1, 2. (a) Ania ti pakaipaspasanguan ti adu nga annak dagiti immakar iti sabali a lugar? (b) Ania dagiti saludsod a mausig iti daytoy nga artikulo?

“IDI ammokon ti agsao, ti lengguahe dagiti immakar a nagannakko ti us-usarenmi iti balay ken iti kongregasion,” kuna ni Joshua. “Ngem idi nageskuelaakon, kaykayatkon nga usaren ti lengguahe iti lugar nga immakaranmi. Kalpasan ti sumagmamano laeng a tawen, daytan ti us-usarek. Diakon maawatan dagiti gimong, ken maikawaakon iti kultura dagiti nagannakko.” Adu ti kasta ti kapadasanna.

² Ita, nasurok a 240,000,000 a tattao ti immakar manipud iti lugar a nakayanakanda. No maysaka a nagannak nga immakar iti sabali a lugar, ania ti kasayaatan a maaramidmo tapno agbalin a nasayaat ti espiritualidad dagiti annakmo ket “agtultuloyda a magna iti kinapudno”? (3 Juan 4) Kasano met a makatulong ti dadduma?

3, 4. (a) Kasano nga agbalin a nasayaat a pagtuladan dagiti nagannak kadagiti annakda? (b) Ania koma ti saan a namnamaen dagiti nagannak kadagiti annakda?

³ Dakayo a nagannak, nagpateg ti ulidanyo tapno magna dagiti annakyo iti dalan nga agturong iti agnanayon a biag. No makitada a ‘sapsapulenyo nga umuna ti Pagarian,’ masursuroda ti agtalek ken  Jehova para iti inaldaw a kasapulanda. (Mat. 6:33, 34) Simple koma ngarud ti panagbiagyo. Iyun-unayo dagiti naespirituan a pagimbaganyo, saan a dagiti material a bambanag. Ikagumaanyo ti saan nga umut-utang. Agurnongkayo iti “gameng idiay langit”—ti anamong ni Jehova—saan a dagiti kinabaknang wenno “ti dayag dagiti tattao.”—Basaen ti Marcos 10:21, 22; Juan 12:43.

⁴ Mangiwayakayo iti panawen para kadagiti annakyo uray no adu ti ar-aramidenyo. Ipariknayo nga ipagpampannakkelyo ida no iyun-unada ni Jehova imbes a ti dayaw wenno kinabaknang—para kadakuada man wenno para kadakayo. Liklikanyo ti di umiso a kapanunotan a dagiti annakyo ti masapul a mangted kadakayo iti nanam-ay a biag. Laglagipenyo a “ti annak saanda a rebbeng ti agurnong maipaay kadagiti nagannakda, no di ket dagiti nagannak maipaay iti annakda.”—2 Cor. 12:14.

5. Apay a masapul nga isuro dagiti nagannak kadagiti annakda ti maipapan ken Jehova?

⁵ Naipakpakauna a maurnong iti organisasion ni Jehova dagiti tattao “kadagiti amin a pagsasao ti nasnasion.” (Zac. 8:23) Ngem marigatankayo a mangisuro kadagiti annakyo no saan nga agpada ti pagsasao nga us-usarenyo. Dagiti annakyo ti kapatgan nga iyadalanyo iti Biblia, ket biag nga agnanayon ti magun-odda no maam-ammoda ni Jehova. (Juan 17:3) Tapno maammuan ti annakyo dagiti pannursuro ni Jehova, masapul a ‘sawenyo ti maipapan kadagita’ iti amin a maitutop a gundaway.—Basaen ti Deuteronomio 6:6, 7.

