1. Deskribirem ti pamilia ni Santiago.

 DIMMAKKEL ni Santiago, nga ading ni Jesus, iti pamilia a nabileg iti naespirituan. * Ay-ayaten unay dagiti nagannakna a da Jose ken Maria ti Dios a ni Jehova ken inaramidda ti amin a kabaelanda nga agserbi Kenkuana. Adda pay idi ti sabali a bendision ken Santiago​—ni manongna ti agbalin a naikari a Mesias. Nagsayaat la ketdin ti pribilehio ni Santiago nga agbalin a paset dayta a pamilia!

2. Ania dagiti rason a nangato ti panagkita ni Santiago ken ni manongna?

² Adu ti rason a nangato ti panagkita ni Santiago ken ni manongna. (Mat. 13:55) Kas pagarigan, idi 12 ti tawen ni Jesus, kabesadona unay ti Kasuratan nga uray la bimmilib kenkuana dagiti edukado a panglakayen idiay Jerusalem. (Luc. 2:46, 47) Mabalin a nagkadua da Santiago ken ni Jesus iti trabaho a panagkarpintero. No kasta, posible a naam-ammona a naimbag ni manongna. Sangkaibaga idi ni Nathan H. Knorr, “Ad-adda a maam-ammom ti maysa a tao no makipagtrabahoka kenkuana.” * Nakita la ketdi ni Santiago a “dimmakkel ni Jesus ken ad-adda pay a simmirib ken nagtultuloy kenkuana ti pabor ti Dios ken dagiti tattao.” (Luc. 2:52) Mabalin ngarud nga ipagaruptayo a maysa koma ni Santiago kadagiti immuna a nagbalin nga adalan ni Jesus. Ngem saan a kasta ti napasamak.

3. Ania ti reaksion ni Santiago idi rinugian ni Jesus ti ministeriona?

³ Bayat ti ministerio ni Jesus ditoy daga, saan a nagbalin ni Santiago a maysa kadagiti adalanna. (Juan 7:3-5) Kinapudnona, baka maysa pay ni Santiago kadagiti kakabagian a nangipagarup  a ‘nadadaelen ti panunot’ ni Jesus. (Mar. 3:21) Awan met idi ti pakakitaan a kadua ni Santiago ni nanangna a Maria idi napapatay ni Jesus iti kayo a pagtutuokan.​—Juan 19:25-27.

4. Ania dagiti leksion nga usigentayo?

⁴ Idi agangay, namati met laeng ni Santiago ken Jesus ken nagbalin a mararaem a panglakayen iti kongregasion Kristiano. Iti daytoy nga artikulo, usigentayo ti dua a leksion a masursurotayo ken Santiago: (1) no apay a masapul nga agtalinaedtayo a napakumbaba ken (2) no kasanotayo nga agbalin nga epektibo a mannursuro.

5. Ania ti reaksion ni Santiago idi nagparang kenkuana ti napagungaren a ni Jesus?

⁵ Kaano a nagbalin ni Santiago a matalek a pasurot ni Jesus? Kalpasan a napagungar ni Jesus, “nagparang ken Santiago, sa iti amin nga apostol.” (1 Cor. 15:7) Dayta a panagkinnitada ken Jesus ti interamente a nangbalbaliw iti biag ni Santiago. Presente isuna idi agur-uray dagiti apostol iti naikari a nasantuan nga espiritu iti makinngato a kuarto idiay Jerusalem. (Ara. 1:13, 14) Idi agangay, siraragsak a nagserbi ni Santiago kas miembro ti bagi a manarawidwid idi umuna a siglo. (Ara. 15:6, 13-22; Gal. 2:9) Ken sakbay ti 62 C.E., isu ket inwanwan ti Dios nga agsurat kadagiti Kristiano a dinutokan ti espiritu. Magunggonaantayo met ita iti dayta a suratna, nailangitan man wenno naindagaan ti namnamatayo. (Sant. 1:1) Sigun iti historiador idi umuna a siglo a ni Josephus, ni Santiago ket impapatay ti Judio a Nangato a Padi a ni Ananias nga Ub-ubing. Nagtalinaed ni Santiago a matalek ken Jehova agingga a nagpatinggan ti biagna ditoy daga.

