Agimtuod Dagiti Agtutubo . . .

Dagiti Chat Room​—Ania ti Rumbeng a Maammuak Maipapan Kadagitoy?

“Gapu ta managbabainak, makikomunikarak iti maysa a chat room iti Internet tapno makasaritak dagiti gagangay a diak kasarsarita. Dida ammo no siasinoak.”​—Peter. *

“Iti chat room, maibagam ti aniaman a kayatmo nga ibaga.”​—Abigail.

DAGITI chat room ket “paset” ti Internet a mabalin a pakikomunikaram iti sabsabali babaen kadagiti text message. Dagiti chat room maserbianda ti nagadu a tattao, a makabasa ken makasungbat iti mensahe ti tunggal maysa kadakuada.

Dadduma a chat room ti nangnangruna a makaay-ayo kadagiti agtutubo nga agus-usar iti Internet. Iti kada aldaw, minilion nga agtutubo nga agsasabali ti kulturada ti agririnnanud iti kapanunotanda iti dandani aniaman a suheto. Dadduma nga eskuelaan us-usarenda itan daytoy sangalubongan a pagreperensiaan. Kas pagarigan, babaen iti panangiwanwan ti mannursuroda, dagiti estudiante idiay Estados Unidos mabalinda a pagsasaritaan dagiti isyu iti kagimongan a kaduada dagiti padada nga estudiante idiay Espania, England, wenno dadduma pay a lugar. Dagiti estudiante mabalinda pay a pagsasaritaan dagiti proyekto ti klaseda a kaduada ti maysa a nalaing nga inheniero, kemiko, wenno sabali pay nga eksperto.

Nupay kasta, saan a maipapan kadagiti adalen iti eskuelaan wenno unibersidad ti pagsasaritaan ti adu a tattao a mangus-usar kadagiti chat room. No agus-usarka iti Internet, ania dagiti peggad a rumbeng a pagannadam?

Pagsawaran Dagiti Seksual a Mananggundaway

“Addada kasarsaritak iti chat room,” kinuna ni Abigail, “idi adda lalaki a nangdamag no addada am-ammok nga agtawen iti 14. Kayatna ti makidenna kadakuada. Imbagana a sidadaan a mangbayad kadakuada basta makadennana ida.”

Saan la a ni Abigail ti nakapasar iti dayta. Nakasaksaknap ti parikut maipapan kadagiti mananggundaway nga agus-usar iti chat room isu a dadduma a gobierno ket nangaramiden kadagiti pagannurotan no kasano a masalakniban dagiti agtutubo. Kas pagarigan, adda publikasion ti Federal Bureau of Investigation (FBI) iti Estados Unidos a mamakdaar kadagiti dagus a makipaset kadagiti prangka unay a saritaan maipapan iti sekso. Mamakdaar met maipapan kadagidiay “in-inut a manggargari kadagiti biktimaenda babaen iti panangipakitada iti atension, panangdungngo, kinaasi, ken panangtedda pay ketdi kadagiti regalo.”

Iti panangdeskribirna kadagiti espesipiko a taktika ti dadduma kadagitoy a mananggundaway, kastoy ti nailanad iti publikasion ti FBI: “Agimdeng ken makipagriknada kadagiti parikut dagiti ubbing. Masansan a kabesadoda ti kabaruan a musika, pagesman, ken paginteresan ti ubbing. Ikagumaan dagitoy a tattao a patureden dagiti ubbing babaen iti in-inut a panangusarda iti nainaig sekso a sasao ken topiko kadagiti saritaanda.”

 Saan la a dagiti imoral a natataengan ti peggad. Masapul nga agannadka met kadagiti agtutubo a dida ammo wenno di mangraraem kadagiti pagalagadan ti Biblia maipapan iti umiso a kababalin. Usigem ti kapadasan ti agtutubo a lalaki nga agnagan iti Cody. Madama a makiin-innestoria iti dadduma nga agtutubo idi adda balasang a nangawis kenkuana iti pribado a chat room. Kalpasanna, sipaprangka a sinaludsodanna maipapan iti sekso. Nakapagteppel ni Cody ket ginupedna a dagus ti saritaanda.

