1. Iti ania a kombinsidotayo?

 KAS ili ni Jehova, ammotayo nga ay-ayatennatayo ken kayatna a maaddaantayo iti kasayaatan a biag. (Roma 8:35-39) Kombinsidotayo met a kanayon a makagunggona kadatayo dagiti prinsipio ti Biblia no iyaplikartayo dagita. (Isa. 48:17, 18) Ngem kasano ngay no mapasarantayo dagiti problema a ditay ninamnama?

2. Ania dagiti problema a mabalin a pakaipasanguantayo, ken ania ti mabalin a panunotentayo gapu kadagita?

² Maipaspasango ti amin nga adipen ni Jehova kadagiti problema. Kas pagarigan, mabalin nga adda kapamiliatayo a nakadismaya kadatayo. Baka adda nakaro a sakittayo isu a limitado ti maaramidantayo para ken Jehova. Nalabit naapektarantayo unay iti nakaro a didigra. Wenno maidaddadanestayo gapu iti pammatitayo. No maipasangotayo kadagita, mabalin a mapanunottayo: ‘Apay a mapaspasamak daytoy kaniak? Adda kadi madi a naaramidko? Kayatna kadi a sawen a saannak a bembendisionan ni Jehova?’ Nariknam kadi metten ti kasta? No wen, saanka a maupay. Narikna met daytan ti adu a matalek nga adipen ni Jehova.—Sal. 22:1, 2; Hab. 1:2, 3.

3. Ania dagiti masursurotayo iti Salmo 34:19?

³ Basaen ti Salmo 34:19. Kitaentayo ti dua a nagpateg a punto iti daytoy a salmo: (1) Dagiti nalinteg ket maipasango kadagiti problema. (2) Ispalennatayo ni Jehova kadagiti pakasuotan. Kasanonatayo nga ispalen ni Jehova? Ti maysa a pamay-an ket tultulongannatayo a maaddaan iti realistiko a panangmatmat iti biag iti daytoy a sistema ti  bambanag. Ikarkari ni Jehova nga agbalintayo a naragsak no agserbitayo kenkuana, ngem dina ibagbaga a ditay makapasar kadagiti problema ita. (Isa. 66:14) Parparegtaennatayo nga agpokus iti masanguanan—inton magun-odantayo ti biag a kayatna a tagiragsakentayo iti agnanayon. (2 Cor. 4:16-18) Bayat nga ur-urayentayo dayta, tultulongannatayo tapno maitultuloytayo ti agserbi kenkuana iti inaldaw.—Un. 3:22-24.

4. Ania dagiti usigentayo iti daytoy nga artikulo?

⁴ Usigentayo dagiti masursurotayo iti ulidan dagiti matalek nga agdaydayaw ken Jehova idi tiempo ti Biblia ken iti kaaldawantayo. Kas makitatayto, mabalin a maipasangotayo kadagiti di ninamnama a problema. Ngem no agtalektayo ken Jehova, sigurado a saranayennatayto. (Sal. 55:22) Bayat nga us-usigentayo dagita nga ulidan, isaludsodmo iti bagim: ‘Ania ngata ti inaramidko no addaak iti situasionda? Kasano a ti ulidanda ti mangpabileg iti panagtalekko ken Jehova? Ania dagiti masursurok a mabalinko nga iyaplikar iti biagko?’

5. Ania dagiti nagbalin a problema ni Jacob gapu ken Laban? (Kitaen ti ladawan iti akkub.)

⁵ Idi tiempo ti Biblia, naipasango dagiti adipen ni Jehova kadagiti problema a dida ninamnama. Kitaentayo ti napasamak ken Jacob. Binilin ni tatangna a mangasawa manipud kadagiti annak ti manamati a kabagianda a ni Laban. Impasiguradona met nga isu ket sibabaknang a bendisionan ni Jehova. (Gen. 28:1-4) Inaramid ngarud ni Jacob ti umiso. Pimmanaw iti daga ti Canaan ket napan iti balay ni Laban. Adda dua a babbalasang ni Laban—da Lea ken Raquel. Nagayat ni Jacob ken Raquel, ti in-inaudi nga anak ni Laban ken immanamong a makipagtrabaho iti pito a tawen ken ni tatangna sakbay a maasawana. (Gen. 29:18) Ngem saan a napasamak ti ninamnama ni Jacob. Inallilaw ni Laban ta ti in-inauna nga anakna a ni Lea ti intedna kas asawana. Impalubos ni Laban a maasawa ni Jacob ni Raquel kalpasan ti makalawas, no la ket ta agtrabaho iti pito pay a tawen. (Gen. 29:25-27) Saan met a nainkalintegan dagiti kondision ni Laban iti panagtrabaho ni Jacob. Ginundawayan ni Laban ni Jacob iti 20 a tawen!—Gen. 31:41, 42.

