Dagiti Bee-Eater​—Namaris a Sirkero iti Tangatang

Babaen iti mannurat ti Agriingkayo! idiay Espania

PANUNOTEM ti maysa a pamilia dagiti tumatayab a dagiti dutdotda ket dandani kaasping ti amin a maris ti bullalayaw. No agtayabda, nalalaingda ngem kadagiti kapapartakan nga insekto. Ket karaman ti dadduma kadagitoy ti sumagmamano a kita dagiti tumatayab a mangbukel kadagiti agkakabagian nga agtitinnulong a mangpadakkel kadagiti sibongda. Dagitoy ti tallo laeng kadagiti adu a nakaskasdaaw a kualidad dagiti bee-eater.

Ti namaris a langa dagitoy a tumatayab ti damo a mangatrakar iti atension dagiti agbuybuya kadagiti tumatayab. Saan a namaris ken saan a madmadlaw ti langa ti adu kadagiti tumatayab a mangmangan kadagiti insekto. Ngem naisalsalumina ti kinamaris dagiti bee-eater ken nakalalaingda nga agtayab ta saan a malipatan dagiti agpalpaliiw kadagiti tumatayab daytoy. Natayengteng a berde, asul, nalabaga ken duyaw ti dutdotda. Dadduma a kita, kas iti European bee-eater, ti addaan kadagitoy a kolor ken ad-adu pay! Maysa a kakikitada idiay Australia ti maitutop a napanaganan iti rainbow bee-eater wenno rainbow bird.

Agpabuya dagiti bee-eater iti adu a paset ti Africa, Asia, Australia, ken makin-abagatan a Europa. Yantangay manmano a makita dagitoy a nakatangkal, daytoy a pabuya ti matagiragsak laeng iti gagangay a pagnanaedanda. “Makaparagsak a buyaen dagitoy natured ken nakired a tumatayab,” sigun iti publikasion a Wildwatch iti Internet. “Gapu ta nakaam-amo iti tattao ti adu a kita, nalaka la ida a retratuen.”

Naisangsangayan a Kinalaingda nga Agtayab

Paglaingan dagiti bee-eater ti agtiliw kadagiti agtaytayab nga insekto. Ket tangay kaykayatda dagiti dadakkel ken napartak ti panagtayabda nga insekto a kas kadagiti uyokan, akut-akut, ken alumpipinig, nakasigsiglat ken nakakarkarantingda. Makatulong met ti napigsa a panagkitada. Ti European bee-eater mailasinna ti uyokan wenno akut-akut iti kaadayo a sangagasut a metro. *

Tapno matiliwda ti kanenda, dadduma ti kellaat nga agsuek sada sippayoten ti insekto nga adda iti ngatoda. Wenno ad-adda  nga agdisso iti nawaya a sanga sada sisisiglat a sippayoten ti aglabas nga insekto. Narigrigat pay ti pamay-an ti dadduma a kita. Umuna, agtayabda nga agpababa iti likudan ken sirok ti insekto tapno di madlaw​—a masansan a masagidda ti daga. Kalpasanna, in-inut nga agpangatoda, tumangadda ken tiliwenda ti insekto iti tangatang babaen kadagiti atiddog a sippitda.

Adda sumagmamano nga African bee-eater nga agpatpatulong iti sabsabali no agsapulda iti taraonda. Mabalin nga agtayabda iti sibay dagiti dadakkel nga animal, dadduma pay a tumatayab, wenno uray dagiti lugan a makatulong a mangbuak kadagiti insekto a matiliwda. Makilugan pay ketdi ti natured a carmine bee-eater iti bukot ti abestrus, kalding, wenno zebra. Saan la a nanam-ay a pagdissuan ti bee-eater dagitoy a paglugananna no di ket mangbuak pay kadagiti dudon ken rumsa a kanenna. Dagiti uram iti kakaykaywan ket araken met ti adu a pangen dagiti carmine bee-eater, a mangsippayot kadagiti rumsa bayat nga ikagkagumaan dagitoy ti agtalaw iti maur-uram a kakaykaywan. *

Panagkainaran, Panangdalus Kadagiti Dutdot, ken Panagdigus

Ti napartak a panagtayab kalikagumanna ti kasayaatan a kasasaad dagiti dutdot, ket ti bee-eater addaan iti amin a pamay-an a nadisenio a mangikkat kadagiti parasito tapno agtalinaed a nadalus ti dutdotna. Nakapatpateg daytoy. Mangbusbos ti gagangay a bee-eater iti 10 a porsiento iti aldawna iti daytoy “mangpanam-ay a kababalinna.”

Nalabit mangpaimeng ti panagkainaran ti tumatayab iti agsapa, ket masansan a kagiddan dayta ti panangdalus kadagiti dutdot. Nabatad a ti bara ti init ti ad-adda a mangpaaktibo kadagiti parasito ket nalaklaka a maikkat dagitoy. Dadduma a kita dagiti bee-eater kaykayatda ti inggrupo a panagkainaran idinto ta adda maymaysa a posision ti dadduma pay a kita. Babaen ti panangtallikudda iti init ken panangukradda kadagiti payakda, kasla tultuladenda ti maysa a grupo dagiti turista nga agrelrelaks iti igid ti baybay tapno agkainaran.

