NABAYAGEN nga ugali ti kinaawan anus. Kadawyanen a makakitatayo kadagiti di makaan-anus iti nakaro a trapik wenno iti atiddog a pila. Ngem patien ti dadduma nga eksperto nga ad-adda a din makaan-anus dagiti tattao ita ngem iti napalabas. Nalabit maklaatka kadagiti makagapu.

Kuna ti dadduma nga analista nga iti napalabas a tawtawen, ti teknolohia ti makagapu nga adu ti din makaan-anus. Sigun iti The Gazette ti Montreal, Canada, kuna ti dadduma a managsirarak a ti “biagtayo ket binalbaliwanen ti digital technology kas kadagiti selpon, kamera, e-mail, ken iPod . . . Gapu iti alisto a maaramidan dayta a teknolohia, kayattayo a maala a dagus dagiti kayattayo.”

Adda mamagpanunot a napaliiw ti family psychologist a ni Dr. Jennifer Hartstein. Inlawlawagna a “nayugalitayon a penken a dagus ti kayattayo, ken namnamaentayo nga alisto, naannayas, ken sigun iti kayattayo ti pannakaaramid dagiti bambanag. No saan a kasta ti mapasamak, ad-adda a madismaya ken masurontayo, [a pagilasinan]  ti kinaawan anus.” Kunana pay: “Awanen dagidi tiempo a tagtagiragsakentayo dagiti kanito a ditay agap-apura.”

Patien ti dadduma a malalausen ti e-mail ken dinton mausar dayta. Apay? Gapu ta adu a tattao ti di makaur-uray iti sumagmamano nga oras, wenno minuto para iti subalit ti impatulodda a mensahe. Kas iti panagaramid iti surat, masansan a mainanama a dagiti e-mail ket addaan iti panglukat ken pangserra a kablaaw. Ngem adu ti mangibilang a makabannog ken makataktak dagita a pormalidad. Kaykayatda ti agteks wenno ag-chat ta saan nga agkasapulan dagita kadagiti pagannurotan ti e-mail. Kasla din maanusan dagiti tattao ti ag-type kadagiti nadayaw a kablaaw! Adu met ti saanen a mangkita no adda kamali dagiti in-type-da. Isu a masansan a dagiti surat ken e-mail-da ket mapan iti di umiso a tao wenno adu ti kamali ti ispeling wenno urnos ti sasao nga inusarda.

Saan la nga iti digital communication a makita ti tarigagay dagiti tattao a maala a dagus ti kayatda. Kasla dida metten makatuttutor nga aguray iti dadduma pay a kasasaad. Kas pagarigan, madlawmo kadi a no dadduma, nakaal-alistoka nga agsao, mangan, agmaneho, wenno aggasto? Kasla nakabaybayag ti aguray iti elebeytor, panagbaliw ti silaw ti trapiko wenno panaglukat ti kompiuter.

Napaliiw dagiti eksperto nga adu ti din makaanus nga agbasa iti nayimprenta nga atiddog nga artikulo. Apay? Gapu ta naruamdan iti napartak a panag-browse kadagiti Web page, a masansan a dagiti blurb ken bullet laengen ti basbasaenda tapno makitada a dagus ti kangrunaan a punto a sapsapulenda.

Apay a din makaan-anus dagiti tattao? Saan nga ammo dagiti eksperto ti amin a makagapu. Ngem adda natibker nga ebidensia a makadangran ti kinaawan anus. Salaysayen dagiti sumaganad nga artikulo ti dadduma a makadangran nga epektona ken no ania ti maaramidam tapno agbalinka a naan-anus.