6. Ania pay dagiti problema nga inibturan ni Jacob?

⁶ Inibturan ni Jacob ti dadduma pay a problema. Dakkel ti pamiliana, ngem saan a kanayon nga agkakatunosan dagiti annakna a lallaki. Inlakoda pay ketdi ti adingda a ni Jose tapno maadipen. Adda met inaramid ti dua nga annak ni Jacob a da Simeon ken Levi a nakaibabainan ti pamiliada ken ti nagan ni Jehova. Kasta met, natay ti dungdungnguenna nga asawa a ni Raquel bayat nga ipaspasngayna ti maikadua nga anakda. Ken gapu iti nakaro a bisin, napilitan ni Jacob nga umakar iti daga ti Egipto uray no lakayen.—Gen. 34:30; 35:16-19; 37:28; 45:9-11, 28.

7. Kasano nga impakita ni Jehova nga an-anamonganna ni Jacob?

⁷ Iti laksid ti amin a problema ni Jacob, saan a napukaw ti pammatina ken Jehova ken kadagiti karina. Isu nga impakita ni Jehova nga an-anamonganna ni Jacob. Kas pagarigan, iti laksid ti panangallilaw ni Laban kenkuana, binendisionan ni Jehova ni Jacob iti adu a sanikua. Ken panunotenyo laengen ti panagyaman unay ni Jacob ken Jehova idi nakitana manen ti anakna a ni Jose nga impagarupna a nabayagen a natay! Gapu iti nasinged a pannakigayyem ni Jacob ken Jehova, napagballigianna dagiti problemana.  (Gen. 30:43; 32:9, 10; 46:28-30) No taginayonentayo ti nasinged a pannakigayyemtayo ken Jehova, mapagballigiantayo met dagiti di ninamnama a problema.

8. Ania idi ti kayat nga aramiden ni Ari David?

⁸ Saan a naaramid ni Ari David ti amin a kayatna para iti panagserbina ken Jehova. Kas pagarigan, kayat unay ni David ti agibangon iti templo para iti Diosna. Imbagana dayta ken ni propeta Natan. Insungbat ni Natan: “Aramidem ti aniaman a kayat ta pusom, ta adda kenka ti pudno a Dios.” (1 Cron. 17:1, 2) Talaga a naparegta unay ni David iti imbaga ni Natan. Baka nagplano pay ketdin a dagus para iti dayta a nagdakkel a proyekto.

9. Ania ti reaksion ni David iti makapaupay a damag?

⁹ Ngem di nagbayag, nagsubli ti propeta ni Jehova ket imbagana ti makapaupay a damag. “Iti dayta met la a rabii,” imbaga ni Jehova ken Natan a saan a ni David ti mangibangon iti templo. Imbes ketdi, maysa kadagiti annakna ti mangaramid iti dayta. (1 Cron. 17:3, 4, 11, 12) Ania ti reaksion ni David idi nangngegna dayta a mensahe? Binaliwanna ti kalatna. Impamaysana ti nagurnong kadagiti pondo ken materiales a kasapulan ti anakna a ni Solomon para iti proyekto.—1 Cron. 29:1-5.

