Panangmatmat iti Lubong

Mangalaw Dagiti Utot

Dagiti metal a detektor, a nabayagen a maus-usar a pangammo iti kaadda dagiti eksplosibo a naimula iti daga, “ket nabannayat ken narigat nga usaren agsipud ta madlawda ti tunggal metal a masukimat kalpasanna,” impadamag ti periodiko a The Citizen iti South Africa. “Ita, addan ti utot a Gambian giant pouched rat, ti kabaruan a pangbirok ken pangikkat iti nasurok a 100 a milion nga eksplosibo a naimula iti daga. Naiwaras dagitoy iti agarup 60 a pagilian ken mangpatay wenno mangdunor iti agarup 50 a tattao iti kada aldaw.” Maus-usar ti dakkel nga utot agraman dagiti metal a detektor ken aso a pagbirok kadagiti eksplosibo a nairanta a pagpatay kadagiti kabusor. Adda pay laeng dagitoy idiay Mozambique uray nabayagen a nagpatingga ti gerra sibil sadiay idi 1992. Sigun iti damag, “dagiti eksplosibo a naimula iti daga ket di madmadlaw a tedda dayta a rinnupak a mangbalbaldado ken mangpappapatay kadagiti taga-Mozambique agingga ita, agraman dagiti taga-bario nga ubbing a naipasngay idi nabayagen a nagsardeng ti gubat.” Idiay Africa, nagadu ti Gambian giant pouched rat, a napanaganan iti kasta gapu kadagiti adda iti pingpingna a dadakkel a pannakabulsa a pagikkanna iti taraonna. Nalaka met a paamuen ken makaay-ayo a taraknen.

 Sumang-at Wenno Sumalog?

Adda kadi aniaman a pagimbaganna iti salun-at ti panagehersisio babaen ti isasang-at wenno isasalogmo iti narangkis a pagsalogan? Nalabit iti sumagmamano a wagas, sigun kadagiti managsirarak. Adda panagadal a naaramid iti maysa a bantay iti Alps. Iti dua a bulan, sinang-at ti 45 a boluntario ti 30 a degree a bakras sada nagawid babaen iti cable car. Kalpasanna, iti nasurok a dua a bulan simmalogda. Nupay nakatulong ti isasang-at wenno isasalogda tapno bumaba ti makadangran a kolesterolda, sigun iti panagadal, “ti isasang-at ti ad-adda a nangpabassit iti taba a naawagan iti triglyceride, [idinto ta] ti isasalog ti nasaysayaat a pangkissay iti kaadu ti asukar iti dara ken mangpasayaat iti umiso a pannakausar ti asukar,” sigun iti Tufts University Health & Nutrition Letter. No kasta, mabalin a nasayaat ti ehersisio nga isasalog kadagiti addaan iti diabetes ken nalaklaka kadagiti agdadamo nga agehersisio. Kadagiti agnanaed iti siudad, mabalin a maaramid daytoy kadagiti nangatngato a pasdek babaen iti panagluganda iti elebeytor nga umuli sada agagdan nga umulog wenno bumabada iti lugan iti tapaw ti turod sadanto aglugan iti arisadsad. Nupay kasta, agannadka ta ti isasalog ad-adda a bannogenna dagiti tumeng.

Ti Lansad ti Taaw Napno iti Sibibiag a Parparsua

Ti maysa nga internasional a proyekto a napanaganan iti Census of Marine Life ti mangidadaulo iti nalawat’ saklawenna a panagadal iti taaw, agraman iti lansadna. Agingga ita, “ti pannakaammo maipapan iti sibibiag a parparsua iti baybay ket dandani limitado laeng kadagiti sibibiag nga agnanaed iti asideg ti rabawna, agingga iti kauneg a 200 a metro [650 a pie],” inlawlawag ti Espaniol a periodiko nga El País. Yantangay kaaduan iti lansad ti taaw ti 5 agingga iti 11 a kilometro iti uneg ti patar ti baybay, saan pay a nasukisok ti 95 a porsiento iti tukok ti baybay. Tapno maibanag daytoy narigat a paset daytoy a sensus, agusarto dagiti biologo kadagiti sopistikado nga alikamen a pangbirok ken pangretrato iti nadumaduma a kita ti parsua kadagiti gagangay a pagnanaedanda. Ngamin, nakadkadlaw ti panagbalbaliw ti dadduma kadagitoy a parsua no mayaonda. Namnamaen ti timpuyog ti 50 a biologo a makasarakda iti minilion a baro a kita ti parsua iti kaunggan ti baybay. Sigun iti manedyer ti proyekto a ni Pedro Martínez Arbizu, 500 a kita ti parsua ti nasarakanda iti sangametro kuadrado a lansad ti taaw iti Angola, Africa. Kadagitoy, “90 a porsiento pay la ti naammuan ti siensia isu a masapul a maklasipikar ken mainaganan,” kinunana.

