Panangmatmat iti Lubong

Mabalin a Sumingpet Dagiti Ubbing a Buong iti Ulo

“Adu a buong iti ulo nga estudiante iti elementaria ti mabalin a sumingpet bayat nga agmatmataenganda,” kinuna ti The Sydney Morning Herald. “Agbalindanto a mannakibagay a tin-edyer.” Ti panagsirarak nga indauluan ti Australian Institute of Family Studies ti nangusig iti irarang-ay ti 178 nga ubbing nga agtawen iti 11 wenno 12 a mangipakpakita iti tallo wenno ad-adu pay a kababalin a kas iti “kinaranggas, manmano a pannakitunos, saan unay a panagteppel, di pannakaipamaysa kadagiti maipaannong kadakuada, kinaalikuteg, ken kinamanagpungpungtot wenno kinaalidunget.” Innem a tawen kalpasanna, 100 kadagitoy nga agtutubo ti nangipakita iti kababalin a “dandani kaasping ti grupo dagiti nasingsingpet nga ubbing.” Ania ti nakatulong kadakuada a sumingpet? “Dagiti ubbing a nagbalin a naragsak a tin-edyer saanda unay a nakikadua kadagiti kataebda a di mannakigayyem [ken] ad-adda a tartarawidwidan ida dagiti dadakkelda,” kinuna ti report.

 Dagiti Inna nga Oso Saanda a Mabuteng Kadagiti Turista

“Ti kaadda dagiti naarimbangaw a turista a di makadangran iti nakaparsuaan ti panagpasiarda ket mabalin a di maipagpagarup a makagunggona kadagiti atap nga oso a maawagan iti brown bear,” impadamag ti magasin ti Britania a New Scientist. Dagiti tattao nga agpasiar kadagiti nasulinek a lugar ti nakaparsuaan masansan a masingada ti kababalin dagiti animal, a no dadduma, makadangran dagiti epektona. Nupay kasta, dagiti Briton ken Americano a managsirarak a mangad-adal kadagiti brown bear iti naiputputong a pagpapaaduan dagiti salmon iti makinlaud a Canada “natakuatanda a nupay dagiti nataengan a kalakian liniklikanda dagiti turista, . . . ti kaadda dagiti tattao ti saan a nangsinga kadagiti inna ken urbon, a kasla nairuamdan iti ungor dagiti bus kas pagilasinan a pimmanawen dagiti napeggad a kalakian iti waig,” kinuna ti damag. “Nupay nakapanawen dagiti kalakian iti dayta a lugar, sa la nagparang dagiti kabaian idi addan dagiti turista.” Nabatad a dagiti inna nga oso ginundawayanda ti makipangan kadagiti kasayaatan a disso a pagpakanan ta awan dagiti kalakian a mangdarup iti urbonda.

Agtartrabaho Uray Agsaksakit

“Dagiti agtrabaho latta uray no madi ti riknada ket dakdakkel ti posibilidadna nga agsakit ti pusoda,” impadamag ti Telegraph, maysa a periodiko idiay Britania a mabasa iti Internet. Dagiti sientista iti University College idiay London inadalda ti salun-at ken kasansan ti panagtrabaho ti nasurok a 10,000 nga empleado ti gobierno idiay London iti las-ud ti sangapulo a tawen. Iti nagbaetan ti 30 ken 40 a porsiento, dagiti trabahador a saan a naginana iti pagtaenganda idi masakitda​—uray laeng idi agpanatengda​—“dakdakkel ti risgo a naaddaanda iti nakaro a sakit ti puso iti simmaganad a tawtawen,” kinuna ni Sir Michael Marmot, direktor iti panagadal.

Ti Sao Ditoy Lubong a Karirigatan nga Ipatarus

“Ti pagsasao a Tshiluba nga ‘ilunga’ a maus-usar idiay Democratic Republic of Congo, ti sao ditoy lubong a karirigatan nga ipatarus,” kinuna ti BBC News. Dayta a sao ti nangabak idi napagsaludsodan ti rinibu a linguista. Ti ilunga kaipapananna ti “tao a sisasagana a mangpakawan iti aniaman a damo a panangabuso, panuynoyanna ti maikadua, ngem saanen iti maikatlo.” Ti sabali pay a nangabak ket ti naa, a Hapones a sao a maus-usar laeng “iti lugar ti Kansai idiay Japan tapno maipaganetget ti sasao wenno tapno umanamongka iti maysa a tao.” Sigun ken ni Jurga Zilinskiene, direktor a mangtartarawidwid iti panangipatarus ken ahensia iti panangipaulog a nangaramid iti surbey, “dagiti tattao malipatanda no dadduma a ti maysa a managipatarus . . . saan laeng a masapul nga ipatarusna ti maysa a lenguahe iti sabali a lenguahe no di ket ibagayna pay ti maysa a kultura iti sabali pay a kultura, [ken] no dadduma, awan ti katupag dayta nga ideya iti agsumbangir a kultura.”

