1. Apay a bilib idi dagiti Babilonio ken propeta Daniel?

 AGTUTUBO ni propeta Daniel idi nagbalin a balud iti gubat ken impanaw dagiti Babilonio iti Jerusalem. Ngem nalawag a bilib ken Daniel dagiti opisial ti Babilonia. Nakitada ti “makita ti mata”—a ni Daniel ket ‘awan a pulos ti depekto ti bagina, nataer’ ken naggapu iti natan-ok a pamilia. (1 Sam. 16:7) Gapu kadagita a rason, sinanay isuna dagiti Babilonio nga agserbi iti palasio.—Dan. 1:3, 4, 6.

2. Ania ti narikna ni Jehova ken Daniel? (Ezekiel 14:14)

² Ay-ayaten ni Jehova ni Daniel, saan a gapu iti itsura wenno iti nalatak a posisionna, no di ket gapu iti kinatao a pinili daytoy nga agtutubo a pagbalinanna. Kinapudnona, mabalin nga agarup 20 ti tawen ni Daniel idi imbaga ni Jehova nga isu ket kas kada Noe ken Job. Imbilang ngarud ni Jehova a nalinteg ti agtutubo a ni Daniel a kas kada Noe ken Job a simamatalek a nagserbi Kenkuana iti adu a tawen. (Gen. 5:32; 6:9, 10; Job 42:16, 17; basaen ti Ezekiel 14:14.) Ken intultuloy ni Jehova nga inayat ni Daniel bayat ti atiddog ken naisangsangayan a biagna.—Dan. 10:11, 19.

3. Ania ti usigentayo iti daytoy nga artikulo?

³ Iti daytoy nga artikulo, usigentayo ti dua a kualidad ni Daniel isu nga ipatpateg ni Jehova. Umuna, deskribirentayo ti tunggal kualidad ken ammuentayo dagiti gundaway nga impakitana dagita. Sumaruno, kitaentayo no kasano a nasursuro ni Daniel nga ipakita dagita a kualidad. Kamaudiananna, pagsasaritaantayo no kasanotayo a matulad isuna. Uray no nairanta daytoy nga artikulo kadagiti agtutubo, makasursurotayo amin iti ulidan ni Daniel.

4. Kasano nga impakita ni Daniel ti kinatured? Mangted iti pagarigan.

⁴ Mabalin a makarikna iti buteng dagiti natured a tattao. Ngem  dida ipalubos a dayta ti manglapped kadakuada a mangaramid iti umiso. Ni Daniel ket nakaturtured nga agtutubo. Kitaentayo ti dua a gundaway nga impakitana ti kinatured. Posible a ti umuna ket napasamak agarup dua a tawen kalpasan a dinadael dagiti Babilonio ti Jerusalem. Ni Ari Nabucodonosor ti Babilonia ket nagtagtagainep iti nakabutbuteng maipapan iti nagdakkel nga imahen. Impangtana a mapapatay ti amin a masirib a lallaki, a pakairamanan ni Daniel, no dida maibaga kenkuana ti natagtagainepna ken uray ti kaipapananna. (Dan. 2:3-5) Masapul nga agtignay a dagus ni Daniel, ta no saan, adu ti matay. “Napan ni Daniel iti ari ket kiniddawna a maikkan iti gundaway a mangibaga iti kaipapanan ti tagtagainep ti ari.” (Dan. 2:16) Agkasapulan dayta iti tured ken pammati. Awan ti mabasa iti Biblia nga adda idin dagiti tagtagainep nga inlawlawag ni Daniel ti kaipapananda. Kiniddawna kadagiti kakaduana—a pinanaganan dagiti Babilonio iti Sidrak, Mesak, ken Abednego—“nga ikararagda ti asi ti Dios ti langit maipapan iti daytoy a palimed.” (Dan. 2:18) Sinungbatan ni Jehova dagidiay a kararag. Iti tulong ti Dios, nailawlawag ni Daniel ti kaipapanan ti tagtagainep ni Nabucodonosor. Naisalakan ti biag ni Daniel ken dagiti kakaduana.

