1, 2. Ania a narigat a kasasaad ti pakaipaspasanguan ti ili ti Dios ita? (Kitaen ti ladawan iti rugi ti artikulo.)

ADU a doktor ken nars ti makipulpulapol kadagiti addaan iti makaakar a sakit. Ay-aywananda dagiti pasienteda gapu ta kayatda ida a tulongan. Ngem masapul a protektaranda ti bagida tapno saanda a maakaran kadagiti sakit nga ag-agasanda. Adu met kadatayo ti addaan kadagiti kabbalay ken katrabahuan a mangipakpakita kadagiti kababalin ken ugali a naiduma kadagiti nadiosan a kababalin. Narigat dayta para kadatayo.

² Kadagitoy maudi nga al-aldaw, nakadakdakes ti kababalin dagiti tattao. Deskribiren ti maikadua a surat ni Pablo ken Timoteo dagiti kababalin ti tattao a saan nga agserserbi iti Dios, nga ad-adda a nakadkadlaw bayat nga umas-asidegtayo iti panungpalan. (Basaen ti 2 Timoteo 3:1-5, 13.) Nupay ditay unay masdaaw iti kinasaknap dagita a kababalin, mabalin a maimpluensiaantayo kadagiti tattao a mangipakpakita kadagita. (Prov. 13:20) Iti daytoy nga artikulo, usigentayo no kasano a nagduma ti kababalin dagiti tattao iti maudi nga al-aldaw ken ti kababalin dagiti adipen ti Dios. Kitaentayo met no kasano a masalaknibantayo ti bagitayo tapno saantayo a maimpluensiaan kadagiti dakes nga  ugali bayat a tumultulongtayo iti naespirituan.

3. Siasino ti pagaplikaran dagiti kababalin a mabasa iti 2 Timoteo 3:2-5?

³ Insurat ni apostol Pablo a dagiti “maudi nga aldaw” ket “napeggad a tiempo a narigat a pakilangenan.” Kalpasanna, insuratna ti 19 a dakes nga ugali, wenno kababalin, a pakailasinan dagiti tattao iti tiempotayo. Umasping dayta iti mabasa iti Roma 1:29-31, ngem karaman iti surat ni Pablo ken Timoteo dagiti termino nga awan iti dadduma a paset ti Kristiano a Griego a Kasuratan. Inrugi ni Pablo ti listaan dagiti di nadiosan a kababalin babaen ti sasao a “ta dagiti tattao . . .” Ngem saan nga amin a tattao ket mangipakpakita iti kasta a kababalin. Adayo a naiduma ti kababalin dagiti Kristiano.—Basaen ti Malakias 3:18.

4. Iladawanmo dagiti tattao a natangsit gapu iti panagpannakkel.

⁴ Kalpasan a dinakamat ni Pablo nga adunto ti managayat iti kuarta ken iti bagbagida, innayonna nga adunto dagiti napalangguad, natangsit, ken natangsit gapu iti panagpannakkel, dagiti kababalin a masansan a mangiparangarang iti rikna ti maysa a nangatngato ngem iti sabsabali gapu kadagiti abilidad, langa, kinabaknang, wenno saad. Tartarigagayan unay dagiti kasta a tattao ti maidaydayaw ken mapadayawan. Insurat ti maysa nga eskolar maipapan iti tao a nakaro ti kinapannakkelna: “Iti pusona, adda bassit nga altar a pagrukruknoyanna tapno daydayawenna ti bagina.” Kuna ti dadduma a nakaal-alas ti kinapannakkel ta kagura ti napannakkel a tao no makitana dayta a kababalin iti sabsabali.

5. Kasano a naapektaran iti kinapannakkel uray dagiti matalek nga adipen ti Dios?

⁵ Sigurado a kagura ni Jehova ti kinapannakkel. Kagurana ti “napalalo [wenno, natangsit] a matmata.” (Prov. 6:16, 17) Ti kinapannakkel iyadayona ti maysa iti Dios. (Sal. 10:4) Kababalin dayta ti Diablo. (1 Tim. 3:6) Ngem makapaladingit ta naapektaran iti kinapannakkel uray ti dadduma a matalek nga adipen ni Jehova. Kas pagarigan, adu a tawtawen a matalek iti Dios ti ari ti Juda a ni Ozias. Ngem kuna ti Biblia, ‘apaman a pimmigsa, timmangsit ti pusona agingga iti punto a mangdadael, iti kasta nagtignay a di simamatalek ken Jehova a Diosna ket simrek iti templo ni Jehova tapno agpuor iti insienso iti rabaw ti altar ti insienso.’ Nagbalin met a napannakkel ni Ari Ezekias idi agangay, nupay apagbiit laeng dayta.—2 Cron. 26:16; 32:25, 26.

