1-3. (a) Apay nga inayat ni Jehova ni Solomon, ken ania dagiti bendision nga inawatna? (b) Ania dagiti saludsod a masungbatan iti daytoy nga artikulo?

AGTUTUBO pay laeng ni Solomon idi nagbalin nga ari ti Israel. Iti rugi ti panagturayna, nagparang ni Jehova iti tagtagainep ket kinunana: “Ibagam no ania ti kayatmo nga itedko kenka.” Insungbat ni Solomon: “Agtutuboak laeng ken awan pay kapadasak. . . . Isu nga ikkam koma daytoy adipenmo iti natulnog a puso tapno nalinteg dagiti aramidek a pangngeddeng para iti ilim.” (1 Ar. 3:5-10) “Natulnog a puso”​—nakapakpakumbaba dayta a kiddaw! Dayta ti rason nga inayat ni Jehova ni Solomon! (2 Sam. 12:24) Naragsakan unay ti Dios iti kiddaw ti agtutubo nga ari isu nga inikkanna iti “masirib ken mannakaawat a puso.”​—1 Ar. 3:12.

² Bayat a matalek ni Solomon, immawat iti adu a bendision. Naikkan iti pribilehio a mangibangon iti templo “para iti nagan ni Jehova a Dios ti Israel.” (1 Ar. 8:20) Nagbalin a popular gapu iti siribna nga inted ti Dios. Dagiti sasaona idi iwanwanwan pay laeng ti Dios ket nairekord iti tallo a libro ti Biblia. Ti libro a Proverbio ti maysa kadagita.

³ Nadakamat ti puso iti dandani 100 a daras iti libro a Proverbio. Kas pagarigan, mabasatayo iti Proverbio 4:23: “Iti amin a saluadam, saluadam ta pusom.” Iti daytoy a bersikulo, ania ti tuktukoyen ti ‘puso’? Sungbatantayo dayta iti daytoy nga artikulo. Kitaentayo met ti sungbat ti dua pay a saludsod: Kasano nga ikagkagumaan ni Satanas nga impluensiaan wenno rugitan ti pusotayo? Ken kasanotayo a masaluadan ti pusotayo? Masapul a maawatantayo ti sungbat dagita nga importante a saludsod tapno agtalinaedtayo a matalek iti Dios.

4-5. (a) Kasano a matulongannatayo ti Salmo 51:6 a mangtarus iti tuktukoyen ti sao a “puso”? (b) Ania ti pagpadaan ti pisikal a salun-attayo ken ti piguratibo a pusotayo?

⁴ Iti Proverbio 4:23, ti ‘puso’ ket tumukoy iti “napudno a puso” wenno iti ‘nalimed a kinatao.’ (Basaen ti Salmo 51:6 ken footnote.) Iti sabali a pannao, ti “puso” ket tumukoy iti pampanunot, rikrikna, motibo, ken tarigagaytayo. Dayta ti makin-uneg a kinataotayo, saan laeng a ti ipakpakitatayo iti sabsabali.

⁵ Usarentayo a pagarigan ti pisikal a salun-attayo tapno maawatantayo no apay a masapul a saluadantayo ti piguratibo a pusotayo. Umuna, tapno kanayon a nasayaat ti kondision ti bagitayo, masapul a pilientayo dagiti nasustansia a makan, ken masapul a regular nga agehersisiotayo. Kasta met, tapno kanayon a nasayaat ti espiritualidadtayo, masapul a pilientayo dagiti nasustansia a naespirituan a taraon ken arigna regular nga agehersisiotayo. Karaman iti dayta a panagehersisio ti panangyaplikar kadagiti masursurotayo ken panangibaga iti dadduma iti pammatitayo. (Roma 10:8-10; Sant. 2:26) Maikadua, no langa ti kitaentayo, mabalin nga ipagaruptayo a nasalun-attayo, ngem adda met gayam sakittayo. Iti umasping a pamay-an, mabalin a panunotentayo a nabileg ti pammatitayo gapu ta adda naespirituan a rutinatayo, ngem adda met gayam dagiti dakes a tarigagay a tumubtubo iti pusotayo. (1 Cor. 10:12; Sant. 1:14, 15) Laglagipentayo a kayat ni Satanas a maimpluensiaantayo iti panagpampanunotna. Kasano nga ar-aramidenna dayta? Ken kasanotayo a maprotektaran ti bagitayo?