Ti Makaparagsak a Panagbasa Ad-adda a Mangpangato iti Grado

Ti makaparagsak a panagbasa ket ad-adda a mangpangato iti grado ngem iti “adu nga oras a panagadal, naragpat nga adal ti nagannak, panagsurat no madaman ti klase, wenno panag-computer,” impadamag ti periodiko a Milenio iti Mexico City. Idi nausig ti ginasut a ribu nga eksamenasion dagiti estudiante tapno maakseptarda iti haiskul, naammuan nga ad-adda nga agballigi iti eskuelaan dagiti estudiante a mangbusbos iti orasda agpadpada iti panagadalda iti eskuelaan ken iti makaparagsak a panagbasa. Dagiti libro a pinili dagiti estudiante ket saan laeng a maipapan kadagiti asignatura iti eskuelaan no di ket mabalin a karaman dagidiay makaparagsak a basaen, kas kadagiti biograpia, libro dagiti daniw, ken libro maipapan kadagiti nasientipikuan a topiko. Iti kasumbangirna, sagudayen ti damag a nababbaba ti grado dagiti estudiante nga agbuybuya iti telebision iti adu nga oras iti kada aldaw imbes nga agbasada.

Panagulbod iti Résumé

Nupay kaaduanna, kayat dagiti agaplay iti trabaho nga ipakita ti kasayaatan a kualipikasionda kadagiti agbalinto nga amoda, kaykayat ti dadduma ti naan-anay nga agulbod. Natakuatan ti panagadal ti kompania nga Australian Background nga agim-imbestigar kadagiti agap-aplay iti panggedan a kadagiti 1,000 nga agsapsapul iti panggedan, 21 a porsiento ti nagulbod kadagiti manamnama nga amoda maipapan kadagiti kualipikasionda, impadamag ti The Sydney Morning Herald. Kanayonanna, “60 a porsiento kadagidiay addaan iti kriminal a sentensia ti di nangamin kadagitoy, uray idi napagsaludsodanda,” kinuna ti periodiko. “Mabalin a kunaen [dagiti] aplikante a kontroladoda ti lubong,” kinuna ti ehekutibo iti panangawat kadagiti aplikante a ni Gary Brack. “Ngem no mapagsaludsodan pay ti naudi a nagtrabahuanda, posible a sinobraanda gayam ti insuratda a kualipikasionda.”

Ad-adda a Makapapatay ti Masansan a Nakatugaw nga Estilo ti Panagbiag Ngem iti Panagsigarilio

“Ti masansan a nakatugaw nga estilo ti panagbiag ket ad-adda a makapapatay ngem iti panagsigarilio,” sigun iti pannakarepaso ti panagehersisio ti 24,000 a residente iti Hong Kong a natay kabayatan ti 1998. Impalgak ti panagadal a ti masansan a nakatugaw nga estilo ti panagbiag pakaruenna ti risgo ti nasapa nga ipapatay iti 59 a porsiento kadagiti lallaki ken 33 a porsiento kadagiti babbai, impadamag ti South China Morning Post. “Pagimbagam no saanka nga agsigarilio. Ngem no saanka nga agehersisio, [kaskasdi] a napeggad latta ti kasasaadmo,” kinuna ni Lam Tai-hing, panguluen ti departamento ti community medicine iti University of Hong Kong. Uray ti limitado a panagehersisio ket nasaysayaat ngem iti awan, sigun ken ni Propesor Lam. Insingasingna nga imbes nga agtugawka iti kagudua nga oras, agpagnapagnaka wenno agdaluska iti balaymo.

Umad-adu ti Addaan iti Syphilis

Idiay Italia, dagiti naipadamag nga addaan iti syphilis, maysa a sakit a mayakar babaen ti panagdenna, ket “nasursurok pay ngem doble ti kaaduda iti napalabas a dua a tawen,” kinuna ti Italiano a linawas a pagiwarnak a Panorama. Sigun ken ni Giampiero Carosi, direktor iti panangadal kadagiti makaakar a sakit ken saksakit iti tropiko idiay University of Brescia, dagiti kangrunaan nga addaan iti daytoy a sakit ket dagiti agtutubo a saan pay a pulos a timmabuno kadagiti programa a mangisuro no kasano a malapdan ti AIDS ken dagiti mapan kadagiti klinika kalpasan ti damo a pannakidennada. Impatuldo ti Panorama nga iti 40 a porsiento kadagidiay addaan iti syphilis, kumaro ti sakitda agingga iti kakaruan a kasasaadna, inton “ti pannakadadael ti lalaem ket agramaram iti utek, puso, tultulang, susuop, matmata, ken dalem.”