6. Ania ti pagimbaganna no masursuro dagiti annakyo ti lengguaheyo? (Kitaen ti ladawan iti rugi ti artikulo.)

⁶ Mabalin a masursuro dagiti annakyo iti eskuelaan ken iti aglawlaw ti pagsasao iti lugar nga immakaranyo, ngem lallalo a masursuroda ti pagsasaoyo no kanayon a dayta ti usarenyo a makisarita kadakuada. Malaksid a maibaga dagiti annakyo ti rikriknada, adu pay ti pagsayaatanna no ammoda ti lengguaheyo. Maasa ti panunotda ken lumaingda a makilangen no saan la a maymaysa ti ammoda a lengguahe. Mabalin a mapalawada pay ti ministerioda. Ni Carolina ken ti nagannakna ket immakar iti sabali a lugar. Kinunana: “Nakaragragsak ti kaaddak iti kongregasion a sabali ti lengguahena. Ken nagmayat ti tumulong iti lugar a dakdakkel ti panagkasapulan.”

7. Ania ti mabalinyo nga aramiden no saan nga agpapada ti us-usarenyo a lengguahe iti pamiliayo?

⁷ Ngem bayat a mairuruam dagiti annak iti kultura ken pagsasao iti lugar nga immakaranda, mabalin a saan unay a kayat wenno saan pay ketdin nga ammo ti dadduma kadakuada ti agsao iti lengguahe dagiti nagannakda. Dakayo a nagannak, no kasta ti kasasaad dagiti annakyo, mabalin kadi nga agsursurokayo iti lengguahe iti lugar nga immakaranyo? Nalaklakayo a mapadakkel dagiti annakyo kas Kristiano no maawatanyo ti pagsasaritaanda, ti buybuyaen wenno dengdenggenda, ken dagiti maipapaaramid kadakuada iti eskuelaan ken no kasaritayo a mismo dagiti mannursuroda. Siempre, ti panagsursuro iti baro a lengguahe ket agkasapulan iti panawen, panagporsegi, ken kinapakumbaba. Ngem no kas pagarigan ta umel ti anakyo, saan kadi a sursuruenyo ti agsenias tapno makakomunikaryo ti anakyo? Saan kadi a kasta met laeng ti aramidenyo no sabali a lengguahe ti ad-adda a maawatan ti anakyo? *

8. Kasano a matulonganyo dagiti annakyo uray no diyo unay ammo ti lengguaheda?

⁸ Ngem kinaagpaysuanna, mabalin a marigatan dagiti nagannak nga agbalin a nalaing iti baro a lengguahe dagiti annakda. Ket mabalin a dayta ti mangparigat kadagiti nagannak a mangimula iti linaon ti “nasantuan a sursurat” iti puso dagiti annakda. (2 Tim. 3:15) No kasta ti situasionyo, matulonganyo latta dagiti annakyo a mangam-ammo ken mangayat ken  Jehova. “Bassit laeng ti maawatan ni mamangko iti lengguahe a mas us-usarenmi nga agkakabsat, ken dimi unay ammo ti agsao iti lengguahe nga us-usaren ni Mamang,” malagip ti panglakayen a ni Shan. “Ngem gapu ta makitkitami idi ni Mamang nga agad-adal, agkarkararag, ken ar-aramidenna ti amin tapno linawas a makapag-family worship-kami, naamirismi a nakapatpateg ti panangam-ammo ken Apo Jehova.”

9. Ania ti aramiden dagiti nagannak no kasapulan nga isuroda kadagiti annakda ti maipapan ken Jehova iti dua a lengguahe?

⁹ Mabalin a kasapulan a sursuruen ti dadduma nga annak ti maipapan ken Jehova iti dua a lengguahe—ti us-usarenda iti eskuelaanda ken ti lengguaheda iti balayda. Dayta ti makagapu a dadduma a nagannak ti agusar kadagiti literatura, audio recording, ken video kadagita a lengguahe. Nalawag ngarud a masapul nga agregget ken ad-adu a tiempo ti usaren dagiti immakar a nagannak tapno matulonganda dagiti annakda a maaddaan iti natibker a relasion ken Jehova.