10. Kasano a binendisionan ni Jehova ni David?

¹⁰ Kalpasan la unay a naipakaammo ken David a saan nga isuna ti mangibangon iti templo, nangaramid ni Jehova iti tulag kenkuana. Inkari ni Jehova ken David a maysa kadagiti kaputotanna ti agturayto iti agnanayon. (2 Sam. 7:16) Iti baro a lubong, imadyinenyo no kasanonto karagsak ni David inton maammuanna a tagtagiragsakenna ti biag iti Sangaribu a Tawen a Panagturay ni Jesus, ti Ari a naggapu a mismo iti pamiliana! Makatulong daytoy a salaysay tapno maawatantayo nga uray no ditay maaramid ti amin a kayattayo nga aramiden para ken Jehova, mabalin nga adda dagiti sabali a bendision nga isagsagana ti Diostayo para kadatayo a ditay pulos ninamnama.

11. Kasano a nabendisionan dagiti Kristiano idi umuna a siglo uray no saan nga immay ti Pagarian iti tiempo a ninamnamada? (Aramid 6:7)

¹¹ Adda met dagiti di ninamnama a nakaipasanguan dagiti Kristiano idi umuna a siglo. Kas pagarigan, magagaranda nga umay ti Pagarian ti Dios, ngem dida ammo no kaano a mapasamak dayta. (Ara. 1:6, 7) Ania ngay ti inaramidda? Intultuloyda ti nangasaba. Bayat a maikaskasaba ti naimbag a damag iti ad-adu pay a lugar, nakitada ti nalawag nga ebidensia a bembendisionan ida ni Jehova.—Basaen ti Aramid 6:7.

12. Ania ti inaramid dagiti Kristiano idi umuna a siglo idi adda nakaro a bisin?

¹² Adda idi napasamak a nakaro a bisin “iti intero a daga.” (Ara. 11:28) Nairaman iti dayta dagiti Kristiano idi umuna a siglo. Maimadyinyo kadi no kasanoda a naapektaran iti nakaro a panagkurang iti makan? Sigurado a nagdanag dagiti ulo ti pamilia no kasanoda nga ipaay dagiti kasapulan ti pamiliada. Dagiti ngay met agtutubo nga agplamplano a mangpalawa iti ministerioda? Pinanunotda ngata nga itantanda pay laeng ti planoda? Aniaman ti kasasaadda, nakibagay dagidiay a Kristiano. Intultuloyda ti nangasaba iti aniaman a pamay-an a kabaelanda, ken siraragsak nga inranudda dagiti material a sanikuada kadagiti kapammatianda idiay Judea.—Ara. 11:29, 30.

13. Ania dagiti bendision a napadasan dagiti Kristiano bayat ti nakaro a bisin?

¹³ Ania dagiti bendision a napadasan dagiti Kristiano bayat ti nakaro a bisin? Dagidiay nakaawat iti ayuda nakitada a mismo ti tulong ni Jehova. (Mat. 6:31-33) Simmingedda la ketdi kadagiti kapammatianda a timmulong  kadakuada. Dagiti met nagdonar wenno nakipaset iti trabaho a panangsaranay nariknada ti ragsak ti panangted. (Ara. 20:35) Binendisionan amin ida ni Jehova ta nakibagayda iti agbaliwbaliw a kasasaad.

14. Ania ti napasamak kada Bernabe ken apostol Pablo, ngem ania dagiti resultana? (Aramid 14:21, 22)

¹⁴ Masansan a naidadanes dagiti Kristiano idi umuna a siglo. No dadduma, iti tiempo a mabalin a dida ninamnama. Usigentayo ti napasamak kada Bernabe ken apostol Pablo bayat a mangaskasabada idiay Listra. Idi damo, sibabara nga inabrasa ida dagiti dimngeg kadakuada. Ngem idi agangay, dagiti bumusbusor “sinugsoganda dagiti tattao,” ken ti dadduma kadagidiay dimngeg inuborda ni Pablo agingga nga impagarupda a natayen. (Ara. 14:19) Ngem nagtultuloy a nangasaba da Bernabe ken Pablo iti sabali a lugar. Ania dagiti resultana? “Adu ti nagbalin nga adalan,” ken napabileg dagiti kapammatianda kadagiti imbaga ken iti ulidanda. (Basaen ti Aramid 14:21, 22.) Adu ti nagunggonaan gapu ta saan a simmuko da Bernabe ken Pablo idi bigla a naidadanesda. No ditay sumuko iti trabaho nga ipapaaramid ni Jehova kadatayo, bendisionannatayto.

