Agimtuod Dagiti Agtutubo . . .

Dagiti Chat Room​—Kasano a Maliklikak Dagiti Peggad?

“Kanayon idi a makiinnestoriaak babaen iti Internet iti tallo wenno uppat nga oras iti kada aldaw. No dadduma, diretso nga innem wenno pito pay ketdi nga oras.”​—José. *

DAGITI chat room​—kas iti aniaman a lugar a pagtataripnongan dagiti ganggannaet​—ket addaan kadagiti peggad a rumbeng a pagannadam. Tapno iyilustrar, no agpasiarka iti dakkel a siudad, natural laeng nga ikagumaam a pagbalinen a natalged ti kasasaadmo babaen ti panangammom kadagiti napeggad a lugar ken kalpasanna, liklikam dagita.

Agaplikar met laeng dayta no agusarka iti maysa a chat room. Iti Setiembre 22 a ruar ti Agriingkayo!, nailawlawag ti dua a peggad a kadawyan iti adu a chat room. Dagita ti posibilidad a maam-ammom dagiti seksual a mananggundaway ken ti pannakagargarim a mangallilaw. Adda met dadduma pay a peggad a rumbeng nga usigem. Ngem sakbayna, kasano kadi a naipasdek dagiti chat room?

 Naipasdek Gapu iti Maysa a Panggep

Kadawyanna, naipasdek dagiti chat room sigun kadagiti topiko a mangallukoy iti sumagmamano a grupo ti tattao. Nalabit dadduma ti naipasdek nga agpaay kadagiti interesado unay iti isport wenno pagesman. Dadduma ti mabalin a naipamaysa kadagiti saritaan maipapan iti pabuya iti telebision. Kaskasdi a dadduma ti nairanta nga agpaay kadagiti miembro iti partikular a relihion.

No maysaka a Saksi ni Jehova, nalabit kayatmo a sukisoken ti maysa a chat room nga agkunkuna a mabalin a pakasarakan dagiti Saksi nga agtutubo iti intero a lubong iti baro a gagayyemda. Naimbag a kalat ti pannakigayyem kadagiti kapammatiam nga agtutubo. Ngem addaan met dagitoy a chat room kadagiti nasikap a pagpeggadan dagiti Kristiano. Ania dagitoy a pagpeggadan?

Mangisuroda iti Makadadael iti Naimbag a Kababalin

“Makiin-innestoriaak idi iti chat room nga addaan iti grupo dagiti impagarupko a bin-ig a Saksi ni Jehova,” kinuna ti maysa a baro nga agnagan iti Tyler. “Ngem kalpasan ti sumagmamano a kanito, dadduma kadakuada ti nangrugin a mangumsi iti pammatik. Di nagbayag, bimmatad a talaga nga apostatada.” Dagitoy dagidiay mangigaggagara ken mangikagkagumaan a mangdadael kadagiti naimbag a kababalin dagidiay kunkunaenda a kapammatianda.

Namakdaar ni Jesu-Kristo, ti Anak ti Dios, a dadduma kadagidiay simmurot idi kenkuana ti mangdangranto kadagiti kakaduada. (Mateo 24:48-51; Aramid 20:29, 30) Inawagan ni apostol Pablo dagita a tattao idi kaaldawanna kas sinsinan kakabsat. Imbagana pay a ‘simrekda a sililimed’ tapno dangran dagidiay adda iti kongregasion Kristiano. (Galacia 2:4) Imbaga ti mannurat iti Biblia a ni Judas a “nakalibas a simrek” dagitoy buyogen ti kalat a “pagbalbalinenda ti di kaikarian a kinamanangngaasi ti Diostayo kas pambar maipaay iti nalulok a kababalin.” (Judas 4) Inladawanna met ida kas “dagiti bato a nailemmeng iti uneg ti danum.”​—Judas 12.