Saan a masansan ti panagdigusda ken kadawyanna, basta sipapardas nga agraremda iti danum kabayatan ti panagtayabda. Kadagiti namagmaga a lugar, dagiti bee-eater masapul nga ikagumaanda ti agtulidtulid ken agpayakpak iti katapukan. Kalpasanna, kanayon a dalusan dagiti tumatayab ti dutdotda. Daytoy nga inaldaw a rutina ti kangrunaan a pangikkatda kadagiti parasito, a kanayon a parikut dagiti parsua nga agabut iti daga tapno agumokda a kas kadagiti bee-eater.

Pannakilangen iti Dadduma a Kakikitana

Mannakilangen ti kaaduan a bee-eater. Adda sumagmamano a kita nga agpaadu iti dadakkel a pangen a no dadduma agingga iti 25,000 ti bilangda. Dagitoy a lugar ket masansan nga adda kadagiti nalawa a takdang ti karayan, a nalaka a pagkalian dagiti tumatayab iti umokda. Ti adu a pagukopanda ti mangted iti kanayonan a proteksion kadagiti agkaan kadakuada, ket nabibiit a makasarakda iti nawadwad a taraon gapu  iti nasinged a panagtitinnulongda. Uray no agsapsapulda iti taraon, agkakadua dagiti naamo a bee-eater ken ammoda latta ti ayan ti tunggal maysa gapu iti nakasingsinggit nga unida.

Iti dadduma a kita, kas kadagiti white-fronted bee-eater, agtitinnulongda nga agkakabagian a mangpadakkel kadagiti sibongda. * Masansan a dagiti sibong ti tumatayab ti tumulong, ket daytoy ti mangipasigurado a sibaballigi a mapadakkel ti mamindua a kaadu dagiti sibong. “Adda met dagiti katulongan iti amin nga annongen iti panangpadakkel: tumulongda a mangkali iti umok, mangukop, ken kangrunaanna, mangpakan kadagiti sibong,” inlawlawag ti libro a Kingfishers, Bee-Eaters and Rollers.

Kaay-ayo dagiti pamilia ti bee-eater ti agkakadua. Agiinnasideg ti tunggal tumatayab a kas man la kayatda amin ti mairaman nga agparetrato. No dadduma, adda sumagmamano a tumatayab nga agiinnasideg iti isu met la a sanga. Di pagduaduaan a makatulong daytoy a kababalinda tapno maimenganda kadagiti nalamiis a rabii.

Dagiti Napipintas a Tumatayab nga Addaan iti Pagkapuyan

Nabiit pay a rinugian dagiti bee-eater ti mangan kadagiti lukton, nangruna iti Makinlaud nga Africa. Adu sadiay dagiti nagsangpet a makadadael a lukton. Ti carmine bee-eater binaliwanna pay ketdin ti panagpaadu ken kababalinna nga umakar tapno magundawayanna daytoy nawadwad a taraon. Sursurotenna itan dagiti nagsangpet a lukton bayat nga agsaksaknap dagitoy iti Niger River.

Ngem kas iti ipasimudaag ti naganda, dagiti uyokan ti talaga a paboritoda a kanen. Isu a sigurado a kasimron ida dagiti agtartaraken kadagiti uyokan. Ngem adda met pagimbaganna ta manganda kadagiti akut-akut ken ti kita dagiti alumpipinig a maawagan iti hornet. No otonio, kanenda met dagiti nataenganen nga uyokan nga ad-adda a mangyakar iti sakit kadagiti balayda.

“Kadagitoy nga aldaw, dagiti bee-eater ti kaay-ayo dagiti agpalpaliiw kadagiti tumatayab gapu iti nadumaduma ken nagpintas a dutdotda,” sigun iti Handbook of the Birds of the World. Dadduma a pagpapaaduanda ti nagbalinen a nakallalagip a pagpasiaran dagiti turista kadagiti ekspedisionda iti Africa.

Isu a no agnanaedka kadagiti pagayuyangan dagiti bee-eater, apay a dimo buyaen biit ti naisangsangayan a pabuya dagitoy namaris a sirkero iti tangatang?

[Footnotes]

[Ladawan iti panid 23]

Little bee-eater, Makindaya nga Africa

[Ladawan iti panid 23]

Rainbow bee-eater, Australia

[Ladawan iti panid 23]

Somali bee-eater, Kenya

[Ladawan iti panid 23]

White-fronted bee-eater, Africa

[Ladawan iti panid 24]

Dagiti European bee-eater, Espania

Panaginnarem a ti kalakian ket mangituktukon iti crane fly iti maysa a kabaian

[Ladawan iti panid 24]

Dagiti bee-eater, Israel

[Ladawan iti panid 24]

Dagiti carmine bee-eater, Botswana

[Ladawan iti panid 25]

Dagiti carmine bee-eater, Botswana

[Credit Line]

©kevinschafer.com

[Ladawan iti panid 25]

Dagiti carmine bee-eater, Singapore