1, 2. (a) Ania ti rikna ni Jesus maipapan iti Linteg ti Dios? (b) Apay a di umiso ti panangtungpal dagiti eskriba ken Fariseo iti Linteg?

IMPATEG ni Jesus ti Mosaiko a Linteg. Sigurado dayta! Naggapu dayta a Linteg iti kapatgan a Persona iti biag ni Jesus—ti Amana a ni Jehova. Naipadto iti Salmo 40:8 ti napalalo a panangipateg ni Jesus iti linteg ti Dios, a kunana: “Ti panangaramid iti pagayatam, O Diosko, nagragsakak, ket ti lintegmo adda kadagiti makin-uneg a pasetko.” Iti sao ken aramid, pinaneknekan ni Jesus a perpekto ti Linteg ti Dios, pagimbagan, ken sigurado a matungpal.—Mat. 5:17-19.

² Nasaktan la ketdi ni Jesus idi nakitana a di umiso ti panangtungpal dagiti eskriba ken Fariseo iti Linteg ni Amana! Istrikto ti panangtungpalda iti dadduma a kabassitan a detalye dayta, ta kinuna ni Jesus: “Itedyo ti apagkapullo ti yerbabuena ken ti eneldo ken ti kumino.” Ania ngarud ti problema? Innayonna: “Ngem saanyo nga inkankano ti nadagdagsen a bambanag iti Linteg, nga awan sabali, ti kinahustisia ken asi ken kinamatalek.” (Mat. 23:23) Saan a kas kadagiti aginlilinteg a Fariseo, naawatan ni Jesus ti nakaibatayan ti Linteg, dagiti galad ti Dios a makita iti tunggal bilin.

3. Ania ti adalentayo iti daytoy nga artikulo?

 ³ Kas Kristiano, saan nga agaplikar kadatayo ti Linteg ti tulag. (Roma 7:6) Ngem maigapu kadatayo, pinagtalinaed ni Jehova dayta a Linteg iti Saona, ti Biblia. Saanna a kayat a nakapokustayo kadagiti detalye ti Linteg, no di ket tarusan ken tungpalentayo dagiti “nadagdagsen a bambanag,” dagiti natan-ok a prinsipio a nakaibasaran dagiti bilin iti Linteg. Kas pagarigan, ania dagiti prinsipio a masursurotayo iti urnos maipapan kadagiti siudad a pagkamangan? Nailawlawag iti napalabas nga artikulo dagiti masursurotayo kadagiti masapul nga aramiden ti nakapatay. Ngem masursurotayo met kadagiti siudad a pagkamangan ti maipapan ken Jehova ken no kasano a matuladtayo dagiti galadna. Masungbatan met iti daytoy nga artikulo ti tallo a saludsod: Kasano nga ipakita dagiti siudad a pagkamangan a naasi ni Jehova? Ania ti isuroda kadatayo iti panangmatmatna iti biag? Kasano nga iyanninawda ti perpekto a kinahustisiana? Iti kada saludsod, kitaem no kasano a matuladmo ti nailangitan nga Amatayo.—Basaen ti Efeso 5:1.

4, 5. (a) Kasano ken apay a nalaka a papanan dagiti siudad a pagkamangan? (b) Ania ti isuro dayta kadatayo maipapan ken Jehova?

⁴ Nalaka a papanan ti innem a siudad a pagkamangan. Imbilin ni Jehova iti Israel a saggatlo a siudad ti maisaad iti agsumbangir ti Karayan Jordan. Apay? Tapno nalaka a masarakan ken pagkamangan ti nakapatay. (Num. 35:11-14) Maay-aywanan a naimbag dagiti dalan a mapan kadagiti siudad a pagkamangan. (Deut. 19:3) Sigun iti kaugalian dagiti Judio, adda dagiti poste a pakaikabilan dagiti karatula a mangisuro kadagiti nakapatay iti siudad a pagkamangan. Gapu ta adda dagiti siudad a pagkamangan, saan nga agkamang ti aksidente a nakapatay iti sabali a lugar, a mabalin a pakasulisoganna nga agdayaw iti sabali a dios.

⁵ Panunotem daytoy: Ni Jehova—Daydiay nangibilin a mapapatay dagiti nangigagara a pimmatay—ti nangted iti adu a gundaway tapno umawat iti asi ken proteksion dagiti aksidente a nakapatay! “Simple ken nalaka a maawatan ken suroten dagita,” insurat ti maysa a komentarista. “Pammaneknek dayta ti asi ti Dios.” Saan a dakes nga ukom ni Jehova a magagaran a mangdusa kadagiti adipenna. Imbes ketdi, “nabaknang iti asi” ni Jehova.—Efe. 2:4.

