1, 2. (a) Kasano a nangrugi ti panagasawa? (b) Ania koma ti nabigbig ti umuna a lalaki ken babai maipapan iti panagasawa? (Kitaen ti ladawan iti rugi ti artikulo.)

PASET ti biag ti panagasawa. No usigentayo ti nagtaudanna ken ti panggepna, matulongantayo a maaddaan iti umiso a panangmatmat iti panagasawa ken naan-anay a matagiragsaktayo dagiti bendision nga ipaayna. Idi pinarsua ti Dios ti umuna a tao, ni Adan, naiyeg dagiti animal kenkuana tapno panagananna. Ngem “awan ti nasarakan a katulongan kas maysa a komplimentona.” Gapuna, pinaturog ti Dios ni Adan, nangala iti maysa a paragpagna, ket inaramidna a babai, sa impanna iti lalaki. (Basaen ti Genesis 2:20-24.) Ngarud, ti panagasawa ket nagtaud iti Dios.

² Pinatalgedan ni Jesus a ni Jehova ti nangibaga: “Ti . . . lalaki panawannanto ti amana ken ti inana ket makitiponto iti asawana, ket dagiti dua maymaysadanton a lasag.” (Mat. 19:4, 5) Inusar ti Dios ti paragpag ni Adan tapno aramidenna ti umuna a babai. Dayta koma ti mangipaganetget iti umuna a pagassawaan ti kinasinged ti panagkaduada. Awan ti urnos a diborsio wenno maaddaan iti ad-adu ngem maysa nga asawa.

3. Ania ti nagpateg a panggep ti panagasawa?

³ Naragsakan ni Adan iti napintas nga asawana, nga idi agangay, pinanagananna iti Eva. Kas ‘komplimento,’ ni Eva ti agbalin a “katulongan” tapno inaldaw a maragsakanda a dua a mangitungpal iti rebbengenda kas agassawa. (Gen. 2:18) Ti nagpateg a panggep ti panagasawa ket ti panangpunno iti daga. (Gen. 1:28) Nupay ay-ayaten dagiti annak ti nagannakda, panawanda ida tapno mangbukelda iti baro a pamilia. Punnuen dagiti tattao ti daga iti kalkalainganna ken palawaenda ti pagtaenganda agingga nga agbalin a paraiso ti intero a daga.

4. Ania ti napasamak iti umuna a panagasawa?

⁴ Nadidigra ti umuna a panagasawa gapu ta saan nga umiso ti panangusar da Adan ken Eva ti wayawayada nga agpili, ta pinilida ti agsukir ken Jehova. “Ti kadaanan a serpiente,” ni Satanas a Diablo, inallilawna ni Eva a no mangan iti bunga “ti kayo ti pannakaammo iti naimbag ken dakes,” maaddaan iti naisangsangayan a pannakaammo tapno maikeddengna no ania ti naimbag ken dakes. Saan a nangipakita iti panagraem iti asawana babaen iti panagdamagna koma kenkuana maipapan iti dayta. Kasta met, imbes a tungpalen ni Adan ti Dios, inawatna ti bunga nga inted ni Eva.—Apoc. 12:9; Gen. 2:9, 16, 17; 3:1-6.

5. Ania ti masursurotayo iti sungbat da Adan ken Eva ken ni Jehova?

⁵ Idi sinaludsod ti Dios ni Adan, pinabasolna ti asawana, ket kinunana: “Ti babai nga intedmo a kaduak, inikkannak iti bunga manipud iti kayo ket ngarud nanganak.” Pinabasol met ni Eva ti uleg a nangallilaw kenkuana. (Gen. 3:12, 13) Saan a maawat dagita a pambar! Gapu ta nagsukir ti umuna nga agassawa ken Jehova, imbilangna ida a rebelde. Pakdaar dayta kadatayo! Tapno naballigi ti panagasawa, masapul nga awaten ti tunggal maysa ti responsabilidadna ken agtulnog ken Jehova.

