1. Ania ti intalek ni Jehova kadagiti nagannak?

PINARSUA ni Jehova ti umuna nga agassawa nga addaan iti tarigagay a maaddaan iti annak. Umiso ti ibagbaga ti Biblia: “Dagiti annak ket impatawid ni Jehova.” (Sal. 127:3) Ania ti kayat a sawen dayta? Panunotem nga adda dakkel a kuarta nga intalek kenka ti nasinged a gayyemmo. Ania ti mariknam? Nalabit maragsakanka ta agtalek kenka. Ngem baka madanaganka no kasanom a protektaran dayta. Ni Jehova, a kasingedan a Gayyemtayo, intalekna kadagiti nagannak ti banag nga adayo a napatpateg ngem iti kuarta. Intalekna kadakuada ti responsabilidad a mangsigurado a maaywanan ken naragsak dagiti annakda.

2. Ania dagiti saludsod a pagsasaritaantayo?

² Siasino ti agdesision no maaddaan iti annak dagiti agassawa ken no kaano? Ken ania ti maaramidan dagiti nagannak tapno agbalin a naragsak ti biag dagiti annakda? Kitaentayo ti dadduma a prinsipio iti Sao ti Dios a makatulong kadagiti Kristiano nga agassawa a mangaramid kadagiti nainsiriban a desision.

3. (a) Siasino ti agdesision no maaddaan iti annak dagiti agassawa? (b) Ania a prinsipio ti Biblia ti masapul a laglagipen dagiti gagayyem ken kapamilia dagiti agassawa?

³ Iti dadduma a kultura, manamnama a maaddaan a dagus iti annak dagiti kakaskasar. Baka pilpiliten pay ketdi ida dagiti  kapamiliada ken ti dadduma a mangsurot iti dayta a kostumbre. Kuna ni Jethro, maysa a kabsat a taga-Asia, “Adda dagiti nagannak a kakongregasionmi a mangipilit nga aganak koman dagiti agassawa nga awanan anak.” Naobserbaran ni Jeffrey, maysa pay a kabsat a taga-Asia, “Adda dagiti mangibagbaga kadagiti agassawa nga awan anakna nga awanto ti mangaywan kadakuada inton lumakay ken bumaketdan.” Ngem dagiti agassawa ti rumbeng nga agdesision no kayatda ti maaddaan iti annak. Desisionda dayta; responsabilidadda dayta. (Gal. 6:5, ftn.) Siempre, kayat dagiti gagayyem ken kapamilia ti kakaskasar nga agbalinda a naragsak. Ngem laglagipen koma ti amin a dagiti agassawa ti agdesision no maaddaanda iti annak wenno saan.​—1 Tes. 4:11.

4-5. Ania ti dua a banag a masapul a pagsaritaan dagiti agassawa, ken kaano ti kasayaatan a panagsaritada? Ilawlawag.

⁴ Nasayaat a pagsaritaan dagiti agassawa a mayat a maaddaan iti annak ti dua a napateg a saludsod: Umuna, kaano a kayatda ti maaddaan iti anak? Maikadua, mano nga annak ti kayatda? Kaano ti kasayaatan a panagsaritada maipapan kadagita? Ken apay a napateg dagitoy a dua a banag?

⁵ Kaaduanna a nasayaat a pagsaritaan dagita sakbay ti kasar. Apay? Nakapatpateg ngamin nga agkapanunotan dagiti agassawa iti dayta a banag. Masapul met a pagsaritaanda no nakasaganadan iti dayta a responsabilidad. Palabsen ti dadduma nga agassawa ti maysa wenno dua a tawen kalpasan ti kasarda sakbay a maaddaanda iti annak, ta agkasapulan dayta iti adu a tiempo ken pigsa. Pampanunotenda a makatulong dayta tapno maka-adjust-da iti biagda kas agassawa ken agbalinda a nadekdekket iti maysa ken maysa.—Efe. 5:33.

6. Ania ti desision ti dadduma nga agassawa gapu iti narigat a tiempo a pagbibiagantayo?

⁶ Adda dagiti Kristiano a nangtulad iti ulidan ti tallo nga annak a lallaki ni Noe ken ti assawada. Saan a dagus a naaddaan iti annak dagidiay a tallo a pagassawaan. (Gen. 6:18; 9:18, 19; 10:1; 2 Ped. 2:5) Impada ni Jesus ti panawentayo “idi kaaldawan ni Noe,” ken awan duadua nga agbibiagtayon iti “delikado ken narigat a tiempo.” (Mat. 24:37; 2 Tim. 3:1) Gapu iti dayta, nagdesision ti dadduma nga agassawa nga itantanda pay laeng ti maaddaan iti annak tapno ad-adu ti tiempoda iti ministerio.