6. Ania ti kayat ni Satanas, ken ania ti ar-aramidenna tapno mapasamak dayta?

⁶ Kayat ni Satanas nga agbalintayo a kas kenkuana​—maysa a rebelde a di nangikabilangan kadagiti pagalagadan ni Jehova ken managimbubukodan. Dinatay mapilit ni Satanas nga agrason ken agtignay a kas kenkuana. Isu a mangus-usar iti sabali a pamay-an tapno maaramid ti kayatna. Kas pagarigan, pinalikmutannatayo kadagiti tattao a naimpluensiaanna. (1 Juan  5:19) Kayatna a pilientayo ti makikadua kadakuada, uray no ammotayo a ti dakes a kakadua “dadaelenda” ti panagpampanunot ken panagtigtignaytayo. (1 Cor. 15:33) Nagballigi ken Ari Solomon dayta a pamay-anna. Nangasawa iti adu a pagano a babbai, ket in-inut a ‘pimmigsa ti impluensiada kenkuana’ ken ‘in-inut nga inyadayoda ti pusona’ ken Jehova.​—1 Ar. 11:3; ftn.

7. Ania pay ti us-usaren ni Satanas a mangisaknap iti panagpampanunotna, ken apay a masapul nga agannadtayo iti dayta?

⁷ Us-usaren ni Satanas dagiti estoria iti pelikula ken programa iti TV a mangisaknap iti panagpampanunotna. Ammona a kayattayo ti dumngeg iti estoria maipapan kadagiti tattao ken saan laeng a pagraragsakan dayta; isurona pay no kasanotayo nga agpanunot, agtignay, ken no ania ti mariknatayo. Inusar ni Jesus daytoy a pamay-an ti panangisuro. Alaentayo a pagarigan ti ilustrasionna maipapan iti naasi a Samaritano ken iti anak a pimmanaw iti balayda ken nangibus iti tawidna. (Mat. 13:34; Luc. 10:29-37; 15:11-32) Ngem mabalin nga usaren dagiti naimpluensiaanen ni Satanas dagiti estoria tapno marugitantayo. Kasapulantayo ti agbalin a balanse. Adda dagiti pelikula ken programa iti TV a makaparagsak ken makaisuro ken saanda a marugitan ti panunottayo. Ngem masapul a naannadtayo. No agpilitayo iti buyaentayo, nasayaat no isaludsodtayo, ‘Isursuronak kadi daytoy a pelikula wenno programa iti TV nga okey laeng a pagustuak ti nainlasagan a tarigagayko?’ (Gal. 5:19-21; Efe. 2:1-3) Ania ti aramidem no mailasinmo nga itantandudo dayta a programa ti sinasatanas a panagpampanunot? Liklikam dayta a kas iti makaakar a sakit!

8. Kasano a matulongan dagiti nagannak dagiti annakda a mangsaluad iti pusoda?

⁸ Nagannak, responsabilidadyo a saluadan dagiti annakyo kadagiti pamay-an ni Satanas a mangrugit iti pusoda. Sigurado nga aramidenyo ti amin tapno saan nga  agsakit dagiti annakyo. Daldalusanyo ti balayyo, ket ibelbellengyo ti aniaman a pakaigapuan nga agsakitkayo wenno dagiti annakyo. Iti umasping a pamay-an, masapul a protektaranyo dagiti annakyo kadagiti pelikula, programa iti TV, electronic game, ken website tapno saanda a marugitan iti panagpampanunot ni Satanas. Inikkannakayo ni Jehova iti autoridad a mangaywan iti naespirituan a salun-atda. (Prov. 1:8; Efe. 6:1, 4) Isu a dikay maamak a mangaramid iti paglintegan iti pagtaenganyo a naibatay kadagiti pagalagadan ti Biblia. Ibagayo kadakuada ti mabalin ken saanda a mabalin a buyaen, ken tulonganyo ida a mangtarus kadagiti desisionyo. (Mat. 5:37) Bayat a dumakdakkelda, sanayenyo ida a mangilasin no ania ti umiso ken di umiso maibatay kadagiti pagalagadan ni Jehova. (Heb. 5:14) Ken laglagipenyo a makasursuro dagiti annakyo iti ibagbagayo, ngem dakdakkel ti maisuro dagiti aramidyo.​—Deut. 6:6, 7; Roma 2:21.

