1. Kasano kapateg ti tinapay kadagiti tattao a nadakamat iti Biblia?

 TI TINAPAY ti kangrunaan a taraon ti adu a tattao a nadakamat iti Biblia. (Gen. 14:18; Luc. 4:4) Kinapudnona, nakapatpateg dayta, ta adda dagiti gundaway nga inusar ti Biblia ti sao a “tinapay” a tumukoy iti taraon. (Mat. 6:11; study note ti Acts 20:7) Inusar met ni Jesus ti tinapay iti dua kadagiti nalatak a milagrona. (Mat. 16:​9, 10) Mabasatayo ti maysa kadagita iti Juan kapitulo 6. Bayat nga us-usigentayo dayta a salaysay, kitaentayo dagiti masursurotayo a mabalintayo nga iyaplikar ita.

2. Ania idi a situasion nga agkasapulan ti adu a tattao iti taraon?

² Kalpasan a nangasaba dagiti apostol ni Jesus, inkuyogna ida a bumallasiw iti Baybay ti Galilea tapno makapaginanada. (Mar. 6:​7, 30-32; Luc. 9:10) Napanda iti awan matataona a lugar iti Betsaida. Ngem nadamag dagiti tattao nga adda ni Jesus sadiay, isu nga immun-unada payen a nakadanon. Saan ida a binaybay-an ni Jesus. Insurona kadakuada ti maipapan iti Pagarian ken pinaimbagna dagiti masakit. Idi mumalemen, pinampanunot dagiti adalanna no paggatangan dagiti tattao iti kanenda. Mabalin nga adda bassit a balon ti dadduma kadakuada. Ngem kaaduanna ti masapul a mapan kadagiti purok tapno gumatang iti kanenda. (Mat. 14:15; Juan 6:​4, 5) Ania ti aramiden ni Jesus?

SIMIMILAGRO A PANNAKAPAADU TI TINAPAY

3. Ania ti imbaga ni Jesus nga aramiden dagiti apostolna tapno mapakan dagiti tattao? (Kitaen met ti ladawan.)

³ Imbaga ni Jesus kadagiti apostolna: “Saan a kasapulan a pumanawda. Pakanenyo ida.” (Mat. 14:16) Ngem kasla imposible dayta ta agarup 5,000 dagiti lallaki. No iraman pay ti babbai  ken ubbing, mabalin a 15,000 a tattao ti masapul a mapakan. (Mat. 14:21) Imbaga ni Andres: “Adda ubing a lalaki ditoy nga addaan iti lima a tinapay a sebada ken dua a babassit nga ikan. Ngem kasano a makaanay dagitoy iti kastoy kaadu a tattao?” (Juan 6:9) Ti tinapay a sebada ket gagangay a taraon idi dagiti marigrigat ken dadduma pay. Ti met bassit nga ikan ket mabalin a nadaing. Ngem umanay ngata ti balon ti ubing tapno mapakan ti kasta a kaadu ti tattao?

4. Ania dagiti masursurotayo iti Juan 6:​11-13? (Kitaen met dagiti ladawan.)

⁴ Kayat nga ipakita ni Jesus ti kinaimbag kadagiti tattao isu nga imbilinna nga aggugrupoda nga agtugaw iti karuotan. (Mar. 6:​39, 40; basaen ti Juan 6:​11-13.) Kalpasanna, nagyaman ni Jesus iti Amana para iti tinapay ken ikan. Umiso laeng ti inaramidna nga agyaman iti Dios ta isu a talaga ti Gubuayan ti taraon. Nagsayaat ti inyulidan ni Jesus! Agkararagtayo ngarud sakbay a mangantayo, agmaymaysatayo man, addatayo man iti trabaho wenno eskuelaan, wenno no kaduatayo ti pamiliatayo. Kalpasanna, impaiwaras ni Jesus kadagiti adalanna ti makan, ket nangan ken nabsog dagiti tattao. Adu pay ketdi ti natedda ket saan a kayat ni Jesus a masayang dagita. Isu nga imbagana nga urnongenda dagiti natedda, posible a tapno makanto pay. Awan ti sinayang ni Jesus. Nagsayaat a tuladentayo dayta. No maysaka nga ama wenno ina, mabalinmo nga usaren dayta a pasamak a mangisuro kadagiti annakmo iti kinapateg ti panagkararag sakbay a mangan, panagbalin a naimbag, ken kinaparabur.