Gapu ta natural laeng nga interesadotayo iti sekso, mabalin a marigatanka unay a mangtulad iti inaramid ni Cody. Kastoy ti admitiren ni Peter a nadakamat itay: “Impagarupko no adda umdas a panagteppelko tapno magupedko ti saritaan no mangrugin a maipapan iti sekso dayta. Ngem masansan a makiin-innestoriaakon maipapan kadagiti seksual a banag isu a makonsiensiaak idi agangay.” Ngem mabalin a pampanunotem, ‘No ilimedko ti kinasiasinok iti maysa a chat room, talaga kadi nga adda aniaman a peggad maipapan iti pannakisaritak iti sekso sadiay?’

Makadangran Aya Dagiti Saritaan iti Chat Room Maipapan iti Sekso?

Sibabatad a salaysayen ti Biblia ti maipapan iti sekso. (Proverbio 5:18, 19) Kinaagpaysona, kabayatan ti kinaagtutubo dagiti tattao, ad-adda nga interesadoda iti sekso. Isu a rumbeng laeng a makisaritaka maipapan iti sekso. Masapul a masungbatan dagiti saludsodmo maipapan iti daytoy napateg a suheto. * Nupay kasta, ti wagas iti panangpennekmo iti panagusiosom maipapan iti sekso adda dakkel nga epektona iti kinaragsakmo, agpadpada iti agdama ken iti masakbayan.

No kayatmo ti makiinnestoria maipapan iti sekso babaen kadagiti chat room, uray pay no kuna dagiti agus-usar sadiay a gayyemdaka, mabalin a mapasamak kenka ti nagtungpalan ti agtutubo a lalaki a nadeskribir iti Biblia. Gapu iti panagusiosona, nakadanon iti balay ti maysa a balangkantis. Idi damo, nakisarita laeng ti balangkantis kenkuana. Apaman a naabbukay ti riknana, saanen nga umdas ti basta pannakisaritana iti dayta a balangkantis. “Pagammuan ta isu sumurot kenkuana, kas iti toro nga agturong iti mismo a pannakaparti, . . . kas iti panagganat ti maysa a tumatayab nga agturong iti silo.”​—Proverbio 7:22, 23.

Umasping iti dayta, no makiinnestoriaka maipapan iti sekso babaen iti chat room, nalaka laeng a magargarika tapno ad-adda a penkem ti tarigagaymo. “Adda idi kasarsaritak iti chat room,” malagip ti agtutubo nga agnagan iti Philip, “idi pagammuan ta nagparang ti maysa nga imoral a ladawan iti iskrinko. Ti kasarsaritak impatulodna dayta iti computer-ko.” Apaman a kayatmo a buyaen ken panunoten ti makagargari a ladawan a sipapanayag a mangipakita kadagiti seksual nga aramid, mabalin a masulisogka nga ad-adda nga aginteres a mapan iti sabali pay a chat room a kas iti chat room dagiti nataengan. * Adu a maisagmak iti panagbuya iti pornograpia ti makaaramidto iti imoralidad inton agangay isu a sagabaenda dagiti nasaem a bungana.​—Galacia 6:7, 8.

 Dagiti mayat a makisarita maipapan iti sekso iti chat room saanda a maseknan kadagiti pagimbagam. Gargariendaka a makiinnestoria maipapan kadagiti imoral a banag​—ken mabalin a kayatda nga aramidemto dayta​—tapno mapennekda dagiti mismo a tarigagayda. * Iti panangikagumaanna a mangsalaknib iti anakna manipud iti mananggundaway iti sekso, kastoy ti insurat ni Ari Solomon: “Ti dalanmo iyadayom iti sibayna, ket dika umasideg iti pagserkan ti balayna, tapno saanmo a maited iti sabsabali ti dayawmo, . . . iti kasta dagiti sangsangaili saanda a mapennek ti bagbagida iti bilegmo.” (Proverbio 5:8-10) Nalabit mayaplikar iti kastoy a wagas ti prinsipio a nakaibasaran daytoy a balakad: Saanka nga agusar kadagiti chat room a sadiay mapagsasaritaan dagiti seksual a topiko, tapno saanmo a maited ti dayawmo kadagiti ganggannaet a kayatda laeng a penken ti bagbagida uray no pakadangranam dayta.