6. Ania koma dagiti mabalin a rason a nagpannakkel ni David, ngem apay a saan a nagpannakkel?

⁶ Agpannakkel ti dadduma gapu iti kinaguapo wenno kinapintas, kinapopular, kinalaing iti musika, kinapigsa, ken nangato a posision. Adda amin dagita ken David; ngem nagtalinaed a napakumbaba iti intero a panagbiagna. Idi napapatay ni David ni Goliat ken naited kenkuana kas asawa ti anak ni Saul, kinunana: “Siasinoak ken siasino ti kakabagiak, ti pamilia ni amak, iti Israel, tapno agbalinak a manugang ti ari?” (1 Sam. 18:18) Apay a nakapagtalinaed a napakumbaba ni David? Dagiti kualidad, abilidad, ken pribilehiona ket gapu iti ‘panagpakumbaba’ ti Dios a nangipaay iti atension kenkuana. (Sal. 113:5-8) Ammona a naggapu ken Jehova ti amin a nasayaat nga adda kenkuana.—Idilig ti 1 Corinto 4:7.

7. Ania ti makatulong kadatayo a mangipakita iti kinapakumbaba?

⁷ Kas ken David, ikagkagumaan dagiti adipen ti Dios nga ipakita ti kinapakumbaba. Matukay ti pusotayo a makaammo nga ipakpakita ni Jehova, ti katan-okan a Persona iti uniberso, dayta a makaay-ayo a kababalin.  (Sal. 18:35) Ikagkagumaantayo nga iyaplikar daytoy a balakad: “Kawesanyo ti bagbagiyo kadagiti kinalailo ti pannakipagrikna, kinamanangngaasi, kinapakumbaba iti panagpampanunot, kinaalumamay, ken mabayag a panagitured.” (Col. 3:12) Ammotayo met a ti ayat ket “saan nga agpangas, saan nga agtangsit.” (1 Cor. 13:4) No napakumbabatayo, mabalin a matignay dagiti tattao nga umasideg ken Jehova. No kasano a mabalin a matignay dagiti assawa a lallaki iti kababalin ti assawada, mabalin met a matignay ti dadduma nga umasideg iti Dios gapu iti kinapakumbaba dagiti adipenna.—1 Ped. 3:1.

8. (a) Kasano a matmatan ti dadduma ita ti kinasukir kadagiti nagannak? (b) Ania ti iparparegta ti Kasuratan nga aramiden dagiti annak?

⁸ Inladawan ni Pablo no kasano a tratuen dagiti tattao ti maysa ken maysa bayat ti maudi nga al-aldaw. Insuratna a dagiti annak ket nasukir kadagiti nagannakda. No dadduma, maawat ken maiparparegta pay ketdi dayta a kababalin kadagiti libro, pelikula, ken programa iti telebision ita. Ngem ti kinasukir dadaelenna ti kapatgan a paset ti kagimongan—ti pamilia. Nabayagen nga ammo dagiti tattao dayta a prinsipio. Makapainteres ta iti nagkauna a Grecia, ti mangkabil iti nagannakna mapukawna ti amin a kalinteganna kas umili. Iti met linteg ti Roma, kas kadagsen ti panangpapatay ti panangkabil iti ama. Agpada nga iparparegta ti Hebreo a Kasuratan ken ti Kristiano a Griego a Kasuratan kadagiti annak a raemenda dagiti nagannakda.—Ex. 20:12; Efe. 6:1-3.

9. Ania ti makatulong tapno agbalin a natulnog dagiti agtutubo kadagiti nagannakda?

⁹ Maliklikan dagiti annak ti maimpluensiaan nga agsukir no panunotenda dagiti naaramidan dagiti nagannakda para kadakuada. Ad-adda pay nga agbalinda a managyaman no maawatanda a ti panagtulnog ket bilin ti Dios, ti Amatayo amin. No ibaga dagiti annak iti sabsabali dagiti positibo a kababalin dagiti nagannakda, matulonganda ti dadduma nga agtutubo a mangkita kadagiti positibo a kababalin dagiti nagannakda. Siempre, no awan nainkasigudan a panagayat dagiti nagannak iti annakda, mabalin a narigat kadagiti annak ti agtulnog a naimpusuan. Ngem no marikna ti anak ti pudno nga ayat dagiti nagannakna, matignay a mangparagsak kadakuada uray no masulisog nga agsukir. “Nupay masansan a masulisogak nga agsukir,” inamin ni Austin, “nangted dagiti nagannakko kadagiti rasonable a paglintegan, inlawlawagda no apay nga adda dagita, ken pinagtalinaedda a silulukat ti komunikasionmi. Nakatulong dagita tapno agbalinak a natulnog. Makitak nga ipatpategdak isu a kayatko a paragsaken ida.”

