MAADAL NGA ARTIKULO 19
Ayat ken Hustisia iti Panangsango iti Kinadakes
“Sika ket Dios a saan a maragsakan iti kinadakes; awan ti managdakdakes a makipagnaed kenka.”—SAL. 5:4.
KANTA 142 Taginayonentayo ti Namnamatayo
ITI DAYTOY A PANAGADAL *
1-3. (a) Sigun iti Salmo 5:4-6, ania ti panagrikna ni Jehova iti kinadakes? (b) Apay a maibagatayo a ti panangabuso iti ubing ket maibusor iti “linteg ti Kristo”?
KAGURA ni Jehova a Dios ti amin a kita ti kinadakes. (Basaen ti Salmo 5:4-6.) Nangnangruna a kagurana ti seksual a panangabuso iti ubing, ta makaparurod ken nakadakdakes dayta nga aramid! Kas panangtuladtayo ken Jehova, karurodtayo kas Saksina ti panangabuso iti ubing ken ditay panuynoyan dayta iti kongregasion Kristiano.—Roma 12:9; Heb. 12:15, 16.
2 Aniaman a panangabuso iti ubing ket maibusor iti “linteg ti Kristo”! (Gal. 6:2) Apay? Kas naammuantayon iti napalabas nga artikulo, ti linteg ti Kristo—kayatna a sawen, ti amin nga insuro ni Jesus iti sao ken aramidna—ket naibatay iti ayat ken iparegtana ti hustisia. Gapu ta agtultulnog dagiti Kristiano iti daytoy a linteg, tratuenda dagiti ubbing iti pamay-an a mariknada a natalgedda ken talaga a maipatpategda. Ngem ti panangabuso iti ubing ket managimbubukodan ken di nainkalintegan, ta marikna ti ubing a saan a natalged ken di maipatpateg.
3 Makapaladingit ta ti seksual a panangabuso iti ubing ket sangalubongan a problema. Apektado met iti dayta dagiti pudno a Kristiano. Apay? Nakaad-adu ti “dakes ken impostor,” ket mabalin a dadduma kadakuada ti sumrek iti kongregasion. (2 Tim. 3:13) Kanayonanna, dadduma nga agkunkuna a paset ti kongregasion ti timmulok iti di umiso a tarigagay ti lasag ket inabusoda dagiti ubbing. Pagsasaritaantayo no apay a ti panangabuso iti ubing ket grabe a basol. Sa usigentayo no kasano a tamingen dagiti panglakayen ti serioso a panagbasol, a pakairamanan ti panangabuso iti ubing, ken no kasano a maprotektaran dagiti nagannak dagiti annakda. *
GRABE A BASOL
4-5. Apay a nakadakdakes a basol ti panangabuso iti ubing?
4 Napaut ti dakes nga epekto ti panangabuso iti ubing. Madangran dagiti biktima ken dagiti mangipatpateg kadakuada—dagiti kapamiliada ken dagiti kakabsat iti kongregasion. Grabe a basol ti panangabuso iti ubing.
5 Basol iti biktima. * Basol ti panangipalak-am iti di nainkalintegan a saem ken panagsagaba iti pada a tao. Kas makitatayto iti sumaruno nga artikulo, ti manangabuso perperdienna ti biag ti ubing. Dadaelenna ti panagtalek ti ubing, ket ikkatenna ti natalged a riknana. Masapul a maprotektaran dagiti ubbing iti kasta a dakes nga aramid, ken agkasapulan iti liwliwa ken tulong dagiti biktima.—1 Tes. 5:14.
6-7. Apay a ti panangabuso iti ubing ket basol iti kongregasion ken kadagiti sekular nga autoridad?
6 Basol iti kongregasion. No nakabasol iti panangabuso iti ubing ti maysa nga indibidual a paset ti kongregasion, daddadaelenna ti reputasion ti kongregasion. (Mat. 5:16; 1 Ped. 2:12) Mairamraman pay ti minilion a matalek a Kristiano a ‘mangikagkagumaan a mangidepensa iti pammatida’! (Jud. 3) Saantayo a pampanuynoyan dagiti di agbabbabawi a nakadakdakes ti aramidda ken mangdaddadael iti nasayaat a reputasion ti kongregasion.
