“DAYTOY a tao ket napili a basehas maipaay kaniak tapno ipanna ti naganko kadagiti nasion kasta met iti ar-ari.” (Ara. 9:15) Imbaga ni Apo Jesus dayta iti kakomkomberte a Kristiano, ti Judio a lalaki a pagaammo kas apostol Pablo.

Maysa kadagita nga “ari” ket ti Romano nga Emperador Nero. Ania ti riknam no idepensam ti pammatim iti sanguanan ti kasta nga agturay? Maparegta dagiti Kristiano a mangtulad ken Pablo. (1 Cor. 11:1) Ti mabalin nga aramidentayo ket mainaig iti kapadasan ni Pablo iti sistema ti panangukom idi kaaldawanna.

Ti Linteg a naited ken Moises ti an-annuroten ti Israel. Dayta ti tungtungpalen dagiti napasnek a Judio iti sadinoman. Kalpasan ti Pentecostes 33 C.E., saanen nga obligado dagiti pudno nga agdaydayaw a mangtungpal iti Linteg a naited ken Moises. (Ara. 15:28, 29; Gal. 4:9-11) Ngem impakita latta ni Pablo ken ti dadduma a Kristiano ti panagraemda iti Linteg. Gapuna, nawaya ken naballigi a nakapangasabada iti adu a komunidad dagiti Judio. (1 Cor. 9:20) Kinapudnona, namin-adu a napan ni Pablo kadagiti sinagoga, a sadiay nakapangasaba kadagiti tattao a makaam-ammo iti Dios ni Abraham. Inusarna ti Hebreo a Kasuratan a nakirinnason kadakuada.—Ara. 9:19, 20; 13:5, 14-16; 14:1; 17:1, 2.

Pinili dagiti apostol a ti Jerusalem ti agbalin nga umuna a sentro ti panangasabada. Kanayon a nangisuroda idiay templo. (Ara. 1:4; 2:46; 5:20) Naminsan, napan ni Pablo idiay Jerusalem, ket natiliw sadiay idi agangay. Dayta ti nangrugian ti pannakabistana ket naipan idiay Roma.

Kasano a minatmatan dagiti Romano nga agtuturay ti pammati nga inkasaba ni Pablo? Tapno masungbatan dayta, nasayaat no usigentayo ti panangmatmat dagiti Romano iti relihion. Saanda a pinilit ti nagduduma a tattao iti imperioda a baybay-anda ti relihionda, malaksid no pagdaksan dayta ti Estado wenno moralidad.

 Adu ti ipaay ti imperio ti Roma a kalintegan dagiti Judio. Kuna ti libro a Backgrounds of Early Christianity: “Nagsayaat ti kasasaad ti Judaismo iti imperio ti Roma. . . . Nawaya dagiti Judio a mangalagad iti relihionda ken saanda a mapilit nga agdayaw kadagiti didiosen ti Roma. Ipatungpalda ti lintegda iti komunidadda.” Saanda met a mapilit nga agsoldado. * Mausar ni Pablo ti proteksion ti linteg ti Roma iti relihion dagiti Judio tapno idepensa ti Kristianidad kadagiti Romano nga agtuturay.

Pinadas dagiti bumusbusor ken Pablo ti agduduma a pamay-an tapno busoren dagiti tattao ken dagiti agtuturay ti apostol. (Ara. 13:50; 14:2, 19; 18:12, 13) Usigentayo ti maysa a pasamak. Nangngeg dagiti Kristiano a panglakayen iti kongregasion idiay Jerusalem a maipadpadamag kadagiti Judio a mangisursuro ni Pablo iti “panagapostasia ken Moises.” Gapu kadagita nga estoria, mabalin a panunoten dagiti kabbaro a nakomberte a Judio a Kristiano a saan a raraemen ni Pablo dagiti urnos ti Dios. Kasta met, mabalin nga ibaga ti Sanhedrin a ti Kristianidad ket panagapostasia iti Judaismo. No mapasamak dayta, mabalin a madusa dagiti Judio a nakikadua kadagiti Kristiano. Awan ti makilangen kadakuada ken maiparit a mangasabada idiay templo wenno kadagiti sinagoga. Gapuna, dagiti panglakayen iti kongregasion binalakadanda ni Pablo a paneknekanna a saan a pudno ti maipadpadamag babaen ti ipapanna iti templo ket aramidenna ti saan a kinalikaguman ti Dios nga aramidenna nupay saan met a dakes nga aramidenna.—Ara. 21:18-27.

Inaramid ni Pablo dayta, a nangiturong iti “panangidepensa ken legal a panangipasdek iti naimbag a damag.” (Fil. 1:7) Idiay templo, naggugulo dagiti Judio ket kayatda a papatayen ni Pablo. Inaresto ti Romano a komander ti militar ni Pablo. Idi agsagsaganada a mangsaplit ken Pablo, imbagana nga isu ket maysa a Romano. Gapuna, naipan idiay Cesarea, a sadiay ti ayan dagiti Romano a mangiturturay iti Judea. Sadiay, adda gundawayna a situtured a mangipaay iti panangsaksi kadagiti agtuturay. Nalabit dayta ti naan-anay a nangyam-ammo iti Kristianidad kadagiti tattao a saan pay a nakaammo iti dayta.

