NAGTAKDER ni Sara iti tengnga ti kuarto sa inwarasna ti panagkitana. Iladawam ti maysa a babai a taga-Middle East nga addaan kadagiti makaay-ayo ken makisarsarita a mata. Adda kadi makita a liday kadagita? No adda, nalaka la a maawatan no apay. Adu ti nakallalagip iti daytoy a balay. Di mabilang dagiti naragsak a panagkadkaduada ditoy iti dungdungnguenna nga asawa a ni Abraham. * Pinagbalinda daytoy a naragsak a pagtaengan.

Nagyanda idiay Ur, maysa a narang-ay a siudad nga addaan iti adu a negosiante ken nalalaing a trabahador. Isu a sigurado nga adu ti sanikuada. Ngem para ken Sara, ti balayda ket saan la a basta pagikkan iti sanikuana. Adu a tawen a nagkaduada ditoy ken lakayna, iti ragsak ken liday. Ditoy a di mabilang a nagkarkararagda iti ay-ayatenda a Dios a ni Jehova. Nagadu ti rason nga ipateg ni Sara daytoy a lugar.

Ngem nakasagana ni Sara a panawan ti amin a nakairuamanna. Uray agarup 60 anyosen, agdaliasat kadagiti saanna nga ammo a lugar ken sanguenna ti delikado ken narigat a biag, nga awanen ti posibilidad a makasubli pay. Apay a nagbalbaliw ti intero a biagna? Ken ania ti maadaltayo ita iti pammatina?

Mabalin a dimmakkel ni Sara idiay Ur. Ita, dagiti laengen rebba ti siudad ti nabati ken awanen ti aggigian dita. Ngem idi panawen ni Sara, lumablabas dagiti barko a pangkomersio iti karayan Eufrates tapno iyangkatda iti Ur dagiti agkakapateg a tagilako manipud iti adayo. Nagadu ti tao kadagiti nailet ken agsikkosikko a dalan ti Ur, agdidinnungpar dagiti barko kadagiti sangladan, ken nagadu ti tagilako kadagiti paggatangan. Panunotem ni Sara a dumakdakkel iti dayta nga okupado a siudad. Ammona ti nagan ti adu kadagiti umili. Sigurado a malaglagipda met isuna gapu iti nagpaiduma a kinapintasna. Kasta met, dakkel ti pamiliana sadiay.

Pagaammo ni Sara iti Biblia gapu iti dakkel a pammatina—ngem saan nga iti dios ti bulan a pagdaydayawan ti kaaduan idiay Ur, a sadiay a makita ti dakkel a torre para iti dayta a didiosen. Ti ketdi pudno a Dios a ni Jehova ti nagdaydayawan ni Sara. Saan nga isalaysay ti Biblia no kasano a naaddaan iti kasta a pammati. Adda idi panawen a nagdaydayaw ti amana iti didiosen. Ngem aniaman ti napasamak, nagbalin nga asawana ni Abraham a sangapulo a tawen nga in-inauna kenkuana. * (Genesis 17:17) Idi agangay, naam-ammo ni Abraham kas “ti ama dagidiay amin nga addaan iti pammati.” (Roma 4:11) Nagtinnulongda a mangbangon iti naragsak ken natibker a panagasawa a naibatay iti respeto, nasayaat a komunikasion, ken panagsinnaranay kadagiti narigat a problema. Ngem ti ayatda iti Dios ti kangrunaan a pundasion ti panagasawada.

 Inay-ayat unay ni Sara ni lakayna. Imbangonda ti balayda iti ayan dagiti kabagianda idiay Ur. Ngem di nagbayag, naipasangoda iti problema. Ibaga ti Biblia a ni Sara ket “lupes; awan anakna.” (Genesis 11:30) Gapu iti kultura idi, nagrigat ti kasasaad ni Sara. Ngem nagtalinaed a napudno iti Dios ken iti asawana. Agparang a nagbalin a pannakaanakda ti kaanakanda a ni Lot nga ulila iti ama. Intultuloyda ti rutinada—agingga iti aldaw a nagbaliw ti amin.