5. Ania pay ti nakasubokan ti kinatured ni Daniel?

⁵ Sumagmamano a tiempo kalpasan nga inlawlawag ni Daniel ti kaipapanan ti tagtagainep maipapan iti nagdakkel nga imahen, nasubok manen ti kinaturedna. Adda manen makaburibor a natagtagainep ni Nabucodonosor. Maipapan dayta iti nagdakkel a kayo. Situtured nga inlawlawag ni Daniel iti ari ti kaipapanan ti tagtagainep. Imbagana met nga agmauyongto ti ari ken mapukawna ti kinaarina iti sumagmamano a tiempo. (Dan. 4:25) Nalaka la koma nga ibilang ti ari a dayta a mensahe ket sedision ken mabalinna nga ipapatay ni Daniel. Ngem natured ni Daniel isu nga imbagana latta dayta.

6. Ania dagiti mabalin a nakatulong ken Daniel nga agbalin a natured?

⁶ Ania dagiti mabalin a nakatulong ken Daniel tapno agbalin a natured iti intero a panagbiagna? Idi ubing pay ni Daniel, sigurado a nakasursuro iti ulidan da nanang ken tatangna. Awan duadua a nagtulnogda kadagiti instruksion ni Jehova kadagiti Israelita a nagannak, isu nga insuroda ti Linteg ti Dios iti anakda. (Deut. 6:6-9) Saan la nga ammo ni Daniel dagiti simple a paset ti Linteg, kas iti Sangapulo a  Bilin. Ammona met dagiti detalye maipapan iti maipalubos ken maiparit a kanen ti maysa nga Israelita. b (Lev. 11:4-8; Dan. 1:8, 11-13) Naammuan met ni Daniel ti pakasaritaan ti ili ti Dios ken ammona ti napasamak kadakuada idi sinukirda dagiti pagalagadan ni Jehova. (Dan. 9:10, 11) Dagiti kapadasan ni Daniel iti intero a panagbiagna ti nangpapigsa iti kompiansana nga isu ket tultulongan ni Jehova ken dagiti nabileg nga anghelna.—Dan. 2:19-24; 10:12, 18, 19.

7. Ania pay ti nakatulong ken Daniel nga agbalin a natured? (Kitaen met ti ladawan.)

⁷ Inadal ni Daniel dagiti insurat dagiti propeta ti Dios, agraman dagiti padto ni Jeremias. Iti dayta a panagadal ni Daniel, naawatanna idi agangay nga asidegen nga agpatingga ti nabayagen a pannakaadipen dagiti Judio idiay Babilonia. (Dan. 9:2) Idi nakita ni Daniel a pimmudno dagiti padto ti Biblia, sigurado a bimmileg ti panagtalekna ken Jehova, ket dagidiay nabileg ti panagtalekda iti Dios nakaturturedda. (Idilig ti Roma 8:31, 32, 37-39.) Kapatgan iti amin, masansan a nagkararag ni Daniel iti nailangitan nga Amana. (Dan. 6:10) Impudnona dagiti basolna ken Jehova ken imbagana Kenkuana dagiti marikriknana. Nagpatulong met ni Daniel. (Dan. 9:4, 5, 19) Ni Daniel ket tao met a kas kadatayo, isu a saan a nayanak a natured. Imbes ketdi, nagbalin a natured babaen ti panagadal, panagkararag, ken panagtalekna ken Jehova.

