“DADDY,” “PAPA,” “ANGKEL.” Masansan a kasta ti awag kaniak ti adu nga agtutubo iti Bethel. Kaykayatko dayta ta agtawenakon iti 89. Ibilangko dagita a nadungngo nga awag a karaman iti gunggona iti 72 a tawen nga amin-tiempo a panagserbik ken Jehova. Kas kapadasak iti panagserbik iti Dios, naimpusuan a maipasiguradok kadagitoy nga agtutubo, ‘Magunggonaanto ti aramidyo​—no dikay bay-an nga agsalupaypay dagiti imayo.’​—2 Cron. 15:7.

Taga-Ukraine dagiti nagannakko ngem immakarda idiay Canada. Nagyanda iti ili ti Rossburn iti probinsia ti Manitoba. Naaddaan ni Nanang iti annak a 8 a lallaki ken 8 a babbai, awan ti singin​—ket siak ti maika-14. Ipatpateg ni Tatang ti Biblia isu nga ibasbasaannakami iti kada bigat ti Domingo. Ngem imbilangna a panguartaan laeng ti relihion ket masansan nga iyangawna, “Sino ngata ti nangbayad ken Jesus idi nangasaba ken nangisuro?”

Walo a kakabsatko​—uppat a lallaki ken uppat a babbai​—ti nangawat iti kinapudno idi agangay. Payunir ni manangko a Rose agingga a natay. Iti maudi nga al-aldawna, iparegtana iti amin a dumngegda iti Sao ti Dios, sa ibagana, “Kayatko a makitakayo iti baro a lubong.” Idi damo, ikaskasaba ni manongko a Ted ti impierno. Kada bigat ti Domingo nga agsermon iti radio, a maulit-ulit nga ibagana kadagiti dumdumngeg a mauramto iti agnanayon dagiti managbasol iti di maiddep nga apuy ti impierno. Ngem idi agangay, nagbalin a matalek ken naregta nga adipen ni Jehova.

Naminsan, idi Hunio 1944 idi nagawidak manipud eskuelaan, adda nakitak a bokleta a napauluan iti The Coming World Regeneration * iti lamisaan a pangananmi. Binasak ti umuna a panid, sa ti maikadua, ket diakon sinardengan a basaen. Idi nabasakon ti intero a bokleta, nakapagdesisionakon​—kayatko ti agserbi ken Jehova kas iti inaramid ni Jesus.

Kasano a naipan daytoy a bokleta iti lamisaanmi? Imbaga ni manongko nga Steve nga immay iti balaymi ti dua a lallaki nga “aglaklako” iti libro ken bokleta. “Ginatangko dayta ta lima a sentimo  laeng,” kinunana. Nagsubli dagiti lallaki iti simmaruno a Domingo. Imbagada a Saksi ni Jehova-da ket us-usarenda ti Biblia a mangsungbat kadagiti saludsod dagiti tattao. Magustuanmi dayta ta pinadakkeldakami dagiti nagannakmi nga addaan panagraem iti Sao ti Dios. Imbaga met dagita a lallaki nga asidegen ti kombension dagiti Saksi idiay Winnipeg, ti siudad a paggigianan ni manangko nga Elsie. Nagdesisionak nga umatender iti kombension.

Nagbisekletaak iti agarup 320 a kilometro agingga idiay Winnipeg ngem dimmagasak iti ili ti Kelwood, a paggigianan ti dua a Saksi a bimmisita idiay balaymi. Iti kaaddak sadiay, nakigimongak ket naammuak no ania ti makunkuna a kongregasion. Nabigbigko met a tunggal lalaki, babai, ken agtutubo ket masapul a mangisuro iti binalaybalay, kas iti inaramid ni Jesus.

Idiay Winnipeg, nagkitakami ken manongko a Jack, a nagbiahe manipud makin-amianan nga Ontario tapno makikombension. Iti umuna nga aldaw ti kombension, inyanunsio ti maysa a kabsat nga adda panagbautisar. Nagdesisionkami ken manongko a Jack nga agpabautisar. Determinadokami nga agpayunir a dagus kalpasan ti bautismomi. Nagpayunir ni manongko kalpasan la unay ti kombension. Agtawenak laeng idi iti 16 ken ages-eskuelaak pay, ngem nagpayunirak met iti simmaruno a tawen.