9. Ania ti maysa a kapanunotan nga itantandudo ni Satanas, ken apay a delikado dayta?

⁹ Im-impluensiaan met ni Satanas ti pusotayo nga agtalek iti sirib ti tao imbes nga iti panagpampanunot ni Jehova. (Col. 2:8) Usigentayo ti maysa kadagiti kapanunotan nga itantandudo ni Satanas​—ti panagpabaknang ti kapatgan iti biag. Posible a bumaknang wenno saan dagiti kasta ti kapanunotanda. Aniaman kadagita, delikado ti kasasaadda. Apay? Gapu ta mabalin a nakapokusen ti biagda iti panagbirok iti kuarta nga uray la mabaybay-andan ti salun-atda, ti pamiliada, ken uray ti relasionda iti Dios tapno laeng maalada ti kayatda. (1 Tim. 6:10) Agyamantayo ta ti masirib a nailangitan nga Amatayo tultulongannatayo nga agbalin a balanse iti panangmatmattayo iti kuarta.​—Ecl. 7:12; Luc. 12:15.

10-11. (a) Ania ti aramidentayo tapno maprotektarantayo ti bagitayo? (b) Ania idi ti aramiden dagiti parabantay, ken kasano nga agserbi ti konsiensiatayo kas parabantay?

¹⁰ Tapno masaluadantayo ti pusotayo, masapul a mailasintayo dagiti peggad ken dagus a protektarantayo ti bagitayo. Ti sao a naipatarus kas ‘saluadan’ iti Proverbio 4:23 ipalagipna ti trabaho ti parabantay iti pader. Idi tiempo ni Ari Solomon, nakatakderda iti rabaw ti pader ti siudad ken ipakdaarda ti umas-asideg a peggad. Makatulong ti kasta a panangiladawan tapno maawatantayo ti aramidentayo ket saan a maimpluensiaan ni Satanas ti panunottayo.

¹¹ Idi un-unana, agtitinnulong dagiti parabantay iti pader ken dagiti parabantay iti ruangan ti siudad. (2 Sam. 18:24-26) Agtitinnulongda a mangprotektar iti siudad babaen ti panangsiguradoda a nakaserra dagiti ruangan no adda umay a kalaban. (Neh. 7:1-3) Dagiti nasanay-Biblia a konsiensiatayo * ket agserbi kas parabantaytayo ken pakdaarannatayo no padasen ni Satanas a serken ti pusotayo​—iti sabali a pannao, no padasenna nga impluensiaan ti panunot, rikrikna, motibo, ken tarigagaytayo. Tunggal pakdaarannatayo ti konsiensiatayo, masapul nga ipangagtayo ken arigna iserratayo ti ruangan.

12-13. Ania ti mabalin a pakasulisogantayo, ngem ania koma ti aramidentayo?

¹² Kitaentayo ti maysa a pagarigan no kasanotayo a maprotektaran ti bagitayo a maimpluensiaan iti pampanunot ni Satanas.  Insuro ni Jehova a “saan man la koma a madakamat iti tengnga[tayo] ti seksual nga immoralidad ken ti tunggal kita ti kinarugit.” (Efe. 5:3) Ngem ania ti aramidentayo no pagsasaritaan dagiti katrabahuan wenno kaeskuelaantayo ti seksual nga immoralidad? Ammotayo a masapul a ‘tallikudantayo dagiti dakes nga aramid ken nailubongan a tarigagay.’ (Tito 2:12) Mabalin a pakdaarannatayo ti parabantay, ti konsiensiatayo. (Roma 2:15) Ipangagtayo kadi dayta? Mabalin a masulisogtayo a dumngeg kadagiti kaedadtayo wenno mangkita iti piktiur nga ipakpakitada. Ngem dayta koma ti tiempo nga arigna iserratayo dagiti ruangan ti siudad babaen ti panangbaliwtayo iti saritaan wenno ipapanawtayo.

¹³ Masapul a naturedtayo a manglaban iti panangpilit dagiti kaedadtayo nga agpanunot wenno agaramid iti dakes. Masiguradotayo a makitkita ni Jehova ti panagreggettayo, ken ipaayannatayo iti bileg ken sirib tapno malabanantayo ti sinasatanas a pampanunot. (2 Cron. 16:9; Isa. 40:29; Sant. 1:5) Ania pay ti maaramidantayo tapno masaluadantayo ti pusotayo?

14-15. (a) Iti ania a masapul nga ilukattayo ti pusotayo, ken kasano a maaramidtayo dayta? (b) Kasano a matulongannatayo ti Proverbio 4:20-22 nga ad-adda a magunggonaan iti panagbasa iti Biblia? (Kitaen met ti kahon a “ No Kasano ti Agutob.”)