10. (a) Asino ti masapul nga agdesision no ania a kongregasion ti pilien ti pamilia? (b) Ania koma ti aramidenna sakbay nga agdesision?

¹⁰ No adayo dagiti “ganggannaet” kadagiti Saksi nga agsasao iti lengguaheda, masapul a pilienda ti kongregasion nga agus-usar iti lengguahe iti lugar nga immakaranda. (Sal. 146:9) Ngem no adda asideg a kongregasion nga agus-usar iti lengguaheyo, tumaud daytoy a saludsod: Ania a kongregasion ti kasayaatan para iti pamiliayo? Masapul a pagpanunotan a naimbag dayta ti ulo ti pamilia, ikararagna, ken pagsasaritaanda kas pamilia tapno makaaramid iti umiso a desision. (1 Cor. 11:3) Ania dagiti ikabilangan ti ulo ti pamilia? Ania dagiti makatulong a prinsipio? Usigentayo ti dadduma.

11, 12. (a) Ania ti epekto ti lengguahe iti masursuro dagiti annak kadagiti gimong? (b) Apay a saan a kayat ti dadduma nga annak a sursuruen ti pagsasao dagiti nagannakda?

¹¹ Masapul nga ammuen a naimbag dagiti nagannak ti kasapulan dagiti annakda. Siempre, tapno maawatan a naimbag dagiti annak ti kinapudno, saan laeng a ti sumagmamano nga oras a panagsursuro iti naespirituan a bambanag kadagiti linawas a gimong ti kasapulanda. Ngem panunotentayo daytoy: No maawatan a naimbag dagiti annak ti lengguahe a maus-usar iti gimong, nalaklaka a maawatanda dagiti maisursuro uray no presenteda laeng, a mabalin nga ad-adu pay ketdi ti maipapusoda ngem iti ipagarup dagiti nagannakda. Mabalin a saan a kasta ti mapasamak no di unay maawatan dagiti annak ti maus-usar a lengguahe. (Basaen ti 1 Corinto 14:9, 11.) Saanna met a kayat a sawen a no ania ti lengguahe dagiti nagannak dayta metten ti lengguahe nga agtalinaed iti panunot wenno puso dagiti annak. Kinapudnona, dadduma nga annak ti makapagkomento ken makaiparang kadagiti paset ken palawag iti lengguahe dagiti nagannakda uray no saan a nagtaud dayta iti pusoda.

¹² Kanayonanna, saan la a ti lengguahe ti mangtignay iti puso dagiti annak. Kasta ti situasion ni Joshua, a nadakamat itay. Kuna ni manangna nga Esther a “para kadagiti ubbing pay nga annak, agkukuyog ti lengguahe, kultura, ken relihion dagiti nagannakda.” No saan nga ammo dagiti annak ti kultura dagiti nagannakda, mabalin a saanda a kayat a sursuruen ti lengguahe dagiti nagannakda ken uray ti pammatida. Ania ti mabalin nga aramiden dagiti nagannak?

13, 14. (a) Apay nga immakar ti maysa a pamilia iti kongregasion nga agus-usar iti lengguahe iti lugar nga immakaranda? (b) Kasano a napagtalinaed dagiti nagannak a nabileg ti espiritualidadda?

¹³ Iyun-una dagiti Kristiano a nagannak ti naespirituan a pagimbagan dagiti annakda ngem ti kayatda. (1 Cor. 10:24) Kuna ni Samuel, a tatang da Esther ken Joshua: “Pinaliiwmi ken baketko dagiti annakmi tapno maammuanmi ti lengguahe a kasayaatan tapno rumang-ay ti espiritualidadda, ken nagkiddawkami iti sirib. Saan a nalaka para kadakami  nga agassawa ti sungbat ti kararagmi. Ngem idi nakitami a saan unay a makasursuro dagiti annakmi kadagiti gimong iti lengguahemi, immakarkami iti kongregasion nga agus-usar iti lengguahe iti lugar nga immakaranmi. Kanayon nga agkakaduakami a makigimong ken mangasaba. Aw-awisenmi met a mangan ken agpasiar dagiti gagayyemmi nga adda iti lugar nga immakaranmi. Nakatulong amin dagitoy tapno maam-ammo ti annakmi dagiti kakabsat ken tapno maam-ammoda ni Jehova, saan la a kas Diosda no di ket kas Ama ken Gayyemda. Para kadakami, napatpateg dayta ngem iti panagsursuroda a naimbag iti pagsasaomi.”

