Mabalin a kasla misterioso ken nakabutbuteng ti uppat a kumakabalio. Ngem ti agpayso, saan. Apay? Tulongannatayo ti Biblia ken dagiti pasamak iti agdama tapno nalawag a maawatantayo ti iladladawan ti tunggal kumakabalio. Ken didigra man ditoy daga ti irepresentar ti panagpatarayda, mabalin met a naimbag a damag dayta para kenka ken iti pamiliam. Kasano? Ammuentayo nga umuna ti iladladawanda.

Kastoy ti rugi ti sirmata: “Ket nakitak, ket, adtoy! maysa a puraw a kabalio; ket daydiay sisasakay iti dayta addaan iti bai; ket naited kenkuana ti maysa a korona, ket rimmuar a mangparmek ken tapno an-anayenna ti panagballigina.”—Apocalipsis 6:2.

Asino ti nakasakay iti puraw a kabalio? Sungbatan dayta ti isu met laeng a libro ti Biblia nga Apocalipsis a nangtukoy idi agangay iti daytoy nailangitan a kumakabalio kas “Ti Sao ti Dios.” (Apocalipsis 19:11-13) Ti pangawag a titulo a Ti Sao ket tumukoy ken Jesu-Kristo ta isu ti pannakangiwat ti Dios. (Juan 1:1, 14) Maawagan pay isuna kas “Ari ti ar-ari ken Apo ti ap-appo” ken nailadawan kas “Matalek ken Napudno.” (Apocalipsis 19:11, 16) Nalawag nga adda autoridadna nga agtignay kas mannakigubat nga ari, ken dina abusuen ti pannakabalinna wenno usaren iti kinadakes. Ngem adda dagiti tumaud a saludsod.

Asino ti nangted ken Jesus iti autoridad a mangparmek? (Apocalipsis 6:2) Nakita ni propeta Daniel ti maysa a sirmata. Ti Mesias a nayarig iti “anak ti tao” ket inikkan ti “Kadaanan iti Al-aldaw” a ni Jehova a Dios * iti “panagturay ken dayaw ken pagarian.” (Daniel 7:13, 14) Isu a ti Mannakabalin-amin a Dios ti nangted ken Jesus iti pannakabalin ken kalintegan nga agturay ken mangukom. Maitutop ti puraw a kabalio a mangisimbolo iti nalinteg a pannakigubat ti Anak ti Dios ta masansan nga us-usaren ti Biblia ti kolor a puraw a mangisimbolo iti kinalinteg.—Apocalipsis 3:4; 7:9, 13, 14.

Kaano a nangrugi a nagsakay dagiti kumakabalio? Inrugi ti umuna a kumakabalio a ni Jesus ti panagpatarayna idi naawatna ti korona. (Apocalipsis 6:2) Kaano a nakoronaan ni Jesus kas Ari idiay langit? Saan nga idi nagsubli idiay langit kalpasan ti ipapatayna. Ipakita ti Biblia a kadayta a nangrugi ti panagurayna. (Hebreo 10:12, 13) Imbaga ni Jesus kadagiti adalanna ti pagilasinan no kaano nga agpatingga dayta a panagurayna. Imbagana nga iti rugi ti panagturayna, sigurado a kumaro ti kasasaad ti lubong. Addanto gubgubat, bisin, ken makapapatay a makaakar a saksakit. (Mateo 24:3, 7; Lucas 21:10, 11) Di nagbayag kalpasan a nangrugi ti Gubat Sangalubongan I idi 1914, nalawag a nangrugin dayta a panawen, maysa a nariribuk a tiempo nga aw-awagan ti Biblia kas ‘maudi nga al-aldaw.’—2 Timoteo 3:1-5.