7. Ania ti maitulong dagiti prinsipio ti Lucas 14:28, 29 ken Proverbio 21:5 kadagiti agassawa?

 ⁷ Sakbay nga agdesision dagiti agassawa no maaddaanda iti annak ken no mano, nasayaat a ‘kuentaenda ti magastos.’ (Basaen ti Lucas 14:28, 29.) Ammo dagiti eksperiensiado a nagannak a saan laeng a dakkel ti gastos iti panangpadakkel iti annak no di ket agkasapulan met iti adu a tiempo ken pigsa. Napateg ngarud nga usigen dagiti agassawa dagitoy a saludsod: ‘Masapul kadi nga agtrabahokami a dua tapno magatangmi dagiti kangrunaan a kasapulanmi? Agpada kadi ti ibilbilangmi a “kangrunaan a kasapulan”? No agtrabahokami a dua, asino ti mangaywan iti annakmi? Asino ti mangimpluensia iti pampanunot ken tigtignayda?’ No kalmado a pagsaritaan dagiti agassawa dagitoy a saludsod, iyap-aplikarda ti Proverbio 21:5.​—Basaen.

8. Ania dagiti pakarigatan nga ekspektaren dagiti Kristiano nga agassawa, ken ania ti aramiden ti naayat nga asawa a lalaki?

⁸ Agkasapulan ken maikari dagiti annak iti umdas a tiempo ken pigsa ti ama ken inada. Isu a no agsasaruno dagiti annak, mabalin a marigatan dagiti nagannak a mangipaay iti atension a kasapulan ti tunggal anakda. Ibaga ti dadduma nga agassawa nga addaan babassit nga annak a narigat dayta. Mabalin a marikna ti maysa nga ina a nabambannog ken mais-stress. Adda ngata epektona dayta iti panagadal, panagkararag, ken regular a panangasabana? Mabalin a marigatan met nga agpokus ken magunggonaan kadagiti gimong. Siempre, ikagumaan ti naayat nga asawa a lalaki a tulongan ni baketna a mangasikaso kadagiti annakda iti gimong ken iti balayda. Kas pagarigan, mabalinna a tulongan ni baketna kadagiti trabaho iti balay. Aramidenna ti amin tapno sigurado a magunggonaan ti intero a pamiliana iti regular a Panagdaydayaw ti Pamiliada. Ken regular a kaduaen dagiti Kristiano nga amma ti pamiliada iti panangasaba.

9-10. Ania ti napateg nga aramiden dagiti nagannak tapno matulonganda ti annakda?

⁹ Ania dagiti mabalin nga aramiden dagiti nagannak tapno masursuro dagiti annakda nga ayaten ni Jehova? Kasanoda a maprotektaran dagiti annakda iti impluensia daytoy dakes a lubong? Ammuentayo dagiti mabalin nga aramiden dagiti nagannak.

¹⁰ Ikararag ti tulong ni Jehova. Kitaentayo ti ulidan ni Manoa ken ti asawana, dagiti nagannak ni Samson. Idi naammuan ni Manoa a maaddaandan iti anak, impakaasina ken Jehova a tulonganna ida a mangpadakkel iti anakda.

11. Kasano a matulad dagiti nagannak ti ulidan ni Manoa kas mabasa iti Uk-ukom 13:8?

 ¹¹ Nakasursuro da Nihad ken Alma, a taga-Bosnia and Herzegovina, iti ulidan ni Manoa. Inlawlawagda: “Kas ken Manoa, impakaasimi ken Jehova nga isuronakami nga agbalin a nasayaat a nagannak. Ket sinungbatan ni Jehova ti kararagmi iti nagduduma a pamay-an​—babaen ti Biblia, dagiti publikasiontayo, gimong, ken kombension.”​—Basaen ti Uk-ukom 13:8.

