“NAGDAKESKA nga ama,” imbugkaw ti maysa nga opisial ti KGB. * “Binaybay-am ti masikog nga asawam ken ti bassit pay a balasangyo. Sino ti mangpakan ken mangaywan kadakuada? Isardengmon dagiti ar-aramidem ket agawidkan!” Insungbatko: “Diak binaybay-an ti pamiliak. Inarestonak! Ket ania ti basolko?” Nakaunget a simmungbat ti opisial: “Nasaysayaat pay nga agaramidka iti aniaman a krimen ngem ti agbalinka a Saksi.”

Napasamak dayta idi 1959 iti pagbaludan iti siudad ti Irkutsk idiay Russia. Palubosandak a mangestoria no apay a nakasaganakami ken baketko a ni Maria nga ‘agsagaba maipagapu iti kinalinteg,’ ken no kasano a nabendisionan ti panagmatalekmi.​—1 Ped. 3:​13, 14.

Nayanakak idi 1933 iti purok ti Zolotniki idiay Ukraine. Idi 1937, binisitanakami ti Saksi nga antik ken ti lakayna. Naggapuda idi idiay France, ket imbatiandakami kadagiti libro a Government ken Deliverance, nga impablaak ti Watch Tower Society. Nariing ti pammati ni tatangko iti Dios idi binasana dagita a libro. Makapaliday ta nagsakit ni Tatang iti nakaro idi 1939. Ngem sakbay a natay, kinunana ken Nanang: “Daytoy ti kinapudno. Isurom dayta iti annakta.”

Idi Abril 1951, adu a Saksi a nakabalud iti makinlaud a USSR ti inyakar ti gobierno idiay Siberia. Napapanawkami kada Nanang ken ni adingko a Grigory iti West Ukraine. Nakadanonkami iti siudad ti Tulun idiay Siberia kalpasan ti 6,000 a kilometro a biahe iti tren. Kalpasan ti dua a lawas, simmangpet ni manongko a Bogdan iti kampo iti asideg ti siudad ti Angarsk, ket nasentensiaan nga agtrabaho iti nadagsen iti 25 a tawen.

Nangasabakami kada Nanang ken ading iti kabalbalayan ti Tulun, ngem masapul a manangipamuspusankami. Kas pagarigan, isaludsodmi, “Adda kadi aglaklako iti baka ditoy?” No makabirokkami, ibagami a nagsayaat ti pannakadisenio dagiti baka. Intono kuan, pagsaritaanmin ti maipapan iti Namarsua. Kadagidi a panawen, naisurat iti maysa a diario nga agdamdamag dagiti Saksi iti baka ngem karnero ti sapsapulenda! Ket nakasarakkami kadagiti arig-karnero a tattao! Nagragsak nga iyadalan iti Biblia dagiti napakumbaba ken manangsangaili a tattao iti dayta a saan a maas-asak a teritoria. Adda itan nasurok a 100 a Saksi idiay Tulun.

Naammuan ni baketko a ni Maria ti kinapudno idiay Ukraine idi madama ti Gubat  Sangalubongan II. Idi 18 ti tawenna, binastos ti maysa nga opisial ti KGB ken pinadasna a ramesen, ngem di pulos impalubos ni Maria a mapasamak dayta. Maysa nga aldaw, idi agawiden ni Maria, nasangpetanna ti lalaki a nakaidda iti katrena. Nagtaray ni Maria. Nakaunget ti opisial ket impangtana a maibalud ni Maria gapu iti panagbalinna a Saksi. Kasta ti napasamak. Ket idi 1952, nasentensiaan ni Maria a maibalud iti 10 a tawen. Nariknana ti narikna ni Jose, a naibalud gapu iti kinamatalekna. (Gen. 39:​12, 20) Kuna ti drayber a nangitulod ken Maria iti korte: “Dika agbuteng. Adu ti maibalbalud ngem rummuarda met laeng a saan a napukaw ti dayawda.” Napabileg ni Maria kadagita a sasao.

Manipud 1952 agingga idi 1956, pinagtrabahoda ni Maria iti maysa a kampo iti asideg ti siudad ti Gorkiy (Nizhniy Novgorod itan) idiay Russia. Pinagkalida kadagiti kayo agingga kadagiti ramutna, uray makapaketter ti panawen isu a kimmapuy ti salun-atna. Ngem idi 1956, nawayawayaan ket napan idiay Tulun.

Idi imbaga kaniak ti maysa a kabsat idiay Tulun nga adda sister nga umay, nagbisikletaak a napan iti pagurayan iti bus tapno sabtek ken tulongak a mangbagkat kadagiti kargana. Dita a naam-ammok ni Maria ket dagus a natnag ti riknak kenkuana. Narigat a pasungbaten ni Maria​—ngem nagballigiak. Nagkasarkami idi 1957. Kalpasan ti makatawen, nayanak ti umuna nga anakmi a ni Irina. Ngem apagbiit laeng a nakaduak ti balasangko. Naarestoak idi 1959 gapu iti panagimprentak kadagiti naibatay iti Biblia a publikasion. Kagudua tawen a naibartolinaak. Nagbalinak a kalmado ta kanayon a nagkarkararagak, nagkankantaak kadagiti kanta ti Pagarian, ken pinampanunotko a makapangasabaakto manen.