7 Basol kadagiti sekular nga autoridad. “Agpaituray koma” dagiti Kristiano iti “nangatngato nga autoridad.” (Roma 13:1) Ipakpakitatayo nga agpapaituraytayo no resrespetuentayo dagiti linteg ti gobierno. No ti maysa a paset ti kongregasion sukirenna ti linteg, kas iti panangabuso iti ubing, agbasbasol kadagiti sekular nga autoridad. (Idilig ti Aramid 25:8.) Nupay saan nga autorisado dagiti panglakayen a mangipakat iti linteg, saanda a salakniban ti nangabuso iti ubing iti pannusa nga ipataw ti gobierno. (Roma 13:4) Apiten ti nagbasol ti immulana.—Gal. 6:7.
8. Ania ti panangmatmat ni Jehova kadagiti basol maibusor iti pada a tao?
8 Kangrunaanna, basol iti Dios. (Sal. 51:4) No agbasol ti tao iti padana a tao, agbasbasol met ken Jehova. Alaentayo a pagarigan ti Linteg nga inted ti Dios iti Israel. Imbaga ti Linteg a ti tao a nangtakaw wenno nangsaur iti kaarrubana ket ‘saan a matalek ken Jehova.’ (Lev. 6:2-4) Saan ngarud a matalek iti Dios ti maysa a paset ti kongregasion a mangab-abuso iti ubing ta ik-ikkatenna ti kinatalged ti ubing. Daddadaelenna pay ti nagan ni Jehova. Isu a masapul a bigbigentayo a ti seksual a panangabuso iti ubing ket nakaro a basol iti Dios ken masapul a kondenarentayo.
9. Ania dagiti Nainkasuratan nga impormasion nga impaay ti organisasion ni Jehova iti panaglabas dagiti tawen, ken apay?
9 Iti panaglabas dagiti tawen, nangipaay ti organisasion ni Jehova iti nakaad-adu a Nainkasuratan nga impormasion maipapan iti panangabuso iti ubing. Kas pagarigan, adda dagiti artikulo iti Pagwanawanan ken Agriingkayo! a nangilawlawag no kasano a
mapagballigian dagiti biktima ti emosional a saem ti seksual a pannakaabusoda, no kasano a matulongan ken maparegta ida, ken no kasano a maprotektaran dagiti nagannak dagiti annakda. Nakaawat dagiti panglakayen iti detalyado a pannakasanay a naibatay iti Kasuratan no kasano a tamingen ti basol a panangabuso iti ubing. Itultuloy ti organisasion a repasuen ti pamay-an a panangtaming dagiti kongregasion iti panangabuso iti ubing. Apay? Tapno masigurado a maitunos iti linteg ti Kristo ti panangtamingtayo iti dayta.PANANGTAMING KADAGITI SERIOSO A PANAGBASOL
10-12. (a) No tamingen dagiti panglakayen ti aniaman a kaso a mainaig iti serioso a panagbasol, ania koma ti laglagipenda, ken ania dagiti pakaseknanda? (b) Sigun iti Santiago 5:14, 15, ania koma ti ikagumaan nga aramiden dagiti panglakayen?
10 No tamingen dagiti panglakayen ti aniaman a kaso a mainaig iti serioso a panagbasol, laglagipenda a kidkiddawen ti linteg ti Kristo a siaayat a tratuenda ti arban ken aramidenda ti umiso ken nainkalintegan iti imatang ti Dios. Kas resultana, adda sumagmamano a pakaseknanda no adda maireport kadakuada a serioso a basol. Ti kangrunaan a pakaseknan dagiti panglakayen ket ti pannakaidayaw ti Dios ken pannakasaluad ti nasantuan a naganna. (Lev. 22:31, 32; Mat. 6:9) Maseknanda met unay iti naespirituan a pagsayaatan dagiti kakabsat iti kongregasion ken kayatda a tulongan ti asinoman a biktima ti dakes nga aramid.
