TI KUNA TI DADDUMA. Ti biag ket basta timmaud lattan iti awan biagna a banag.

NO APAY A SAAN A KOMBINSIDO TI DADDUMA ITI DAYTA A SUNGBAT. Ad-adu itan ti ammo dagiti sientista maipapan iti chemistry ken molekular nga estruktura ti biag, ngem kaskasdi a dida masierto no ania a talaga ti biag. Nagdakkel ti nagdumaan ti awan biagna a banag ken uray ti kasimplean a sibibiag a selula.

Saan a masierto dagiti sientista no ania dagiti kasasaad ditoy daga binilion a tawenen ti napalabas. Agduduma ti kapanunotanda maipapan iti no sadino a nangrugi ti biag—kas pagarigan, no iti uneg ti bulkan wenno iti lansad ti taaw. Adda met dagiti mamati a dagiti pakabuklan ti biag ket damo a timmaud iti sabali a paset ti uniberso sa nakadanon ditoy babaen kadagiti layap (meteor). Ngem saan latta a masungbatan dayta a kapanunotan no kasano a nangrugi ti biag; ibagana laeng a nangrugi dayta iti sabali a lugar.

Saan a masigurado dagiti sientista no kasano a timmaud dagiti molekula a nagbalin a genetiko a material a kas iti ammotayo itan. Dagita a molekula ket maipagarup a basta lattan timmaud manipud iti awan biagna a banag ken makabael dagita nga agpaadu a bukbukodda. Ngem awan ti nakita ti siensia nga ebidensia nga adda a talaga ti kakasta a molekula, ken saan a makaaramid dagiti sientista iti aniaman a kasta a molekula iti laboratorio.

Nagpaiduma ti pamay-an dagiti sibibiag a banag nga agidulin ken agproseso iti impormasion. Dagiti selula iyallatiwda, ipatarusda, ken itungpalda dagiti instruksion nga adda iti genetic code-da. Para iti dadduma a sientista, ti genetic code ket kas iti computer software idinto ta kas iti computer hardware ti kemikal a pakabuklan ti selula. Ngem saan a mailawlawag ti ebolusion no sadino ti nagtaudan ti impormasion.

Napateg dagiti molekula a protina tapno agandar ti selula. Ti gagangay a molekula a protina ket buklen ti ginasut nga amino acid a kakasla kadena nga addaan iti espesipiko nga urnos. Masapul met a nakulpi ti molekula a protina iti espesipiko a three-dimensional a sukog tapno adda usarna. Kuna ti dadduma a sientista a nakaim-imposible a basta tumaud lattan ti uray maysa a molekula a protina. “Gapu ta rinibu a nagduduma a protina ti kasapulan tapno agandar ti maysa a selula,” insurat ti physicist a ni Paul Davies, “saan a rasonable ti pagarup a bigla lattan a timmaud dagita.”

KONKLUSION. Kalpasan ti pinullo a tawen a panagsukisok iti dandani amin a sangay ti siensia, saan pay la a nagbalbaliw ti kinapudno a ti biag ket nagtaud laeng iti datin a sibibiag.

TI KUNA TI DADDUMA. Ti kaunaan a sibibiag nga organismo ket in-inut a nagbalin a nadumaduma a sibibiag a banag, agraman tattao, babaen iti naiparna a panagbalbaliw ken iti proseso a dagiti laeng kapigsaan ti matedda.

NO APAY A SAAN A KOMBINSIDO TI DADDUMA ITI DAYTA A SUNGBAT. Mas komplikado ti dadduma a selula ngem iti sabsabali. Sigun iti maysa a reperensia, no kasano a tumanor dagiti nasimsimple a selula tapno agbalinda a mas komplikado a selula ket “masansan a maibilang a maikadua a kangrunaan a misterio iti ebolusion, kalpasan ti no kasano a nangrugi ti biag.”

Nadiskobre dagiti sientista nga iti uneg ti tunggal selula, addada komplikado a makina dagiti molekula a buklen dagiti molekula a protina a makitinnulong a mangaramid kadagiti narikut a trabaho. Karaman kadagita ti panangitulod kadagiti sustansia ken panamagbalin kadagita nga enerhia, panangtarimaan kadagiti paset ti selula, ken panangyallatiw iti impormasion iti intero a selula. Amin kadi dagita a pannakasangal ken panagandar dagiti kasta a komplikado unay nga elemento ket resulta laeng ti naiparna a panagbalbaliw ken ti proseso a dagiti laeng kapigsaan ti matedda? Para iti adu, narigat a patien dayta a konsepto.

Dagiti animal ken tattao ket timmanor manipud iti maysa a pertilisado nga itlog. Iti uneg ti embryo, umadu dagiti selula ken inton agangay, aramidenda ti espesipiko nga annongenda, maaddaanda iti agsasabali a sukog ken trabaho tapno mabukel ti agduduma a paset ti bagi. Saan a mailawlawag ti ebolusion no kasano nga “ammo” ti tunggal selula ti pagbalinanna ken no sadino ti pagpuestuanna iti bagi ti animal wenno tao.

Naamirisen dagiti sientista a tapno ti maysa a kita ti animal ket agbalin a sabali a kita ti animal, masapul nga adda dagiti mapasamak a panagbalbaliw kadagiti molekula iti uneg ti selula. Yantangay saan a mailawlawag dagiti sientista no kasano a makapataud ti ebolusion iti uray “kasimplean” a selula, rasonable kadi ti panangibaga a ti itataud ti nadumaduma a kita ti animal ditoy daga ket resulta ti naiparna a panagbalbaliw ken iti proseso a dagiti laeng kapigsaan ti matedda? Maipapan iti estruktura dagiti animal, kuna ni Michael Behe a propesor ti biological sciences a nupay ti panagsukisok “impakaammonan ti di ninamnama ken nakaskasdaaw a kinakomplikado, saan pay a pulos a nailawlawag no kasano a dayta ket timmaud babaen kadagiti naiparna a proseso.”

Sipapanunot ken ammo dagiti tattao ti kinasiasinoda, adda abilidadda nga agpanunot ken agrason, ken addaanda kadagiti nasayaat a galad a kas iti kinaparabur, panagsakripisio, ken ammoda no ania ti naimbag ken dakes. Dagiti naiparna a panagbalbaliw ken ti proseso a dagiti laeng kapigsaan ti matedda saanda a mailawlawag ti kaadda dagita a nagpaiduma a kualidad ti isip ti tao.

KONKLUSION. Nupay adu ti mangipapilit a talaga kano a timmaud ti biag babaen iti ebolusion, saan a kombinsido ti dadduma kadagiti sungbat ti ebolusion maipapan iti itataud ken itatanor ti biag.