6. Kasanom nga ilawlawag ti Genesis 3:15?

⁶ Saan a nasayaat ti inaramid ni Satanas idiay Eden. Ngem iti umuna a padto ti Biblia, nangipaay ni Jehova iti namnama para iti sangatauan. (Basaen ti Genesis 3:15.) Daytoy a nasukir nga espiritu a parsua ket dadaelento ti ‘bin-i’ ti “babai.” Nangted ngarud ni Jehova iti pamalatpatan iti naisangsangayan a relasionna kadagiti nakaad-adu a nalinteg nga espiritu a parsua nga agserserbi kenkuana idiay langit. Ibaga ti Kasuratan a manipud iti arig asawana nga organisasionna, mangibaon ti Dios iti mangdadael iti Diablo. Dayta ti mangipaay kadagiti natulnog a tattao iti gundaway a mangtagiragsak iti namnama a napukaw ti umuna nga agassawa—ti panagbiag nga agnanayon ditoy daga tapno matungpal ti orihinal a panggep ni Jehova.—Juan 3:16.

7. (a) Ania ti napasamak iti panagasawa manipud idi nagsukir da Adan ken Eva? (b) Ania ti kalikaguman ti Biblia kadagiti assawa a lallaki ken babbai?

⁷ Dakkel ti epekto ti panagsukir da Adan ken Eva iti panagasawada ken iti amin a panagasawa ditoy daga idi agangay. Kas pagarigan, ni Eva ken dagiti babbai a kaputotanna mapasaranda ti rigat ti panagsikog ken panaganak. Il-iliwen dagiti babbai ti asawada, ngem dominaran dagiti lallaki ti asawada, ken abusuenda pay no dadduma, kas iti makitatayo iti adu nga agassawa ita. (Gen. 3:16) Ibaga ti Biblia a ti asawa a lalaki ket mangidaulo iti naayat a pamay-an. Iti kasta, agpasakup dagiti assawa a babbai iti kinaulo ti asawada. (Efe. 5:33) No agtunos ken agtinnulong dagiti managbuteng iti Dios nga agassawa, manmano wenno awan pay ketdi ti tumaud a riri.

8. Ania ti pakasaritaan ti panagasawa manipud idi panawen ni Adan agingga idi Layus?

⁸ Sakbay a natay da Adan ken Eva gapu iti basol ken kinaimperpekto, naaddaanda kadagiti annak a lallaki ken babbai. (Gen. 5:4) Ti inauna nga anakda a ni Cain innalana kas asawa ti maysa a kabagianna a babai. Ti kaputotan ni Cain a ni Lamec ti naibaga nga umuna a naaddaan iti dua nga asawa. (Gen. 4:17, 19) Kadagiti henerasion manipud ken Adan agingga iti Layus idi panawen ni Noe, manmano laeng ti naibilang nga agdaydayaw ken Jehova. Karaman kadagitoy da Abel, Enoc, ken ni Noe ken ti pamiliana. Idi kaaldawan ni Noe, “ti annak ti pudno a Dios nangrugi a mapaliiwda ti annak a babbai ti tattao, a napipintasda,” kuna ti Biblia. “Ket nangalada iti assawa a maipaay iti bagbagida, awan sabali, dagiti amin a pinilida.” Saan a gagangay ti panagtipon dagiti anghel ken dagiti babbai isu a naaddaanda kadagiti naranggas nga annak a mestiso a maawagan iti Nefilim. Kasta met, “ti kinadakes ti tao naruay iti daga ken tunggal pagannayasan ti pampanunot ti pusona dakes laeng iti amin a tiempo.”—Gen. 6:1-5.

9. Ania ti inaramid ni Jehova kadagiti nadangkes idi kaaldawan ni Noe, ken ania a leksion ti maadaltayo iti napasamak iti dayta a tiempo?