¹⁴ Innayon ni Samuel: “Tapno makapagtalinaedkami ken baketko a nabileg iti naespirituan, makigimongkami met iti kongregasion a mangus-usar iti lengguahemi. Okupadokami ken mabambannogkami, ngem imbag laengen ta bembendisionan ni Jehova ti panagregget ken sakripisiomi. Nagbalin a payunir ti tallo nga annakmi.”

15. Apay a narikna ni Kristina a pagsayaatanna no umakar iti kongregasion nga agus-usar iti lengguahe iti lugar nga immakaranda?

¹⁵ Mabalin a makita dagiti dadakkelen nga annak a makapagserbida a naimbag ken Jehova iti kongregasion nga agus-usar iti lengguahe nga ad-adda a maawatanda. No kasta ti situasion, saan koma a panunoten dagiti nagannak a saan idan nga ipatpateg dagiti annakda. “Ammok met bassit ti agsao iti lengguahe dagiti nagannakko, ngem diak maaw-awatan dagiti maus-usar a sasao iti gimong,” kuna ni Kristina. “Idi 12 ti tawenko, nagatenderak iti kombension nga agus-usar iti lengguahe a maus-usar iti eskuelaanmi. Dayta ti damo a gundaway a naawatak a kinapudno ti mangmangngegko! Nagmayat pay ti nariknak idi inusarko nga agkararag ti lengguahe a maus-usar iti eskuelaanmi. Maibagakon ken Apo Jehova ti linaon ti pusok!” (Ara. 2:11, 41) Idi dimmakkelen ni Kristina, imbagana kadagiti nagannakna ti marikriknana ket immakar iti kongregasion nga agus-usar iti lengguahe iti lugar nga immakaranda. Malagipna: “Nagtignayak gapu ta naam-ammok ni Apo Jehova iti lengguahe a maus-usar iti eskuelaanmi.” Di nagbayag, maysan a naragsak a payunir ni Kristina.

16. Apay a naragsakan ni Nadia a saanda nga immakar iti kongregasion?

¹⁶ Dakayo nga agtutubo, panagkunayo, nasaysayaat ngata no umakarkayo iti kongregasion nga agus-usar iti lengguahe iti lugar nga immakaranyo? No wen, panunotenyo no apay. Ad-adda ngata a sumingedka ken Jehova no umakarka iti kasta a kongregasion? (Sant. 4:8) Wenno kayatmo laeng ti umakar tapno saandaka a mabantayan dagiti nagannakmo wenno tapno laeng nanamnam-ayka? “Idi tin-edyerkamin nga agkakabsat, kayatmi ti umakar iti kongregasion nga agus-usar iti lengguahe iti lugar nga immakaranmi,” kuna ni Nadia, a Bethelite itan. Ngem ammo dagiti nagannakda a saan a dayta ti kasayaatan para iti espiritualidadda. “Agyamyamankami ta inkagumaan dagiti nagannakmi nga isuro kadakami ti pagsasaoda ket saankami a pimmanaw iti kongregasion nga agus-usar iti lengguahe dagiti nagannakmi. Isu a rimmang-aykami ken immadu ti oportunidadmi a tumulong iti sabsabali a mangam-ammo ken Apo Jehova.”

17. (a) Asino ti nangitalkan ni Jehova iti panangpadakkel kadagiti annak? (b) Ania ti aramiden dagiti nagannak tapno maisuroda ti kinapudno kadagiti annakda?