8. Kasanotayo nga agbalin a natured?

⁸ Ania ti masapul nga aramidentayo tapno agbalintayo a natured? Mabalin nga isuro dagiti nagannaktayo nga agbalintayo a natured, ngem dayta a kualidad ket saan a kas iti sanikua a mabalinda nga ipatawid. Ti panagbalin a natured ket kas iti panagsursuro iti baro nga abilidad. Ti maysa a pamay-an tapno lumaingka iti maysa nga abilidad ket obserbaram a naimbag ti ar-aramiden daydiay mangisursuro kenka sa tuladem ti ulidanna. Kasta met, masursurotayo ti agbalin a natured no obserbarantayo a naimbag no kasano nga ipakpakita dayta ti dadduma sa tuladentayo ti ulidanda. Ania ngarud dagiti nasursurotayon ken Daniel? Kas kenkuana, masapul nga adalentayo a naimbag ti Sao ti Dios. Rumbeng a pasingedentayo ti relasiontayo ken Jehova. Kasano? Masansan a makisaritatayo kenkuana ken ibagatayo ti amin a marikriknatayo. Masapul met nga agtalektayo ken Jehova, ken kombinsidotayo a tulongannatayo. Iti kasta, no masubok ti pammatitayo, naturedtayto.

9. Ania dagiti pagsayaatan ti panagbalin a natured?

⁹ Adu dagiti pagsayaatanna no naturedtayo. Kitaentayo ti kapadasan ni Ben. Iti nageskuelaanna idiay Germany, mamati ti amin iti ebolusion ken imbilangda a sarsarita ti salaysay ti Biblia maipapan iti panamarsua. Maysa nga aldaw, naikkan ni Ben iti tsansa a mangilawlawag iti klaseda no apay a mamati a naparsua ti biag. Situtured nga imbagana dagiti patpatienna. Ania ti resultana? “Dimngeg a naimbag ti maestrok,” imbaga ni Ben, “ken nangaramid kadagiti kopia dagiti artikulo nga inusarko a mangsuporta iti imbagak ken inwarasna dagita iti amin a kaklasek.” Ania ti reaksion dagiti kaklase ni Ben? “Adu kadakuada ti dimngeg,” kuna ni Ben, “ken imbagada nga ap-apresiarendak.” Ipakita ti kapadasan ni Ben a masansan a maala dagiti natured a tattao ti respeto ti dadduma. Mabalin met a matulonganda dagiti nasingpet a tattao a mangam-ammo ken Jehova. Talaga nga  adda dagiti nasayaat a rasontayo nga agbalin a natured.

10. Ania ti napudno?

¹⁰ Iti Biblia, ti Hebreo a sao para iti “napudno,” wenno “napudno nga ayat,” ket ti nadekket ken naayat a pannakaisinggalut a masansan a nausar a mangdeskribir iti ayat ti Dios kadagiti adipenna. Dayta met la a sao ti nausar a mangdeskribir iti ayat nga ipakpakita dagiti adipen ti Dios. (2 Sam. 9:6, 7) Posible nga agbalintayo nga ad-adda a napudno bayat ti panaglabas ti tiempo. Kitaentayo no kasano a pinaneknekan ni Daniel nga agpayso dayta.

11. Idi lakayen ni Daniel, ania ti nakasubokan ti panagbalinna a napudno? (Kitaen ti ladawan iti akkub.)

¹¹ Nasubok ti panagbalin ni Daniel a napudno ken Jehova iti intero a panagbiagna. Ngem ti kakaruan ket idi agtawen iti nasurok a 90. Iti dayta a tiempo, ti Babilonia ket sinakupen dagiti Medo ken Persiano ken iturturayanen ni Ari Dario. Ni Daniel ket kagurgura dagiti opisial ti ari ken saanda a raraemen ti Dios a pagdaydayawanna. Isu nga implanoda a mapapatay ni Daniel. Nangaramidda iti bilin a mangsubok ken Daniel no agbalin a napudno iti Diosna wenno iti ari. Ti laeng masapul nga aramiden ni Daniel tapno mapaneknekanna ti panagbalinna a napudno iti ari ken tapno makipada iti dadduma ket isardengna ti agkararag ken Jehova iti 30 nga aldaw. Saan a kayat ni Daniel ti agkompromiso isu a naipisok iti rukib dagiti leon. Ngem ginunggonaan ni Jehova ti panagbalin ni Daniel a napudno ta insalakanna iti ngiwat dagiti leon. (Dan. 6:12-15, 20-22) Kasanotayo nga agtalinaed a napudno ken Jehova kas ken Daniel?