Idi nakabaludak, imbugkaw ti imbestigador, “Asidegen a pis-itendakayo a kasla bao!” Insungbatko, “Kuna ni Jesus a MAIKASKASABANTO ti naimbag a damag iti Pagarian iti amin a nasion, ket awan makapasardeng iti dayta.” Idi kuan, binaliwan ti imbestigador ti taktikana ken inallukoynak a mangtallikud iti pammatik, kas imbagak iti rugi ti artikulo. Gapu ta didak mabutbuteng ken maallukoy, nasentensiaanak nga agtrabaho iti nadagsen iti pito a tawen iti maysa a kampo iti asideg ti siudad ti Saransk. Idi mapanak iti kampo, nadamagko a nayanaken ti maikadua nga anakmi a ni Olga. Uray no adayoak idi kadakuada, naragsakak ta ammok a nagmatalekkami ken Maria ken ni Apo Jehova.

Maminsan iti makatawen a bisitaennak ni Maria idiay Saransk, ket 12 nga aldaw nga agbiahe iti tren nga agpapan-agawid. Tinawen nga itugotannak idi iti kabbaro a botas. Nakalemmeng iti takon dagita dagiti kabbaro a The Watchtower. Espesial unay ti maysa nga ibibisita ni Maria ta intugotna ti dua a balasangmi. Nakaragragsakak a makakita ken makadua ida!

Idi 1966, nawayawayaanak iti kampo a pagtrabahuan ket immakarkami a sangapamiliaan idiay  Armavir nga asideg iti Black Sea. Nayanak sadiay ti dua pay nga annakmi a da Yaroslav ken Pavel.

Di nagbayag, nagsawar dagiti KGB iti balaymi, ket kinitada no adda publikasion a naibasar iti Biblia. Sinawarda uray ti apon ti baka. Iti maysa a panagsapulda, kasta unay ti ling-et dagiti opisial ta nakapudpudot, ken nakataptapoken ti unipormeda. Maasian ni Maria ta agtultulnogda laeng iti bilin. Intemplaanna ida iti juice ken inikkanna ida iti brush, danum, ken tualia a pangdalus iti badoda. Idi simmangpet ti hepe, imbaga kenkuana dagiti miembro ti KGB a nagsayaat ti pannakatratoda. Idi pumanawdan, nagisem ti hepe ken nagpayapay a nagpakada. Naragsakkami gapu ta nagsayaat ti resulta ti ‘agtultuloy a panangparmekmi iti dakes babaen ti naimbag.’​—Roma 12:21.

Intultuloymi latta ti nangasaba idiay Armavir. Timmulongkami met a nangparegta iti bassit a grupo dagiti kakabsat iti kaarrubami nga ili a Kurganinsk. Nakaragragsakak ta innemen ti kongregasion iti Armavir ken uppat idiay Kurganinsk.

Adda met dagiti tiempo a kimmapuy ti espiritualidadmi. Ngem imbag ta inusar ni Jehova dagiti matalek a kakabsat a mangilinteg ken mangpatibker kadakami. (Sal. 130:3) Nagdakkel met a pannubok ta dimi impagarup nga adda gayam kakongregasionmi nga agent ti KGB. Nakaregregtada ken aktiboda iti ministerio. Adda pay ketdi dagiti immawat iti pribilehio iti organisasion. Ngem idi agangay, naammuanmi met laeng ti kinataoda.

Idi 1978, nagsikog ni Maria; 45 ti tawenna idin. Gapu ta adda nakaro a sakit ti pusona, madanagan dagiti doktor isu a kinombinsirda nga agparegreg lattan. Saanna a kinayat isu a surotsuroten dagiti doktor sadinoman ti papananna iti ospital, ta kayatda nga ineksionan tapno aganak uray saanna pay a kabulanan. Tapno maprotektaranna ti sikogna, naglibas ni Maria iti ospital.

Imbilin ti KGB a pumanawkami. Napankami iti purok nga asideg iti siudad ti Tallinn idiay Estonia, a sakup idi ti USSR. Idi addakami sadiay, inyanak ni Maria ti nasalun-at a baromi a ni Vitaly. Saan a napasamak ti pagdandanagan dagiti doktor.

Idi agangay, immakarkami idiay Nezlobnaya iti makin-abagatan a Russia. Naannad a nangasabakami kadagiti asideg nga ili a pagpaspasiaran ti tattao iti intero a pagilian. Mapanda sadiay gapu iti problema ti salun-atda, ngem agawid ti dadduma nga addaan iti namnama a biag nga agnanayon!