Napnuan gagar ni Abraham a napan ken Sara. Kasla di mamati iti napasamak. Nakisao kenkuana ti Dios a pagdaydayawanda. Nagparang pay ketdi kenkuana babaen iti anghel! Iladawam ni Sara, ti napintas a matana a nakaturong ken lakayna, a magaggagaran nga agsalsaludsod: “Ania ti kinunana? Ibagam, pangngaasim!” Posible a nagtugaw nga umuna ni Abraham tapno agpanunot; sa imbagana ti kinuna ni Jehova: “Pumanawka iti dagam ken kadagiti kabagiam ket umayka iti daga nga ipakitakto kenka.” (Aramid 7:2, 3) Idi kimmalman ti riknada, inutobda ti ipapaaramid ni Jehova. Panawanda ti nasayaat ken komportable a biag sa umakar-akarda iti pagyanan! Ania ngata ti aramiden ni Sara? Sigurado a pinaliiw a naimbag ni Abraham ti reaksionna. Amin-puso ngata a suportaranna dayta a nagdakkel a panagbalbaliw?

Mabalin a karkarna kadatayo ti sangsanguen ni Sara a panagdesision. Baka mapanunottayo, ‘Awan pay met ti imbilin ti Dios kaniak wenno iti asawak a kas iti dayta!’ Ngem saan kadi a maipaspasangotayo amin iti umasping a panagpili? Agbibiagtayo iti materialistiko a lubong a mabalin a mangengganio kadatayo a pagbalinentayo a prioridad ti pagnam-ayan, sanikua, wenno seguridadtayo. Ngem balbalakadannatayo ti Biblia nga iyun-unatayo dagiti naespirituan a bambanag ken ti pagayatan ti Dios. (Mateo 6:33) Bayat a pampanunotentayo ti inaramid ni Sara, mabalin nga isaludsodtayo, ‘Ania ti iyun-unak iti biagko?’

Bayat nga agem-empake ni Sara, marigatan nga agpili no ania ti itugotna ken no ania ti ibatina. Saan a mabalin a mangitugot iti banag a dakkel unay nga awiten dagiti asno ken kamelio wenno aniaman a saan met a kasapulan iti panagakar-akarda. Sigurado nga adu a sanikuada ti inlako wenno impadawatda. Panawanda met ti kombiniente a biag iti siudad—dagiti alisto la a papanan a paggatangan iti trigo, karne, prutas, bado, ken dadduma pay a kasapulan ken pagnam-ayan.

Mabalin a narigat pay latta ken Sara a panawan ti balayda. No ti balayda ket kas iti adu a balay a nadiskobre dagiti arkeologo idiay Ur, dakkel la ketdi ti pukaw ni Sara. Addaan ti dadduma kadagita iti nasurok a 12 a kuarto, ken pagayusan ti danum. Uray dagiti ordinario a balay ket mabalin nga addaan iti natibker nga atep, adigi, ken ridaw a maiserra babaen iti  trangka. Makaipaayto ngata ti tolda a pagyananda iti kasta a proteksion manipud kadagiti mannanakaw? Wenno kadagiti leon, leopardo, oso, ken lobo—a gagangay iti dagdaga iti Biblia idi a tiempo?

Ken ti ngay pamilia ni Sara a mapanawanna? Mabalin a nagrigat unay para kenkuana ti bilin ti Dios a ‘panawam ti dagam ken dagiti kabagiam.’ Nadungngo ni Sara isu a mabalin nga adda dagiti nadekket unay kenkuana a kakabsat, kaanakan, anti ken angkelna a posible a dinanton pulos makita. Ngem natibker ti pakinakemna bayat nga inaldaw nga agsagsagana iti ipapanawda.

Adda man dagiti makaigawid, nakaempaken ni Sara ken nakasaganan para iti naikeddeng nga aldaw nga ipapanawda. Kimmuyog kadakuada ti amada a ni Tare uray no agarup 200 ti tawennan. (Genesis 11:31) Sigurado nga adu ti aramiden ni Sara tapno maaywanan daytoy lakayen nga amana. Sumurot met kadakuada ni Lot. Nagtulnogda ken Jehova ket ‘pimmanawda iti daga dagiti Caldeo.’—Aramid 7:4.