12. Kasano a nagtalinaed ni Daniel a napudno ken Jehova?

¹² Kas nadakamaten, tapno agbalintayo a napudno ken Jehova, masapul a nauneg ti ayattayo kenkuana. Nagtalinaed ni Daniel a napudno ken Jehova ta ay-ayatenna la unay ti nailangitan nga Amana. Sigurado nga immuneg dayta nga ayat ni Daniel ta pinampanunotna a naimbag dagiti kualidad ni Jehova ken no kasano nga impakita dagita ti Diosna. (Dan. 9:4) Inut-utob ken agyamyaman met ni Daniel iti amin a nasayaat nga inaramid ni Jehova para kenkuana ken iti ilina.—Dan. 2:20-23; 9:15, 16.

13. (a) Ania dagiti pakaipaspasanguan dagiti agtutubotayo a mangsubok iti panagbalinda a napudno? Mangted iti pagarigan. (Kitaen met ti ladawan.) (b) Kas mabuya iti video, ania ti mabalinmo nga isungbat no adda dagiti mangdamag no supsuportaran dagiti Saksi ni Jehova dagiti homoseksual?

 ¹³ Kas ken Daniel, dagiti agtutubotayo ket adu ti makalkalangenda a di mangraraem ken Jehova ken kadagiti pagalagadanna. Mabalin a kagura dagita a tattao ti asinoman a mangibaga nga ay-ayatenda ti Dios. Padasenda pay ketdi nga i-bully dagiti agtutubotayo tapno agbalinda a saan a napudno ken Jehova. Kas pagarigan, kitaentayo ti napasamak iti agtutubo a lalaki a ni Graeme a taga-Australia. Naipasango iti narigat a situasion idi adda iti hayskul. Dinamag ti maestrada iti klase no ania ti reaksionda no bilang adda gayyemda a mangipudno nga isu ket homoseksual. Imbaga ti maestra nga amin a mangsuporta iti gayyemda iti kinahomoseksualna ket masapul nga agtakder iti maysa a paset ti kuarto; dagidiay met saan ket iti bangir. Kinuna ni Graeme, “Duakami laeng iti maysa a padak a Saksi ti saan a simmuporta iti dayta nga estilo ti panagbiag.” Ti simmaruno a napasamak ti talaga a nangsubok iti panagbalin ni Graeme a napudno ken Jehova. “Kadagiti nabati a minuto ti maysa nga oras a klasemi,” imbagana, “inuyaw ken ininsultodakami dagiti kaklasemi ken uray ti maestrami. Inkagumaak nga idepensa ti pammatik iti kalmado ken rasonable a pamay-an. Ngem dida pulos dimngeg kaniak.” Ania ti epekto ken Graeme dayta a pasamak a nangsubok iti panagbalinna a napudno? Imbagana, “Diak kayat ti agbalin a puntiria ti kasta a pananginsulto. Ngem permi ti ragsakko ta naidepensak ti pammatik ken saanak a nagkompromiso.” c

14. Ania ti maysa a pamay-an tapno agtalinaedtayo a napudno ken Jehova?

¹⁴ Agtalinaedtayo a napudno ken Jehova no paunegentayo ti ayattayo Kenkuana kas iti inaramid idi ni Daniel. Mapaunegtayo dayta nga ayat no adalentayo dagiti kualidad ni Jehova. Kas pagarigan, mabalintayo nga adalen dagiti pinarsuana. (Roma 1:20) No kayatmo a paunegen ti ayat ken panagraemmo ken Jehova, basaem dagiti ababa nga artikulo iti serye a “Nadisenio Kadi?” wenno buyaem dagiti video. Mabalin met nga adalem dagiti broshur a Naparsua Kadi ti Biag? ken The Origin of Life—Five Questions Worth Asking. Kastoy ti imbaga ti agtutubo a ni Esther a taga-Denmark maipapan kadagita a publikasion: “Nagmayat dagiti rason a nadakamat. Saan nga ibaga dagita a broshur no ania ti masapul a patiem; ibagada laeng dagiti agpayso ket makaammokan nga agdesision.” Kinuna ti nadakamaten a ni Ben: “Dagita ket makapabileg unay iti pammati. Impakitada kaniak dagiti ebidensia a ti Dios ti nangparsua iti biag.” Kalpasan a maadalmo dagita a broshur, sigurado nga umanamongkanto iti daytoy a kuna ti Biblia: “Maikarika, Jehova a Diosmi, nga umawat iti dayag ken dayaw ken pannakabalin, gapu ta pinarsuam ti amin a banag.”—Apoc. 4:11. d