Inkagumaanmi nga ipasagepsep iti annakmi ti panagayat ken Jehova ken ti panagserbi kenkuana. Masansan nga awisenmi idi iti balaymi dagiti kakabsat a nasayaat ti impluensiada iti annakmi. Karaman kadakuada ni adingko a ni Grigory, a nagserbi kas agdaldaliasat a manangaywan idi 1970 agingga idi 1995. Maragragsakan ti pamiliami iti ibibisitana gapu ta naragsak ken managpakatawa. No adda dagiti bisitami, masansan nga ag-Bible games-kami, ket nasursuro ti annakmi nga ipateg dagiti estoria iti Biblia.

 Idi 1987, immakar ti baromi a ni Yaroslav iti siudad ti Riga idiay Latvia. Nawaywaya a nakapangasaba sadiay. Ngem idi agkedked nga agsoldado, nasentensiaan a maibalud iti maysa ket kagudua a tawen ken nayakar-akar iti siam a pagbaludan. Nakatulong kenkuana nga agibtur ti panangyestoriak iti napadasak iti pagbaludan. Nagpayunir kalpasan dayta. Idi 1990, kayat met ti baromi a ni Pavel, nga agtawen idi iti 19, ti agpayunir idiay Sakhalin, maysa nga isla iti amianan ti Japan. Dimi palubosan idi damo ta 20 laeng ti Saksi sadiay, ken 9,000 a kilometro ti kaadayona. Ngem pinalubosanmi met laeng, ket nagsayaat dayta a desision. Interesado dagiti tattao sadiay. Mano la a tawen ti limmabas, walon ti kongregasion sadiay. Nagserbi ni Pavel idiay Sakhalin agingga idi 1995. Kadagidi a tiempo, ti laeng inaudi a baromi a ni Vitaly ti kaduami. Magusgustuanna ti agbasa iti Biblia manipud pay kinaubingna. Nagpayunir idi 14 ti tawenna ken kinaduak met a nagpayunir iti dua a tawen. Nakaragragsakkami. Idi 19 ti tawenen ni Vitaly, pimmanaw iti balaymi ta nagserbi nga special pioneer.

Malagipko ti kuna ti maysa a KGB ken Maria idi 1952: “Tallikudam ti relihionmo wenno maibaludka iti 10 a tawen. Inton makaruarka, baketkanton ken awanto ti mangaywan kenka.” Ngem saan a kasta ti napasamak. Nariknami ti ayat ti nasungdo a Diosmi a ni Jehova, ti annakmi, ken ti adu natulonganmi a mangammo iti kinapudno. Naragsakkami ken Maria a nangbisbisita iti pagserserbian dagiti annakmi. Nakitami ti ragsak dagiti natulonganda a mangam-ammo ken Jehova.

Idi 1991, binigbig ti gobierno ti trabaho dagiti Saksi ni Jehova. Dayta ti nangparegta kadakami nga ad-adda a mangasaba. Gimmatang pay ketdi ti kongregasionmi iti bus tapno makapankami iti dadduma nga ili ken purok iti kada ngudo ti lawas.

Naragsakak ta agserserbi iti Bethel da Yaroslav ken ni baketna a ni Alyona ken da Pavel ken ti baketna a ni Raya. Manangaywan iti sirkito met ita ni Vitaly, a kadua ti baketna a ni Svetlana. Aggigian idiay Germany ti inauna nga anakmi a ni Irina ken ti pamiliana. Panglakayen ni lakayna ken ti tallo nga annakda. Adda met idiay Estonia ti balasangmi a ni Olga ket kanayon a tawtawagannak. Makapaliday ta natay ti dungdungnguek nga asawa a ni Maria idi 2014. Magagaranakon a makakita manen kenkuana inton agungar! Aggigianak ita iti siudad ti Belgorod, ket nagdakkel a tulong kaniak dagiti kakabsat ditoy.

Iti adu a tawen a panagserbik ken Jehova, nasursurok nga adda dagiti isakripisiom tapno agtalinaedka a matalek, ngem adayo a napatpateg ti talna ti panunot ken rikna nga ited ni Jehova. Adayo nga ad-adu dagiti bendision a naawatmi ken Maria gapu iti panagmatalekmi ngem iti ninamnamami. Sakbay a narpuog ti USSR idi 1991, adda laeng 40,000 a Saksi iti pagilian a sakupna. Ngem ita, nasuroken nga 400,000 ti agibumbunannag kadagiti pagilian a sakup idi ti Soviet Union! Agtawenak itan iti 83 ken agserserbiak a panglakayen. Nakapagibturak gapu iti tulong ni Apo Jehova. Wen, ginaburannak ni Jehova iti nakaad-adu a bendision.​—Sal. 13:​5, 6.