6. Kasano a naiduma ti kababalin dagiti Fariseo iti asi ti Dios?

⁶ Iti sabali a bangir, awanan asi dagiti Fariseo. Kas pagarigan, sigun iti tradisionda, saandan a mangpakawan no namitlon a naulit ti kamali. Imbutaktak ni Jesus ti ugalida kadagiti nakabasol idi inusarna ti ilustrasion maipapan iti agkarkararag a Fariseo: “O Dios, agyamanak kenka a saanak a kas iti dadduma a tattao, a manangkikil, nakillo, mannakikamalala,  wenno uray kas iti daytoy nga agsingsingir iti buis”—agsingsingir iti buis a napakumbaba a mangikarkararag iti asi ti Dios. Apay a saan a naasi dagiti Fariseo? Kuna ti Biblia nga ibilangda ‘ti dadduma kas awan kaes-eskanna.’—Luc. 18:9-14.

7, 8. (a) No adda makabasol kenka, kasano a matuladmo ni Jehova? (b) Apay a ti panangpakawan ket pakasubokan ti kinapakumbaba?

⁷ Tuladem ni Jehova, saan a dagiti Fariseo. Mangngaasika. (Basaen ti Colosas 3:13.) Maaramidtayo dayta no mangaramidtayo iti pamay-an tapno nalaka a dumawat iti pammakawan ti nakabasol kadatayo. (Luc. 17:3, 4) Isaludsodmo iti bagim: ‘Nalakaak kadi a mangpakawan uray no maulit-ulit a makabasol kaniak ti maysa a tao? Magagaranak kadi a makikappia iti nakabasol wenno iti nakasakit kaniak?’

⁸ Ti panangpakawan ket talaga a pakasubokan ti kinapakumbaba. Saan a napagballigian dagiti Fariseo dayta a pannubok ta imbilangda a nababbaba ti dadduma. Ngem kas Kristiano, masapul a sipapakumbaba nga ‘ibilangtayo ti dadduma a nangatngato ngem datayo,’ a maikari iti pammakawantayo. (Fil. 2:3) Tuladem kadi ni Jehova tapno mapagballigiam ti pannubok iti kinapakumbaba? Pagtalinaedem a nakalukat ken nasayaat ti pannakaaywan ti “dalan” nga agturong iti pammakawanmo. Madagdagus koma nga ipakitam ti asi ken saanka a dagus a masair.—Ecl. 7:8, 9.

9. Kasano nga insuro ni Jehova kadagiti Israelita ti kinasagrado ti biag ti tao?

⁹ Ti maysa a napateg a panggep ti siudad a pagkamangan ket tapno saan nga agbasol dagiti Israelita iti panangibukbok iti dara. (Deut. 19:10) Ipatpateg ni Jehova ti biag, ken kagurana ti mammapatay nga “im-ima nga agibukbok iti awanan basol a dara.” (Prov. 6:16, 17) Kas nalinteg ken nasantuan a Dios, saanna a palabsen uray dagiti di inggagara a panangibukbok iti dara. Agpayso a maipakitaan iti asi ti aksidente a nakapatay ngem masapul nga ibagana kadagiti lallakay ti naaramidna, ket no mapaneknekan nga aksidente ti napasamak, masapul nga agtalinaed ti nakapatay iti uneg ti siudad a pagkamangan agingga a matay ti nangato a padi. Mabalin a sadiay pay ketdin nga agnaed iti intero a panagbiagna. Isuro dagita nga urnos kadagiti Israelita a sagrado ti biag ti tao. Tapno maidaydayawda ti Nangted iti Biag, masapul a liklikanda ti aniaman a mamagpeggad iti biag ti padada a tao.

10. Sigun ken Jesus, kasano nga impakita dagiti eskriba ken Fariseo a saanda nga ipatpateg ti biag?

¹⁰ Saan a kas ken Jehova, saan nga ipatpateg dagiti eskriba ken Fariseo ti biag. Apay? Kinuna ni Jesus: “Inikkatyo ti tulbek ti pannakaammo; dakayo saankayo a simrek, ket laplapdanyo dagidiay sumsumrek!” (Luc. 11:52) Masapul koma nga isuroda ti Sao ti Dios ken tulonganda ti dadduma a magna iti dalan nga agturong iti biag nga agnanayon. Imbes ketdi, inyadayoda dagiti tattao iti “Kangrunaan nga Ahente ti biag” a ni Jesus, ket inturongda ida iti agnanayon a pannakadadael. (Ara. 3:15) Gapu ta napannakkel ken managimbubukodan dagiti eskriba ken Fariseo, saanda nga  impateg ti biag ken saanda a naseknan iti biag ken pagsayaatan ti padada a tao. Naulpit ken awan asida!

11. (a) Kasano nga impakita ni Pablo a tultuladenna ti panangmatmat ti Dios iti biag? (b) Ania ti makatulong tapno matuladtayo ti kababalin ni Pablo iti ministerio?