5. Ania ti reaksion dagiti tattao iti inaramid ni Jesus iti dayta nga aldaw, ken ania met ti inaramid ni Jesus?

 ⁵ Nagsiddaaw dagiti tattao kadagiti milagro ken panangisuro ni Jesus. Ammoda nga inkari ni Moises a mangdutok ti Dios iti naindaklan a propeta, isu a mabalin a pampanunotenda, ‘Ni ngata Jesus dayta a naindaklan a propeta?’ (Deut. 18:​15-18) Pinanunotda a no isuna, agbalin la ketdi a naisangsangayan nga agturay ken maipaayna ti taraon ti intero a nasion. Gapu iti dayta, kayat dagiti tattao a “piliten [ni Jesus] nga agbalin nga ari.” (Juan 6:​14, 15) No impalubos ni Jesus a mapasamak dayta, makiramraman no kuan iti politika dagiti Judio nga iturturayan dagiti Romano. Ngem inaramidna kadi dayta? Saan. Mabasatayo a saan a nagpangadua ni Jesus a ‘napan iti bantay.’ Uray no pinilit ti sabsabali a makiraman iti politika, saanna nga inaramid dayta. Nagpateg dayta a leksion para kadatayo!

6. Kasano a maipakitatayo a kayattayo a tuladen ti ulidan ni Jesus? (Kitaen met ti ladawan.)

⁶ Siempre, saan met a kiddawen dagiti tattao a simimilagro a mangpaadutayo iti tinapay, wenno mangpaimbagtayo kadagiti masakit. Wenno saandatayo met ketdi a pagbalinen nga ari wenno presidenteda. Ngem mabalin a kombinsirendatayo a makiraman iti politika babaen ti panagbotos wenno panangsuporta iti ammoda a mangpasayaat iti biagda. Nupay kasta, nalawag ti ulidan ni Jesus. Saan a nakiraman iti politika. Imbagana pay idi agangay:  “Ti Pagariak ket saan a paset daytoy a lubong.” (Juan 17:14; 18:36) Masapul a tuladen dagiti Kristiano ita ti panagpampanunot ken inaramid ni Jesus. Suportaran, ikasaba, ken ikararagtayo dayta a Pagarian. (Mat. 6:10) Subliantayo ti salaysay maipapan iti simimilagro a panangpaadu ni Jesus iti tinapay ket kitaentayo no ania pay dagiti masursurotayo.

“TI KAIPAPANAN DAGITI TINAPAY”

7. Ania ti inaramid ni Jesus ken dagiti apostol? (Juan 6:​16-20)

⁷ Kalpasan a pinakan ni Jesus dagiti tattao, pinagluganna dagiti adalanna iti bangka tapno agsublida idiay Capernaum. Ngem napan ni Jesus iti bantay tapno maliklikanna ti panangpilit kenkuana dagiti tattao nga agbalin nga ari. (Basaen ti Juan 6:​16-20.) Bayat nga aglaylayag dagiti apostol, dimmawel ti baybay gapu iti napigsa nga angin. Ngem nagna ni Jesus iti rabaw ti danum a napan kadakuada. Inawisna ni apostol Pedro a magna met iti rabaw ti danum. (Mat. 14:​22-31) Idi addan ni Jesus iti bangka, nagsardeng ti napigsa nga angin. Nasdaaw dagiti adalan ket imbagada: “Pudno a sika ti Anak ti Dios.” a (Mat. 14:33) Ngem makapainteres ta saan nga imbaga dayta dagiti adalan kalpasan ti simimilagro a panangpaadu ni Jesus iti tinapay, no di ket idi laeng nagna ni Jesus iti rabaw ti danum. Innayon ni Marcos daytoy a detalye: “Kasta unay ti siddaaw [dagiti apostol], ta saanda a naawatan ti kaipapanan dagiti tinapay, ken marigatanda pay laeng a mangtarus iti dayta.” (Mar. 6:​50-52) Saan a naawatan dagiti adalan nga inikkan ni Jehova ni Jesus iti pannakabalin a mangaramid iti ad-adu pay ngem iti panangipaayna iti taraon. Kalpasanna, imbaga manen ni Jesus ti maipapan iti simimilagro a panangpaaduna iti tinapay tapno isurona ti sabali pay a leksion.

8-9. Apay a binirok dagiti tattao ni Jesus? (Juan 6:​26, 27)

⁸ Interesado laeng dagiti tattao a pinakan ni Jesus iti panangpennek iti pisikal a kasapulan ken tarigagayda. Kasano a kasta? Iti simmaruno nga aldaw, nakitada a nakapanawen ni Jesus ken dagiti apostolna. Isu a naglugan dagiti tattao iti dadduma a bangka a naggapu iti Tiberias a mapan idiay Capernaum tapno birokenda ni Jesus. (Juan 6:​22-24) Ngem napanda kadi tapno ad-adu pay ti maammuanda maipapan iti Pagarian? Saan. Mas interesadoda iti pisikal a taraon. Kasanotayo nga ammo?