12. Ania nga ulidan ti impakita da Jose ken Maria kadagiti annakda?

¹² Mangisuro babaen ti ulidan. Napateg ti ibagbagam; ngem mabalin a dakdakkel ti epekto iti anakmo ti ar-aramidem. Masiguradotayo a nangipakita da Jose ken Maria iti nagsayaat nga ulidan kadagiti annakda, a pakairamanan ni Jesus. Nagtrabaho a naimbag ni Jose tapno masuportaranna ti pamiliana. Pinaregta met ni Jose ti pamiliana a mangipateg iti naespirituan a bambanag. (Deut. 4:9, 10) Uray no saan a kidkiddawen ti Linteg, “tinawen” nga ikuykuyog ni Jose ti pamiliana idiay Jerusalem para iti selebrasion ti Paskua. (Luc. 2:41, 42) Mabalin nga ibilang ti dadduma nga amma idi panawenna a ti kasta a panagbiahe ti pamilia ket narigat, napaut, ken nagastos. Ngem nalawag nga impateg ni Jose ti naespirituan a bambanag ken insurona dagiti annakna a mangipateg met kadagita. Kasta met, kabesado ni Maria ti Kasuratan. Awan duadua a babaen ti sao ken aramid, insurona dagiti annakna a mangipateg iti Sao ti Dios.

13. Kasano a tinulad ti maysa nga agassawa ti ulidan da Jose ken Maria?

¹³ Kayat da Nihad ken Alma, a nadakamat itay, a tuladen ti ulidan da Jose ken Maria. Kasano a nakatulong dayta tapno mapadakkelda ti anakda a mangayat ken agserbi ken Jehova? Imbagada, “Babaen ti pamay-an ti panagbiagmi, inkagumaanmi nga ipakita iti anakmi no kasano kasayaat ti panangsurot kadagiti prinsipio ni Jehova.” Innayon ni Nihad, “Agbalinka koma a kas iti tao a kayatmo a pagbalinan ti anakmo.”

14. Apay a masapul nga ammo dagiti nagannak ti kakadua dagiti annakda?

¹⁴ Tulongam dagiti annakmo a mangpili iti nasayaat a kakadua. Masapul nga agpada nga ammo ti ina ken ama no siasino ti kakadua dagiti annakda ken no ania ti ar-aramidenda. Kas pagarigan, ammoda koma no asino ti kasarsarita dagiti annakda iti social media ken iti selponda. Maimpluensiaan dagita a kakadua ti panagpampanunot ken tigtignay dagiti annakda.​—1 Cor. 15:33.

15. Ania ti masursuro dagiti nagannak iti ulidan ni Jessie?

¹⁵ Ania ti mabalin nga aramiden dagiti nagannak no saanda unay nga ammo ti agusar iti kompiuter wenno gadyet? Imbaga ni Jessie a maysa nga ama a taga-Pilipinas: “Awan unay ti ammomi maipapan iti teknolohia. Ngem saan a nakalapped dayta iti panangisuromi kadagiti annakmi kadagiti posible a pagdaksan dagiti gadyet.” Saan a pinaritan ni Jessie dagiti annakna nga agusar kadagiti gadyet gapu laeng ta dina unay ammo nga usaren dagita. Inlawlawagna: “Iparparegtak kadagiti annakko nga usarenda dagiti gadyetda nga agsursuro iti baro a lengguahe, agsagana para iti gimong, ken agbasa iti Biblia iti inaldaw.” No adda annakyo, nabasa ken napagsasaritaanyo kadin dagiti balanse a balakad iti jw.org^® iti seksion a “Tin-edyer” maipapan iti panagteks ken panangi-post kadagiti piktiur iti Internet? Nairepasoyo kadin kadakuada ti video a Kontroladom Kadi ti Gadyetmo Wenno Sika ti Konkontrolenna?  ken ti video nga Agannadka no Agusarka iti Social Network? * Makatulong dagita tapno maisuroyo dagiti annakyo a mangusar a nainsiriban kadagiti gadyet.​—Prov. 13:20.

16. Ania ti inaramid ti adu a nagannak, ken ania ti resultana?

¹⁶ Adu a nagannak ti mangar-aramid iti pamay-an tapno makalangen dagiti annakda dagiti kakabsat a mapagulidanan iti panagserbi iti Dios. Kas pagarigan, masansan nga awisen da N’Déni ken Bomine, agassawa a taga-Côte d’Ivoire, ti manangaywan iti sirkito nga agdagus iti balayda. Kuna ni N’Déni: “Nagsayaat ti epektona dayta iti anakmi. Nagpayunir ket maysa itan a suno a manangaywan iti sirkito.” Mabalinmo met kadi ti mangyurnos iti kasta a panaglalangen para kadagiti annakmo?