Immuna a nagturongda idiay Haran, nga agarup 960 a kilometro iti amianan a laud, a sursurotenda ti ayus ti Eufrates. Nagyanda biit idiay Haran. Mabalin a masaksakiten ni Tare idi addada ditoy isu a saanen a makapagdaliasat iti adayo. Nagtalinaedda ditoy agingga a natay isuna iti edad a 205. Naminsan, sakbay nga ituloyda ti agdaliasat, nakisao manen ni Jehova ken Abraham nga ibagbagana manen a pumanaw iti daytoy a daga ket mapan iti daga nga ipakitananto. Ngem iti daytoy a gundaway, adda makapagagar a kari ti Dios: “Mangaramidakto iti dakkel a nasion manipud kenka.” (Genesis 12:2-4) Ngem idi pimmanawda idiay Haran, 75 ti tawenen ni Abraham ken 65 metten ni Sara ket awan pay anakda. Kasano nga agtaud ken Abraham ti maysa a nasion? Mangasawa kadi iti sabali? Gagangay laeng idi ti poligamia isu a mabalin a pinampanunot dayta ni Sara.

Nupay kasta, pimmanawda idiay Haran ket intultuloyda ti nagdaliasat. Ngem siputam ta saan laeng nga is-isudan. Ibaga ti salaysay a pimmanaw ti pamilia ni Abraham a tugotda ti kinabaknang a naurnongda ken “dagiti kararua [wenno, tattao] a nagun-odda idiay Haran.” (Genesis 12:5) Siasinoda? Nalabit ad-adipen. Ngem sigurado nga insarsarita da Abraham ken Sara ti maipapan iti pammatida kadagidiay mayat a dumngeg. Sigun iti dadduma a nagkauna a Judio a bersion iti dayta nga estoria, dagiti tattao a natukoy ditoy a bersikulo ket proselita a nakikadua kada Abraham ken Sara a nagdaydayaw ken Jehova. No agpayso man dayta, awan duadua a ti nauneg a pammati ni Sara ti rason nga adu ti naallukoy idi insarsaritana ti maipapan iti Diosna ken namnamana. Makatulong no utobentayo dayta ta agbibiagtayon iti lubong a manmanon ti makaited iti pammatibker iti pammati ken namnamatayo. No adda nagustuam a naadalmo iti Biblia, mabalinmo kadi nga iranud dayta iti sabali?

Kalpasan a naballasiwdan ti Eufrates, a posible nga idi Nisan 14, 1943 B.C.E., nagpaabagatanda nga agturong iti daga nga inkari ni Jehova. (Exodo 12:40, 41) Iladawam ni Sara nga agtaliataliaw, a masmasdaaw iti kinapintas, kinanadumaduma, ken ti nagmayat a klima ti daga. Iti asideg ti dadakkel a kayo idiay More, nga asideg idiay Siquem, nagparang manen ni Jehova ken Abraham ket imbagana: “Iti bin-im itdek daytoy a daga.” Nakapatpateg la ketdi ken Abraham ti sao a ‘bin-i’ wenno kaputotan! Sigurado a nalagipna ti hardin ti Eden, a sadiay nga impakpakauna ni Jehova nga addanto maysa a kaputotan a mangdadael ken Satanas. Imbaga idin ni Jehova ken Abraham a ti nasion nga agtaud kenkuana ti mangiruangan kadagiti bendision iti sangatauan.—Genesis 3:15; 12:2, 3, 6, 7.

Uray no kasta, apektado latta ti pamilia ni Abraham kadagiti riribuk iti daytoy a lubong. Naparigatan ti Canaan gapu iti bisin isu a nagdesision ni Abraham nga ipanna ti pamiliana idiay Egipto. Ngem adda nakitana a delikado a pakaipasanguanda. Isu a nakisarita ken Sara: ‘Pangngaasim, ita! Ammok a maysaka a babai a napintas. Gapuna sigurado a makitadakanto dagiti Egipcio ket kunaenda, “Daytoy ti asawana.” Ket patayendakto, ngem sika taginayonendakanto a sibibiag. Pangngaasim ta ibagam a kabsatka, tapno naimbag koma ti lak-amko maigapu kenka, ket ti kararuak agbiagto.’ (Genesis 12:10-13) Apay a kasta ti kiniddaw ni Abraham?