⁹ Inyeg ni Jehova ti Layus idi kaaldawan ni Noe tapno mapukaw ti kinadakes. Okupado idi dagiti tattao kadagiti inaldaw nga ar-aramidda, agraman ti panagasawa, ket saanda nga inkankano ti imbaga “ni Noe, maysa a manangaskasaba iti kinalinteg,” maipapan iti umay a pannakadadael. (2 Ped. 2:5) Impada ni Jesus dagiti kasasaad idi iti mapaspasamak iti kaaldawantayo. (Basaen ti Mateo 24:37-39.) Kaaduan a tattao ita ti saan a dumngeg iti naimbag a damag ti Pagarian ti Dios a maikaskasaba iti intero a lubong kas pammaneknek iti amin a nasion sakbay nga agpatingga daytoy dakes a sistema. Laglagipentayo nga uray dagiti bambanag a mainaig iti pamilia, kas iti panagasawa ken panangpadakkel kadagiti annak ket adda epektona iti panagserbitayo. Saantayo koma nga ipalubos a dagita ti mamagbalin kadatayo a saan a sipapanunot iti aldaw ni Jehova.

10. (a) Iti adu a kultura, ania a seksual nga ar-aramid ti nagbalin a kaugalianda? (b) Kasano a nangipaay da Abraham ken Sara iti nagsayaat nga ulidan iti panagasawa?

¹⁰ Addaan laeng iti maymaysa nga asawa ni Noe kasta met ti tallo nga annakna. Nupay kasta, kalpasan ti Layus, nagbalin a gagangay kadagiti lallaki ti mangasawa iti ad-adu ngem maysa. Iti adu a kultura, ti seksual nga immoralidad ket paseten ti panagbiagda, ken nagbalinen a ritual ti relihion. Imbilin ti Dios ken Abram (Abraham) ken ti asawana a ni Sarai (Sara) nga umakarda idiay Canaan, a napno idi iti ar-aramid a mangipakita iti kinaawan panagraem iti panagasawa. Inkeddeng ngarud ni Jehova a dadaelenna ti Sodoma ken Gomorra gapu ta dagiti agnanaed sadiay ket agar-aramid wenno pampanuynoyanda ti nakaro a seksual nga immoralidad. Umiso ti panangidaulo ni Abraham iti pamiliana, ket nangipaay ni Sara iti nagsayaat nga ulidan babaen ti panagpasakupna iti kinaulo ti asawana. (Basaen ti 1 Pedro 3:3-6.) Sinigurado ni Abraham a ni Isaac nga anakna ket mangasawa iti agdaydayaw ken Jehova. Kasta met laeng ti inaramid ni Isaac iti anakna a ni Jacob, ket nagbalin dagiti annakna nga amma ti 12 a tribu ti Israel.

11. Kasano a sinalakniban ti Linteg a naited ken Moises dagiti Israelita?

¹¹ Idi agangay, nakitulag ni Jehova kadagiti kaputotan ni Jacob (Israel). Iti Linteg a  naited ken Moises, addan naipaay a pagannurotan mainaig iti panagasawa. Nakatulong daytoy tapno masalakniban ti naespirituan a kasasaad dagiti Israelita babaen ti pannakaiparit ti pannakiasawa kadagiti saan nga agdaydayaw iti pudno a Dios. (Basaen ti Deuteronomio 7:3, 4.) No adda idi dagiti serioso a parikut iti panagasawa, masansan a mangipaay ti tulong dagiti panglakayen. Siuumiso a mataming ti saan a kinamatalek, panagimon, ken panagsuspetsa. Maipalubos ti diborsio, ngem adda dagiti pagannurotan mainaig iti dayta. Mabalin idi nga idiborsio ti lalaki ti asawana gapu iti naalas a kababalinna. (Deut. 24:1) Saan a nailawlawag no ania a naalas a kababalin ti naaramid, ngem nainkalintegan nga ibaga a saan a dagiti babassit a parikut.—Lev. 19:18.

12, 13. (a) Kasano a trinato ti dadduma a lallaki dagiti assawada idi panawen ni Malakias? (b) Ita, no nakitaray ti maysa a bautisado iti asawa ti sabali, ania dagiti pagbanaganna?