Inrugik ti nagpayunir iti ili ti Souris iti probinsia ti Manitoba a kaduak ni Stan Nicolson. Nakitak idi agangay a saan a kanayon a nalaka ti agpayunir. Uray bassiten ti pondomi, nagtultuloykami latta. Naminsan kalpasan ti agmalem a panangasaba, nagawidkami nga awan a pulos ti kuartami ken mabisbisinkami. Nasorpresakami idi nasangpetanmi ti dakkel a sako ti taraon iti ridawmi! Agingga ita, saanmi nga ammo no asino ti nangted. Nagpiestakami a nangan iti dayta a rabii. Nagsayaat a gunggona iti dimi panangipalubos nga agsalupaypay dagiti imami! Ti timbangko iti ngudo dayta a bulan ket isu pay laeng ti kadagsenan a timbangko iti intero a panagbiagko.

Sumagmamano a bulan kalpasanna, naidestinokami iti ili ti Gilbert Plains, nga agarup 240 a kilometro iti amianan ti Souris. Idi a tiempo, adda dakkel a tsart iti stage ti tunggal kongregasion a mangipakita iti binulan a report ti kongregasion iti ministerio. Idi bimmaba ti report ti kongregasionmi iti maysa a bulan, nangipaayak iti palawag a mangipaganetget a masapul a nayonan dagiti kakabsat ti regtada. Kalpasan ti gimong, inasitgannak ti baketen a payunir a di Saksi ti asawana. Agsangsangit a nangibaga, “Inkagumaak, ngem dayta laeng a talaga ti kabaelak.” Siak metten ti nagsangit, ket nagpadispensarak.

Kas iti napasamak kaniak, mabalin nga alisto nga agkamali dagiti naregta nga agtutubo sa madismayada iti bagida. Ngem imbes a maupayak ken ipalubosko nga agsalupaypay dagiti imak, nakasursuroak iti kamalik. Adda pay naawatko a gunggona kadagiti simmaruno a matalek a panagserbik.

Idi agtawenak iti 21, naaddaanak iti pribilehio nga ageskuela iti maika-14 a klase ti Gilead School, a nalpas idi Pebrero 1950! Agarup 25 a porsiento iti klasemi ti naibaon iti French ti lengguahena a probinsia ti Quebec, Canada. Nakaro idi ti pannakaidadanes dagiti Saksi idiay. Naidestinoak idiay Val-d’Or, maysa nga ili a pagminasan. Naminsan, maysa a grupokami a nangasaba iti komunidad ti Val-Senneville. Impangta ti padi a madangrankami no dikami pumanaw a dagus iti dayta a lugar. Gapu iti dayta, indarumko ti padi ket namulta. *

Dayta a pasamak ken ti dadduma pay ti nagbalin a paset ti makunkuna a “Laban Idiay Quebec.” Nasurok idin a 300 a tawen a kontrolado ti Iglesia Katolika Romana ti probinsia ti Quebec. Dagiti  papadi ken dagiti kakaduada a politiko indadanesda dagiti Saksi ni Jehova. Nagrigat daydi a tiempo, ken bassit laeng ti bilangmi; ngem dimi impalubos nga agsalupaypay dagiti imami. Dimngeg iti kinapudno dagiti interesado a taga-Quebec. Natulongak nga umawat iti kinapudno ti sumagmamano nga indibidual. Adda inyadalak a maysa a pamilia a sangapulo ti miembrona. Nagserbi ken Jehova ti intero a pamilia. Gapu iti kinaturedda, natignay ti dadduma a mangpanaw iti Iglesia Katolika. Intultuloymi ti nangasaba, ket nangabakkami met laeng iti laban idi agangay!

Idi 1956, naibaonak nga agserbi idiay Haiti. Marigatan nga agsursuro iti French ti kaaduan a baro a misionero, ngem dumngeg latta dagiti tattao. Kinuna ti misionero a ni Stanley Boggus, “Nasdaawkami ta timmulong dagiti tattao tapno mayebkasmi ti kayatmi nga ibaga.” Idi damo, naragsakak ta makapagsaoak iti French a nasursurok idiay Quebec. Ngem nadlawmi idi agangay a kaaduan a kakabsat ket Haitian Creole laeng ti ammoda. Isu a tapno agbalinkami nga epektibo a misionero, masapul a sursuruenmi ti lokal a lengguahe. Kasta ti inaramidmi, ket nagunggonaan ti panagreggetmi.