15. Ania ti masursurom iti ulidan ni Brother A. H. Macmillan?

¹⁵ Kadagiti tawen sakbay ti 1914, adda idi ti ekspektaren unay ti ili ni Jehova. Kas pagarigan, kitaentayo ti kapadasan ni Brother A. H. Macmillan. Kas iti adu nga adipen ni Jehova idi, impagarup ni Brother Macmillan a dandaninan maawat ti nailangitan a gunggonana. Iti palawagna idi Septiembre 1914, kinunana: “Nalabit isu daytoyen ti maudi a palawag publiko nga ipaayko.” Siempre, saan a dayta ti naudi a palawagna. Idi agangay, insurat ni Brother Macmillan: “Nalabit sumagmamano kadakami ti nagdarasudos unay iti panangipagarup a mapankami a dagus idiay langit.” Innayonna: “Ti rebbeng nga aramidenmi isu ti panagtalinaed a naagawa iti serbisio ti Apo.” Talaga nga adu ti inaramid ni Brother Macmillan iti panagserbina. Naregta iti ministerio. Adu ti pinaregtana a kakabsat a nakabalud gapu iti neutralidadda. Kanayon met idi a makigimgimong uray no lakayen. Ania ti nagunggona ni Brother Macmillan gapu ta inusarna a naimbag ti tiempona bayat nga agur-uray iti gunggonana? Sakbay ti ipapatayna idi 1966, insuratna: “Ti pammatik ita ket kas met laeng iti kabileg ti pammatik idi damo.” Nagsayaat nga ulidan dayta para kadatayo amin—nangruna no napapauten ti panagibturtayo ngem iti ekspektarentayo!—Heb. 13:7.

16. Ania a di ninamnama a problema ti naipasango kada Herbert Jennings ken ni baketna? (Santiago 4:14)

¹⁶ Adu nga adipen ni Jehova ti maipaspasango iti di ninamnama a problema iti salun-at. Kas pagarigan, iti pakasaritaan ti biag ni Brother Herbert Jennings, b inyestoriana no kasano a tinagiragsakda ken baketna ti asaynmentda kas misionero idiay Ghana. Ngem idi agangay, nadayagnos nga adda grabe a mood disorder-na. Kinotar ni Brother Jennings ti Santiago 4:14, ket dineskribirna a ti situasionna ket “maysa a ‘bigat’ a dikam napakadaan.” (Basaen.) Insuratna: “Kas panangawat ngarud iti kinapudno, pinanawanmi ti Ghana ken ti adu a nasinged a gagayyemmi ket nagsublikami iti Canada [tapno agpaagas].” Tinulongan ni Jehova da Brother Jennings ken ni baketna nga agtultuloy nga agserbi a simamatalek uray no adda problema a pakaipaspasanguanda.

17. Kasano a nakatulong ti kapadasan ni Brother Jennings iti dadduma a kakabsat?

 ¹⁷ Dagiti napudno nga imbaga ni Brother Jennings iti pakasaritaan ti biagna ket dakkel ti epektona kadagiti kakabsat. Insurat ti maysa a sister: “Daytoy pay laeng nga artikulo ti kasta unay a nangtukay iti riknak. . . . Idi mabasak ti maipapan iti panagsardeng ni Kabsat Jennings iti annongenna tapno maasikasona ti sakitna, natulonganak a mangmatmat iti kasasaadko iti natimbeng a pamay-an.” Insurat met ti maysa a brother: “Kalpasan ti sangapulo a tawen a panagserbik kas panglakayen, nasken nga agsardengak iti daytoy a pribilehio gapu iti sakitko iti isip. Nakaro ti pannakapaayko nga uray la diak kayaten a basaen dagiti artikulo maipapan kadagiti pakasaritaan ti biag. . . . Ngem makaparegta kaniak ti kinapinget ni Kabsat Jennings.” Ipalagip dayta kadatayo a no adda ib-ibturantayo a di ninamnama a problema, maparegtatayo ti sabsabali. Uray no ti situasiontayo ket saan a kas iti ninamnamatayo, kayatayo latta ti agbalin nga ulidan iti pammati ken panagibtur.—1 Ped. 5:9.