¹⁷ Intalek ni Jehova kadagiti nagannak ti panangpadakkel kadagiti annak iti kinapudno, saan a kadagiti lolo ken lola wenno iti uray asino. (Basaen ti Proverbio 1:8; 31:10, 27, 28.) Ngem no saan nga ammo dagiti nagannak ti lengguahe iti lugar nga immakaranda, mabalin a kasapulanda ti tulong tapno madanonda ti puso dagiti annakda. Ket no agpatulongda, saanna a kayat a sawen a taltallikudanda ti  naespirituan a responsabilidadda. Imbes ketdi, agbalin dayta a paset ti panangpadakkel kadagiti annakda iti “disiplina ken panangiturong-panunot ni Jehova.” (Efe. 6:4) Kas pagarigan, mabalin nga agkiddaw dagiti nagannak kadagiti panglakayen iti singasing no kasano nga ikonduktada ti panagdaydayaw ti pamilia ken agpatulongda no kasano a maaddaan dagiti annakda iti nasayaat a gagayyem.

18, 19. (a) Kasano a matulongan dagiti nataengan iti naespirituan a kakabsat dagiti agtutubo? (b) Ania ti masapul nga itultuloy nga aramiden dagiti nagannak?

¹⁸ Kas pagarigan, mabalin a sagpaminsan nga agawis dagiti nagannak kadagiti pamilia a makikadua kadakuada iti panagdaydayaw ti pamiliada. Kanayonanna, adu nga agtutubo ti rumangrang-ay gapu ta nasayaat ti espiritualidad ti pakikadkaduaanda iti ministerio ken ti pakikadkaduaanda nga agpalpaliwa. (Prov. 27:17) “Diak pulos malipatan dagiti kakabsat a timmultulong kaniak,” malagip ni Shan, a nadakamat itay. “Kanayon nga adu ti masursurok tunggal tulongandak a mangaramid iti pasetko. Ken magusgustuak dagiti paglinglingayanmi.”

¹⁹ Siempre, dagidiay pinili dagiti nagannak a tumulong kadagiti annakda kanayon koma nga ipasagepsepda a respetuen ti annak dagiti nagannakda, dagiti positibo a bambanag ti ibagada maipapan kadagiti nagannakda, ken dida alaen ti responsabilidad dagiti nagannak. Kasta met, agannad koma dagiti tumultulong tapno saanda a makaaramid iti banag a mabalin a pagsuspetsaan dagiti makakitkita, kakabsat man wenno saan. (1 Ped. 2:12) Masapul a saan nga ipabaklay lattan dagiti nagannak iti dadduma ti panangsanay kadagiti annakda iti naespirituan. Masapul nga ammuenda ti maipapaay a tulong ken agtultuloy a sursuruanda a mismo dagiti annakda.

20. Kasano a matulongan dagiti nagannak ti annakda nga agbalin a nasayaat nga adipen ni Jehova?

²⁰ Dakayo a nagannak, agpatulongkayo ken Jehova, ken aramidenyo ti kabaelanyo. (Basaen ti 2 Cronicas 15:7.) Iyun-unayo ti pannakigayyem ti anakyo ken Jehova imbes a ti bukodyo a pagsayaatan. Aramidenyo ti amin tapno masiguradoyo a dumanon iti puso ti anakyo ti Sao ti Dios. Dikay koma mauma a mangnamnama a posible nga agbalin a nasayaat nga adipen ni Jehova ti anakyo. No tungpalen dagiti annakyo ti Sao ti Dios ken surotenda ti nasayaat nga ulidanyo, mariknayo ti narikna ni apostol Juan kadagiti naespirituan nga annakna: “Awanen ti adda kaniak a dakdakkel pay a pakaigapuan ti kinamanagyaman ngem kadagitoy a banag, a mangngegko koma a ti annakko agtultuloyda a magna iti kinapudno.”—3 Juan 4.