1, 2. Apay nga imbilang ti Dios ni Daniel a “makaay-ayo unay a lalaki,” ket kasano a matuladtayo ti kinatulnog ni Daniel?

IDI nakadanon dagiti kautibo a Judio idiay Babilonia, nakitada a napno ti siudad iti idolo ken naadipen dagiti umili kadagiti dakes nga espiritu. Nupay kasta, saan a nagpasukog iti Babilonia dagiti matalek a Judio kas kada Daniel ken ti tallo a kakaduana. (Dan. 1:6, 8, 12; 3:16-18) Determinado ni Daniel ken dagiti kakaduana a ni laeng Jehova ti pagdayawanda kas Agdamdamili kadakuada. Nagballigida iti dayta! Nagnaed ni Daniel idiay Babilonia iti dandani intero a panagbiagna. Ngem imbaga ti anghel ti Dios nga isu ket “makaay-ayo unay a lalaki.”—Dan. 10:11, 19.

² Idi tiempo ti Biblia, ti agdamdamili masaenna ti pila tapno masukogna dayta iti kayatna a sukog. Dagiti pudno nga agdaydayaw ita bigbigenda a ni Jehova ti Soberano iti Uniberso, daydiay addaan iti kalintegan a mangsukog kadagiti tattao ken nasnasion. (Basaen ti Jeremias 18:6.) Addaan met ti Dios iti kalintegan a mangsukog iti tunggal indibidual. Ngem raemenna ti wayawayatayo nga agpili ken kayatna a sibubulos nga agpasakuptayo kenkuana. Kitaentayo no kasano nga agtalinaedtayo a nalaka a masukog a pila iti ima ti Dios. Usigentayo dagitoy tallo a saludsod: (1) Kasano a  maliklikantayo dagiti kababalin a mamagbalin kadatayo a saan a mangipangag iti balakad ti Dios? (2) Kasano a mapatanortayo dagiti kababalin a makatulong kadatayo nga agtalinaed a nalaka a masukog ken managpasakup? (3) Kasano a maipakita dagiti nagannak nga agpaspasakupda iti Dios no sukogenda dagiti annakda?

3. Ania dagiti kababalin a mabalin a mangpatangken iti pusotayo? Mangted iti pagarigan.

³ Kuna ti Proverbio 4:23: “Ad-adda ngem iti isuamin a sabali pay a maaluadan, saluadam ta pusom, ta aggubuay iti dayta dagiti ubbog ti biag.” Ania dagiti kababalin a mangpatangken iti pusotayo a masapul nga annadantayo? Ramanen dayta ti nakaro a kinatangsit, panagaramid iti basol, ken kurang a pammati. Dagitoy ti mamagbalin iti maysa a nasukir ken rebelioso. (Dan. 5:1, 20; Heb. 3:13, 18, 19) Impakita ti ari ti Juda a ni Ozias ti kinatangsit. (Basaen ti 2 Cronicas 26:3-5, 16-21.) Idi damo, inaramid ni Ozias “no ania ti umiso kadagiti mata ni Jehova,” ken ‘nagtultuloy a mangbirok iti Dios.’ Ngem idi “pimmigsa, timmangsit ti pusona,” nupay naggapu iti Dios ti pigsana. Ginandatna pay ketdi ti agpuor iti insienso iti templo, a dagiti laeng padi iti linia ni Aaron ti rumbeng a mangaramid iti dayta. Idi linapdan dagiti papadi, nakapungtot ni Ozias! Ania ti resultana? Nakababain ti pannakaipababana babaen ti ima ti Dios, ken natay nga agkukutel.—Prov. 16:18.

4, 5. Ania ti mabalin a mapasamak no saantayo a pagannadan ti kinatangsit? Mangted iti pagarigan.

⁴ No saantayo a naannad, ti kinatangsit ti mangtignay kadatayo a ‘mangpanunot nga ad-adda iti bagitayo ngem iti rebbengtayo a panangpanunot,’ a mabalin a saantay pay ketdin nga ipangag dagiti balakad ti Biblia. (Roma 12:3; Prov. 29:1) Usigentayo ti kapadasan ti maysa a panglakayen nga agnagan Jim a saan nga immanamong kadagiti kakaduana a panglakayen maipapan iti maysa a banag iti kongregasion. Kinuna ni Jim: “Imbagak kadagiti kakabsat a saanda a naayat, ket pimmanawak iti mitingmi.” Kalpasan ti dandani innem a bulan, immakar iti kabangibang a kongregasion ngem saan a nadutokan kas panglakayen sadiay. Inaminna: “Nadismayaak. Inabaknak ti panagbalinko a managinlilinteg isu a pinanawak ti kinapudno.” Limmamiis ni Jim iti sangapulo a tawen. Binigbigna: “Nasaktan ti riknak, ket pinabasolko ni Jehova iti mapaspasamak. Iti adu a tawen, binisbisitadak dagiti kakabsat ken inkagumaandak a tulongan, ngem saanko nga inawat ti tulongda.”

