1, 2. Ania ti nagduduma a kapanunotan maipapan iti paraiso?

MAKAPALUA ti eksena. Bayat a pumampanaw iti istadium dagiti delegado ti sabali a pagilian kalpasan ti kombension idiay Seoul, Korea, naguummong dagiti lumugar a Saksi. Adu kadakuada ti agpaypayapay ken mangipukpukkaw, “Agkikitatayto idiay Paraiso!” Panagkunam, ania a paraiso ti tuktukoyenda?

² Agduduma ti kapanunotan dagiti tattao maipapan iti paraiso. Adda dagiti mangibaga a pantasia laeng ti paraiso. Ibaga met ti dadduma a paraiso ti aniaman a pakariknaanda iti ragsak ken pannakapnek. Mabalin a marikna ti mabisbisin a tao a paraiso ti ayanna no adda iti okasion a nakaad-adu ti makan. Idi nakita ti maysa a bisita ti tanap a naaplagan iti sabsabong idi maika-19 a siglo, imbagana, “Wow, paraiso!” Ti nagan dayta a lugar agingga ita ket Paraiso, uray tinawen a maab-abbongan iti nasurok a 15 a metro a niebe. Para kenka, ania ti Paraiso? Padpadaanam kadi dayta?

3. Ania ti ibaga ti Biblia maipapan iti paraiso?

³ Agpada a dakamaten ti Biblia ti paraiso idi ken ti paraiso iti masanguanan. Iti rugi pay laeng ti Biblia, mabasan ti maipapan iti Paraiso. Iti Katoliko a Douay Version, a naipatarus manipud iti Latin, mabasa iti Genesis 2:8: “Idi damo, nangimula ti Dios iti paraiso ti ragsak: pinagyanna iti dayta [ni Adan] a pinarsuana.”  (Dakami ti nangyitaliko.) Iti Hebreo a manuskrito, nadakamat ti hardin ti Eden. Ti Eden kaipapananna ti “Kinaragsak,” ket talaga a nagpintas dayta a hardin. Nakaad-adu ti makan, nagpintas ti aglawlaw, ken makaparagsak ti makikadua iti adu nga animal.​—Gen. 1:29-31.

4. Apay a maibagatayo a paraiso ti hardin ti Eden?

⁴ Pa·raʹdei·sos ti Griego a termino a nakaipatarusan ti Hebreo a sao para iti “hardin.” Kuna ti Cyclopaedia da M’Clintock ken Strong maipapan iti pa·raʹdei·sos: “Maysa a nalawa a parke a naprotektaran ti natural a kinapintasna; addaan iti dadakkel a kayo nga adu kadagita ti agbunga, kasta met kadagiti nalitnaw a waig nga adu ti ugsa wenno karnero iti igidna​—dayta ti buya a mapanunot ti maysa nga agdaldaliasat a Griego no mangngegna dayta a sao.”​—Idilig ti Genesis 2:15, 16.

5, 6. Kasano a napukaw ti Paraiso, ket ania dagiti mabalin a maisaludsodtayo?

⁵ Pinagyan ti Dios da Adan ken Eva iti kasta a paraiso, ngem dida nagtalinaed iti dayta. Apay? Saanda a maikari ta nagsukirda iti Dios. Kas resultana, napukawda ken dagiti agbalinto nga annakda ti Paraiso. (Gen. 3:23, 24) Uray awan idin ti aggigian iti hardin, agparang a nagtalinaed dayta agingga iti Layus idi panawen ni Noe.

⁶ Mabalin a panunoten ti dadduma, ‘Addanto ngata lalaki, babai, wenno ubing nga agbiag iti Paraiso ditoy daga?’ Ania ti ipakita dagiti ebidensia? No namnamaem ti agbiag iti paraiso a kadua dagiti ay-ayatem, adda kadi natibker a rason a mangnamnamaka? Mailawlawagmo kadi no apay a sigurado nga addanto Paraiso?

7, 8. (a) Ania ti inkari ti Dios ken Abraham? (b) Ania ti mabalin a pinanunot ni Abraham mainaig iti inkari ti Dios?

⁷ Ti kasayaatan a pakabirokantayo iti sungbat ket iti libro nga impaisurat ti Namarsua maipapan iti orihinal a Paraiso. Alaentayo a pagarigan ti imbaga ni Jehova iti gayyemna a ni Abraham. Kunana a paaduenna ti annak ni Abraham a kas “kadagiti binukel ti darat nga adda iti aplaya.” Sa imbagana daytoy nakapatpateg a kari: “Babaen ti bin-im pudno unay a dagiti amin a nasion iti daga bendisionandanto ti bagbagida maigapu iti kinapudno nga immimdengka iti timekko.” (Gen. 22:17, 18) Inulit ti Dios dayta a kari iti anak ken apoko ni Abraham.​—Basaen ti Genesis 26:4; 28:14.