⁹ Kitaentayo ti napasamak idi nabirokanda ni Jesus iti asideg ti Capernaum. Prangka nga imbaga ni Jesus kadakuada a ti panggepda nga immay ket tapno laeng mapennek ti pisikal a kasapulanda. Imbagana a ‘nabsogda iti tinapay a kinnanda,’ ngem dayta ket “madadael a taraon.” Imparegtana kadakuada nga agtrabahoda “para iti agpaut a taraon a mangted iti biag nga agnanayon.” (Basaen ti Juan 6:​26, 27.) Imbaga ni Jesus nga ited ti Amana dayta a taraon. Karkarna kadagiti tattao ti maipapan iti taraon a mangyeg iti biag nga agnanayon! Ania ngata a taraon dayta, ken kasanoda a magun-odan?

10. Ania nga “ipapaaramid ti Dios” ti masapul a maammuan dagiti tattao?

¹⁰ Kayat a maammuan dagita a Judio no ania ti aramidenda tapno magun-odda dayta a taraon. Mabalin a pampanunotenda ti “ipapaaramid” ti Mosaiko a Linteg. Ngem imbaga ni Jesus kadakuada: “Daytoy ti ipapaaramid ti Dios, nga ipakitayo ti pammati iti daydiay imbaonna.” (Juan 6:​28, 29) Ti panangipakita iti pammati iti imbaon ti Dios ti kasapulan tapno ‘maaddaanda iti biag nga agnanayon.’  Kinaagpaysuanna, naibaga idin dayta ni Jesus. (Juan 3:​16-18, 36) Ngem adu pay ti ibagana maipapan iti aramidentayo tapno maaddaantayo iti biag nga agnanayon.—Juan 17:3.

11. Kasano nga impakita dagiti Judio nga interesadoda latta iti panangpennek iti panagkasapulan iti taraon? (Salmo 78:​24, 25)

¹¹ Saan nga inawat dagidi a Judio ti pannursuro ni Jesus maipapan iti baro nga “ipapaaramid ti Dios.” Insaludsodda kenkuana: “Ania ti maipakitam a pagilasinan tapno patiendaka?” (Juan 6:30) Imbagada nga immawat dagiti ammada idi panawen ni Moises iti manna, a mabalin a mayarig iti tinapay. (Neh. 9:15; basaen ti Salmo 78:​24, 25.) Nalawag a ti pampanunotenda latta ket ti literal a taraon. Saanda man la nga impailawlawag ken Jesus ti kaipapanan ti simmaruno nga imbagana maipapan iti “tinapay manipud langit,” a nayarig iti mangted-biag a manna manipud langit. (Juan 6:32) Nakapokusda unay iti pisikal a kasapulanda ta dida inkankano dagiti naespirituan a kinapudno nga ikagkagumaan ni Jesus nga isuro kadakuada. Ania ti masursurotayo iti dayta a salaysay?

TI IPANGPANGRUNATAYO

12. Kasano nga impakita ni Jesus no ania ti masapul nga ipangpangrunatayo?

¹² Daytoy ti maysa a napateg a masursurotayo iti Juan kapitulo 6. Masapul nga ipangpangrunatayo dagiti naespirituan a kasapulantayo. Laglagipentayo a pinagminar ni Jesus dayta a punto idi kinontrana ti pannulisog ni Satanas kenkuana. (Mat. 4:​3, 4) Iti met Sermonna iti Bantay, impaganetgetna a masapul a sipapanunot ti maysa iti naespirituan a kasapulanna. (Mat. 5:3) Isu a masapul nga isaludsodtayo iti bagitayo, ‘Makita kadi iti biagko nga iyun-unak ti panangpennekko kadagiti naespirituan a kasapulak imbes a dagiti pisikal a tarigagayko?’