11 Kanayonanna, no ti nakabasol ket paset ti kongregasion, maseknan dagiti panglakayen iti pannakaisublina no posible. (Basaen ti Santiago 5:14, 15.) Ti Kristiano a tumulok iti dakes a tarigagay ken makaaramid iti serioso a basol ket masakit iti naespirituan. Kaipapananna a saanen a nasayaat ti relasionna ken Jehova. * Arigna naespirituan a doktor dagiti panglakayen. Ikagumaanda a ‘paimbagen ti masakit,’ iti daytoy a kaso, ti nagbasol. Ti Nainkasuratan a balakadda ket makatulong tapno maisubli ti relasionna iti Dios, ngem posible laeng daytoy no pudpudno nga agbabbabawi.—Ara. 3:19; 2 Cor. 2:5-10.
12 Nalawag a nadagsen ti responsabilidad dagiti panglakayen. Ipatpategda unay ti arban nga intalek kadakuada ti Dios. (1 Ped. 5:1-3) Kayatda a natalged ti rikna dagiti kakabsat iti kongregasion. Isu nga agtignayda a dagus no makadamagda iti serioso a basol, a pakairamanan ti panangabuso iti ubing. Usigentayo dagiti saludsod iti rugi ti parapo 13, 15, ken 17.
13-14. Masapul kadi a suroten dagiti panglakayen dagiti linteg ti gobierno a panangireport iti akusasion a panangabuso iti ubing? Ilawlawag.
13 Masapul kadi a suroten dagiti panglakayen dagiti linteg a maireport kadagiti sekular nga autoridad ti akusasion a panangabuso iti ubing? Wen. Kadagiti lugar nga adda kakasta a linteg, ikagumaan dagiti panglakayen a suroten dagita. (Roma 13:1) Dagita a linteg ket saan a maikontra iti linteg ti Dios. (Ara. 5:28, 29) Isu a no adda naammuan dagiti panglakayen a kasta nga akusasion, dagus a kontakenda ti sanga nga opisina no kasano a masurotda dagiti linteg maipapan iti panangireport iti dayta.
14 Ipasigurado dagiti panglakayen kadagiti biktima ken kadagiti nagannakda ken iti dadduma pay a makaammo iti dayta a nawayada a mangireport kadagiti autoridad ti akusasion a panangabuso. Ngem kasanon no ti naireport ket paset ti kongregasion sa naammuan dayta ti komunidad? Panunoten kadi ti Kristiano a nagreport a daddadaelenna ti nagan ti Dios?
Saan. Ti nangabuso ti mangdaddadael iti nagan ti Dios.15-16. (a) Sigun iti 1 Timoteo 5:19, apay a masapul ti dua a testigo wenno ad-adu pay sakbay a mangbukel dagiti panglakayen iti hudisial a komite? (b) Ania ti aramiden dagiti panglakayen no maammuanda a maak-akusaran ti maysa a paset ti kongregasion iti panangabuso iti ubing?
15 Iti kongregasion, apay a masapul nga adda dua wenno ad-adu pay a testigo sakbay a mangbukel dagiti panglakayen iti hudisial a komite? Paset daytoy ti nangato a pagalagadan ti Biblia maipapan iti hustisia. No saan a nagipudno ti nagbasol, masapul nga adda dua a testigo a mangpatalged iti akusasion tapno makabukel dagiti panglakayen iti hudisial a komite. (Deut. 19:15; Mat. 18:16; basaen ti 1 Timoteo 5:19.) Kaipapananna kadi a masapul a dua ti testigo sakbay a maireport kadagiti autoridad ti akusasion a panangabuso? Saan. Saanen a kasapulan ti dua a testigo sakbay nga ireport dagiti panglakayen wenno ti dadduma nga indibidual ti akusasion iti maysa a krimen.