Ti Tsokolate Makapapatay Kadagiti Aso

Ti tsokolate ket “mangpasarua ken mangpakombulsion kadagiti aso” ken “mangpapatay [kadakuada] no makapanganda iti umdas ti kaaduna,” impakdaar ti BBC News. Ti tsokolate ket addaan iti kemikal a theobromine a makasabidong kadagiti aso ken apektaranna ti puso, bato, utek, duri, ken ur-uratda. Sigun iti damag, “[200 a gramo] ti tsokolate a natayengteng a kasla kape ti kolorna ket mabalin a makapapatay iti aso nga agtimbang iti [25 a kilo], kas iti kabaian a Labrador retriever.” Ti 30 la a gramo a saan a naasukaran a tsokolate a mailaok iti panagaramid iti tinapay ket makapapatay iti bassit nga aso. Nupay kasta, saan a makadangran ti magatang kadagiti tiendaan nga artipisial a tsokolate a para kadagiti aso.

No Takawenda ti Luganmo

Idiay Mexico City, pimmigsa a negosio ti panagtakaw kadagiti lugan, sigun iti El Universal. Kada aldaw, agarup 80 a lugan ti matakaw ken mailako manen. Sigun iti maysa a piskal, dagiti lallaki nga agsolsolo nga agbiahe ti nalaklaka a mabiktima. Ngamin, pagarupen dagiti mannanakaw nga ad-adda nga agriaw ti babbai wenno adda kaluganda nga ubbing, isu a narikrikut ti agtakaw. Dagiti agtutubo nga agtawen iti 18 agingga iti 25 ti mangbukel iti 85 a porsiento kadagiti naaresto a mannanakaw. Dagiti gagangay a pamay-anda nga agtakaw ket holdup-enda ti drayber no simmardeng iti ayan ti silaw ti trapiko, dungparenda ti luganna tapno kapilitan a rummuar, wenno darupenda no luklukatanna ti garahena. Isingasing ti periodiko a saan koma a lumaban dagiti drayber no di ket agtalinaedda a kalmado​—nangruna no adda igamda​—ken no mabalbalin, ikagumaanda nga ilasin ti kaaduan nga impormasion maipapan kadagiti kriminal. Tapno mapapartak ti pannakaisubli ti luganda, dagiti biktima rumbeng a kabesadoda ti numero ti plaka ken kolor ti luganda sada ipulong a dagus daytoy agraman ti dadduma pay nga impormasion iti polisia.

Dagiti Agtutubo a Drayber

Dagiti nagannak a mabalin a kayatda a limitaran ti panagmaneho dagiti tin-edyer nga annakda mabalin a makasarakda itan iti ad-adu ken makatulong nga impormasion iti nabiit pay a panagsirarak ti U.S. National Institutes of Health. Daytoy a panagadal “isingasingna a sa la naan-anay ti itatanor ti paset ti utek a mangkontrol iti peligroso a kababalin inton agtawenen iti 25 ti maysa a tao,” impadamag ti internasional nga edision ti The Miami Herald. Idi unana, naipagarup a sa la agmataengan ti utek ti maysa a tao inton agtawen iti 18, inton kapigpigsaan dagiti sentidona ken naalibtak unay dagiti reaksionna. Nupay kasta, sigun kadagiti estadistika manipud iti Insurance Institute for Highway Safety, “mamimpat nga ad-adda a mairaman dagiti tin-edyer iti panagdinnungpar ngem kadagiti nataengan ken mamitlo nga ad-adda a matay ngem kadagiti nataengan.” Dayta ti ebidensia a nalakada a masinga ken agannayasda a mangsarakusok kadagiti risgo bayat nga agmanmanehoda.

Pakdaar Maipapan Kadagiti Pagpapudaw iti Ngipen

Impadamag ti periodiko a Milenio iti Mexico City a namakdaar dagiti espesialista ti ngipen idiay Fray Antonio Alcalde Civil Hospital idiay Guadalajara, Mexico a makadangran ken mangpaut-ot iti ngipen dagiti pagpapudaw iti dayta. Dagitoy ti mabalin a pakaigapuan ti “narabaw ken nauneg a pannakadangran” ti ngipen ken mabalin a saan a nasamay a pagpapudaw dagitoy. Sigun kadagitoy nga eksperto, mabalin a nadumaduma ti kolor dagiti nasalun-at a ngipen manipud maris naranghita agingga iti dapuen. Ti kolor dina kaipapanan a nakasalsalun-at ti maysa a tao, kinuna ti espesialista a ni Rocío Liliana Hernández, nupay maiparparegta kadagiti tattao a dagiti puraw a ngipen ti “kasayaatan ken kasasalun-atan.”