¹¹ Kasano a maliklikantayo ti kababalin dagiti eskriba ken Fariseo ket matuladtayo ni Jehova? Rumbeng a raemen ken ipategtayo ti biag. Kasta ti inaramid ni apostol Pablo idi inaramidna ti amin a kabaelanna a nangasaba. Gapuna, maibagana: “Nadalusak iti dara dagiti amin a tattao.” (Basaen ti Aramid 20:26, 27.) Ngem saan a nangasaba ni Pablo gapu laeng ta nakonsiensia wenno obligasionna dayta, no di ket gapu ta ay-ayatenna dagiti tattao ken ipatpategna ti biagda. (1 Cor. 9:19-23) Ikagumaantayo koma met a tuladen ti panangmatmat ti Dios iti biag. Kayat ni Jehova a “makagteng ti isuamin iti panagbabawi.” (2 Ped. 3:9) Kastaka met kadi? Mabalin a mapaneknekam a gapu ta naasika, rumegtaka iti ministerio ken naragragsakka a mangaramid iti dayta.

12. Apay a napateg iti ili ti Dios ti kinatalged?

¹² Matuladtayo met ti panangmatmat ni Jehova iti biag no umiso ti kababalintayo mainaig iti kinatalged. Masapul a sipapanunottayo iti kinatalged no agmaneho ken agtrabahotayo, uray no agibangbangon, agmanmantener, wenno agbibiahetayo a mapan iti pagdaydayawantayo. Napatpateg koma kadatayo ti kinatalged ken salun-at ngem ti kuarta, eskediul, wenno kaadu ti maaramidantayo. Kanayon nga umiso ken maitutop ti aramiden ti nalinteg a Diostayo. Kayattayo ti agbalin a kas kenkuana. Ikagumaan koma a nangnangruna dagiti panglakayen ti agbalin a silalagip iti kinatalgedda ken dagiti kakaduada. (Prov. 22:3) Gapuna, no palagipannaka ti maysa a panglakayen maipapan kadagiti pagannurotan iti kinatalged, awatem dayta. (Gal. 6:1) Tuladem ti panangmatmat ni Jehova iti biag tapno saanka nga agbasol iti dara.

13, 14. Kasano a matulad dagiti lallakay iti Israel ti kinahustisia ni Jehova?

¹³ Imbilin ni Jehova kadagiti lallakay iti Israel a tuladenda ti nangato a pagalagadanna iti kinahustisia. Umuna, masapul nga ammuen idi dagiti lallakay no pudno dagiti impormasion. Tingitingenda met a naimbag ti motibo ti nakapatay, ti kababalinna, ken ti dati nga aramidna sakbay nga ikeddengda no ipakitaan iti asi wenno saan. Tapno matuladda ti kinahustisia ti Dios, masapul nga ammuenda no “gapu iti gura” ken dakes a panggep a naaramid dayta. (Basaen ti Numeros 35:20-24.) No adda mangsaksi, masapul a dua wenno ad-adu a saksi ti mangpaneknek nga inggagara ti panangpapatay.—Num. 35:30.

¹⁴ No napatalgedanen dagiti impormasion mainaig iti kaso, masapul a kitaen dagiti lallakay ti kinatao ti nakaaramid iti dayta, saan laeng a ti naaramidna. Kasapulanda ti pannakatarus, ti abilidad a mangtingiting kadagiti naun-uneg a bambanag, a saan laeng a naibasar iti makita ti mata. Kangrunaanna, kasapulanda ti nasantuan nga espiritu ni Jehova tapno matuladda ti pannakatarus, asi, ken kinahustisiana.—Ex. 34:6, 7.

15. Pagdumaem ti panangmatmat ni Jesus ken dagiti Fariseo kadagiti managbasol.

¹⁵ Ti laeng naaramidan ti nakabasol ti kitkitaen idi dagiti Fariseo imbes a ti linaon ti pusona. Idi nakita dagiti Fariseo a nakipangan ni Jesus iti balay ni Mateo, insaludsodda kadagiti adalanna: “Apay a ti mannursuroyo makipangan kadagiti agsingsingir iti buis ken kadagiti managbasol?” Insungbat ni Jesus: “Dagiti tattao a nasalun-at saanda a kasapulan ti mangngagas, no di ket dagiti masaksakit. Inkayo, ngarud, ket adalenyo no ania ti kaipapanan daytoy, ‘Kalikagumak ti asi, ket saan a sakripisio.’ Ta immayak agayab, saan a kadagiti nalinteg a tattao, no di ket kadagiti managbasol.” (Mat. 9:9-13) Konkonsintiren kadi  ni Jesus dagiti serioso a basol? Saan. Kinapudnona, karaman iti kangrunaan a mensahe ni Jesus ti panagbabawi koma dagiti nakabasol. (Mat. 4:17) Ngem napaliiw ni Jesus nga adda dagiti “agsingsingir iti buis ken managbasol” a mayat nga agbalbaliw. Saanda la a napan nakipangan iti balay ni Mateo, no di ket “aduda idi ket rinugianda ti simmurot [ken Jesus].” (Mar. 2:15) Makapaliday ta saan a nakita ti kaaduan a Fariseo ti nakita ni Jesus kadagidiay a tattao. Saan a kas iti nalinteg ken naasi a Dios nga ibagbagada a pagdaydayawanda, dagiti Fariseo imbilangda dagiti padada a tao kas managbasol nga awanan iti namnama.