⁸ Awan ti mabasa iti Biblia a pinanunot ni Abraham a magunggonaanto dagiti tattao iti maysa a nailangitan a paraiso. Isu nga idi imbaga ti Dios a mabendisionan ti “amin a nasion iti daga,” pinanunot la ketdi ni Abraham dagiti bendision ditoy daga. Ti Dios ti nagkari, isu a kaipapananna ti nasaysayaat a kasasaad para iti “amin a nasion iti daga.” Adda pay kadi dagiti ebidensia iti Biblia a talaga nga addanto paraiso?

9, 10. Ania pay dagiti kari a pangibatayantayo a mangnamnama kadagiti umay a bendision?

⁹ Dinakamat ni David, maysa kadagiti kaputotan ni Abraham, ti tiempo iti masanguanan inton mapukawen dagiti “managaramid iti dakes” ken “agar-aramid iti kinakillo.” Ania ti resultana? “Daydiay nadangkes awanton.” (Sal. 37:1, 2, 10) Ngem “dagidiay naemma tagikuaendanto ti daga, ket pudno a maragsakandanto iti napalalo iti kinaruay ti talna.” Napaltiingan met ni David a mangisurat: “Dagiti nalinteg tagikuaendanto ti daga, ket agtaengdanto nga agnanayon iti dayta.” (Sal. 37:11, 29; 2 Sam. 23:2) Ania ngata ti epekto dagita a pammasiguro kadagiti mayat a mangaramid iti pagayatan ti Dios? Adda pangibatayanda a mangnamnama a no dagiti laengen nalinteg a tattao ti agbiagto ditoy daga, maisubli ti paraiso a kas iti hardin ti Eden.

 ¹⁰ Idi agangay, kaaduan nga Israelita a mangibagbaga nga agserserbi ken Jehova ti timmallikud kenkuana ken iti pudno a panagdaydayaw. Impalubos ngarud ti Dios a sakupen dagiti Babilonio ti ilina, dadaelenda ti dagada, ken ipanawda ti adu kadakuada. (2 Cron. 36:15-21; Jer. 4:22-27) Ngem impakpakauna dagiti propeta ti Dios a kalpasan ti 70 a tawen, agsublinto ti ili ti Dios iti dagada. Natungpal dagita a padto. Ngem adda met kaipapanan dagita kadatayo. Bayat nga adalentayo ti dadduma kadagita, laglagipentayo ti pokustayo​—ti asidegen a paraiso ditoy daga.

11. Kasano a natungpal ti Isaias 11:6-9, ngem ania pay a saludsod ti masungbatan?

¹¹ Basaen ti Isaias 11:6-9. Impadto ti Dios babaen ken Isaias nga inton makasubli ti ilina iti dagada, saandanto a problemaen ti narigat ken delikado a kasasaad; wenno agbuteng a darupen ida dagiti animal wenno naranggas a tattao. Natalgedto dagiti ubbing ken nataengan. Saan kadi nga ipalagip dayta kenka dagiti kasasaad idi iti hardin ti Eden? (Isa. 51:3) Ibaga met laeng dayta a padto a ti intero a daga​—saan laeng a ti nasion ti Israel—​ket “mapnonto iti pannakaammo ken Jehova kas iti dandanum abbonganda ti mismo a baybay.” Kaano a mapasamak dayta?

12. (a) Ania dagiti bendision a napadasan dagiti nagsubli nga Israelita? (b) Ania ti mangipakita nga adda pay sabali a kaitungpalan ti Isaias 35:5-10?

¹² Basaen ti Isaias 35:5-10. Impaganetget pay ni Isaias a dagiti agsubli nga Israelita ket saanto a dangran dagiti animal wenno tattao. Adunto ti maapitda gapu ta adu ti danum, a kas idi iti hardin ti Eden. (Gen. 2:10-14; Jer. 31:12) Dayta laeng kadi ti kaitungpalanna? Awan ti ebidensia a simimilagro nga immimbag dagiti nagsubli nga Israelita. Kas pagarigan, saan a naisubli ti panagkita dagiti bulsek. Isu nga ipampamatmat ti Dios a mapasamak iti masanguanan ti literal a pannakapaimbag.

13, 14. Kasano a natungpal ti Isaias 65:21-23 kadagiti nagsubli a Judio, ngem ania a paset ti padto ti saan pay a natungpal? (Kitaen ti ladawan iti rugi ti artikulo.)