⁵ Ipakita ti kapadasan ni Jim a ti kinatangsit ti mangituggod kadatayo a mangikalintegan iti tigtignaytayo, a mamagbalin kadatayo a narigat a masukog. (Jer. 17:9) Kinuna ni Jim: “Intultuloyko latta a matmatan a saan nga umiso ti panangmatmat ti dadduma.” Nasaktanka kadin gapu iti padam a Kristiano wenno gapu ta napukaw ti pribilehiom? No kasta, ania ti reaksionmo? Timmangsitka kadi? Wenno impangpangrunam kadi ti makikappia iti kabsatmo ken agtalinaed a nasungdo ken Jehova?—Basaen ti Salmo 119:165; Colosas 3:13.

6. Ania ti mabalin a mapasamak no itultuloytayo ti agaramid iti basol?

⁶ No itultuloy ti maysa ti agaramid iti basol, nalabit ilimlimedna pay ketdi, mabalin a saanna nga ipangag dagiti nadiosan a balakad. No kasta, nalaklakanto laengen nga agaramid iti basol. Imbaga ti maysa a kabsat a lalaki nga adda idi tiempo a saan a nakonsiensia uray agar-aramid iti basol. (Ecl. 8:11) Inamin idi agangay ti sabali pay a kabsat a lalaki a nayugalina idi ti agbuya iti pornograpia: “Nadlawko a nagbalinak a manangbabalaw kadagiti panglakayen.” Kimmapuy ti espiritualidadna gapu iti di umiso nga ugalina. Kamaudiananna, naammuan ti  ar-aramidenna, ket dakkel a tulong ti naipaay kenkuana. Siempre, imperpektotayo amin. Ngem no mangrugitayo nga agbalin a manangbabalaw wenno ikalintegantayo dagiti di umiso nga aramid imbes nga agpakawan ken agpatulongtayo iti Dios, mabalin a timmangkenen ti pusotayo.

7, 8. (a) Ania ti inaramid dagiti nagkauna nga Israelita a mangipakita a timmangken ti pusoda gapu ta kurang ti pammatida? (b) Ania ti maadaltayo?

⁷ Adda pay sabali a pagarigan no kasano a ti kurang a pammati pagbalinenna a natangken ti puso. Maipapan dayta kadagiti Israelita nga inispal ni Jehova manipud Egipto. Nakita ti Israel nga adu a milagro ti inaramid ti Dios para kadakuada, adu kadagitoy ti talaga a makapaamanga! Ngem idi dandanidan sumrek iti Naikari a Daga, impakitada a kurang ti pammatida. Imbes nga agtalekda ken Jehova, nagbutengda ken nagtanabutobda maibusor ken Moises. Kayatda payen ti agsubli idiay Egipto a nakaadipenanda! Nasaktan ni Jehova. Kinunana: “Kasanonto kabayag a saannak a raemen daytoy nga ili?” (Num. 14:1-4, 11; Sal. 78:40, 41) Gapu iti kinatangken ti pusoda ken kurang a pammati, natayda idiay let-ang.

⁸ Ita, bayat nga umas-asidegtayo iti baro a lubong, masubok ti pammatitayo. Nagsayaat ngarud a sukimatentayo ti kasasaad ti pammatitayo. Kas pagarigan, mabalin a sukimatentayo ti panangmatmattayo iti sasao ni Jesus a mabasa iti Mateo 6:33. Isaludsodmo iti bagim: ‘Ipakita kadi dagiti prioridad ken desisionko a talaga a patiek ti imbaga ni Jesus? Saanak kadi a makigimong wenno mangasaba tapno umadu ti masapulak? Ania ti aramidek no agtultuloy a makalapped ti trabahok? Ipalubosko kadi a sukogennak ti lubong ken nalabit sumardengak nga agserbi ken Jehova?’

