Salsaludsod Dagiti Agbasbasa
Umiso kadi a matmatan dagiti agassawa a Kristiano a maitunos iti Kasuratan ti panagusar iti IUD (intrauterine device) kas panglapped iti sikog?
No maipapan iti dayta a banag, mabalin a tingitingen dagiti Kristiano nga agassawa dagiti napateg nga impormasion ken prinsipio iti Biblia. Kalpasanna, agdesisionda ngem mataginayonda koma latta a nadalus ti konsiensiada iti imatang ti Dios.
Idi dua pay laeng ti tao (ken kalpasan ti Layus, walo a tattao), imbilin ni Jehova: “Agbungakayo ken agadukayo.” (Gen. 1:28; 9:1) Saan nga ibaga ti Biblia nga agaplikar dayta a bilin kadagiti Kristiano. Gapuna, agdepende iti agassawa no agusarda iti pamay-an a manglapped iti panagsikog tapno malimitaran ti kadakkel ti pamiliada wenno no kaano a kayatda ti maaddaan iti anak. Ania dagiti masapul nga ikabilanganda?
Masapul a tingitingen dagiti Kristiano ti aniaman a pamay-an a panglapped iti sikog maitunos kadagiti prinsipio iti Biblia. Gapuna, laksiden dagiti Kristiano ti aborsion kas pamay-an a manglapped iti sikog. Saan a maitunos iti ibagbaga ti Biblia maipapan iti panangraem iti biag ti inggagara a panagparegreg iti sikog. Saan a pilien dagiti Kristiano a kettelen ti biag ti mayanakto a tao inton agangay. (Ex. 20:13; 21:22, 23; Sal. 139:16; Jer. 1:5) Komusta ngay ti panagusar iti IUD?
Nailawlawag dayta iti The Watchtower a Mayo 15, 1979 (panid 30-31). Ti gagangay a maus-usar idi nga IUD ket plastik nga IUD a maikabil iti matris tapno malapdan ti panagsikog. Nadakamat iti artikulo a saan pay idi unay a maawatan no kasano ti panagkurri dagita. Kuna ti adu nga espesialista a dayta nga IUD ket mangpataud iti reaksion iti matris a manglapped iti semilia a dumanon ken mangpertilisar
iti itlog. No saan a napertilisar ti itlog, awan mangrugi a biag.Ngem sigun iti dadduma nga ebidensia, mapertilisar ti itlog no dadduma. Kalpasanna, mabalin a dumakkel ti pertilisado nga itlog iti Fallopian tube (ectopic a panagsikog) wenno mabalin a dumanon iti matris. No dumanon ti itlog iti matris, ti IUD lapdanna a dumket ti napertilisar nga itlog iti palunapin (lining) ti matris ket malapdan ti normal a panagsikog. Maibilang a panagparegreg ti kasta a panangkettel iti mangrugrugi a biag. Kas konklusion, kinuna ti artikulo: “Ti napudno a Kristiano a mangpampanunot no umiso met laeng ti panagusar iti IUD tingitingenna koma a naimbag dagita nga impormasion maitunos iti kuna ti Biblia mainaig iti panangraem iti kinasagrado ti biag.”—Sal. 36:9.
Adda kadi panagrang-ay ti siensia wenno medisina manipud idi naipablaak dayta nga artikulo idi 1979?
Adda pay napataud a dua a klase ti IUD. Idi 1988, nasaknap a maus-usar iti United States ti IUD nga addaan gambang (copper). Kasta met, idi 2001, magatangen dagiti IUD nga agparuar iti hormone. Kasano nga agkurri dagitoy dua a klase?
Gambang: Kas iti nadakamat, ti IUD lapdanna nga agbiag ti semilia tapno saan a dumanon iti matris ket makitipon iti itlog. Malaksid iti dayta, gapu ta makadangran kadagiti semilia ti gambang, dagiti IUD nga addaan gambang patayenna dagiti semilia. * Kasta met, makuna a dagiti IUD nga addaan iti gambang baliwanda ti palunapin ti matris.
Hormone: Nagduduma ti klase dagiti IUD a naglaon iti hormone a masansan nga adda kadagiti pildoras (pills) a manglapped iti sikog. Dagitoy nga IUD agparuarda iti hormone iti matris. Iti dadduma a babbai, agparang a dagitoy nga IUD lapdanda ti obario nga agpataud ti itlog. Siempre, no awan rummuar nga itlog, awan mapertilisar. Malaksid iti dayta, mapapati a dagiti hormone kadagitoy nga IUD paingpisenda ti palunapin ti matris. * Pagbalinenda met a napalet ti kasla buteg nga adda iti cervix, a manglapped iti semilia a dumanon iti matris. Dagita ti dadduma pay nga epekto ti plastik nga IUD.
Kas nadakamaten, dagita a klase ti IUD agparang nga agpada a baliwanda ti palunapin ti matris. Ngem kasano no adda tumaud nga itlog ket mapertilisar dayta? Mabalin a makadanon dayta iti matris ngem saan a kumpet iti palunapin. No kasta, saan nga agtuloy ti sikog. Nupay kasta, manmano laeng a mapasamak ti kasta a situasion, a kas met ti mapasamak no dadduma kadagiti agtomtomar iti pildoras a manglapped iti panagsikog.
Gapuna, saan a sigurado a dagiti IUD a naglaon iti gambang wenno hormone siento porsiento a lapdanda a mapertilisar ti itlog. Ngem sigun iti siensia, manmano a mapasamak ti panagsikog gapu kadagiti nadakamaten a mekanismo no agusar iti IUD.
Ti Kristiano nga agassawa nga agplamplano nga agusar iti IUD mabalin nga agkonsultada iti doktor tapno maammuanda dagiti IUD a magun-odan iti lugarda ken dagiti posible a pagsayaatan ken pagdaksan dayta iti asawa a babai. Saan koma nga ekspektaren wenno ipalubos ti agassawa ti asinoman, uray doktor, a mangidesision kadakuada. (Roma 14:12; Gal. 6:4, 5) Desision dayta ti agassawa. Kas agassawa, agdesisionda koma a sipapanunot iti pakaragsakan ti Dios ken iti panangtaginayon a nadalus ti konsiensiada iti imatang ti Dios.—Idilig ti 1 Timoteo 1:18, 19; 2 Timoteo 1:3.
^ par. 4 Kuna ti maysa a libro manipud National Health Service iti England: “Nasurok a 99% nga epektibo dagiti IUD nga addaan iti ad-adu a gambang. Kaipapananna nga iti makatawen, awan pay maysa iti 100 a babbai nga agus-usar iti IUD ti agsikog. Saan unay nga epektibo dagiti IUD a basbassit ti gambangna.”
^ par. 5 Dagiti IUD a naglaon iti hormone paingpisenda ti palunapin ti matris. Gapuna, no dadduma maisingasing nga usaren dayta dagiti naasawaan wenno awanan asawa a babbai tapno makontrol ti nakaro a panagregla.