¹³ Basaen ti Isaias 65:21-23. Idi nagsubli dagiti Judio, awan ti sinangpetanda a komportable a balay wenno namulaan a taltalon ken kaubasan. Ngem nagbaliw dayta idi binendisionan ida ti Dios. Sigurado a nakaragragsakda a nangbangon kadagiti balay a nagyananda! Mabalinda ti agmula ken kanenda ti bunga dagita.

¹⁴ Kitaentayo ti maysa a napateg a detalye dayta a padto. Addanto kadi ti tiempo a ti biagtayo ket kas kapaut ti “al-aldaw ti maysa a kayo”? Adda dagiti kayo nga agbiag iti rinibu a tawen. Masapul a nasalun-at dagiti tattao tapno makapagbiagda iti kasta a kapaut. No agbiagton dagiti tattao iti kasasaad nga impadto ni Isaias, kasla dayta iti arapaap a natungpal, maysa a paraiso! Ket matungpalto dayta a padto!

15. Ania dagiti bendision a nadakamat iti padto iti libro nga Isaias?

¹⁵ Panunotenyo no kasano a tumukoy iti masanguanan a paraiso dagiti kari a napagsasaritaantayo: Bendisionanto ti Dios dagiti tattao iti intero a daga. Awanton ti mangdangran a dakes a tattao wenno animal. Umimbagton dagiti bulsek, tuleng, ken pilay. Agibangonto dagiti tattao iti bukodda a balay ken agmuladanto iti nasustansia a taraon. Napapautton ti biagda ngem kadagiti kayo. Wen, adda dagiti ebidensia iti Biblia a mapasamakto dagita iti masanguanan. Ngem baka ibaga ti dadduma a sobra ti pannakaawattayo kadagita a padto. Ania ti isungbatmo? Ania ti natibker a pammaneknekmo nga agbalinto a paraiso ti daga? Nangted iti natibker a pammaneknek ti katan-okan pay laeng a tao a nagbiag.

16, 17. Iti ania a situasion a dinakamat ni Jesus ti maipapan iti Paraiso?

¹⁶ Awan basol ni Jesus, ngem nasentensiaan a matay ken nailansa iti kayo. Nakalansa met iti agsumbangirna ti dua a kriminal a Judio. Sakbay a natay, binigbig ti maysa a kriminal nga ari ni Jesus ket kiniddawna: “Jesus, laglagipennak inton makagtengka iti pagariam.” (Luc. 23:39-42) Ti sungbat ni Jesus a mabasa iti Lucas 23:43 apektaranna ti masanguanam. Kastoy ti sao por sao a panangipatarus ti dadduma a moderno nga eskolar iti dayta a teksto: “Pudno ibagak kenka, ita nga aldaw makikaduakanto kaniak idiay Paraiso.” Paliiwenyo ti sao nga “ita nga aldaw.” Ania ti kayat a sawen ni Jesus? Agduduma ti kapanunotan dagiti tattao.

¹⁷ Iti adu a moderno a lengguahe, maus-usar ti comma tapno nalawag ti kaipapanan ti maysa a sentensia. Ngem kadagiti nagkauna a Griego a manuskrito, saan a kanayon a mausar dagiti puntuasion. Gapuna, ti saludsod ket: Ibagbaga kadi ni Jesus, “Ibagak kenka, ita nga aldaw makikaduakanto kaniak idiay Paraiso”? Wenno, “Ibagak kenka ita nga aldaw, makikaduakanto kaniak idiay Paraiso”? Mabalin a mangikabil dagiti agipatpatarus iti comma depende iti pannakaawatda iti imbaga ni Jesus, ket agpada a makitam dagita a pamay-an ti pannakaipatarus kadagiti popular a bersion ti Biblia.

18, 19. Kasano a mailawlawagtayo ti kaipapanan ti imbaga ni Jesus?

¹⁸ Ngem laglagipenyo a sakbay dayta, imbaga ni Jesus kadagiti pasurotna: “Ti Anak ti tao addanto iti puso ti daga iti tallo nga aldaw ken tallo a rabii.” Kinunana pay: “Ti Anak ti tao naikeddeng a maliputan iti im-ima dagiti tattao, ket papatayendanto, ket iti maikatlo nga aldaw maibangonto.” (Mat. 12:40; 16:21; 17:22, 23; Mar. 10:34) Inreport ni apostol Pedro a talaga a napasamak daytoy. (Ara. 10:39, 40) Saan ngarud a napan ni Jesus iti Paraiso iti mismo nga aldaw ti ipapatayna ken ti kriminal. Adda ni Jesus iti “Hades,” wenno tanem, iti sumagmamano nga aldaw, agingga a pinagungar ti Dios.​—Ara. 2:31, 32. *

¹⁹ Maawatantayo ngarud a kastoy ti panangirugi ni Jesus iti karina iti kriminal: “Pudno ibagak kenka ita nga aldaw.” Gagangay a maus-usar ti kasta a pamay-an ti panagsasao uray idi tiempo ni Moises. Kinunana: “Dagitoy a sasao nga ibilbilinko kenka ita nga aldaw addadanto ita pusom.”​—Deut. 6:6; 7:11; 8:1, 19; 30:15.