10, 11. (a) Ania dagiti dakes a kababalin a mangipakita nga awan panagayat dagiti tattao iti maysa ken maysa? (b) Ania ti saklawen ti panagayat dagiti pudno a Kristiano iti padada a tao?

¹⁰ Insurat ni Pablo ti dadduma a dakes a kababalin a mangipakita iti kinaawan panagayat dagiti tattao iti maysa ken maysa. Kalpasan nga insuratna ti “nasukir kadagiti nagannak,” dinakamatna ti saan a managyaman ta iladawan dayta ti kababalin dagidiay awan panagyamanda kadagiti kinaimbag ti dadduma kadakuada. Saan met a nasungdo dagiti tattao. Saanda a sidadaan iti aniaman a tulagan, kayatna a sawen a saanda a kayat ti makikappia. Managtabbaaw ken mangliliputda, nga agsasaoda kadagiti naalas ken makadangran maibusor kadagiti tattao ken iti Dios. Adda met dagiti manangparpardaya, dagiti tattao a mangpadpadakes tapno maperdi ti reputasion ti sabsabali. *

¹¹ Saan a kas kadagiti tattao ita nga awanan  iti panagayat, dagidiay agdaydayaw ken Jehova addaanda iti pudpudno a panagayat iti padada a tao. Agpaypayso dayta, manipud pay idi. Imbaga ni Jesus a ti panagayat iti pada a tao, maysa a kita ti a·gaʹpe, ti maikadua a kapatgan a bilin iti Mosaiko a Linteg ken sumaruno iti panagayat iti Dios. (Mat. 22:38, 39) Imbaga met ni Jesus a ti pakabigbigan dagiti pudno a Kristiano ket ti panagayatda iti maysa ken maysa. (Basaen ti Juan 13:34, 35.) Mabalin pay ketdi a maipakita dayta a Nakristianuan nga ayat uray kadagiti bumusbusor.—Mat. 5:43, 44.

12. Kasano nga impakita ni Jesus ti panagayatna iti sabsabali?

¹² Impakita ni Jesus ti napalalo a panagayat iti sabsabali. Napan iti adu a siudad tapno ipakaammona ti naimbag a damag ti Pagarian ti Dios. Pinaimbagna dagiti bulsek, pilay, agkukutel, ken tuleng. Pinagungarna dagiti natay. (Luc. 7:22) Inted pay ketdi ni Jesus ti biagna para kadagiti tattao, uray no adu ti manggurgura kenkuana. Naan-anay nga impakita ni Jesus ti ayat nga ipakpakita ni Amana. Iti intero a lubong, ipakpakita dagiti Saksi ni Jehova dayta nga ayat.

13. Kasano a makatulong ti ayat nga ipakpakitatayo iti sabsabali tapno umasidegda ken Jehova?

¹³ Gapu iti ayat nga ipakpakitatayo, umasideg dagiti tattao iti nailangitan nga Amatayo. Kas pagarigan, natignay ti maysa a lalaki a taga-Thailand iti nakitana nga ayat iti nagbabaetan dagiti kakabsat bayat ti maysa a rehional a kombension. Idi nakaawid, kiniddawna a mamindua a mayadalan iti Biblia iti kada lawas. Kinasabaanna dagiti kabagianna, ket innem a bulan laeng kalpasan ti kombension, imparangna ti umuna a pasetna a panagbasa iti Biblia iti Kingdom Hall. Tapno masukimattayo no kasano nga ipakpakitatayo ti ayat iti sabsabali, mabalin nga isaludsodtayo iti bagitayo: ‘Ar-aramidek kadi ti amin tapno matulongak dagiti kapamiliak, kakongregasionko, ken dagiti tattao iti ministerio? Ikagkagumaak kadi a kitaen ti dadduma a kas iti panangkita ni Jehova kadakuada?’

14, 15. Ania nga inaanimal a kababalin ti ipakpakita ti adu a tattao ita, ngem kasano a nakapagbalbaliw ti dadduma?

¹⁴ Iti maudi nga al-aldaw, ipakpakita met dagiti tattao dagiti dakes a kababalin a masapul  a liklikan dagiti Kristiano. Dagiti saan a mamati iti Dios awananda iti panagayat iti kinaimbag, wenno iti dadduma a patarus, “kagurada ti naimbag” wenno “busorenda ti amin a kinaimbag.” Awanan panagteppel ken narungsot dagita a tattao. Dadduma met ti natangken ti uloda, wenno nadarasudos ken saan a naannad.