Ngem apay a sipud naitrono ni Jesus idi 1914, kimmaro ti kasasaad imbes a sumayaat? Ngamin, idiay langit a nangrugi a nagturay ni Jesus, saan a ditoy daga. Sa adda napasamak a gubat idiay langit. Ti kaitrontrono nga Ari a ni Jesus a natukoy kas Miguel intapuakna ni Satanas ken dagiti demoniona ditoy daga. (Apocalipsis 12:7-9, 12) Saanen a makasubli ni Satanas idiay langit isu a napalalo ti pungtotna ta ammona a mabilbilangen ti aldawna. Iti din agbayag, aramidenen ti Dios ti panggepna ditoy daga maibusor ken Satanas. (Mateo 6:10) Ita, kitaentayo no kasano a makatulong ti tallo pay a kumakabalio tapno mapaneknekan nga agbibiagtayon iti nariribuk a ‘maudi nga al-aldaw.’ Saan a kas iti immuna a kumakabalio a mangiladladawan iti espesipiko nga indibidual, irepresentar ti sumaruno a tallo dagiti kasasaad ti lubong a nangapektar iti kagimongan ti tao.

“Sabali pay ti rimmuar, maysa a maris-apuy a kabalio; ket iti daydiay sisasakay iti dayta naipalubos nga ikkatenna ti talna iti daga tapno papatayenda ti maysa ken maysa; ket maysa a dakkel a kampilan ti naited kenkuana.”—Apocalipsis 6:4.

Daytoy a kumakabalio irepresentarna ti gubat. Ikkatenna ti talna saan laeng nga iti sumagmamano a nasion no di ket iti intero a daga. Idi 1914, bimtak ti sangalubongan a gubat. Damo dayta iti pakasaritaan ti tao. Simmaruno ti maikadua a sangalubongan a gubat a nakarkaro ngem iti immuna. Sigun iti dadduma a tantia, nasurok a 100 a milion ti natay gapu kadagiti gubat ken gerra sipud idi 1914! Nagadu met ti nakaro a nasugatan.

Kasano kakaro dagiti gubat ita? Ita pay laeng a kasla kabaelan dagiti tattao a pagpatinggaen ti biag ti amin a tao. Saan a kabaelan uray dagiti organisasion a mangikamkampania iti talna, kas iti United Nations, a pasardengen ti nakasakay iti nalabaga a kabalio.

“Ket nakitak, ket, adtoy! maysa a nangisit a kabalio; ket daydiay sisasakay iti dayta addaan iti maysa a paris a timbangan iti imana. Ket nakangngegak iti timek a kasla adda iti nagtengngaan ti uppat a sibibiag a parsua a kunana: ‘Maysa a litro ti trigo maipaay iti maysa a denario, ket tallo a litro ti sebada maipaay iti maysa a denario; ken dika dangran ti lana ti olibo ken ti arak.’”—Apocalipsis 6:5, 6.

Daytoy a kumakabalio irepresentarna ti bisin. Mailadawantayo ditoy ti nakaro a kinakurang ti makan ta uray la agbalor iti maysa a denario ti maysa a litro a trigo. Sueldo dayta iti maysa nga aldaw idi umuna a siglo! (Mateo 20:2) Makagatang met dayta iti tallo a litro a sebada, a maibilang a nababbaba ti klasena ngem iti trigo. Umanay ngata dayta para iti dakkel a pamilia? Naibaga idi agangay kadagiti tattao nga agin-inutda uray kadagiti inaldaw a makan kas iti lana ti olibo ken arak a mangiladawan iti kangrunaan a pagtaraon idi a tiempo ken iti dayta a kultura.

Sipud 1914, makitkitatayo kadi dagiti ebidensia nga agpatpatarayen ti nakasakay iti nangisit a kabalio? Wen! Agarup 70 a milion ti natayen gapu iti bisin bayat ti 1900’s. Tinantia ti maysa a report a “805 a milion ti nakaro a malnoris idi 2012-14, agarup maysa iti kada siam a tao iti populasion ti lubong.” Kuna ti sabali pay a report: “Tinawen nga ad-adu ti matay iti bisin ngem iti amin a matay iti AIDS, malaria, ken TB.” Uray no adu ti panangikagumaan a mangpakan kadagiti mabisin, agtultuloy latta ti panagpataray ti nakasakay iti nangisit a kabalio.