16. Ania ti ikagumaan a tingitingen ti hudisial a komite?

¹⁶ Masapul a siguraduen dagiti panglakayen ita a tuladenda ni Jehova, a “managayat iti kinahustisia.” (Sal. 37:28) Umuna, masapul nga agsaludsod ken agimbestigarda a naimbag tapno maammuanda no adda basol a naaramid. Ket no adda, tamingenda ti kaso maitunos iti Kasuratan. (Deut. 13:12-14) No karamanda iti hudisial a komite, masapul a tingitingenda a naimbag no agbabbabawi ti Kristiano a nakaaramid iti nadagsen a basol. Saan a kanayon a nalaka a mailasin no agbabbabawi ti maysa wenno saan. Ramanen dayta ti kapanunotan, kababalin, ken linaon ti pusona. (Apoc. 3:3) Masapul nga agbabawi ti nakabasol tapno umawat iti asi. *

17, 18. Kasano a mailasin dagiti panglakayen no napudno ti panagbabawi ti maysa? (Kitaen ti ladawan iti rugi ti artikulo.)

¹⁷ Saan a kas ken Jehova ken Jesus, saan a mabasa dagiti panglakayen ti puso. No maysaka a panglakayen, kasano a mailasinmo no talaga nga agbabbabawi ti maysa wenno saan? Umuna, ikararagmo ti sirib ken pannakaawat. (1 Ar. 3:9) Maikadua, agsukimatka iti Sao ti Dios ken kadagiti publikasion manipud iti matalek nga adipen tapno mailasinmo ti nagdumaan ti “kinaliday ti lubong” ken ti “kinaliday iti nadiosan,” ti pudno a panagbabawi. (2 Cor. 7:10, 11) Kitaem no kasano nga iladawan ti Biblia dagiti agbabbabawi ken di agbabbabawi. Kasano a deskribiren ti Biblia ti rikrikna, kababalin, ken aramidda?

¹⁸ Kamaudiananna, ikagumaam a kitaen ti kinatao ti nakabasol. Ikabilangam ti napalabasna, ti motibona, ken dagiti pagkapuyanna. Kuna ti Biblia maipapan iti ulo ti kongregasion Kristiano a ni Jesus: “Saanto a mangukom babaen iti aniaman a makita laeng dagiti matana, wenno uray mangtubngar sigun laeng iti banag a nangngeg dagiti lapayagna. Ket buyogen ti kinalinteg ukomennanto dagidiay nanumo, ket buyogen ti kinapalungdo mangipaayto iti pannubngar maigapu kadagidiay naemma iti daga.” (Isa. 11:3, 4) Dakayo a panglakayen ti katulongan ni Jesus a papastor, ket tulongannakayo a mangukom a kas iti panangukomna. (Mat. 18:18-20) Saantayo kadi nga agyaman ta addaantayo kadagiti nadungngo a panglakayen a mangikagkagumaan a mangaramid iti dayta? Ipatpategtayo ti adu a sakripisioda a mangipakita iti asi ken kinahustisia iti kongregasion!

19. Ania a leksion maipapan kadagiti siudad a pagkamangan ti kayatmo nga iyaplikar?

¹⁹ Makitatayo iti Mosaiko a Linteg ‘ti pannakaammo ken kinapudno’ maipapan ken Jehova ken dagiti nalinteg a prinsipiona. (Roma 2:20) Kas pagarigan, dagiti siudad a pagkamangan isuroda kadagiti panglakayen no kasano ti mangukom “buyogen ti pudno a kinahustisia,” ken masursurotayo kadagita no kasano a maipakita ‘iti maysa ken maysa ti naayat a kinamanangngaasi ken asi.’ (Zac. 7:9) Saanen nga agaplikar ita ti Linteg. Ngem saan a nagbalbaliw ni Jehova, ken napateg latta kenkuana ti asi ken kinahustisia. Nagsayaat a pribilehio ti mangidayaw iti Dios a namarsua kadatayo a kaladladawanna, a kabaelantayo a tuladen dagiti galadna, ken mabalintayo a pagkamangan!