9. Apay nga ‘itultuloytayo a suboken’ ti pammatitayo, ken kasano a maaramidtayo dayta?

⁹ Adda pay sabali a pagarigan. Panunotem ti maysa nga adipen ni Jehova a saan a kanayon nga agtultulnog iti pagalagadan ti Biblia maipapan iti pannakikadkadua, panangilaksid, wenno paglinglingayan. Isaludsodmo iti bagim, ‘Kasta kadi ti kasasaadko?’ No madlawtayo a mangrugin a tumangken ti pusotayo, dagus a sukimatentayo ti pammatitayo! Ibalakad ti Biblia kadatayo: “Itultuloyyo a suboken no addakayo iti pammati, itultuloyyo a paneknekan no aniakayo.” (2 Cor. 13:5) Agbalintayo koma a napudno iti bagitayo, ken kanayon nga usarentayo ti Sao ti Dios a mangilinteg iti panagpampanunottayo.

10. Ania ti makatulong kadatayo tapno agbalintayo a kas iti nalukneng a pila iti ima ni Jehova?

¹⁰ Dagiti probision ti Dios a makatulong kadatayo tapno agtalinaedtayo a kas iti nalukneng a pila ramanenna ti Saona, ti kongregasion, ken ti ministerio. No kasano a paluknengen ti danum ti pila, ti inaldaw a panagbasa iti Biblia ken panagutob ket makatulong kadatayo nga agbalin a nalaka a masukog iti ima ni Jehova. Imbilin ni Jehova kadagiti ari ti Israel a mangisuratda iti bukodda a kopia ti Linteg ti Dios ken inaldaw a basaenda dayta. (Deut. 17:18, 19) Binigbig dagiti apostol a napateg iti ministerioda ti panagbasa iti Kasuratan ken panangutob kadagita. Kadagiti suratda, ginasut a daras a dinakamat ken nagkotarda iti Hebreo a Kasuratan ken imparegtada nga aramiden met dayta dagiti kasabaanda. (Ara. 17:11) Ita, makitatayo met ti kinapateg ti inaldaw a panagbasa iti Sao ti Dios ken panangutob iti dayta. (1 Tim. 4:15) No kasta ti aramidentayo, agtalinaedtayo a napakumbaba ken agbalintayo a nalaka a masukog iti ima ni Jehova.

11, 12. Kasano nga usaren ni Jehova ti kongregasion a mangsukog kadatayo sigun iti indibidual a kasapulantayo? Mangted iti pagarigan.

¹¹ Babaen iti kongregasion, sukogennatayo ni Jehova sigun iti kasapulantayo. Ni Jim, a nadakamat itay, nagbaliw ti kababalinna  idi nangipakita iti personal nga interes kenkuana ti maysa a panglakayen. Kinuna ni Jim: “Uray naminsan, saannak a pinabasol wenno binabalaw iti kasasaadko. Imbes ketdi, nagtalinaed a positibo ken impakitana a talaga a kayatnak a tulongan.” Kalpasan ti dandani tallo a bulan, inawis ti panglakayen ni Jim a makigimong. “Sibabara nga inawatdak dagiti kakabsat iti kongregasion,” kinuna ni Jim, “ket ti impakitada nga ayat ti namagbalbaliw kaniak. Nakitak a saan a ti rikriknak ti kapatgan. Iti tulong dagiti kakabsat ken ti dungdungnguek nga asawa—a saan a pulos kimmapuy ti espiritualidadna—in-inut a napasublik ti naespirituan a pigsak. Naparegtaak met kadagiti artikulo a ‘Saan a Mapabasol ni Jehova’ ken ‘Agserbikayo a Sisusungdo ken Jehova’ iti Pagwanawanan a Nobiembre 15, 1992.”

¹² Idi agangay, nadutokan manen a panglakayen ni Jim. Manipud idin, adu a kakabsat ti natulonganna nga agballigi iti kasta a problema ken bumileg manen ti espiritualidadda. Kinunana: “Impagarupko idi no natibkeren ti relasionko ken Jehova ngem iti kinapudnona saan gayam! Pagbabbabawyak ta impalubosko a ti kinatangsit ti mangkullaap kaniak kadagiti napatpateg a bambanag ken namagbalin kaniak a kanayon a mangkitkita iti kamali ti dadduma.”—1 Cor. 10:12.

