KADA tawen, nasurok nga 6 a milion a tattao ti mapmapan iti maysa a naiputputong a kabakiran iti Peninsula ti Shima idiay Japan. Mapanda iti Grand Shrine ti Ise, nga ayan ti diosa ti init ti Shinto a ni Amaterasu Omikami, nga agarup 2,000 a tawenen a daydayawenda. Bugguan nga umuna dagiti agdaydayaw dagiti ima ken ngiwatda, sa bayat a nakatakderda iti haiden (maysa a kuarto a pagkararagan ken pagdayawan) ti Grand Shrine, aramidenda ti maysa a ritual, ket agrukob, agpalakpak, ken agkararagda iti diosa. * Maipalubos kadagiti miembro ti Shinto nga aramidenda ti patpatien dagiti sabali a relihion. Mamati met ti dadduma a Budista, agkunkuna a Kristiano, ken dadduma pay, nga awan dakesna no aramidenda dagiti ritual ti Shinto iti daytoy a shrine, wenno “sagrado a lugar.” *

Adu kadagiti dadakkel a relihion iti lubong ti addaan kadagiti maibilbilang a sagrado a lugar, ket minilion a tattao ti bumisbisita kadagita. Kadagiti nasion nga adu ti agkunkuna a Kristiano, adu a simbaan ken “sagrado a lugar” ti nairanta a pagdayawan ken ni Jesus, Maria, ken kadagiti sasanto. Dadduma kadagita ti naipatakder kadagiti lugar a maibagbaga a nakapasamakan dagiti salaysay iti Biblia wenno dagiti nabiit pay a “milagro,” wenno iti lugar a nakaidulinan dagiti alikamen wenno nabatbati a paset ti bagi ti maysa a daydayawenda. Adu ti mapan agkarkararag kadagiti “sagrado a lugar” ta patienda a mas masungbatan dagiti kararagda. Para iti dadduma, ti pannakadanonda iti maysa a “sagrado a lugar” ti kapatgan a paset ti napaut a pilgrimage—panagbiahe a mapan iti maysa a “sagrado a lugar”—tapno paneknekanda ti debosionda.

Mas masungbatan kadi dagiti kararag ken pakaasi no maikararagda kadagiti “sagrado a lugar”? Maragsakan kadi ti Dios iti pammati dagiti mapmapan kadagita? Maysa pay, masapul kadi a mapan agdayaw dagiti Kristiano kadagiti “sagrado a lugar”? Makatulong ti sungbat dagitoy a saludsod tapno maawatantayo no ania ti pangibilangantayo iti panagdayaw kadagita a lugar. Makatulong pay dagitoy tapno maawatantayo no ania a kita ti panagdayaw ti talaga a mangparagsak iti Dios.

Ipakita ti pannakisarita ni Jesus iti maysa a Samaritana no ania ti pangibilangan ti Dios iti panagdayaw kadagiti “sagrado a lugar.” Idi nakadanon ni Jesus idiay Samaria, nagsardeng iti maysa a bubon iti asideg ti siudad ti Sicar tapno aginana. Kinasaritana ti maysa a babai nga agsaksakdo iti bubon. Iti panagsaritada, imbaga ti babai ti dakkel a nagdumaan ti panagdayaw dagiti Judio ken dagiti Samaritano. Kinunana: “Nagdaydayaw dagidi ammami iti daytoy a bantay; ngem kunaenyo nga idiay Jerusalem ti lugar a rebbeng a pagdaydayawan dagiti tattao.”—Juan 4:5-9, 20.

 Ti bantay a tuktukoyen ti babai ket ti Bantay Gerizim nga agarup 50 a kilometro iti amianan ti Jerusalem. Adda idi templo dagiti Samaritano iti dayta a bantay a pangselselebraranda kadagiti piesta a kas iti Paskua (Passover). Ngem imbes nga isentro ni Jesus ti saritaanda iti dayta a dakkel a nagdumaan ti panagdaydayawda, imbagana iti babai: “Mamatika kaniak, babai, Um-umayen ti oras a saankayton nga agdayaw iti Ama iti daytoy a bantay wenno idiay Jerusalem.” (Juan 4:21) Makapasiddaaw dayta nga imbaga ni Jesus, aglalo ta maysa isuna a Judio! Apay a masapul nga agpatingga ti panagdayaw iti templo ti Dios idiay Jerusalem?

Intuloy ni Jesus: “Um-umayen ti oras, ket itan dayta, a dagiti pudno a managdaydayaw agdayawdanto iti Ama buyogen ti espiritu ken kinapudno, ta, pudno unay, ti Ama sapsapulenna dagiti kasta nga agdayaw kenkuana.” (Juan 4:23) Ginasut a tawen nga imbilang dagiti Judio ti nagpintas a templo iti Jerusalem kas kangrunaan a lugar a pagdayawanda. Mamitlo iti makatawen a mapanda sadiay tapno agidatonda iti Diosda a ni Jehova. (Exodo 23:14-17) Ngem kuna ni Jesus nga agbaliwto dayta ket dagiti “pudno a managdaydayaw” agdayawdanto “buyogen ti espiritu ken kinapudno.”