Paliiwem ta agpada da Pablo ken Judas a nangipakaammo kadagiti nasikap a pamay-an a masansan nga us-usaren dagiti apostata. Imbaga dagitoy a mannurat iti Biblia a dagiti apostata ket “simrek a sililimed” wenno “nakalibas a simrek” a panggepda a dadaelen ti naimbag a kababalin dagidiay adda iti kongregasion Kristiano. Kadagitoy nga aldaw, dagiti chat room ti mangipaay kadagita a dakes a tattao iti gundaway a naan-anay a mangilimed kadagiti nasikap a gakatda. Kas kadagiti bato a nalmeng iti uneg ti danum, dagitoy sinsinan a Kristiano ilimedda ti pudno a panggepda babaen ti panaginkukunada a maseknanda kadagiti Kristiano nga agtutubo. Ngem kalatda a dadaelen ti pammati dagiti saan a nasiput.​—1 Timoteo 1:19, 20.

Maulit-ulit a mamakdaar daytoy a pagiwarnak agraman ti dadduma pay a material nga ipabpablaak dagiti Saksi ni Jehova maipapan daytoy partikular a peggad. * No kasta, siasinoman a maam-ammom iti chat room a naipasdek kano nga agpaay kadagiti Saksi ni Jehova, laklaksidenna ti kasta a balakad uray no isu ket saan a maysa nga apostata. Talaga kadi a kayatmo ti makigayyem kadagidiay igaggagarada a sukiren ti pammilin a naibasar iti Biblia?​—Proverbio 3:5, 6; 15:5.

Ti Palab-og ti Panagputputong

Ti sabali pay nga aspeto dagiti chat room a rumbeng nga utobem ket ti kapaut ti oras a mabusbosmo kadagitoy. Ni José a nadakamat itay iti pangrugian daytoy nga artikulo kastoy ti imbagana: “No dadduma, makumikomak  unay iti saritaanmi iti chat room ta uray la a malipatakon ti mangan.”

Mabalin a saanka unay nga adikto kadagiti chat room a kas ken José. Ngem no makiinnestoriaka babaen iti Internet, masapul a gatangem ti tiempo agpaay ti dadduma pay nga aktibidad. Mabalin a saan a ti homework-mo wenno trabahom iti balay ti umuna a maapektaran. Nalabit ti pannakikomunikarmo iti pamiliam ti umuna a maapektaran. Kastoy ti kinuna ni Adrian, nga agnanaed idiay Espania: “Dagus a pumanawak kalpasan ti pannangan tapno makiinnestoriaak babaen iti Internet. Naadiktoak unay kadagiti chat room ta uray la dandani diak payen makisarsarita iti pamiliak.”

No napaut ti pannakiinnestoriam kadagiti chat room, mabalin met nga iputputongmo ti bagim kadagidiay kapatgan kenka. Kastoy ti maitutop a pakdaar ti Biblia: “Ti maysa a mangiputputong iti bagina sapulennanto ti kabukbukodanna nga iniimut a tarigagay; maibusor iti isuamin a praktikal a kinasirib isu umalsanto.” (Proverbio 18:1) Dagiti ganggannaet a maam-ammom iti adu a chat room mabalin a didaka paregtaen nga agbiag a maitunos iti praktikal a sirib a masarakan iti Biblia. Ad-adda pay ketdi a durogandaka a mangaramid kadagiti inaagum a gakat ken mangsukir kadagiti Nakristianuan a pagalagadan iti moral.

Agpayso a ti maysa kadagiti pakaallukoyam kadagiti chat room ket mabalin a nalaklaka ti makikomunikar sadiay ngem kadagiti miembro ti pamiliam. Dagiti kasarsaritam iti chat room ket mabalin a magagaran a dumngeg iti kapanunotam maipapan iti nadumaduma a banag ken mabalin a sipapanayagda pay a mangyebkas kadagiti riknada. Iti sabali a bangir, dagiti miembro ti pamiliam, nalabit awan unay ti tiempoda a dumngeg kadagiti pakaseknam ken mabalin a saanda unay nga iyebkas ti riknada.