¹² Idi panawen ni propeta Malakias, adu a lallaki ti mangliput iti assawada ta usarenda ti amin a kita ti pambar tapno maidiborsioda ida. Papanawen dagitoy a lallaki ti assawada idi agkabannuagda pay, nalabit tapno makaasawada iti ub-ubing wenno uray pay pagano a babbai. Idi adda ni Jesus ditoy daga, lipliputan dagiti Judio a lallaki dagiti assawada babaen ti panangidiborsioda kadakuada “iti tunggal kita ti pangibatayan.” (Mat. 19:3) Kagura ni Jehova ti kasta a panagdiborsio.—Basaen ti Malakias 2:13-16.

¹³ Ita, saan a mabalin ti kasta a panangliput iti ili ni Jehova. Ngem kasano ngay no ti bautisado a lalaki wenno babai ket nakitaray iti asawa ti sabali sa nagkasarda kalpasan a nakidiborsio? No saan nga agbabawi, masapul a mailaksid ti nakabasol tapno mataginayon ti naespirituan a kinadalus ti kongregasion. (1 Cor. 5:11-13) Tapno maisubli iti kongregasion, masapul a ‘mangpataud iti bunga a maitutop iti panagbabawi.’ (Luc. 3:8; 2 Cor. 2:5-10) Awan ti naikeddeng a tiempo sakbay a maisubli dayta a tao. Nupay manmano a mapasamak ti panangliput iti ili ti Dios, saan a mabalin a baybay-an. Mabalin a mabayag a mapaneknekan ti nagbasol nga isu ket pudno nga agbabbabawi, mabalin a makatawen wenno napapaut pay. Uray pay no naisublin iti kongregasion, makikuentanto latta iti sango “ti tugaw iti panangukom ti Dios.”—Roma 14:10-12; kitaen ti The Watchtower, November 15, 1979, p. 31-32; wenno ti Pagwanawanan, Abril 15, 1980, p. 30-31.

14. Ania ti panggep ti Linteg?

¹⁴ Iti nasurok a 1,500 a tawen, inannurot ti Israel ti Linteg a naited ken Moises. Nakatulong dayta kadagiti adipen ti Dios a kanayon a sipapanunot kadagiti nalinteg a prinsipio no tamingenda dagiti bambanag a mainaig iti pamilia ken dadduma pay a pakaseknan. Nagserbi met dayta a mangiwanwan iti Israel nga agturong iti Mesias. (Gal. 3:23, 24) Nangipaay ti Dios iti baro nga urnos kalpasan a nagpatingga ti Linteg idi natay ni Jesus. (Heb. 8:6) Saanen a maipalubos ti dadduma a banag nga ipalubos idi ti Linteg.

15. (a) Iti kongregasion Kristiano, ania ti pagannurotan mainaig iti panagasawa? (b) Ania ti masapul nga ikabilangan ti maysa a Kristiano no pampanunotenna ti makidiborsio?

¹⁵ Iti sungbat ni Jesus iti saludsod ti dadduma a Fariseo, imbagana a ti diborsio a naipalubos iti Linteg a naited ken Moises ket saan a panggep ti Dios idi un-unana. (Mat. 19:6-8) Gapuna, impakita ni Jesus a ti pagalagadan ti Dios iti panagasawa a suroten dagiti Kristiano ket daydiay naipasdek idiay Eden. (1 Tim. 3:2, 12) Kas ‘maymaysa a  lasag,’ masapul nga agtipon ti agassawa, a pagbalinenda a ti ayat iti Dios ken iti maysa ken maysa ti mangpabileg iti panagkaduada. Maipalubos laeng a makiasawa manen ti maysa no ti legal a pannakidiborsiona ket naibatay iti seksual nga immoralidad. (Mat. 19:9) Siempre, mabalin a pakawanen ti maysa nga asawa ti nakikamalala ngem agbabbabawi nga asawana, kas iti panangpakawan ni propeta Oseas iti immoral nga asawana a ni Gomer. Kasta met, kinaasian ni Jehova ti nagbabawi nga Israel idi arigna nakikamalala ti nasion iti naespirituan nga anag. (Os. 3:1-5) Kasta met, no ammo ti maysa a nakikamalala ti asawana ket makidenna iti nakabasol nga asawana, ipakpakitana a pinakawannan ti asawana. Gapuna, maikkaten ti Nainkasuratan a pangibatayan iti panagdiborsio.