“Dagidiay Mangilemmeng iti Kinasiasinoda”

Ngem mabalin nga ibagam a saanmo a kayat ti makisarita maipapan iti sekso kadagiti chat room. Kas kada Peter ken Abigail a nadakamat itay, nalabit matmatam ti chat room kas lugar a pangyebkasam iti riknam ngem awan a pulos ti makaam-ammo kenka, ken awan pagbutngam ken pagbainam. * Nupay kasta, adda sabali pay a peggad a rumbeng a pagannadam.

Gapu ta saanmo a maammuan ti pudno a kinatao dagiti agus-usar kadagiti chat room, mabalin a sulisogendaka nga agbalin a manangallilaw. Kinuna ni Abigail: “Rugiak no kua ti makisarita kadagiti tattao sa aginkukunaak tapno maibagayko ti kinataok iti taray ti saritaanmi.” Kas ken Abigail, mabalin a masulisogka a mangtulad iti sabali a kinatao tapno maibagayka iti maysa a grupo iti chat room. Nalabit umannugotka kadagiti pamay-an ti panagsasaoda wenno tuladem dagiti paginteresanda tapno maaddaanka laeng kadagiti kabbaro a gagayyem. Iti sabali a bangir, mabalin nga ibilangmo ti maysa a chat room kas lugar a pangyebkasam kadagiti kapanunotan ken riknam a pagarupem a saan nga anamongan ti nagannak wenno gagayyemmo. Aniaman kadagita, mabalin nga al-allilawem ti maysa wenno sabali pay a grupo. Babaen ti panaginkukunam idinto ta saan met nga agpayso a kastaka, al-allilawem dagiti kasarsaritam kadagiti chat room. Iti sabali a bangir, no saanmo nga iyebkas dagiti pudno a riknam iti pamilia ken gagayyemmo, al-allilawem ida.

Nupay kabarbaro dagiti chat room iti Internet, nabayagen a pagannayasan dagiti tattao ti agulbod ken mangallilaw. Impalgak ti Biblia a ti orihinal a managulbod a ni Satanas a Diablo ti kaunaan a nangusar iti taktika nga us-usaren ti dadduma nga agus-usar kadagiti chat room. Ilimlimedna ti pudno a kinasiasinona sakbay nga imbagana ti kaunaan a kinaulbod. (Genesis 3:1-5; Apocalipsis 12:9, 10) Maliklikam ti maallilaw kadagiti naulbod babaen ti panangsurotmo iti ulidan ni Ari David. Kastoy ti insuratna: “Saanak a nakikatugaw kadagiti tattao ti di kinapudno; ket saanak a sumrek a kadua dagidiay mangilemmeng iti kinasiasinoda.”​—Salmo 26:4.

Kas nakitatayon a nasaksakbay, dadduma a chat room ket mabalin a nasayaat ti pakausaranda. Nupay kasta, dagiti agtutubo a mayat a mangay-ayo ken ni Jehova masapul nga agannadda iti aglablabes a panagusarda iti daytoy a pamay-an ti moderno a pannakikomunikar. No nasken nga agusarka iti chat room para iti proyektom iti eskuelaan, kiddawem a makikatugaw kenka da nanang wenno tatangmo wenno nalabit ti sabali pay a nataengan. Addanto artikulo iti masanguanan a mangitampok iti dua pay a makagapu no apay a rumbeng nga agannadka no agus-usarka kadagiti chat room. Ilawlawagnanto met no kasanom a tamingen dagiti espesipiko a parikut a mabalin a tumaud uray no naannadka maipapan iti pakausaranda.

[Footnotes]

[Ladawan iti panid 20, 21]

Mabalin a makadangran dagiti saritaan kadagiti chat room