6. Kasano a naiduma ni Santiago kadagiti lider ti relihion idi tiempona?

⁶ Napakumbaba ni Santiago. Apay a maibagatayo a kasta? Usigentayo ti nakaidumaan ti reaksion ni Santiago maipapan ken Jesus idi agangay ken ti reaksion ti adu a lider ti relihion. Idi nakita ni Santiago ti nakalawlawag nga ebidensia a ni Jesus ti Anak ti Dios, sipapakumbaba nga inawatna dayta. Ngem saan a kasta dagiti panguluen a papadi idiay Jerusalem. Kas pagarigan, saanda a mailibak a pinagungar ni Jesus ni Lazaro. Imbes a bigbigenda a ni Jesus ket pannakabagi ni Jehova, inkagumaanda a patayen da Jesus ken ni Lazaro. (Juan 11:53; 12:9-11) Idi napagungaren ni Jesus, nagkukumplotda a mangilimed iti  dayta kadagiti tattao. (Mat. 28:11-15) Gapu iti kinapannakkel dagita a lider ti relihion, inlaksidda ti Mesias.

7. Apay a masapul a liklikantayo ti kinapannakkel?

⁷ Ti leksion: Liklikan ti kinapannakkel ken kanayon koma a nalakatayo a maisuro. Gapu iti sakit, mabalin a tumangken dagiti urat ti literal a puso ken malimitaran ti panagpitikna. Kasta met laeng ti kinapannakkel ta mabalinna a patangkenen ti naespirituan a pusotayo ken lapdannatayo nga agtulnog ken Jehova. Impalubos dagiti Fariseo a tumangken unay ti pusoda, isu a saanda a nabigbig ti nalawag nga ebidensia nga adda ken Jesus ti espiritu ti Dios ken isu ti Anak ti Dios. (Juan 12:37-40) Nakadeldelikado ti inaramidda ta dayta ti rason a saandan a maaddaan iti biag nga agnanayon. (Mat. 23:13, 33) Nagpateg ngarud a kanayon nga ipalubostayo a ti Sao ti Dios ken ti espirituna ti mangmolde iti personalidadtayo ken mangimpluensia iti panagpampanunot ken desisiontayo! (Sant. 3:17) Napakumbaba ni Santiago isu a nagpaisuro ken Jehova. Ken kas makitatayonto, nagbalin isuna a nalaing a mannursuro gapu iti kinapakumbabana.

8. Ania ti makatulong kadatayo nga agbalin a nalaing a mannursuro?

⁸ Saan a nangato ti adal ni Santiago. Para kadagiti lider ti relihion idi kaaldawanna, awan duadua nga imbilangda isuna a kas kada apostol Pedro ken Juan​—nga “awan adal ken ordinarioda.” (Ara. 4:13) Ngem nasursuro ni Santiago ti agbalin nga epektibo a mannursuro kas iti nalawag a makitatayo no basaentayo ti libro a naipanagan kenkuana. Kas ken Santiago, mabalin a saan a nangato ti adaltayo. Nupay kasta, iti tulong ti espiritu ni Jehova ken panangsanay ti organisasionna, makapagbalintayo a nalaing a mannursuro. Usigentayo ti inyulidan ni Santiago kas mannursuro ken kitaentayo dagiti masursurotayo.

9. Ania ti pamay-an ti panangisuro ni Santiago?

⁹ Saan a nagusar ni Santiago iti sasao a narigat a maawatan wenno komplikado a panagrasrason. Gapu iti dayta, naammuan dagiti dimngeg kenkuana no ania ti masapul nga aramidenda ken no kasanoda nga aramiden dayta. Kas pagarigan, simple ti pamay-an ni Santiago  a nangisuro kadagiti Kristiano a masapul a situtulokda nga agsagaba iti kinaawan hustisia ken saan nga agsakit ti nakemda. Insuratna: “Ibilangtayo a naragsak dagidiay nakapagibtur. Nadamagyo ti panagibtur ni Job ken nakitayo ti resulta nga impaay ni Jehova, a ni Jehova ket nadungngo unay ken naasi.” (Sant. 5:11) Siputanyo nga iti Kasuratan ti nangibatayan ni Santiago kadagiti insurona. Inusarna ti Sao ti Dios tapno tulonganna dagiti dumdumngeg a mangtarus a kanayon a gunggonaan ni Jehova dagidiay napudno Kenkuana, a kas ken Job. Insuro ni Santiago dayta a punto babaen ti panangusarna iti simple a sasao ken panagrasrason, isu a naiturongna ti dayaw ken Jehova, saan nga iti bagina.