16. Ania ti imbaga ni Jesus maipapan iti panagtalinaed nga awanan asawa?

¹⁶ Kalpasan nga imbaga ni Jesus a seksual nga immoralidad laeng ti pangibatayan dagiti pudno a Kristiano iti diborsio, insalaysayna ti maipapan kadagiti “addaan iti sagut” nga agbiag nga awanan asawa. Kinunana: “Ti makaiwaya iti dayta iwayaanna koma dayta.” (Mat. 19:10-12) Pinili ti adu ti saan nga agasawa tapno maipamaysada ti agserbi ken Jehova. Makomendaranda iti panangaramidda iti kasta.

17. Ania ti makatulong iti maysa a Kristiano a mangikeddeng no makiasawa?

¹⁷ Masapul a panunoten a naimbag ti maysa ti pannakiasawa wenno no kabaelanna ti agtalinaed nga awanan asawa. Imparegta ni apostol Pablo ti panagtalinaed nga awanan asawa. Nupay kasta, kinunana: “Gapu iti kinasaknap ti pannakiabig, tunggal lalaki maaddaan koma iti bukodna nga asawa ket tunggal babai maaddaan koma iti bukodna nga asawa.” Innayon ni Pablo: “Ngem no awananda iti panagteppel, mangasawada koma, ta nasaysayaat ti mangasawa ngem ti sumged iti derrep.” Makatulong ti panagasawa tapno maliklikan ti tarigagay a mangiturong iti masturbasion wenno seksual nga immoralidad. Kasta met, masapul nga ikabilangan ti edad, ta kinuna ti apostol: “Ngem no ti asinoman pagarupenna a di umiso ti panagtigtignayna maipaay iti kinabirhenna, no dayta ket iti labes ti kinalasbang ti kinaagtutubo, ket kastoy ti rebbeng a pannakaaramidna, aramidenna koma no ania ti kayatna; isu di agbasol. Mangasawada koma.” (1 Cor. 7:2, 9, 36; 1 Tim. 4:1-3) Ngem saan koma a mapilit ti maysa a mangasawa gapu iti derrep iti kinaagtutubo. Mabalin a saan pay a nataengan a mangtaming kadagiti rebbengen ti maysa nga addaan iti asawa.

18, 19. (a) Kasano a mangrugi ti Kristiano a panagasawa? (b) Ania ti isalaysay ti sumaruno nga artikulo?

¹⁸ Ti Kristiano a panagasawa ket mangrugi iti lalaki ken babai a dedikado ken naimpusuan a mangay-ayat ken Jehova. Masapul met a napalalo ti panagayatda iti maysa ken maysa ken kayatda ti agkadua kas agassawa. Siempre, mabendisionanda gapu ta surotenda ti balakad a makiasawa ‘laeng iti Apo.’ (1 Cor. 7:39) No nagasawadan, sigurado nga umanamongda a ti Biblia ti mangipaay iti kasayaatan a balakad tapno agballigi ti panagasawada.

¹⁹ Isalaysay ti sumaganad nga artikulo dagiti Nainkasuratan a balakad a makatulong kadagiti Kristiano nga agassawa no maipasangoda iti rigat ti panagbiag iti “maudi nga aldaw” ta adu a lallaki ken babbai ti addaan iti kababalin a mangdadael iti panagassawa. (2 Tim. 3:1-5) Babaen ti Biblia, ipapaay ni Jehova ti kasapulantayo tapno maaddaantayo iti naballigi ken naragsak a panagasawa bayat nga itultuloytayo ti agbiag a makipagna kadagiti adipenna nga agturong iti biag nga agnanayon.—Mat. 7:13, 14.