Saan nga ulbod wenno takrot ni Abraham kas iti ibagbaga ti dadduma a kritiko. Agpayso a kabsatna ni  Sara iti ama. Ken adda natibker a rason ti panagannadna. Ammo da Abraham ken Sara nga awanen ti napatpateg pay ngem iti panggep ti Dios a mangpataud iti maysa a naisangsangayan a kaputotan ken nasion babaen ken Abraham. Isu a ti seguridadna ti kapatgan. Maysa pay, ipakita dagiti nakali nga ebidensia a gagangay idi kadagiti lallaki nga adda iti turay idiay Egipto ti mangagaw iti asawa sa patayenda ti lalaki. Isu nga umiso laeng ti desision ni Abraham, ket sipapakumbaba a nakikooperar ni Sara.

Di nagbayag, napasamak ti pagam-amkan ni Abraham; nakita ti dadduma a prinsipe ti Faraon ti makapaamanga a pintas ni Sara, a karkarna iti edadna. Imbagada iti Faraon ti maipapan ken Sara, ket imbilinna nga ipanda kenkuana! Nagrigat la ketdi nga iladawan ti pannakaburibor ni Abraham wenno ti panagbuteng ni Sara. Ngem agparang a saan a natrato kas balud no di ket kas madaydayaw a sangaili. Mabalin nga implano ti Faraon nga armen ken atrakaren ni Sara babaen iti kinabaknangna sa makisarita iti “manong” ti babai tapno alaenna kas asawa.—Genesis 12:14-16.

Panunotem ni Sara nga adda iti tawa wenno balkonahe ti palasio bayat a tantan-awanna ti buya ti intero nga Egipto. Ania ngata ti marikriknana ta aggigian manen iti naadigian ken naatepan a pagtaengan, nga agkakaimas a makan ti maidasdasar kenkuana? Nasulisog ngata iti naluho a biag, a nalabit narangrang-ay pay ketdi ngem iti biagna idiay Ur? Iladawam no kasano koma karagsak ni Satanas no pinili ni Sara a panawan ni Abraham ket agbalin nga asawa daytoy a Faraon! Ngem saan a kasta ti inaramid ni Sara. Napudno isuna ken Abraham, iti tulaganda kas agassawa, ken iti Diosna. No laeng koma kasta ti kinamatalek ti amin a naasawaan iti daytoy immoral a lubong ita! Matuladmo kadi ti kinamatalek ni Sara iti pannakilangenmo kadagiti ay-ayatem ken gagayyemmo?

Nagtignay ni Jehova a mangprotektar iti daytoy maay-ayat a babai. Dinidigrana ti Faraon ken ti sangakabbalayanna. Idi naammuan ti Faraon a ni Sara ket asawa ni Abraham, insublina iti asawana ken kiniddawna kadakuada a pumanawda iti Egipto. (Genesis 12:17-20) Naragsakan la ketdi ni Abraham ta naisublin ti ipatpategna nga asawa! Lagipem a sidudungngo nga imbagana idi kenkuana: ‘Ammok a maysaka a babai a napintas.’ Ngem adda ti sabali pay a kita ti kinapintas ni Sara a mas naapresiarna. Adayo a napimpintas dayta ngem iti langa ni Sara. Addaan isuna iti pudpudno a makin-uneg a kinapintas, ket kasta a kinapintas ti ipatpateg ni Jehova. (1 Pedro 3:1-5) Mabalintayo met a maaddaan iti kasta a kinapintas. Matuladtayo ti pammati ni Sara no iyun-unatayo ti naespirituan a bambanag imbes a material a bambanag, no ikagumaantayo nga ipakaammo dagiti naammuantayo maipapan iti Dios, ken no kanayon a surotentayo dagiti moral a pagalagadan ti Dios no maipasangotayo iti sulisog.