Ti Panangmatmat ti Biblia

Ti Aya Biblia Idaddadumana Dagiti Babbai?

NAMINSAN, ni Tertullian a teologo idi maikatlo a siglo dineskribirna dagiti babbai kas “pagserkan ti diablo.” Dadduma ti nangusar iti Biblia tapno mailadawan a saan unay a napateg ti babbai no idilig kadagiti lallaki. Nagbanaganna, adu ti mangipagarup a ti Biblia idaddadumana dagiti babbai.

Ni Elizabeth Cady Stanton, a nangitandudo idi maika-19 a siglo kadagiti kalintegan ti babbai idiay Estados Unidos patienna a “ti Biblia ken ti Relihion ti kangrunaan a lapped iti wayawaya dagiti babbai.” Kadagiti immuna a lima a libro iti Biblia, kinuna naminsan ni Stanton: “Awanen ti sabali pay a libro nga ammok a naan-anay a mangisursuro iti panagpasakup ken panangipababa iti babai.”

Nupay adda dadduma ita nga addaan kadagiti aglablabes a kapanunotan, adu pay laeng ti mamati a dadduma a paset ti Biblia ket mangidaddaduma kadagiti babbai. Nainkalintegan kadi ti kasta a kapanunotan?

Ti Panangmatmat ti Hebreo a Kasuratan Kadagiti Babbai

“Ti panaggartemmo agpaayto iti asawam, ket dominarannakanto.” (Genesis  3:16) Daytoy ti ipatuldo dagiti kritiko kas sentensia ti Dios ken ni Eva ken ti pananganamongna iti panangkontrol ti lalaki iti babai. Nupay kasta, daytoy ti maitutop a sasao maipapan kadagiti nakalkaldaang nga epekto ti basol ken iti panangilaksidda iti kinasoberano ti Dios, imbes a panangibaga iti panggep ti Dios. Ti pannakaabuso ti babbai ket direkta a resulta ti kinaimperpekto ti sangatauan, saan ket a pagayatan ti Dios. Iti adu a kultura, dagiti assawa a babbai ket agpayso a dinominaran ti assawada, masansan a kadagiti naranggas a wagas, ngem saan a dayta ti panggep ti Dios.

Agpadpada da Adan ken Eva a naaramid a kaladladawan ti Dios. Kasta met nga inawatda ti isu met la a bilin ti Dios nga agpaaduda, punnuenda ti daga, ken iturayanda dayta. Masapul nga agbinnuligda nga agtrabaho. (Genesis 1:27, 28) Nalawag nga iti daydi a tiempo, awan kadakuada ti siraranggas nga agdinnominar. Kuna ti Genesis 1:31: “Kalpasan dayta nakita ti Dios ti isuamin nga inaramidna ket, adtoy! nasayaat unay dayta.”

Iti dadduma a kasasaad, dagiti salaysay ti Biblia dida ipasimudaag ti panangmatmat ti Dios iti maysa a banag. Mabalin a mangisalsalaysay laeng dayta. Naisalaysay ti maipapan ken Lot a nangitukon kadagiti babbalasangna kadagiti taga-Sodoma ngem saan a nadakamat no maiparbeng dayta wenno kinondenar idi ti Dios. *​—Genesis 19:6-8.

Kinapudnona, kagura ti Dios ti amin a kita ti pananggundaway ken panangabuso. (Exodo 22:22; Deuteronomio 27:19; Isaias 10:1, 2) Iparit ti Linteg Mosaiko ti panangrames ken panagbalangkantis. (Levitico 19:29; Deuteronomio 22:23-29) Maiparit ti pannakikamalala, ken ipapatay ti dusa dagiti nangaramid iti dayta. (Levitico 20:10) Imbes nga idumdumana ti babbai, ti Linteg intan-ok ken sinalaknibanna pay ketdi ida manipud iti nasaknap a pananggundaway a gagangay kadagiti kaarrubada a nasion. Mararaem ken maipatpateg ti makabael a Judio nga asawa a babai. (Proverbio 31:10, 28-30) Basol dagiti Israelita ti panangsukirda kadagiti linteg ti Dios maipapan iti panagraem kadagiti babbai ken saan a pagayatan ti Dios. (Deuteronomio 32:5) Idi agangay, dinusa ti Dios ti intero a nasion gapu iti agdadata nga isusukirda.

Panangidumduma Aya ti Panagpasakup?

No adda urnos, naannayas ti kasasaad ti aniaman a kagimongan. Agkasapulan dayta iti panangtarawidwid dagiti autoridad. Rumsua ti riribuk no saan a kasta. “Ti Dios ket Dios, saan a ti riribuk, no di ket ti talna.”​—1 Corinto 14:33.

Kastoy ti panangdeskribir ni apostol Pablo iti urnos ti kinaulo iti pamilia: “Ti ulo ti tunggal lalaki isu ti Kristo; ket ti ulo ti babai isu ti lalaki; ket ti ulo ti Kristo isu ti Dios.” (1 Corinto 11:3) Tunggal indibidual malaksid iti Dios ket agpasakup iti nangatngato nga autoridad. Maidaddaduma aya ni Jesus gapu ta adda pagpasakupanna? Siempre saan! Ngamin, sigun iti Biblia, nadutokan dagiti lallaki a mangidaulo iti kongregasion ken iti pamilia ngem dina kayat a sawen a maidaddaduma dagiti babbai. Tapno agpadpada a rumang-ay ti pamilia ken ti kongregasion, masapul nga itungpal ti babbai ken lallaki dagiti akemda buyogen ti ayat ken panagraem.​—Efeso 5:21-25, 28, 29, 33.

Kanayon nga adda panagraem ni Jesus kadagiti babbai. Dina sinurot dagiti mangidumduma a tradision ken pagannurotan dagiti Fariseo. Kinasaritana uray dagiti saan a Judio a babbai. (Mateo 15:22-28; Juan 4:7-9) Sinursuruanna pay ida. (Lucas 10:38-42) Nangilawlawag kadagiti prinsipio a nangsalaknib kadagiti babbai manipud pannakabaybay-a. (Marcos 10:11, 12) Nalabit ti kabaruan nga inaramid idi ni Jesus ket ti panangakseptarna kadagiti babbai kas nasinged a gagayyemna. (Lucas 8:1-3) Kas perpekto a mangipakpakita iti amin a kualidad ti Dios, insuro ni Jesus nga agpapada ti kinapateg dagiti lallaki ken babbai iti imatang ti Dios. Kinapudnona, kadagiti immuna a Kristiano, agpadpada dagiti lallaki ken babbai nga immawat iti sagut a nasantuan nga espiritu. (Aramid 2:1-4, 17, 18) Kadagidiay napulotan nga agserbinto kas ar-ari ken papadi a kadua ni Kristo, awan ti panangidumduma a naibasar iti kinalalaki ken kinababai apaman a mapagungarda iti nailangitan a biag. (Galacia 3:28) Ti Autor iti Biblia a ni Jehova saanna nga idaddaduma dagiti babbai.

[Footnote]

[Ladawan iti panid 18]

Saan a kas iti adu kadagiti kasadaranna, ni Jesus adda panagraemna kadagiti babbai