16 No maammuan dagiti panglakayen a maak-akusaran ti maysa a paset ti kongregasion iti panangabuso iti ubing, ikagumaanda a suroten ti aniaman a linteg ti gobierno a panangireport iti dayta a banag, sa agimbestigarda maibatay iti Kasuratan. No dina aminen ti akusasion, ikabilangan dagiti panglakayen ti testimonia dagiti testigo. Mabukel ti hudisial a komite no adda dua a mangpatalged iti darum—ti mangak-akusar ken ti sabali pay a makapaneknek iti daytoy nga aramid wenno iti dadduma pay a panangabuso iti ubing nga inaramid ti akusado. * No awan ti maikadua a testigo, dina kayat a sawen a saan a pudno ti ibagbaga ti mangak-akusar. Uray no saan a mapatalgedan ti dua a testigo ti darum, bigbigen dagiti panglakayen a mabalin nga adda naaramid a serioso a basol, a nangdangran iti sabali. Itultuloy dagiti panglakayen a suportaran ti asinoman a mabalin a nasaktan. Kasta met, kanayon nga alerto dagiti panglakayen tapno masalakniban ti kongregasion iti potensial a peggad nga aramiden ti naakusaran a nangabuso.—Ara. 20:28.
17-18. Ilawlawag ti akem ti hudisial a komite.
17 Ania ti akem ti hudisial a komite? Ti termino a “hudisial” dina kaipapanan a dagiti panglakayen ti mangukom wenno agdesision no kasapulan a dusaen dagiti autoridad ti nangabuso ta sinukirna ti linteg. Saan a makibiang dagiti panglakayen iti pannakaipatungpal ti linteg; bay-anda nga asikasuen dagiti sekular nga autoridad dagiti kriminal a bambanag. (Roma 13:2-4; Tito 3:1) Imbes ketdi, mangukom wenno tingitingen dagiti panglakayen no mabalin nga agtalinaed iti kongregasion dayta a tao.
18 No agserbi dagiti panglakayen kas miembro ti hudisial a komite, ti akemda ket mainaig laeng iti naespirituan nga aspeto. Babaen ti Kasuratan, ikeddengda no agbabbabawi wenno saan ti nakabasol iti panangabuso. No saan nga agbabbabawi, mailaksid, ket mayanunsio dayta iti kongregasion. (1 Cor. 5:11-13) No agbabbabawi, makapagtalinaed iti kongregasion. Ngem ibaga kenkuana dagiti panglakayen a posible a saanen a pulos makualipikar iti aniaman a pribilehio iti kongregasion wenno makapagserbi iti aniaman a responsabilidad iti kongregasion. Kas pannakaseknan dagiti panglakayen iti pagimbagan dagiti ubbing, mabalin a pribado a pakdaaranda dagiti nagannak dagiti menor de edad iti kongregasion a masapul a siputanda ti pannakilangen dagiti annakda iti dayta nga indibidual. No aramiden dayta dagiti panglakayen, siguraduenda nga agtalinaed koma a kompidensial ti kinasiasino dagiti nabiktima.
NO KASANO A MAPROTEKTARAM DAGITI ANNAKMO
19-22. Ania ti aramiden dagiti nagannak tapno maprotektaran dagiti annakda? (Kitaen ti ladawan iti akkub.)
19 Siasino ti makinresponsabilidad a mangprotektar kadagiti ubbing? Dagiti nagannakda. * Dagiti annakyo ket sagrado a sagut, nga “impatawid ni Jehova.” (Sal. 127:3) Responsabilidadmo a salakniban dayta a sagut. Ania ti aramidem tapno maprotektaram dagiti annakmo iti pannakaabuso?
20 Umuna, ammuem dagiti napateg nga impormasion maipapan iti panangabuso. Ammuem dagiti klase ti tao a mabalin a mangabuso kadagiti ubbing ken no ania dagiti taktikada a mangallilaw. Alertoka koma kadagiti posible a peggad. (Prov. 22:3; 24:3) Laglagipem nga iti kaaduan a kaso, ti manangabuso ket am-ammo ken pagtaltalkan ti ubing.