Iladawan ti Aramid kapitulo 24 ti pannakabista ni Pablo iti sanguanan ni Felix, ti Romano a gobernador ti Judea, a makaammon iti patpatien dagiti Kristiano. Pinabasol dagiti Judio ni Pablo a lablabsingenna ti linteg ti Roma iti tallo a pamay-an. Imbagada a sugsugsoganna dagiti Judio nga agrebelde iti imperio; idadauluanna ti napeggad a sekta; ken rugrugitanna ti templo, a salsalakniban idi dagiti Romano. (Ara. 24:5, 6) Mabalin a masentensiaan iti ipapatay gapu kadagitoy a pammabasol.

Nagsayaat no usigen dagiti Kristiano ita no kasano a tinaming ni Pablo dagita a pammabasol. Nagtalinaed a managraem ken kalmado. Imbagana nga adda kalinteganna nga agdayaw ‘iti Dios dagiti ammana’ nga imbatayna dayta iti Linteg ken dagiti Propeta. Dayta ti kalintegan ti amin a Judio nga adda iti sidong ti linteg ti Roma. (Ara. 24:14) Idi agangay, naidepensa ken naipakaammo ni Pablo ti pammatina iti sanguanan ti sumaganad a gobernador, ni Porcio Festo, kasta met ken Ari Herodes Agripa.

Kamaudiananna, tapno patas ti pannakabistana, kinuna ni Pablo: “Agapelarak ken Cesar!”—ti kabilgan nga agturay iti dayta a tiempo.—Ara. 25:11.

Idi agangay, imbaga ti maysa nga anghel ken Pablo, “Masapul nga agtakderka iti saklang ni Cesar.” (Ara. 27:24) Iti rugi ti panagturay ti Romano nga emperador a ni Nero, imbagana a saanna nga ukomen ti amin a kaso. Iti umuna a walo a tawen a panagturayna, impabiangna ti trabaho iti sabali. Ibaga ti libro a The Life and Epistles of Saint Paul, a no awaten ni Nero ti maysa a kaso, tamingenna dayta iti palasiona, a sadiay tulongan ti grupo dagiti aduan iti kapadasan a mamalbalakad.

 Saan nga ibaga ti Biblia no ni Nero ti nangukom ken Pablo wenno nangtuding iti mangtaming iti panagapelar ni Pablo sa kalpasanna, imbagana ken Nero. Aniaman ti napasamak, mabalin nga inlawlawag ni Pablo a daydayawenna ti Dios dagiti Judio ken pinaregtana ti amin a tattao a raemenda ti gobierno. (Roma 13:1-7; Tito 3:1, 2) Agparang a naballigi ti panangidepensa ni Pablo iti naimbag a damag kadagiti agtuturay ta winayawayaan ti korte ni Cesar ni Pablo.—Fil. 2:24; Flm. 22.

Imbaga ni Jesus kadagiti adalanna: “Maisaklangkayto iti sanguanan dagiti gobernador ken ar-ari maigapu kaniak, maipaay a pangsaksi kadakuada ken kadagiti nasion.” (Mat. 10:18) Pribilehiotayo nga irepresentar ni Jesus iti kastoy a pamay-an. Mabalin nga agballigi ti panangikagumaantayo a mangidepensa iti naimbag a damag. Siempre, ti ikeddeng dagiti imperpekto a tattao saanna a ‘legal a maipasdek’ ti naimbag a damag. Ti laeng Pagarian ti Dios ti mangyeg iti permanente a pannakabang-ar manipud iti panangirurumen ken ti kinaawan ti hustisia.—Ecl. 8:9; Jer. 10:23.

Ngem uray ita, maipadayag ti nagan ni Jehova no idepensa dagiti Kristiano ti pammatida. Kas ken Pablo, masapul nga ikagumaantayo ti agbalin a kalmado, napasnek, ken nakappapati ti depensatayo. Imbaga ni Jesus kadagiti pasurotna a saan a masapul nga ‘ensaywenda ti panangikalinteganda ta tulonganna ida nga agsao ken ikkanna ida iti sirib a saan a kabaelan a kontraen dagiti bumusbusor kadakuada.’—Luc. 21:14, 15; 2 Tim. 3:12; 1 Ped. 3:15.

No idepensa dagiti Kristiano ti pammatida kadagiti ari, gobernador, wenno dadduma nga agtuturay, makaipaayda iti pangsaksi kadagiti tattao a mabalin a narigat a madanon ti mensahe ti Pagarian. Adu a desision ti korte a pabor kadatayo ti nangpasayaat kadagiti linteg a mangsalaknib iti wayawaya nga agsao ken agdayaw. Ngem aniaman ti resulta dagita a kaso, maragsakan ti Dios iti tured nga impakita dagiti adipen ti Dios iti sidong dagiti pakasuotan.