17-18. Kaano ti rumbeng a panangisuro dagiti nagannak kadagiti annakda?

¹⁷ Sanayenyo dagiti annakyo iti kasapaan a panawen. No nasapsapa nga irugi a sanayen dagiti nagannak ti annakda, nasaysayaat ti resultana. (Prov. 22:6) Alaentayo a pagarigan ni Timoteo, nga idi agangay ket nagmisionero a kadua ni apostol Pablo. Sinanay ni nanangna a Eunice ken ni lolana a Loida ‘manipud idi maladaga.’​—2 Tim. 1:5; 3:15.

¹⁸ Sabali pay nga agassawa a taga-Côte d’Ivoire a da Jean-Claude ken Peace, ti nagballigi a nangpadakkel iti amin nga innem nga annakda a mangayat ken agserbi ken Jehova. Ania ti nakatulong kadakuada? Tinuladda ti ulidan da Eunice ken Loida. Imbagada, “Insuromin ti Sao ti Dios kadagiti annakmi uray idi matagtagibida pay laeng.”​—Deut. 6:6, 7.

19. Ania ti ramanen ti panangisuro iti Sao ti Dios kadagiti annakyo?

¹⁹ Ania ti kayat a sawen ti ‘panangisuro’ iti Sao ni Jehova kadagiti annakyo? Iti footnote ti Deuteronomio 6:7, ti sao nga “isuroyo” ket mabalin met a maipatarus kas “ulit-ulitenyo; ipaganetgetyo.” Tapno maaramid dayta dagiti nagannak, kanayon koma nga adda tiempoda kadagiti ubbing pay nga annakda. Mabalin a makapadismaya no dadduma ti panangulit-ulit kadagiti instruksion.  Ngem ibilang koma daytoy dagiti nagannak kas gundaway a mangtulong kadagiti annakda a mangtarus ken mangyaplikar iti Sao ti Dios.

20. Ilawlawag no kasano nga agaplikar iti panangpadakkel iti annak ti Salmo 127:4.

²⁰ Am-ammuem a naimbag dagiti annakmo. Impada ti Salmo 127 dagiti annak kadagiti pana. (Basaen ti Salmo 127:4.) Kas kadagiti pana a mabalin a naaramid iti nadumaduma a material ken agduduma ti kadakkelda, awan met ti annak nga eksakto nga agpada. Masapul ngarud nga ammuen dagiti nagannak no kasano a sanayen ti tunggal anakda. Imbaga ti maysa nga agassawa a taga-Israel no ania ti nakatulong iti naballigi a panangpadakkelda iti dua nga annakda nga agserbi ken Jehova, “Saggaysa nga inyadalanmi dagiti annakmi.” Siempre, desision ti ulo ti pamilia no kasapulan wenno posible ti kasta a pamay-an.

21. Ania a tulong ti manamnama dagiti nagannak nga ipaay ni Jehova?

²¹ No dadduma, mabalin a marigatan dagiti nagannak a mangisuro kadagiti annakda, ngem dagiti annak ket sagut ni Jehova. Kanayon a nakasagana a tumulong kadagiti nagannak. Dengdenggenna dagiti kararagda. Ken sungsungbatanna dagiti kararagda babaen ti Biblia, dagiti publikasiontayo, ken ti ulidan ken balakad dagiti eksperiensiado a nagannak iti kongregasion.

22. Ania dagiti kasayaatan a maipaay dagiti nagannak kadagiti annakda?

²² Ibagbagada a ti panangpadakkel iti annak ket 20 a tawen a proyekto, ngem ti agpayso, saan a pulos agpatingga ti akem dagiti nagannak. Ti ayat, tiempo, ken naibatay iti Biblia a panangsanayda ti sumagmamano a kasayaatan a maitedda iti annakda. Saan nga agpapada ti reaksion dagiti annak iti panangsanay. Ngem ti adu a pinadakkel dagiti nagannak a mangay-ayat ken Jehova marikriknada ti kas iti marikrikna ni Joanna Mae, a taga-Asia: “No lagipek ti panangsanay dagiti nagannakko, agyamyamanak ta dinisiplina ken insurodak a mangayat ken Jehova. Saan la a basta biag ti intedda kaniak no di ket makapnek a biag.” (Prov. 23:24, 25) Kasta met laeng ti marikrikna ti minilion a Kristiano.