¹⁵ Adu ti dati nga addaan kadagiti kasta nga inaanimal a kababalin ti nagbalbaliw. Naipadto iti Biblia dayta a panagbalbaliw. (Basaen ti Isaias 11:6, 7.) Mabasatayo sadiay ti maipapan kadagiti narungsot nga animal, kas kadagiti lobo ken leon, a kadua a sitatalna dagiti naamo nga animal, kas kadagiti urbon a karnero ken baka. Paliiwenyo ta addanto kasta a natalna a kasasaad ta “ti daga sigurado a mapnonto iti pannakaammo ken Jehova.” (Isa. 11:9) Awan ti abilidad dagiti animal nga agsursuro maipapan ken Jehova isu a ti naespirituan a kaitungpalan dayta a padto ket agaplikar kadagiti tattao.

16. Kasano a nakatulong ti Biblia a mangbalbaliw iti personalidad dagiti tattao?

¹⁶ Adu ti sigud a narungsot a kas kadagiti lobo ti mannakikappia itan. Mabasam ti kapadasan ti dadduma kadakuada iti serye a “Ti Biblia Balbaliwanna ti Biag,” a makita iti PANNURSURO TI BIBLIA > TALNA KEN RAGSAK iti jw.org/ilo. Dagidiay nakaam-ammo ken agserserbi ken Jehova ket saan a kas kadagiti addaan iti langa ti nadiosan a debosion ngem libakenda ti pannakabalin dayta, nga agpampammarang nga agserserbi iti Dios ngem saan a makita iti ar-aramidda. Imbes ketdi, ‘inkawesda ti baro a personalidad a naparsua maitunos iti pagayatan ti Dios iti pudno a kinalinteg ken kinasungdo.’ (Efe. 4:23, 24) Bayat a masursuro dagiti tattao ti maipapan iti Dios, makitada a masapul nga itunosda ti biagda kadagiti pagalagadanna. Gapuna, matignayda a mangbalbaliw kadagiti patpatien, kababalin, ken ar-aramidda. Saan a nalaka dayta, ngem posible gapu ta tumulong ti espiritu ti Dios kadagidiay talaga nga agtarigagay a mangaramid iti pagayatan ti Dios.

17. Ania ti aramidentayo tapno saantayo a maimpluensiaan kadagidiay dakes ti kababalinda?

¹⁷ Ad-adda itan a madlaw ti nagdumaan dagiti agdaydayaw iti Dios ken dagidiay saan. Kas agserserbi iti Dios, masapul nga agannadtayo tapno saantayo a maimpluensiaan kadagiti dakes a kababalin ti dadduma. Nainsiriban nga ipangagtayo ti balakad ti Biblia nga adaywantayo dagiti nadakamat iti 2 Timoteo 3:2-5. Siempre, ditay naan-anay a maliklikan dagiti dakes ti kababalinna. Mabalin a katrabahuan, kaeskuelaan, wenno kabbalaytayo ida. Ngem maliklikantayo ti maimpluensiaan iti panagpampanunotda ken mangtulad iti kababalinda no patibkerentayo ti espiritualidadtayo babaen ti panagadal iti Biblia ken ti nasinged a pannakikadua kadagiti determinado nga agserbi ken Jehova.

18. Kasano a makatulong iti sabsabali ti panagsasao ken kababalintayo?

¹⁸ Masapul met nga ikagumaantayo a tulongan iti naespirituan ti dadduma. Mangbirok kadagiti gundaway a makapangasabaka, a kiddawem ken Jehova a tulongannaka a mangibaga iti umiso a banag iti umiso a tiempo. Ipakaammotayo koma iti sabsabali a datayo ket Saksi ni Jehova. Iti kasta, maidaydayaw ti Dios, saan a ti bagitayo, gapu iti nasayaat a kababalintayo. Nasursuruantayo a ‘mangtallikud iti di kinanadiosan ken nailubongan a tartarigagay ken agbiag a buyogen ti kinasimbeng ti panunot ken kinalinteg ken nadiosan a debosion iti tengnga daytoy agdama a sistema ti bambanag.’ (Tito 2:11-14) No agtignaytayo maitunos iti pagayatan ti Dios, madlaw dayta ti sabsabali, ket mabalin nga ibaga pay ketdi ti dadduma: “Kumuyogkaminto kadakayo, ta nangngegmi a ti Dios adda kadakayo.”—Zac. 8:23.