10. Ania ti maysa a pamay-an a matuladtayo ni Santiago no mangisursurotayo?

¹⁰ Ti leksion: Pagtalinaedem a simple ti mensahem ken usarem ti Sao ti Dios no mangisuroka. Ti kalattayo ket saan a tapno agbilib dagiti tattao iti kaadu ti pannakaammotayo, no di ket tapno agbilibda iti kaadu ti pannakaammo ni Jehova ken ti kasta unay a panangipategna kadakuada. (Roma 11:33) Maaramidtayo dayta no kanayon nga ibataytayo iti Biblia dagiti ibagbagatayo. Kas pagarigan, imbes nga ibagatayo kadagiti iyad-adalantayo iti Biblia no ania ti aramidentayo no addatayo iti situasionda, masapul a tulongantayo ida nga agpanunot kadagiti ulidan iti Biblia ken mangtarus iti panagpampanunot ken rikrikna ni Jehova. Iti kasta, matignayda a mangyaplikar iti maad-adalda gapu ta kayatda a paragsaken ni Jehova, saan a datayo.

11. Ania dagiti problema ti dadduma a Kristiano idi kaaldawan ni Santiago, ken ania ti pammagbagana kadakuada? (Santiago 5:13-15)

¹¹ Realistiko ni Santiago. Iti surat ni Santiago, nalawag nga ammona dagiti problema dagiti kapammatianna, isu nga inikkanna ida iti nalawag a bilin no kasanoda a pagballigian dagita. Kas pagarigan, saan idi a dagus nga iyap-aplikar ti dadduma a Kristiano dagiti naited a pammagbaga. (Sant. 1:22) Pabpaboran met ti dadduma dagiti babaknang. (Sant. 2:1-3) Adda met dagidiay marigatan a mangkontrol iti dilada. (Sant. 3:8-10) Serioso ti problema dagidi a Kristiano, ngem saan a simmuko ni Santiago a timmulong kadakuada. Namagbaga iti nasingpet ngem prangka a pamay-an ken pinaregtana dagidiay adda problemana iti naespirituan nga agpatulongda kadagiti panglakayen.​—Basaen ti Santiago 5:13-15.

12. Kasanotayo nga agtalinaed a positibo no tultulongantayo dagiti iyad-adalantayo iti Biblia?

¹² Ti leksion: Agbalinka a realistiko, ngem kanayon a positibo ti panangmatmatmo iti sabsabali. Mabalin a marigatan ti adu nga iyad-adalantayo a mangyaplikar iti balakad ti Biblia. (Sant. 4:1-4) Mabalin a kasapulan ti tiempo sakbay a maparutda dagiti dakes a kababalin ken suktanda dagita kadagiti Nakristianuan a kualidad. Kas panangtulad ken Santiago, rumbeng a situturedtayo a mangibaga kadagiti iyad-adalantayo no ania ti masapul a parang-ayenda. Kasapulan met nga agtalinaedtayo a positibo. Agtalektayo nga iyasideg ni Jehova dagiti napakumbaba a tattao kenkuana ken ikkanna ida iti bileg tapno makapagbalbaliwda.​—Sant. 4:10.

13. Sigun iti Santiago 3:2 ken footnote, ania ti binigbig ni Santiago?

¹³ Kanayon nga umiso ti panangmatmat ni Santiago iti bagina. Saan a narikna ni Santiago nga espesial isuna wenno natantan-ok ngem kadagiti kapammatianna gapu iti pamilia a nagtaudanna wenno kadagiti pribilehiona. Inawaganna pay ketdi dagiti kapammatianna kas “patpatgek a kakabsat.” (Sant. 1:16, 19; 2:5) Saan a nangted iti impresion nga isu ket perpekto. Imbes ketdi, inramanna ti  bagina iti daytoy nga imbagana: “Mamin-adu a maitibkoltayo amin.”​—Basaen ti Santiago 3:2 ken footnote.

14. Apay a masapul a situtuloktayo a mangamin kadagiti kamalitayo?

¹⁴ Ti leksion: Laglagipentayo a managbasoltayo amin. Masapul a saantayo a panunoten a nangatngatotayo ngem kadagiti iyad-adalantayo. Apay? No mangtedtayo iti impresion a saantayo nga agkamali, mabalin nga ipapan ti iyad-adalantayo a dina pulos maragpat dagiti pagalagadan ti Dios. Ngem no aminentayo nga adda dagiti tiempo a marigatantayo a mangsurot kadagiti prinsipio ti Biblia ken ilawlawagtayo no kasano a tultulongannatayo ni Jehova nga agbalbaliw, maipaawattayo iti iyad-adalantayo a kayana met ti agserbi ken Jehova.

