ti Biblia saandaka a pulos a liputan wenno upayen. Kasano a makatulong kenka dagiti prinsipio ti Biblia a mangikeddeng no talaga a naimbag a gayyem ti maysa a tao? Ket kasano a maliklikam ti makadangran a panagpili iti ingganat’ tungpal biag a gayyem​—daydiay agbalinto nga asawam? Masungbatanto dagitoy a saludsod iti maysa nga artikulo iti masanguanan.

[Footnote]

[Ladawan iti panid 20]

Ti media maimpluensiaanna ti panangmatmattayo maipapan iti kasayaatan a gayyem