Ammoyo Kadi?
Nausar kadi ti papiro iti panagaramid iti bangka idi tiempo ti Biblia?
Mula a papiro
PAGAAMMO a ti papiro ti kangrunaan a maus-usar a pagsuratan iti nagkauna nga Egipto. Nagusar met dagiti Griego ken Romano iti papiro iti panagsuratda. * Ngem manmano ti makaammo a maus-usar ti papiro saan laeng nga iti panagsurat no di ket uray iti panagaramid iti bangka.
Dua a modelo ti bangka a papiro a nasarakan iti uneg ti tanem idiay Egipto
Nasurok a 2,500 a tawenen ti napalabas, insurat ni propeta Isaias a dagiti agnanaed iti ‘rehion dagiti karayan ti Etiopia nangibaonda kadagiti mensahero iti baybay, babaen kadagiti bangka a papiro.’ Idi agangay, impadto ni propeta Jeremias nga inton rauten dagiti Medo ken Persiano ti siudad ti Babilonia, puoranda “dagiti papiro a bangka” dagiti Babilonio tapno saanda a makalibas.—Isa. 18:1, 2; Jer. 51:32.
Inwanwan ti Dios ti pannakaisurat ti Biblia, isu a saan a pakasdaawan dagiti agad-adal iti Biblia a makabirok dagiti arkeologo kadagiti ebidensia a mangipakita a talaga a nausar dagiti papiro iti panagaramid iti bangka idi tiempo ti Biblia. (2 Tim. 3:16) Ania ti nadiskobre dagiti arkeologo? Nakasarakda iti detalyado nga ebidensia a maar-aramid idin idiay Egipto dagiti bangka a papiro.
KASANO A NAARAMID DAGITI BANGKA A PAPIRO?
Dagiti naipinta ken naikitikit a ladawan kadagiti tanem idiay Egipto ipakitada ti proseso ti panagala iti papiro ken panagaramid iti bangka. Putden dagiti tattao ti ungkay dagiti papiro, punggosenda dagita, pagaabayenda sada reppeten a siiirut. Trianggulo ti ungkay ti papiro isu a no mareppet a siiirut, masedsed ken nalagda dagita. Sigun iti libro nga A Companion to Ancient Egypt, mabalin a nasurok a 17 a metro (55 pie) ti kaatiddog ti bangka a papiro, isu a 10 wenno 12 a gaud ti umanay iti agsumbangir a sikiganna.
Kitikit idiay Egipto a mangdeskribir iti panagaramid iti bangka a papiro
APAY A NAGUSAR ITI PAPIRO DAGITI AGAR-ARAMID ITI BANGKA?
Adu ti papiro iti Tanap ti Nilo ken nalaka nga aramiden dagiti bangka a papiro. Uray no kayo ti kangrunaan a materiales para iti dadakkel a bangka, intultuloy latta dagiti mangngalap ken mangnganup ti nagusar kadagiti balsa wenno rakit a papiro ken babassit a bangka.
Nabayag a naus-usar dagiti nagkauna a bangka a papiro. Sigun iti Griego nga autor a ni Plutarch, a nagbiag iti nagbaetan ti umuna ken maikadua a siglo C.E., pagaammo pay laeng dagiti tattao idi kaaldawanna dagiti balsa a papiro.
^ par. 3 Agbiag ti mula a papiro kadagiti lubnak ken kadagiti igid ti karayan. Mabalin a dumakkel ti papiro iti agarup 5 a metro (16 pie), ken agarup 15 a sentimetro (6 pulgada) ti diametro ti puon ti ungkayna.