Nupay kasta, imtuodem ti bagim: ‘Talaga kadi nga am-ammodak dagiti kasarsaritak kadagiti chat room? Talaga kadi a maseknanda iti manayon a pagimbagak?’ Ad-adda a maseknan dagiti miembro ti pamiliam iti pagsayaatan ti rikna ken espiritualidadmo. No ikagkagumaan ti dadakkelmo nga iyaplikar dagiti pagalagadan ti Biblia, magagaranda unay a makikomunikar kenka. (Efeso 6:4) No siraraem nga iyebkasmo ti kapanunotam ken riknam kadakuada, mabalin a dimonto ipagpagarup a nasaysayaat ti panangasikasoda kenka ngem iti namnamaem.​—Lucas 11:11-13.

Panangliklik Kadagiti Peggad

Mabalin nga adda makagapu a rumbeng a makikomunikarka iti maysa a chat room​—kas pagarigan, kas paset ti maikalikagum a proyektom iti eskuelaan. * No kasta, masiguradom a saanka a masiluan kadagiti chat room no surotem dagiti sumaganad a simple a panagsakbay.

Umuna, dimo usaren iti mismo a siledmo ti computer a konektado iti Internet. No kasta ti aramidem, mabalin a kas man la maymaysam a magmagna iti nasipnget a kalsada iti saanmo a kabesado a siudad​—isarsarakmo laeng ti bagim. Imbes ketdi, ikabilmo ti computer iti paset ti balayyo a masansan a papanan dagiti kabbalaymo ken nalaka a makitada no us-usarem dayta.

Maikadua, parang-ayem ti pannakikomunikarmo kadagiti dadakkelmo babaen ti panangipakitam kadakuada kadagiti site iti Internet a sukisokem ken babaen ti panangilawlawagmo kadakuada no apay a rumbeng a makikomunikarka iti dayta a chat room. Limitaram met ti kapaut ti panagusarmo iti computer, ken surotem dayta nga inkeddengmo a kapaut.

Maikatlo, mangikabitka kadagiti programa iti computer a mangsalaknib kenka manipud kadagiti seksual a mananggundaway iti adu a chat room. Dagitoy a programa iti computer ti mangkontrol iti linaon dagiti maawatmo a mensahe. No adda maawatmo a mensahe maipapan iti seksual a banag bayat nga agus-usarka iti Internet, ipakaammom a dagus kadagiti dadakkelmo wenno iti mannursurom. Iti dadduma a pagilian, dagiti nataengan a makaammo a menor de edadka pay laeng ngem kaskasdi a mangipatulodda kadagiti mensahe a manggargari kenka iti seksual a wagas wenno dadduma pay a pornograpiko a material ket maibilang a mangar-aramid iti krimen. Rumbeng nga ipulongmo ida a dagus iti polisia.

Kanayonanna, saanmo nga ibagbaga ti nagan ken adresmo, agraman ti nagan ti pages-eskuelaam, wenno numero ti teleponom iti siasinoman a maam-ammom iti chat room. Saanmo met a pulos a patgan ti awis a makisinnarakka iti daydiay naam-ammom babaen iti Internet!

Nupay rinibu a tawenen ti napalabas sipud idi naisurat, maitutop pay laeng ti imbaga ni masirib nga Ari Solomon maipapan kadagiti peggad dagiti chat room: “Nasaldet daydiay nakakita iti didigra ket rugianna ti aglemmeng, ngem daydiay awanan kapadasan limmasat ket masapul a sagabaenna ti pannusa.”​—Proverbio 22:3.

[Footnotes]

[Ladawan iti panid 18]

Nainsiriban nga ipakitam kadagiti dadakkelmo dagiti site iti Internet a sukisokem