13. (a) Apay nga umiso laeng a kayattayo ti taraon? (b) Ania a pakdaar ti masapul nga ipangagtayo? (1 Corinto 10:​6, 7, 11)

¹³ Umiso laeng nga ikararagtayo dagiti pisikal a kasapulantayo ken ti panangtagiragsaktayo kadagita. (Luc. 11:3) Ibaga ti Biblia a nasayaat para iti maysa a tao ti “mangan, uminum” ken tagiragsakenna ti panagtrabahona ta ‘naggapu dayta iti ima ti pudno a Dios.’ (Ecl. 2:24; 8:15; Sant. 1:17) Ngem masapul a pagtalinaedentayo dagiti material a bambanag iti umiso a lugarda. Inlawlawag dayta ni apostol Pablo idi sinuratanna dagiti Kristiano nga agbibiag idi dandanin agpatingga ti Judio a sistema ti bambanag. Dinakamatna dagiti salaysay iti nagkauna nga Israel, agraman ti napasamak iti asideg ti Bantay Sinai. Pinakdaaranna dagiti Kristiano a ‘dida agbalin a kas kadagiti Israelita a nagtarigagay iti dakes a bambanag.’ (Basaen ti 1 Corinto 10:​6, 7, 11.) Simimilagro nga impaay ni Jehova ti taraon dagidiay nga Israelita. Ngem gapu iti managimbubukodan a tarigagayda iti taraon, nagresulta dayta iti “dakes a bambanag.” (Num. 11:​4-6, 31-34) Ken idi nagdaydayawda iti balitok nga estatua nga urbon a baka, nagpapangan, nagiinum, ken nagragragsakda imbes a nagtulnogda ken Jehova. (Ex. 32:​4-6) Inusar ni Pablo dayta a pasamak a mangpakdaar kadagiti Kristiano nga agbibiag iti panawen sakbay nga agpatingga ti sistema ti bambanag dagiti Judio idi 70 C.E. Ita, asidegen nga agpatingga daytoy a sistema ti bambanag, isu a pagsayaatantayo no ipangagtayo ti serioso a pakdaar ni Pablo.

14. Ania ti ibaga ti Biblia maipapan iti taraon iti baro a lubong?

¹⁴ Idi imbaga ni Jesus ti “taraonmi ita nga aldaw,” tuktukoyenna ti tiempo inton maaramiden ti pagayatan ti Dios “ditoy daga, a kas sadi langit.” (Mat. 6:​9-11) Ania ti maimadyinmo a kasasaadto ti lubong iti dayta a tiempo? Ibagbaga  ti Biblia a karaman iti pagayatan ti Dios ditoy daga ti nasustansia a taraon. Maitunos iti Isaias 25:​6-8, iti sidong ti Pagarian ni Jehova, tagiragsakentayto ti aglaplapusanan ken naimas a taraon. Ipakpakauna ti Salmo 72:16: “Naruayto dagiti bukbukel ditoy daga; nagadunto ti maani iti rabaw dagiti bantay.” Kayatmonto kadi nga usaren ti dadduma kadagita a bukbukel a mangaramid iti paboritom a tinapay wenno agluto kadagiti baro a putahe? Kasta met, sigurado a tagiragsakemto ti bunga dagiti immulam nga ubas. (Isa. 65:​21, 22) Ken amin ditoy daga ket maragsakanto kadagitoy a nagsasayaat a bambanag.

15. Anianto dagiti maisuro kadagiti mapagungar? (Juan 6:35)

¹⁵ Basaen ti Juan 6:35. Panunotenyo manen dagiti tattao a nangan iti tinapay ken ikan a simimilagro a pinaadu ni Jesus. Inton panagungar, mabalin a maam-ammomto ti dadduma kadakuada. Uray no adu idi kadakuada ti saan a nangipakita iti pammati ken Jesus, posible a mapagungarda. (Juan 5:​28, 29) Ngem masapul a maammuandanto ti kaipapanan dagiti sasao ni Jesus: “Siak ti tinapay ti biag. Ti umay kaniak saanton nga agbisin.” Masapul a maaddaanda iti pammati iti daton a subbot ni Jesus—pammati nga insakripisiona ti biagna para kadakuada. Iti dayta a tiempo, dagiti mapagungar ken dagiti mayanakto iti baro a lubong masapul a maammuanda ti kinapudno maipapan ken Jehova ken iti panggepna. Maragsakantayto unay a tumulong a mangisuro kadakuada kadagita a nakaskasdaaw a bambanag! Mas makaparagsak dayta ngem iti pannangan iti naimas a tinapay. Wen, dagiti naespirituan a bambanag ti kapatgan.

16. Ania ti usigentayo iti sumaruno nga artikulo?

¹⁶ Nausigtayon ti sumagmamano a paset ti Juan kapitulo 6. Ngem adu pay ti isuro ni Jesus maipapan iti “biag nga agnanayon.” Masapul a dumngeg idi a naimbag dagiti Judio iti isuro ni Jesus. Kasta met laeng ti masapul nga aramidentayo. Itultuloytayo nga usigen ti Juan kapitulo 6 iti sumaruno nga artikulo.