13. Iti ministerio, ania dagiti kababalin a mapatanortayo, ken ania dagiti pagimbaganna?

¹³ Kasano a sukogennatayo ti ministerio para iti pagimbagantayo? Makatulong ti panangiranud iti naimbag a damag tapno mapatanortayo ti kinapakumbaba ken ti dadduma pay nga aspeto ti bunga ti espiritu ti Dios. (Gal. 5:22, 23) Panunotem dagiti kababalin a napatanormo iti ministerio. Kasta met, no ipakitatayo ti personalidad ni Kristo, ar-arkosantayo ti mensahetayo, a mabalin a mangapektar  iti kababalin dagiti kasabaantayo. Kas pagarigan, dimngeg a naimbag ti dua a Saksi idiay Australia iti maysa a bumalay a saan a nasayaat ti pannakisaritana kadakuada. Ngem idi agangay, nagbabawyanna ti saan a nasayaat a kababalinna ket nagsurat iti sanga nga opisina. Kinunana iti paset ti suratna: “Kayatko ti agpadispensar iti dua a naanus ken napakumbaba a tattao gapu iti panaginlilinteg ken kinatangsitko. Kaslaak maag iti sango ti dua a tao a mangisaksaknap iti Sao ti Dios ken ti panangpapanawko kadakuada.” Insurat ngata dayta ti bumalay no nangipakita dagiti agibumbunannag iti uray bassit laeng a pungtot? Mabalin a saan. Wen, talaga a makagunggona kadatayo ti ministeriotayo ken iti sabsabali!

14. Ania ti masapul nga aramiden dagiti nagannak no kayatda a nasayaat ti panangsukogda kadagiti annakda?

¹⁴ Magagaran ti adu nga ubbing nga agsursuro, ken napakumbabada. (Mat. 18:1-4) Gapuna, ikagumaan dagiti masirib a nagannak nga iyukuok ti kinapudno iti panunot ken puso dagiti annakda ken ti panangayatda iti dayta. (2 Tim. 3:14, 15) Siempre, tapno agballigi dagiti nagannak, masapul nga ipapusoda nga umuna ti kinapudno, a pagbalinenda dayta a paset ti biagda. No aramidenda daytoy, saan laeng a mangngeg dagiti annak ti kinapudno no di ket agbiagda a maitunos iti dayta. Kasta met, matmatanda ti panangdisiplina dagiti nagannakda kas ebkas ti ayat a mangipakita iti ayat ni Jehova.

15, 16. Kasano a maipakita dagiti nagannak nga agtalekda iti Dios no nailaksid ti anakda?

¹⁵ Ngem uray no napadakkelda a Kristiano, dadduma nga annak ti mangpanaw iti kinapudno wenno mailaksidda inton agangay, a mangpaladingit iti pamiliada. Kinuna ti maysa a kabsat a babai idiay South Africa: “Idi nailaksid ni manongko, imbilangmin a kasla natay. Maladingitanak unay!” Ania ti inaramidna ken dagiti nagannakna? Sinurotda ti bilin a masarakan iti Sao ti Dios. (Basaen ti 1 Corinto 5:11, 13.) “Determinadokami a nangyaplikar iti kuna ti Biblia,” kuna dagiti nagannak, “ta ammomi a kasayaatan ti resultana no aramidenmi dagiti bambanag iti pamay-an ti Dios. Minatmatanmi ti panangilaksid kas disiplina a naggapu iti Dios ken kombinsidokami a mangdisiplina ni Jehova gapu iti ayat ken iti maiparbeng a rukod. Gapuna, kasaritami laeng ti anakmi no adda napateg a banag a tamingenmi mainaig iti pamilia.”

¹⁶ Ania ti narikna ti anakda? “Ammok a saandak a kagura ti pamiliak,” kinunana idi agangay, “no di ket agtultulnogda laeng ken Jehova ken iti organisasionna.” Kinunana pay: “No mapilitanka nga agpatulong ken agpakawan ken Jehova, mabigbigmo a talaga nga isu ket kasapulam.” Panunotem ti ragsak ti pamilia idi naisubli ti lalaki! Wen, no ipamaysatayo ti Dios iti amin nga aramidentayo, magun-odtayo ti kasayaatan a resulta.—Prov. 3:5, 6; 28:26.

17. Apay a pagbalinentayo koma a paset ti biagtayo ti panagpasakup ken Jehova, ket ania ti magunggonatayo?

¹⁷ Imbaga ni propeta Isaias nga iti tiempo ti panagpatingga ti pannakakautibo dagiti Judio, mabigbigto dagiti agbabawi: “O Jehova, sika ti Amami. Dakami ti pila, ket sika ti Managdamilimi; ket dakami amin aramidnakami ta imam.” Kalpasanna, ipakaasida: “Dika lagipen iti agnanayon ti biddutmi. Kitaem, ita, pangngaasim: ilinakami amin.” (Isa. 64:8, 9) No sipapakumbaba nga agpasakuptayo met ken Jehova ken pagbalinentayo dayta a paset ti biagtayo, matmatannatayo a makaay-ayo a kas ken propeta Daniel. Kasta met, itultuloynatayo a sukogen ni Jehova babaen ti Saona, ti espirituna, ken ti organisasionna tapno makapagtakdertayto iti imatangna kas perpekto nga “annak ti Dios.”—Roma 8:21.