No Naibusen ti Taraon

ITI dadduma a paset ti lubong, namnamaen dagiti agnanaed kadagiti siudad a nawadwadto ti maapit a taraon a mailako iti kalkalainganna a presio no mapanda makitienda. No adu ti maapit a taraon, dagiti aggatang saanda unay a madanagan maipapan iti suplay a taraon ken ti pamay-an ti pannakaiwarasna. Ngem no gawat, madanagan ti tattao no kasano a makadanon ti taraon iti paglakuan tapno makagatangda. No agkurang ti suplay a taraon gapu iti sumagmamano a rason, mabalin a nakaam-amak ti resultana.

Amirisem ti napasamak iti maysa a pagilian a nakapuy ti ekonomiana iti Makin-amianan nga Africa. Gapu ta insardengen ti gobierno ti mangted iti kuarta a tulong kadagiti mannalon, nagdoble ti presio ti tinapay iti nagpatnag laeng. Tapno agprotestada, napan dagiti nakapungtot a tattao kadagiti paglakuan sada binuong dagiti tawa ken rinautda dagiti banko ken opisina ti koreo. Nasaknap ti riribuk iti intero a pagilian, ket naideklara a napeggad unay ti kasasaad. Idi nagpaputok dagiti polis tapno mapasardeng ti gulo, 120 a tattao ti naipadamag a natay ken adu pay ti nasugatan.

Makita iti napasamak idiay Britania idi Setiembre 2000, a mabalin a problema ti suplay a taraon uray kadagiti pagilian a natalged ti ekonomiada. Dagiti nagprotesta gapu iti nangina a presio ti langis, binangenanda dagiti pagruaran kadagiti pagprosesuan ti langis tapno malapdan ti pannakaitulod dagitoy. Adu nga aldaw nga awan gasolina kadagiti gasolinaan, awan ti gasolina dagiti lugan ken trak, ket saan a maitulod ti taraon kadagiti paglakuan. Iti intero a pagilian, awanen ti karga dagiti estante iti tiendaan ken supermarket, nga agpampannuray laeng iti ‘“nayeskediul” a pannakaitulod ti taraon.

Adda nadumaduma a parikut a mainaig iti pannakaiwaras ti taraon kadagiti napanglaw a pagilian. Adu ti makagapu​—agraman tikag, krisis iti ekonomia, riribuk iti kagimongan, ken gubat​—“iti masansan a di umiso nga urnos ken wagas ti pannakaiwaras ti taraon,” kuna ti Feeding the Cities, nga impablaak ti Food and Agriculture Organization (FAO) iti United Nations. “Agsagaba dagiti napanglaw no mapasamak dagitoy, nupay temporario dagiti epektoda.”

Mamati dagiti mangad-adal iti kasasaad a ti napartak nga idadakkel dagiti siudad ti mangipapaay iti “dakkel a karit” kadagiti agiwarwaras iti taraon. Maipagarup nga inton 2007, nasurokton a kagudua iti populasion ti lubong ti agnaed kadagiti siudad. Sigun iti FAO, “marigatan dagiti mangipaay ken mangiwaras iti taraon a mangted iti nadalus ken nalaka a taraon [kadagiti agnanaed iti siudad] agingga a sumardengdanton.”

Ti pakaseknam unay ket no kasano a makadanon ti taraon iti paglakuan tapno makagatangka iti kanem. Isu nga adda ngata umdas a suplay a taraon? Apay a madanagan dagiti eksperto a dandanin saan nga umdas ti suplay? Ken dumtengto ngata ti tiempo nga awanton ti madanagan maipapan iti pangalaanna iti sumaganad a taraonna?

[Ladawan iti panid 3]

Panagsamsam bayat ti kinakirang ti taraon

[Credit Line]

BETAH/SIPA