Ti templo dagiti Judio ket maysa a pisikal nga estruktura a naipatakder iti maysa nga espesipiko a lugar. Ngem ditay makita ti espiritu ken kinapudno, ken ditay masarakan dagita iti aniaman a makita a lugar. Ibagbaga ngarud ni Jesus a saan a nakasentro wenno nakadepende ti pudno a panagdayaw dagiti Kristiano iti aniaman nga estruktura wenno makita a lugar, iti man Bantay Gerizim, iti templo ti Jerusalem, wenno iti aniaman a “sagrado a lugar.”

Iti pannakisaritana iti Samaritana, imbaga met ni Jesus nga “um-umayen ti oras” iti dayta a panagbalbaliw ti panagdayaw iti Dios. Kaano a mapasamak dayta? Napasamak dayta idi natay ni Jesus, ket pinagpatinggana ti pamay-an ti panagdayaw dagiti Judio a naibatay iti Linteg ni Moises. (Roma 10:4) Ngem imbaga met ni Jesus: ‘Ti oras ket itan.’ Apay? Ngamin, kas Mesias, mangur-urnong idin ni Jesus kadagiti adalan a mangtungpal iti bilin a simmaruno nga imbagana: “Ti Dios maysa nga Espiritu, ket dagidiay agdaydayaw kenkuana masapul nga agdayawda a buyogen ti espiritu ken kinapudno.” (Juan 4:24) Ania ngarud ti kayat a sawen ti panagdayaw babaen iti espiritu ken kinapudno?

Idi imbaga ni Jesus ti panagdayaw babaen iti espiritu, tuktukoyenna ti panangidalan ti nasantuan nga espiritu ti Dios, a dayta met laeng ti tumultulong tapno maawatantayo ti Biblia. (1 Corinto 2:9-12) Ken ti kinapudno nga imbaga ni Jesus ket ti umiso a pannakaammo iti pannursuro ti Biblia. No kasta, imbes nga agdayawtayo iti aniaman nga espesial a lugar, awaten ti Dios ti panagdayawtayo no naibatay kadagiti pannursuro ti Biblia ken no idaldalan ti nasantuan nga espiritu.

Ania ngarud ti masapul a pangibilangan dagiti Kristiano iti ipapan kadagiti “sagrado a lugar” ken panagdayaw kadagita? No adalentayo a naimbag ti bilin ni Jesus a masapul nga agdayaw dagiti pudno a managdaydayaw iti Dios babaen iti espiritu ken kinapudno, maawatantayo nga awan ti espesial a pategna iti nailangitan nga Amatayo ti panagdayaw a maar-aramid iti aniaman a “sagrado a lugar.” Kasta met, ibaga ti Biblia no ania ti pangibilangan ti Dios iti panagdayaw kadagiti didiosen wenno idolo. Kunana: “Pagtalawanyo ti idolatria” ken “igagayo [wenno, iyadayoyo] ti bagbagiyo manipud kadagiti idolo.” (1 Corinto 10:14; 1 Juan 5:21) Saan ngarud a mabalin nga agdayaw dagiti pudno a Kristiano iti aniaman a lugar a maibilbilang a nasantuan wenno iti lugar a pakaar-aramidan ti panagdayaw kadagiti didiosen.

Ngem dina met kayat a sawen nga iparit ti Biblia a maaddaantayo iti nasayaat a lugar a pagkararagan, pagadalan, wenno pagmennamennaan. Ti naurnos ken nadayaw a lugar a pagdaydayawan ket maibagay iti panagadal ken panagsasarita maipapan iti Dios. Saan met a dakes ti agipatakder iti pakalaglagipan, a kas iti panteon, para iti natay a tao. Mabalin a panangipakita la dayta iti pammateg iti pimmusay. Ngem no ibilangtayo dagiti kasta a lugar kas “sagrado” wenno usarentayo dagita a pagdayawan kadagiti rebulto wenno kadagiti nabatbati nga alikamen wenno paset ti bagi ti natay a tao, maikontra la unay dayta iti imbaga ni Jesus.

Isu a saan a kasapulan a mapanka agkararag iti maysa a “sagrado a lugar” tapno laeng sungbatan ti Dios ti kararagmo. Ken saan a maragsakan ti Dios no mapanka iti maysa a maibilbilang a sagrado a lugar, ket dinaka met ikkan kadagiti espesial a bendision. Ibaga ti Biblia a ni Jehova, ti “Apo ti langit ken daga, saan nga agnaed kadagiti templo nga inaramid ti ima.” Ngem di kayat a sawen dayta nga adayo ti Dios kadatayo. Mabalintayo ti agkararag kenkuana sadinoman ti ayantayo ket denggennatayo gapu ta “saan nga adayo [ti Dios] iti tunggal maysa kadatayo.”—Aramid 17:24-27.