“Nakitak, ket, adtoy! maysa a nabessag [wenno, napusiaw] a kabalio; ket daydiay sisasakay iti dayta addaan iti nagan a Patay. Ket ti Hades nakaas-asideg a sumursurot kenkuana. Ket naited kadakuada ti autoridad iti apagkapat ti daga, tapno mangpapatayda babaen ti atiddog a kampilan ken babaen ti kinakirang ti taraon ken babaen ti makapapatay a saplit ken babaen kadagiti atap nga animal iti daga.”—Apocalipsis 6:8.

Ti maikapat a kumakabalio irepresentarna ti ipapatay gapu iti makaakar a saksakit ken dadduma pay a rason. Di nagbayag kalpasan ti 1914, pinullo a milion ti natay gapu iti trangkaso Espaniol. Posible nga agarup 500 a milion ti naakaran—mapan a maysa iti kada tallo a sibibiag idi a tao!

Ngem ti trangkaso Espaniol ket pangrugian laeng. Tinantia dagiti eksperto a nasurok a 300 a milion ti natay idi 1900’s gapu iti burtong. Agingga ita, minilion ti immababa ti biagna gapu iti AIDS, TB, ken malaria uray no dakkelen ti rimmang-ayan ti medisina.

Ti gubat, bisin, wenno makaakar a sakit ket agpapada nga agresulta iti ipapatay. Saan nga agsardeng ti panangalun-on ti Tanem kadagiti biktima ken awan ti ipaayna a namnama.

Dandanin agpatingga ti nariribuk a tiempo. Laglagipem: Ni Jesus ket “rimmuar a mangparmek” idi 1914. Intapuakna ni Satanas ditoy daga ket saanen a makasubli idiay langit. Ngem saan pay a nalpas idi ti panangparmekna. (Apocalipsis 6:2; 12:9, 12) Din agbayag, ikkatenton ni Jesus ti impluensia ni Satanas bayat ti Armagedon ken dadaelenna dagiti tattao a mangsupsuporta iti Diablo. (Apocalipsis 20:1-3) Saanto laeng a pagsardengen ni Jesus ti panagpataray ti tallo pay a kumakabalio no di ket baliktadenna pay ti epekto dagiti makadadael a panagpatarayda. Kasano? Panunotem dagiti kari ti Biblia.

Imbes a gubat, agarinto ti talna. “Pagsardengen [ni Jehova] dagiti gubat agingga iti ungto ti daga. Rungrungduenna ti bai ket putedputedenna ti pika.” (Salmo 46:9) Kadagiti mangay-ayat iti talna, “maragsakandanto iti napalalo iti kinaruay ti talna.”—Salmo 37:11.

Imbes a bisin, nakaad-adunto ti makan. “Maaddanto ti naruay a bukbukel iti daga; iti tapaw dagiti bantay addanto ti panaglaplapusanan.”—Salmo 72:16.

Imbes a makaakar a sakit ken ipapatay, perpektonton ti salun-at ti amin ken agbiagdanton iti agnanayon. ‘Punasento ti Dios ti amin a lua kadagiti matada, awanton ni patay, panagleddaang, panagsangit, wenno ut-ot.’—Apocalipsis 21:4.

Idi adda ni Jesus ditoy daga, impakitana ti makaliwliwa a mapasamak iti masanguanan inton agturay isuna. Insurona ti talna, simimilagro a pinakanna ti rinibu, pinaimbagna dagiti masakit, ken pinagungarna pay dagiti natay.—Mateo 12:15; 14:19-21; 26:52; Juan 11:43, 44.

Maragsakan dagiti Saksi ni Jehova a mangipakita kenka iti Bibliam no kasanoka a makapagsagana para iti tiempo nga agpatinggan ti panagpataray dagidiay a kumakabalio. Kayatmo kadi a maammuan ti ad-adu pay?