Tapno matulonganmi pay dagiti kakabsat, inaprobaran ti Bagi a Manarawidwid nga ipatarusmi Ti Pagwanawanan ken ti dadduma pay a publikasion iti Haitian Creole. Immadu dagiti immatender kadagiti gimong iti intero a pagilian. Adda 99 nga agibumbunannag idiay Haiti idi 1950, ngem nagbalin a nasurok a 800 dayta idi 1960! Iti daydi a tiempo, naayabanak nga agserbi iti Bethel. Idi 1961, maysaak kadagiti nangisuro iti Kingdom Ministry School. Sinanaymi ti 40 a manangaywan ti kongregasion ken special pioneer. Iti kombension idi Enero 1962, pinaregtami dagiti kualipikado a kakabsat a palawaenda ti ministerioda, ket dadduma ti nagbalin nga special pioneer. Naintiempuan daytoy ta asideg idin ti ibubusor.

Idi Enero 23, 1962, kalpasan unay ti kombension, naarestokami iti padak a misionero a ni Andrew D’Amico iti sanga nga opisina, ket nakompiskar ti suplay ti Agriingkayo! nga Enero 8, 1962 (iti French). Kinotar ti Agriingkayo! ti inreport  dagiti French a newspaper a maar-aramid ti voodoo idiay Haiti. Saan a nagustuan dayta ti dadduma ket imbagada nga insuratmi dayta iti sangay. Naideportakami a misionero sumagmamano a lawas kalpasanna. * Ngem intultuloy dagiti nasanay a lokal a kakabsat ti trabaho. Ita, makipagragsakak iti panagibturda ken iti irarang-ayda iti naespirituan. Naipatarus pay ketdin ti New World Translation of the Holy Scriptures iti Haitian Creole​—maysa a banag nga arapaapmi laeng idi.

Kalpasan ti panagserbik idiay Haiti, naidestinoak kas misionero idiay Central African Republic. Idi agangay, nagserbiak kas agdaldaliasat a manangaywan sa manangaywan iti sangay.

Nakasimsimple idi ti adu a Kingdom Hall. Nasursurok ti agala iti pan-aw ken agaramid iti pan-aw nga atep. Masdaaw dagiti aglabas ta marigatanak iti daytoy a trabaho. Dayta ti nangparegta kadagiti kakabsat a makiraman iti panagbangon ken panangmantener iti bukodda a Kingdom Hall. Inuy-uyawdakami dagiti lider ti relihion ta galba ti atep ti simbaanda. Saankami a naupay isu nga inusarmi latta dagiti Kingdom Hall a pan-aw ti atepna. Simmardeng ti panaguyawda idi nagbagyo iti napigsa idiay Bangui, ti kabesera ti pagilian. Nayangin ti galba nga atep ti maysa a simbaan ket naiwara iti kalsada. Saan a naan-ano dagiti Kingdom Hall a pan-aw ti atepna. Tapno nasaysayaat ti pannakaiwanwan ti trabaho ti Pagarian, nangibangonkami iti baro a sanga nga opisina ken pagtaengan dagiti misionero iti eksakto a lima laeng a bulan. *

Idi 1976, naiparit ti trabaho ti Pagarian idiay Central African Republic, ket naibaonak idiay N’Djamena, ti kabesera ti Chad. Ti pagsayaatanna ket naam-ammok ni Happy a naregta nga special pioneer, a nayanak idiay Cameroon. Nagkasarkami idi Abril 1, 1978. Iti dayta met la a bulan, bimtak ti guerra sibil, ket kas iti adu nga umili, nagkamangkami iti abagatan ti pagilian. Idi nalpasen ti gubat, nagsublikami ket naammuanmi a nagbalin ti balaymi a hedkuarter ti maysa nga armado a grupo. Saan la a dagiti literatura ti napukaw no di pay ket ti trahe de boda ni Happy ken dagiti regalomi. Ngem dimi impalubos nga agsalupaypay dagiti imami. Sibibiagkami pay laeng ken magagarankami a mangitultuloy iti trabaho.