¹⁴ Tapno masaluadantayo ti pusotayo, saantayo laeng nga iserra dayta kadagiti dakes nga impluensia no di ket ilukattayo met kadagiti nasayaat nga impluensia. Subliantayo manen ti ilustrasion maipapan iti napaderan a siudad. Iserra ti parabantay dagiti ruangan ti siudad tapno saan a makastrek dagiti kalaban, ngem ilukatna dayta no dadduma tapno maiserrek dagiti taraon ken dadduma pay a suplay. No kanayon a nakaserra dagiti ruangan, agbisin dagiti agnanaed iti siudad. Iti umasping a pamay-an, masapul a regular nga ilukattayo ti pusotayo iti impluensia ti panagpampanunot ti Dios.

¹⁵ Naglaon ti Biblia iti pampanunot ni Jehova, isu a tunggal basaentayo dayta, ipalpalubostayo nga impluensiaan ni Jehova ti pampanunot, rikrikna, ken tigtignaytayo. Kasanotayo nga ad-adda a magunggonaan iti panagbasa iti Biblia? Napateg ti panagkararag. Kuna ti maysa a sister: “Agkararagak nga umuna ken Jehova sakbay a basaek ti Biblia, agpatulongak tapno ‘nalawag a makitak dagiti nakaskasdaaw a bambanag’ iti Saona.” (Sal. 119:18) Masapul met nga utobentayo ti basbasaentayo. No agkararag, agbasa, ken agutobtayo, madanon ti Sao ti Dios ti ‘kaunggan ti pusotayo’ ket maipategtayo ti pampanunot ni Jehova.​—Basaen ti Proverbio 4:20-22; Sal. 119:97.

16. Kasano a magunggonaantayo iti panagbuya iti JW Broadcasting?

¹⁶ Ti sabali pay a pamay-an a maimpluensiaannatayo ti pampanunot ti Dios ket babaen ti panagbuya kadagiti video iti JW Broadcasting^®. Kuna ti maysa nga agassawa: “Ti binulan a programa ket sungbat dagiti kararagmi! Mapabileg ken maparegtanakami no malidlidayankami. Ken kanayonmi a denggen dagiti original song. I-play-mi dagita no aglutluto, agdaldalus, wenno umin-inumkami iti tsaa.” Tultulongannatayo dagitoy a programa a mangsaluad iti pusotayo. Isursuronatayo a mangtulad iti panagpampanunot ni Jehova ken manglaban iti tendensia nga agpanunot a kas ken Satanas.

17-18. (a) Kas naipakita iti 1 Ar-ari 8:61, ania ti mapasamak no iyaplikartayo ti masursurotayo ken Jehova? (b) Ania ti maadaltayo iti ulidan ni Ari Ezekias? (c) Maitunos iti kararag ni David iti Salmo 139:23, 24, ania ti mabalin nga ikararagtayo?

¹⁷ Tunggal makitatayo dagiti gunggona  iti panagaramid iti umiso, bumileg ti pammatitayo. (Sant. 1:2, 3) Naragsaktayo ta ammotayo nga ipagpannakkelnatayo ni Jehova kas annakna, ket ad-adda pay a kayattayo a paragsaken. (Prov. 27:11) Ti tunggal pannubok ket gundawaytayo a mangipakita a naimpusuan ti panagserbitayo iti naayat nga Amatayo. (Sal. 119:113) Pampaneknekantayo nga ay-ayatentayo ni Jehova iti amin a pusotayo, ken determinadotayo nga agtulnog kadagiti bilinna ken mangaramid iti pagayatanna.​—Basaen ti 1 Ar-ari 8:61.

¹⁸ Agkamalitayo kadi? Wen, ta imperpektotayo. No maitibkoltayo, panunotentayo ti ulidan ni Ari Ezekias. Nagkamali ngem nagbabawi ken nagtultuloy a nagserbi ken Jehova ‘iti amin a pusona.’ (Isa. 38:3-6; 2 Cron. 29:1, 2; 32:25, 26) Ikagumaantayo koma ngarud a laksiden dagiti pamay-an ni Satanas a mangrugit iti panunottayo. Ikararagtayo a maaddaantayo iti “natulnog a puso.” (1 Ar. 3:9; basaen ti Salmo 139:23, 24.) Makapagtultuloytayo a matalek ken Jehova no ikagumaantayo a saluadan ti pusotayo.