15. Ania pay ti maysa a pamay-an tapno suminged ti pannakigayyemtayo ken Jehova?

¹⁵ Ti maysa pay a pamay-an tapno umuneg ti ayattayo ken Jehova ket ti panangadaltayo a naimbag iti biag ti Anakna a ni Jesus. Kasta ti inaramid ti agtutubo a sister a ni Samira a taga-Germany. Imbagana: “Nakatulong dagiti naammuak maipapan ken Jesus tapno maam-ammok a naimbag ni Jehova.” Idi ubing pay ni Samira, dina unay maawatan no kasano  nga adda rikna ni Jehova. Ngem naawatanna nga adda rikna ni Jesus. “Magustuak ni Jesus ta mannakigayyem ken ay-ayatenna dagiti ubbing,” imbagana. Bayat nga immadu ti ammona maipapan ken Jesus, lallalo met a simminged ken Jehova. Apay? Imbagana: “In-inut a naawatak a perpekto a tultuladen ni Jesus ni Amana. Nagadu ti pagpadaanda. Naawatak a dayta ti maysa kadagiti rason nga imbaon ni Jehova ditoy daga ni Jesus—tapno lallalo a maam-ammo dagiti tattao ni Jehova.” (Juan 14:9) No kayatmo a suminged ti pannakigayyemmo ken Jehova, mangyeskediulka iti tiempo tapno ikagumaam ti agsursuro maipapan ken Jesus. No aramidem dayta, umuneg ti ayatmo ken Jehova ken lallalo nga agbalinka a napudno kenkuana.

16. Apay a masapul nga agbalintayo a napudno? (Salmo 18:25; Mikias 6:8)

¹⁶ Dagidiay napudno ket masansan a maaddaan kadagiti nasinged ken manayon a gagayyem. (Ruth 1:14-17) Natalna met ti rikna dagiti napudno ken Jehova. Apay? Gapu ta ikarkari ni Jehova a napudno isuna kadagiti napudno kenkuana. (Basaen ti Salmo 18:25; Mikias 6:8.) Agasem! Kayat ti Mannakabalin-amin a Namarsua ti makigayyem kadatayo a sisisinged. Ket no nasinged a gayyemtayo ni Jehova, awan ti aniaman a pannubok, asinoman a bumusbusor, wenno uray pay ketdi ti ipapatay a makaisina kadatayo kenkuana. (Dan. 12:13; Luc. 20:37, 38; Roma 8:38, 39) Nagpateg ngarud a tuladentayo ni Daniel ken agtalinaedtayo a napudno ken Jehova!

17-18. Ania pay dagiti masursurotayo ken Daniel?

¹⁷ Iti daytoy nga artikulo, nausigtayo ti dua laeng a kualidad ni Daniel. Ngem adu pay ti masursurotayo kenkuana. Kas pagarigan, adda agsasaruno nga impasirmata ken impatagtagainep ni Jehova ken Daniel. Inikkanna met iti abilidad a mangipakaammo iti kaipapanan dagita a padto. Natungpalen ti adu kadagita. Ti dadduma ket mangted kadagiti detalye maipapan kadagiti pasamak iti masanguanan a mangapektarto iti tunggal tao ditoy daga.

¹⁸ Iti sumaruno nga artikulo, usigentayto ti dua a padto nga insurat ni Daniel. No maawatantayo dagita, makaaramidtayo amin ita kadagiti nainsiriban a desision, agtutubotayo man wenno nataengan. Makatulong met dagita a padto tapno agbalintayo a naturtured ken ad-adda a napudno. Iti kasta, masaganaantayo dagiti pannubok a dandanin maipasango kadatayo.