TALLO a ribu a tawenen ti napalabas, adda emperador ti China a nagpaaramid iti parke nga inawaganna iti Hardin ti Kinasirib. Adu a sibibiag nga animal ti makita iti dayta a parke nga 607 nga ektaria ti kalawana. Manmano la ketdi idi ti kasta a parke.

Ngem ita, minilionen a tao iti intero a lubong ti makapasiar kadagiti zoo. “Bumasbassiten dagiti natural a lugar ken umad-adun ti agnanaed kadagiti siudad. Isu a para iti adu a tao, dagiti zoo ti kalakaan a pakakitaanda kadagiti animal,” kuna ti libro a Zoos in the 21st Century.

Kadagiti zoo a makita dagiti agpasiar ti dadduma kadagiti kapintasan ken kangayedan nga animal ditoy daga iti kasla natural nga aglawlaw. Mabalin a makakitaka kadagiti namaris a kulibangbang nga agtatayab iti tropikal a hardin wenno penguin a matudtuduan iti niebe iti nakubong a disso a kasla iti maysa a lugar iti Antarctica.

Mabalinmo met a pasiaren ti bassit a kabakiran a kas iti masarakan iti equator (makintengnga a paset ti planetatayo). Iti dayta a makitam ti dadduma kadagiti animal ken tumatayab nga agnanaed sadiay. Wenno mabalinmo ti sumrek iti nasipnget a siled tapno makitam dagiti animal nga aktibo iti rabii. Adda met aquarium ti adu a zoo. Iti dadduma a zoo, makakitaka pay kadagiti agam-ampayag a mangnganup a tumatayab wenno kadagiti agpabpabuya a dolphin. Iti napalabas, nakakulong dagiti narungsot nga animal ngem ita, naikabildan kadagiti nawayang a lugar. Dagiti laeng naipalikmut a kanal ti adda iti baetda kadagiti agpasiar.

Dadduma kadagiti mangiruprupir kadagiti kalintegan dagiti animal ti mangkukuestion no dagiti animal iti kabakiran ket maiparbeng a maipan kadagiti zoo. No ngamin agyanda kano kadagiti zoo, malimitaran ti panaggarawda ken madadael ti nainkasigudan a kababalinda.

Kas sungbat iti dayta a panangkritikar, kuna dagiti agay-aywan iti zoo a nagpateg ti akemda iti panangsalaknib ken panangisuro. “Kalatmi nga isuro kadagiti tattao nga ikabilanganda dagiti animal,” kinuna ni Jaime Rull, iti Faunia, idiay Madrid, Espania. “Kayatmi nga iparikna kadagiti bisitami a makatulongda a mangsalaknib kadagiti pagnanaedan dagiti animal ta maungawda la ketdi no awanda sadiay.” Sigun iti dadduma a surbey, dagiti epektibo a pabuya kadagiti zoo ti talaga a mangnayon iti pannakaammo dagiti tattao maipapan iti kinapateg ti panangsalaknib kadagiti parsua nga agpegpeggad a maungaw.

Ti dadduma a manmano a kita ti ayup—kas iti giant panda—ket nasursuron nga ipateg ti tattao. “Ti tarakenmi a dua a panda ti kayat a kitaen ti amin nga umay agpasiar,” kuna ni Noelia Benito, iti Zoo Aquarium idiay Madrid. “Daytoy nalatak a kita ti animal ti nagbalinen a simbolo ti panangilabanmi iti pannakasalbar dagiti agpegpeggad a kita ti ayup. Nupay nakapilpili dagitoy nga  animal iti agbalin nga asawada, mangnamnamakami a maaddaanda iti annak.”

Saan a kas kadagiti panda, adu nga animal ti siwayawaya a makapagpaadu kadagiti zoo gapu kadagiti napasayaat a kasasaad ken naimbag a panangasikaso dagiti beterinario. Dagiti naballigi a programa iti panagpaadu ti nakatulong a nangsungbat kadagiti kritiko a mangikalkalintegan a rumbeng a saan a makipaset dagiti zoo iti pannakainegosio dagiti kita ti animal nga agpegpeggad a maungaw. Ti adu a zoo ket saan la nga agtaraken iti grupo dagiti ayup a mausar nga agpabuya. Ikagkagumaanda pay ti agpaadu kadagiti agpegpeggad a maungaw ta kalatda a maibulos met la dagita iti nainkasigudan a taengda.

Ti pannakakalbo ti kabakiran ti kangrunaan a makagapu a maungaw dagiti ayup iti nainkasigudan a taengda. Dayta ti gapuna nga adu a zoo ti aktibo a mangpondo kadagiti programa a mangtaginayon kadagiti animal ken kabakiran. Direkta a makitintinnulongda iti luglugar a pakasalakniban dagiti atap a mula ken animal kadagiti pagilian iti tropiko. *

Dagiti animal ket pagaayat ti kaaduan nga ubbing. Ti ngarud panagpasiar kadagiti zoo no ngudo ti lawas wenno no bakasion ti mangipaay iti gundaway kadagiti nagannak a mangisuro kadagiti annakda maipapan iti parparsua ti Dios. Mabalinda a sangsangkamaysa a paliiwen ti nakaparsuaan.

Sipud idi un-unana, ti sangatauan ket interesado unayen kadagiti animal. Makagunggona ti panangpatanor iti dayta nga interes kadagiti annaktayo. Tulongannatayo ngamin ti nakaparsuaan a mangtarus iti personalidad ti Namarsua kadagita. No agpasiartayo iti zoo, umuneg met ti panangikabilangan ken pannakaammotayo kadagiti nakaskasdaaw a parsua nga agnanaed iti maperperdin a planetatayo.