21 Maikadua, pagtalinaedem ti nasayaat a komunikasionmo kadagiti annakmo. (Deut. 6:6, 7) Ramanen dayta ti panagbalin a nalaing a dumngeg. (Sant. 1:19) Laglagipem a masansan nga agkedked dagiti ubbing a mangipulong iti pannakaabusoda. Baka mabutengda nga awan ti mamati iti ibagada, wenno baka pinangtaan ida ti manangabuso tapno agtalinaed a sekreto ti inaramidna. No madlawmo a kasla adda di nasayaat a napasamak iti anakmo, siaalumamay nga agsaludsodka sa siaanus a dumngegka iti sungbatna.
22 Maikatlo, isurom dagiti annakmo. Ibagam kadakuada dagiti impormasion maipapan iti seks a maitutop iti edadda. Isurom kadakuada no ania ti ibaga ken aramidenda no adda mangsagid kadagiti pribado a paset ti bagida. Usarem dagiti impormasion nga impaay ti organisasion ti Dios no kasano a maprotektaram dagiti annakmo.—Kitaen ti kahon nga “ Agadalka ket Isurom Dagiti Annakmo.”
23. Ania ti pangibilangantayo iti seksual a panangabuso iti ubing, ken ania a saludsod ti sungbatan ti sumaruno nga artikulo?
23 Kas Saksi ni Jehova, ibilangtayo ti seksual a panangabuso iti ubing kas nadagsen a basol ken nakadakdakes nga aramid. Gapu ta iwanwanwannatayo ti linteg ti Kristo, saan a salsalakniban dagiti kongregasiontayo dagiti manangabuso manipud iti dakes a resulta ti basolda. Ngem ania ti aramidentayo tapno matulongantayo dagiti biktima ti panangabuso? Sungbatan dayta ti sumaruno nga artikulo.
KANTA 103 Papastor—Sagut a Lallaki
^ par. 5 Usigen daytoy nga artikulo no kasano a maprotektaran dagiti ubbing iti seksual a panangabuso. Adalentayo no kasano a masalakniban dagiti panglakayen ti kongregasion ken no kasano a maprotektaran dagiti nagannak dagiti annakda.
^ par. 3 KAIPAPANAN TI TERMINO: Ti seksual a panangabuso iti ubing ket mapasamak no usaren ti maysa nga adulto ti ubing tapno penkenna dagiti seksual a tarigagayna. Mabalin a ramanenna ti seksual a pannakidenna; oral wenno anal sex; panangay-ayam iti mabagbagi, iti suso, wenno patong; wenno dadduma pay nga immoral nga aramid. Nupay ubbing a babbai ti kaaduan a biktima, adu met nga ubbing a lallaki ti maab-abuso. Nupay kaaduan a lallaki ti manangabuso, adda met dagiti babbai.
^ par. 5 KAIPAPANAN TI TERMINO: Iti daytoy nga artikulo ken iti sumaruno, ti sao a “biktima” ket tumukoy iti maysa a seksual a naabuso idi ubing pay. Usarenmi daytoy a termino tapno nalawag a nadangran ken nagundawayan ti ubing ken inosente isuna.
^ par. 11 Ti panagsakit iti naespirituan ket saan a pagrason iti nadagsen a basol. Sungsungbatan ti nagbasol ti di umiso a desision ken inaramidna ken manungsungbat ken Jehova.—Roma 14:12.
^ par. 16 Saan a pulos maikalikagum a sumango ti ubing iti maipagarup a nangabuso kenkuana. Ti nagannak wenno sabali pay a pagtalkan ti ubing ti mabalin a mangibaga kadagiti panglakayen maipapan iti akusasion tapno saan a kumaro ti panagsagaba ti ubing.
^ par. 19 Daytoy a prinsipio ket saan laeng nga agaplikar kadagiti nagannak no di pay ket kadagiti legal a paraaywan wenno dadduma pay a nakaipaaywanan ti maysa a menor de edad.