PANANGABUSO: “Maysa iti kada tallo a babbai ti kinabkabil wenno seksual nga inabuso ti asawa wenno karelasionda,” inreport ti United Nations. Makapaliday ta “iti intero a lubong, natantia a maysa iti kada lima a babbai ti agbalin a biktima ti rape wenno attempted rape.”

KRIMEN ITI PUBLIKO A LUGAR: Naireport nga adda nasurok a 30,000 a bayolente a gang ti agar-aramid iti krimen iti United States. Idiay Latin America, dandani 1 iti kada 3 a tao ti naireport a biktima ti nakaro a krimen.

PANANGPAPATAY: Natantia a dandani kagudua a milion ti napapatay idi 2012, ad-adu pay ngem kadagiti napapatay kadagiti gubat. Ti Southern Africa ken Central America ti kangatuan iti average a bilang dagiti napapatay, mamimpat nga ad-adu ngem iti average iti intero a lubong. Iti maysa laeng a tawen, nasurok a 100,000 ti napapatay iti Latin America, ken sumurok-kumurang a 50,000 idiay Brazil. Adda kadi permanente a solusion ti kinaranggas?

Apay a nasaknap ti kinaranggas? Adu ti naammuan a makagapu, kas iti tension gapu iti saan a patas a kasasaad ti biag, saan a panangipateg iti biag ti dadduma, pannakaadikto iti arak ken droga, pannakakitkita dagiti ubbing iti kinaranggas dagiti adulto, ken ti kasla saan a pannakadusa dagiti bayolente a kriminal.

Adda met naaramidanen ti dadduma a lugar a mangkontrol iti kinaranggas. Naireport nga iti napalabas a dekada, bimmassit iti 80% ti kaso ti panangpapatay idiay São Paulo, maysa a siudad ti Brazil nga adu ti populasionna. Ngem adu latta ti mapaspasamak a nakaro a kinaranggas iti dayta a siudad, ken mapan latta a 10 iti kada 100,000 a residente ti mapappapatay. Kasano ngarud a mamimpinsan a mapasardengen ti kinaranggas?

Ti agpaut a solusion ti kinaranggas ket konektado iti panagpampanunot ken ugali dagiti tattao. Tapno makapagbalbaliw dagiti bayolente, masapul a dagiti kababalin a kas iti kinapannakkel, kinaagum, ken ti kanayon a panangyun-una iti bagi, ket suktanda iti ayat, respeto, ken panangpampanunot iti pagimbagan ti dadduma.

Ania ti makatulong iti maysa a tao a mangaramid iti kasta kadakkel a panagbalbaliw? Panunotem ti isursuro ti Biblia:

• “Daytoy ti kaipapanan ti ayat iti Dios, a tungpalentayo dagiti bilinna.”—1 Juan 5:3.

• “Ti panagbuteng ken Jehova kaipapananna ti pananggura iti dakes.” *—Proverbio 8:13.

Ti ayat iti Dios ken ti panagbuteng a mapagura isuna ket nabileg a makatulong a puersa, ta mapagbalbaliwda uray dagiti naranggas—saan la a parparawpaw,  no di ket panagbalbaliw dayta ti intero a kinataoda. Agpayso kadi dayta?

Alaentay a pagarigan ni Alex, * a 19 a tawenen a nakabalud idiay Brazil ta adda dagiti nakaro a dinangranna. Nakipagadal iti Biblia kadagiti Saksi ni Jehova ket idi 2000, nagbalin a maysa kadakuada. Talaga kadi a nabalbaliwannan ti naranggas nga ugalina? Wen, ken pagbabbabawyan la unay ni Alex ti amin a dakes nga inaramidna. Kunana: “Nasursurok nga ayaten ti Dios ta impalubosna a mariknak a talaga a pinakawannakon. Nabalbaliwak ti ugalik gapu iti panagyaman ken ayatko ken Apo Jehova.”

Ti maysa pay a pagarigan ket ni César a taga-Brazil met laeng. Serrekenda idi dagiti balbalay sada takawan, ken agholdapda kadagiti banko. Kasta ti ar-aramidenna iti sumurok-kumurang a 15 a tawen. Kasano a nakapagbalbaliw? Idi nakabalud, nakasarita dagiti Saksi ni Jehova ket nakipagadal iti Biblia. Inlawlawag ni César: “Idi laeng a nariknak nga addan direksion ti biagko. Nasursurok nga ayaten ti Dios. Naaddaanak met iti panagbuteng kenkuana—panagbuteng nga agsubli kadagiti dakes nga ar-aramid ken panagbuteng a malidayan ni Ama Jehova. Kayatko nga ipakita nga ap-apresiarek ti kinaimbagna. Dayta nga ayat ken panagbuteng ti nakatulong kaniak nga agbalbaliw.”

Ania ti ipakita dagita? Kaya ti Biblia nga interamente a balbaliwan ti biag dagiti tattao—babaen ti panangbalbaliwna iti panagpampanunotda. (Efeso 4:23) Kinuna ni Alex a naibaga itay: “Dagiti nasursurok iti Biblia ket kasla nadalus a danum a mangdigdigus kaniak, nga in-inut a mangdaldalus kaniak babaen iti panangikkatna kadagiti dakes a pampanunotek. Diak man la napanunot a maikkatko gayam dagita.” Wen, no punnuentayo ti panunottayo iti nadalus a mensahe ti Biblia, maikkatna ti kinadakes. Adda pannakabalin ti Sao ti Dios a mangdalus. (Efeso 5:26) Kas resultana, dagiti tattao a naulpit ken bagida laeng ti pampanunotenda ket makapagbalbaliw ken agbalinda a nasingpet ken mannakikappia. (Roma 12:18) Nagbalin a natalna ti biagda ta sinurotda dagiti prinsipio ti Biblia.—Isaias 48:18.

Naammuan ti nasurok a walo a milion a Saksi ni Jehova iti 240 a nasion ti sekreto tapno interamente a maikkat ti kinaranggas. Nagduduma ti pulida ken nagduduma ti kasasaadda iti biag. Nasursuroda nga ayaten ken pagbutngan ti Dios, ayaten ti maysa ken maysa ken agbibiagda kas internasional a pamilia. (1 Pedro 4:8) Sibibiagda a pammaneknek a posible ti lubong nga awan ti kinaranggas.

Ikarkari ti Biblia nga asidegen a punasen ti Dios ti kinaranggas ditoy daga. Saanen a malisian daytoy naranggas a lubong ti “aldaw ti panangukom [ti Dios] ken ti pannakadadael dagiti di nadiosan a tattao.” (2 Pedro 3:5-7) Awanton dagiti bayolente a mangparigat iti dadduma. Kasanotayo a masigurado a kayat ti Dios a solusionan ken ikkaten ti amin a kinaranggas?

Kuna ti Biblia nga “asinoman a mangay-ayat iti kinaranggas pudno unay a guraen” ti Dios. (Salmo 11:5) Kayat ti Namarsua a kanayon nga adda talna ken hustisia. (Salmo 33:5; 37:28) Dayta ti rason a saan nga agnanayon nga ipalubosna nga adda naranggas a tattao.

Wen, um-umayen ti natalna a baro a lubong. (Salmo 37:11; 72:14) Ammuem koma ti ad-adu pay no ania ti masapul nga aramidem tapno maysakanto kadagiti agbiag iti lubong nga awan ti kinaranggas.