15. Ania a klase ti ilustrasion dagiti inusar ni Santiago? (Santiago 3:2-6, 10-12)

¹⁵ Nagusar ni Santiago kadagiti ilustrasion a nangdanon iti puso. Sigurado a tinulongan ti nasantuan nga espiritu, ngem posible nga adu met ti naadalna maipapan iti panangisuro kadagiti ilustrasion nga inusar ni manongna a Jesus. Simple dagiti ilustrasion nga inusar ni Santiago iti suratna, ken nalawag dagiti aplikasionda.​—Basaen ti Santiago 3:2-6, 10-12.

16. Apay nga agusartayo kadagiti epektibo nga ilustrasion?

¹⁶ Ti leksion: Agusar kadagiti epektibo nga ilustrasion. No agusarka kadagiti maitutop nga ilustrasion, saanda la a mangngeg dayta no di ket maimadyinda met. Arigna mangipimpintaka kadagiti ladawan iti isip dagiti tattao. Dagita ti makatulong kadagiti dumdumngeg tapno matandaananda dagiti napateg a kinapudno iti Biblia. Batido ni Jesus iti panagusar kadagiti epektibo nga ilustrasion, ket tinulad ni adingna a Santiago ti ulidanna. Usigentayo ti maysa kadagiti ilustrasion ni Santiago ken kitaentayo no apay nga epektibo unay dayta.

17. Apay nga epektibo unay ti ilustrasion iti Santiago 1:22-25?

¹⁷ Basaen ti Santiago 1:22-25. Adu ti rason nga epektibo ti ilustrasion ni Santiago maipapan iti sarming. Adda idi espesipiko a punto a pampanunotenna​—a tapno magunggonaantayo iti Sao ti Dios, masapul a saantayo laeng a basaen dayta. Masapul nga iyaplikartayo dagiti mabasbasatayo. Nangpili ni Santiago iti ilustrasion a pamiliar unay kadagiti dumdumngeg​—maysa a tao a kumitkita iti sarming. Ania ti puntona? Maag la ketdi ti maysa a tao a nagsarming, adda nakitana a masapul nga urnosenna,  ngem binaybay-anna dayta. Kasta met laeng iti panagbasa iti Sao ti Dios. Kinamaag no adda makitatayo a masapul a balbaliwantayo iti personalidadtayo, ngem baybay-antayo.

18. Ania ti tallo a masapul nga aramidentayo no agus-usartayo iti ilustrasion?

¹⁸ No agusarka iti ilustrasion, matuladmo ti ulidan ni Santiago no aramidem dagitoy tallo a banag: (1) Siguraduem a ti ilustrasionmo ket maibagay iti punto nga ilawlawagmo. (2) Agusar iti ilustrasion a pamiliar iti dumdumngeg. (3) Pagbalinem a nalawag ti aplikasion ti ilustrasion. No marigatanka nga agpanunot kadagiti maitutop nga ilustrasion, ag-research-ka iti Watch Tower Publications Index. Iti topiko nga “Illustrations,” makabirokka iti nagadu nga ilustrasion a mabalinmo nga usaren. Ngem laglagipem a dagiti ilustrasion ket kas iti mikropono​—papigsaen wenno pagminarenda ti aniaman a punto nga ilawlawagmo. Siguraduem ngarud a dagiti laeng kangrunaan a punto a kayatmo nga isuro ti iyilustrarmo. Siempre, ti kangrunaan a rason a kayattayo a parang-ayen ti abilidadtayo a mangisuro ket tapno matulongantayo ti adu, agingga a posible, nga agbalin a paset ti naragsak a pamilia ni Jehova, saan a tapno maidaydayaw ti bagitayo.

19. Kasanotayo nga ipakita nga ap-apresiarentayo ti naespirituan a pamiliatayo?

¹⁹ Awan man ti pribilehiotayo a maaddaan iti perpekto a manong, adda met ti naisangsangayan a pribilehiotayo nga agserbi ken Jehova a kadua ti dakkel a pamilia a buklen dagiti Kristiano a kakabsattayo. Ipakpakitatayo nga ay-ayatentayo ida no makikaduatayo kadakuada, agsursuro kadakuada, ken simamatalek a makipagtrabahotayo kadakuada iti panangasaba ken panangisuro. No ikagumaantayo a tuladen ti ulidan ni Santiago iti kababalin, ar-aramid, ken panangisurotayo, maidaydayawtayo ni Jehova ken matulongantayo dagiti napudno a tattao nga umasideg iti nadungngo a nailangitan nga Amatayo.