18. Kas nayakto kadagiti ladawan, ania ti masursurom iti kapadasan ti maysa a balo idiay Nigeria?

¹⁸ Adu kadagiti adipen ni Jehova ti apektado kadagiti didigra kas iti COVID-19 pandemic. Kas pagarigan, adda balo idiay Nigeria a bassiten ti makan ken kuartana. Maysa nga agsapa, dinamag ti balasitangna no ania ti kanenda kalpasan a mailutoda ti maudin a sangatasa a bagasda. Imbaga ti sister iti anakna nga awanen ti nabati a kuarta wenno kanenda. Ngem masapul a tuladenda ti balo a taga-Sarefat—isaganada ti maudi a kanenda ken naan-anay nga agtalekda ken Jehova. (1 Ar. 17:8-16) Sakbay pay a panunotenda no ania ti pangaldawda iti dayta met la nga aldaw, nakaawatda iti ayuda manipud kadagiti kapammatianda. Umdas dayta a kanenda iti  nasurok a dua a lawas. Imbaga ti sister a dina impagarup nga uray ti imbagana iti anakna ket talaga a dengdenggen ni Jehova. Wen, no agtalektayo ken Jehova, dagiti di ninamnama a problema iti biag ti mangpasinged pay ketdi kadatayo kenkuana.—1 Ped. 5:6, 7.

19. Ania a pannakaidadanes ti napadasan ni Aleksey Yershov?

¹⁹ Kadagiti kallabes a tawen, adu a kakabsat ti agib-ibtur iti pannakaidadanes a dida ninamnama. Kitaentayo ti kapadasan ni Brother Aleksey Yershov a taga-Russia. Iti lugarda, nawaya ti ili ni Jehova nga agdaydayaw idi nabautisaran ni Brother Yershov idi 1994. Ngem idi agangay, nagbaliw ti situasion iti Russia. Idi 2020, sinerrek ken sinukisok ti gobierno ti balay ni Brother Yershov, ket adu a sanikuana ti innalada. Kalpasan ti sumagmamano a bulan, nangipila ti gobierno iti kaso kriminal kontra kenkuana. Nakarkaro pay ta dagita a pammabasol ket naibasar kadagiti video nga inrekord ti maysa a nagpammarang nga interesado a makipagad-adal iti Biblia iti nasuroken a makatawen. Anian a panangtraidor!

20. Kasano a pinatibker ni Brother Yershov ti relasionna ken Jehova?

²⁰ Adda kadi nasayaat a resulta ti pannakaidadanes ni Brother Yershov? Adda. Timmibker ti relasionna ken Jehova. “Ad-adun a gundaway nga agkaduakami nga agkararag ken baketko,” imbagana. “Nabigbigko a diak kabaelan nga ibturan ti situasionko no awan ti tulong ni Jehova.” Innayonna: “Makatulong ti personal a panagadal tapno saanak a maupay. Ut-utobek ti ulidan dagiti matalek nga adipen idi un-unana. Nagadu a salaysay iti Biblia ti mangitampok iti kinapateg ti panagtalinaed a kalmado ken panagtalek ken Jehova.”

21. Ania dagiti naadaltayo iti daytoy nga artikulo?

²¹ Ania dagiti naadaltayo iti daytoy nga artikulo? No dadduma, maipasangotayo kadagiti di ninamnama a problema iti daytoy a sistema ti bambanag. Uray no kasta, kanayon a tulongan ni Jehova dagiti adipenna no agtalekda kenkuana. Kas ibaga ti pannakatema a tekstotayo, “adu ti rigat daydiay nalinteg, ngem manipud amin kadagita, isu ket ispalen ni Jehova.” (Sal. 34:19) Itultuloytayo koma ti agpokus iti pannakabalin ni Jehova a mangsaranay kadatayo, saan a kadagiti pakarigatantayo. Iti kasta, kas ken apostol Pablo, maibagatayo: “Ta adda pigsak a mangsango iti amin a banag gapu iti daydiay mangpabpabileg kaniak.”—Fil. 4:13.