Agarup dua a tawen kalpasanna, nawayan ti trabahotayo idiay Central African Republic. Nagsublikami sadiay ket nagserbiak kas agdaldaliasat a manangaywan. Van ti balaymi nga addaan iti folding bed, dram a makalaon iti danum a 200 a litro, propane-gas refrigerator, ken gas burner. Narigat idi ti agbiahe. Iti maysa a panagbiahemi, 117 a checkpoint ti polis ti nangpasardeng kadakami.

Kaaduanna a dumanon iti 50 degrees Celsius ti temperatura. Kadagiti asamblea, narigat no dadduma ti agbirok iti danum nga umanay a pagbautisaran. Isu a kinali dagiti kakabsat ti namaga a lansad ti karayan ket in-inut a nakaurnongda iti danum para iti bautismo, a masansan a maaramid iti dram.

Idi 1980, immakarkami idiay Nigeria. Iti dua ket kagudua a tawen, timmulongkami iti panangisagana iti pannakaibangon ti baro a sangay. Ginatang dagiti kakabsat ti maysa a bodega a dua ti kadsaaranna a dandanin marakrak sa mausar dayta a pagbangon. Iti maysa a bigat, medio nangato ti inulik tapno tumulongak nga agrakrak. Idi umaldawen, immulogak iti dalanko nga immuli. Ngem awan metten ti mabaddekak ta adun a paset ti narakrak, isu a natnagak. Kasla grabe ti pannakatnagko, ngem kalpasan dagiti X-ray ken pannakaeksaminko, imbaga ti doktor ken Happy: “Dika madanagan ta adda laeng dagiti pennet a  naapektaran ngem OK isunan kalpasan ti makalawas wenno nabaybayag bassit.”

Idi 1986, immakarkami idiay Côte d’Ivoire, ket nagserbikami iti trabaho a panagdaliasat. Gapu iti dayta a trabaho, nakadanonkami idiay Burkina Faso. Diak pulos pinanunot nga agbalinto a pagtaenganmi ti Burkina kalpasan ti adu a tawen.

Pimmanawak idiay Canada idi 1956, ngem idi 2003, kalpasan ti 47 a tawen a kaawanko sadiay, nagsubliak iti Bethel idiay Canada ngem kaduakon ni Happy. Canadian citizen-kami, ngem ibilangmi ti bagimi a taga-Africa.

Ngem idi 2007, idi agtawenakon iti 79, immakarkami manen idiay Africa! Naibaonkami idiay Burkina Faso, a timmulongak kas miembro ti Komite ti Pagilian. Idi agangay, daytoy nga opisina ket napagbalin a remote translation office nga iwanwanwan ti sangay iti Benin, ket idi Agosto 2013, naibaonkami iti Bethel iti Benin.

Uray no nakapuyen ti salun-atko, ipatpategko latta ti ministerio. Iti napalabas a tallo a tawen, gapu iti naayat a tulong dagiti panglakayen ken nadungngo a suporta ni baketko, naragsakak a makakita iti pannakabautisar ti dua kadagiti iyad-adalak iti Biblia, da Gédéon ken Frégis. Sireregta itan nga agserserbida ken Jehova.

Immakarkamin ken baketko iti sangay iti South Africa, ket ti pamilia ti Bethel ti mangay-aywan iti salun-atko. Ti South Africa ti maikapito a pagilian iti Africa a nagserbiak. Sa idi Oktubre 2017, immawatkami iti nakasaysayaat a bendision. Naatenderanmi ti pannakaidedikar ti sangalubongan a hedkuarter idiay Warwick, New York. Nakallalagip dayta a pasamak!

Kuna ti 1994 Yearbook iti panid 255: “Iparegtami iti amin nga adun a tawen nga agib-ibtur: ‘Bumilegkayo ket dikay bay-an nga agsalupaypay dagiti imayo, agsipud ta adda gunggona maipaay iti aramidyo.’​—2 Cron. 15:7.” Determinadokami ken Happy a mangsurot iti daytoy a pammaregta ken mangpabileg iti sabsabali a mangaramid iti dayta.