20. Ania ti mangsuporta iti pannakaawattayo maipapan iti imbaga ni Jesus?

²⁰ Kuna ti maysa a managipatarus iti Biblia a taga-Middle East maipapan iti sungbat ni Jesus: “Ti sasao nga ‘ita nga aldaw’ ti maipagpaganetget ditoy, isu a kastoy ti rumbeng a pannakabasana, ‘Pudno ibagak kenka ita nga aldaw, makikaduakanto kaniak idiay Paraiso.’ Imbaga ni Jesus ti karina iti dayta nga aldaw a matungpalto iti masanguanan. Gagangay idi ti kasta a panagsasao iti makindaya nga Asia a mangipakita a naibaga ti kari iti maysa nga aldaw ken sigurado a matungpal.” Isu a kastoy ti panangipatarus ti Syriac a bersion idi maikalima a siglo iti sungbat ni Jesus: “Amen, ibagak kenka ita nga aldaw a kaduakanto idiay Hardin ti Eden.” Maparegtatayo koma amin iti dayta a kari.

21. Ania a pribilehio ti saan a naited iti kriminal, ken apay?

²¹ Saan nga ammo dayta a matmatayen a kriminal a nakitulag ni Jesus kadagiti matalek nga apostolna a makikaduadanto kenkuana iti nailangitan a Pagarian. (Luc. 22:29) Maysa pay, saan a nabautisaran ti kriminal.  (Juan 3: 3-6, 12) Maawatantayo ngarud a naindagaan a paraiso ti inkari ni Jesus. Sumagmamano a tawen kalpasanna, insalaysay ni apostol Pablo ti sirmata maipapan iti tao a “narabsut a naipan idiay paraiso.” (2 Cor. 12:1-4) Saan a kas iti matmatayen a kriminal, napili ni Pablo ken ti dadduma pay a matalek nga apostol a mapan idiay langit tapno makipagturay ken Kristo iti Pagarian. Ngem ti tuktukoyen latta ni Pablo ket ti mapasamakto pay laeng​—maysa a “paraiso” iti masanguanan. * Ditoy kadi daga dayta? Addakanto ngata sadiay?

22, 23. Ania ti manamnamam?

²² Laglagipem nga impakpakauna ni David ti tiempo inton “dagiti nalinteg tagikuaendanto ti daga.” (Sal. 37:29; 2 Ped. 3:13) Tuktukoyen ni David ti tiempo inton agbiag dagiti tattao ditoy daga maitunos iti nalinteg a pagalagadan ti Dios. Kuna ti padto iti Isaias 65:22: “Kas iti al-aldaw ti maysa a kayo kastanto ti al-aldaw ti ilik.” Ipakita dayta nga agbiagto dagiti tattao iti rinibu a tawen. Patiem kadi dayta? Wen, agsipud ta ibaga ti Apocalipsis 21:1-4 nga aywananto ti Dios dagiti tattao. Maysa kadagiti bendision nga inkarina ket awanton ti matay a tao nga agserserbi iti Dios iti nalinteg a baro a lubongna.

²³ Nalawag ti ibagbaga ti Biblia maipapan iti Paraiso. Napukaw dayta idi nagrebelde da Adan ken Eva idiay Eden, ngem maisublinto met laeng. Inkari ti Dios a bendisionannanto dagiti tattao ditoy daga. Iti panangiwanwan ti Dios, imbaga ni David a tagikuaento dagiti naemma ti daga ken agnanayonto nga agbiagda iti dayta. Dagiti padto iti libro ti Isaias paggagarennatayo a mangpadaan kadagiti makaparagsak a kasasaad iti masanguanan. Kaano a mapasamak dayta? Inton matungpalen ti inkari ni Jesus iti Judio a kriminal. Mabalinmonto ti agbiag iti dayta a Paraiso. Iti dayta a tiempo, pumaysonton ti imbaga dagiti delegado idiay Korea: “Agkikitatayto idiay Paraiso!”