1-3. (a) Ania koma ti riknatayo maipapan iti kinapudno ti Biblia? Iyilustrarmo. (Kitaen dagiti ladawan iti rugi ti artikulo.) (b) Ania dagiti saludsod nga adalentayo iti daytoy nga artikulo?

NORMAL itan ti panangisubli iti nagatang a produkto. Iti dadduma a nasion, dandani 9 a porsiento ti mangisubli iti ginatangda kadagiti paglakuan. Nasurok a 30 a porsiento kadagiti nagatang iti online ti maisubli. Mabalin a ti produkto ket saan a kas iti ekspektaren dagiti gimmatang, perdi, wenno saanda a kayat. Isu nga isukatda ti ginatangda wenno ipasublida ti imbayadda.

² Mabalin nga ipasublitayo ti imbayadtayo iti produkto a ginatangtayo, ngem saantayo a pulos a kayat nga isubli, wenno “ilako,” ti “umiso a pannakaammo” ti kinapudno iti Biblia a ‘ginatangtayo.’ (Basaen ti Proverbio 23:23; 1 Tim. 2:4) Kas naammuantayo iti immuna nga artikulo, nagun-odtayo ti kinapudno babaen ti adu a tiempo a panagadaltayo. Mabalin nga insakripisiotayo met ti nasayaat a trabahotayo, inakseptartayo ti panagbalbaliw ti relasiontayo iti dadduma, binalbaliwantayo ti panagpampanunot ken kababalintayo, wenno insardengtayo dagiti kostumbre ken kaugalian a saan a naibatay iti Biblia. Ngem bassit laeng ti imbayadtayo no ikompara kadagiti bendision nga inawattayo.

 ³ Ti riknatayo maipapan iti kinapudno iti Biblia ket kas iti rikna ti maysa a lalaki a dinakamat ni Jesus iti ababa nga ilustrasionna. Tapno maipakita ni Jesus no kasano kapateg ti kinapudno maipapan iti Pagarian ti Dios kadagidiay makabirok iti dayta, insalaysayna ti maipapan iti agdaldaliasat a komersiante nga agbirbirok kadagiti perlas a nangato ti pategna ket nakasarak iti maysa. Isu a “dagus nga inlakona” ti amin nga adda kenkuana tapno gatangenna dayta a perlas. (Mat. 13:45, 46) Kasta met, nakapatpateg ti kinapudno a nabirokantayo​—ti kinapudno maipapan iti Pagarian ti Dios ken ti amin a kinapudno a naadaltayo iti Sao ti Dios. Dagus a nagsakripisiotayo tapno laeng maalatayo dayta. No ipatpategtayo ti kinapudno, ‘saantayo nga ilako dayta.’ Ngem makapaladingit ta insardeng ti dadduma nga adipen ti Dios nga ipateg ti kinapudno a nagun-odda​—inlakoda pay ketdi dayta. Saan koma a pulos mapasamak dayta kadatayo! Tapno maipakitatayo a talaga nga ipatpategtayo ti kinapudno ken saantayo nga ilako dayta, masapul a tungpalentayo ti balakad ti Biblia nga ‘itultuloytayo ti magna iti kinapudno.’ (Basaen ti 3 Juan 2-4.) Ti pannagna iti kinapudno ramanenna ti panangyaplikar iti dayta, nga isu ti prioridadtayo ken agbiagtayo maitunos iti dayta. Pagsasaritaantayo dagitoy a saludsod: Apay ken kasano nga “ilako” ti dadduma ti kinapudno? Kasanotayo a maliklikan dayta a makapaladingit a kamali? Kasanotayo a patibkeren ti determinasiontayo nga ‘agtultuloy a magna iti kinapudno’?

4. Apay nga adda dagiti ‘nangilako’ iti kinapudno idi umuna a siglo?

⁴ Idi umuna a siglo, dadduma kadagiti damo a nangawat kadagiti pannursuro ni Jesus ti saan a nagtultuloy a nagna iti kinapudno. Kas pagarigan, kalpasan a simimilagro a pinakan ni Jesus ti adu a tattao, simmurotda kenkuana agingga iti ballasiw ti Baybay ti Galilea. Nakigtotda iti imbaga ni Jesus: “Malaksid no kanenyo ti lasag ti Anak ti tao ken inumenyo ti darana, awanankayo ti biag iti bagbagiyo.” Imbes nga ipailawlawagda dayta ken Jesus, naitibkolda iti imbagana ket imbagada: “Makapakigtot daytoy a sasao; siasino ti makapagimdeng iti dayta?” Kas resultana, “adu kadagiti adalanna ti napan iti bambanag a nalikudan ket saandan a makipagna kenkuana.”​—Juan 6:53-66.

5, 6. (a) Apay nga adda dagiti simmardeng a nangsurot iti kinapudno ita? (b) Kasano nga in-inut nga umadayo iti kinapudno ti maysa?

⁵ Makapaladingit ta adda ita dagiti simmardeng a nangsurot iti kinapudno. Dadduma ti naitibkol iti nabalbaliwan a pannakaawat iti Biblia wenno iti imbaga wenno inaramid ti maysa a prominente a kabsat. Adda met dagiti nasaktan kadagiti naibalakad kadakuada manipud iti Biblia, wenno adda dagiti saanda a makatunosan a kabsat. Dadduma met ti kimmadua kadagiti apostata ken bumusbusor a mangtirtiritir kadagiti patpatientayo. Kas resultana, inggagara ti dadduma ti ‘immadayo’ ken Jehova ken iti kongregasion. (Heb. 3:12-14) Nasaysayaat koma no intultuloyda nga impakita ti pammati ken panagtalek ken Jesus, kas iti inaramid ni apostol Pedro! Idi dinamag ni Jesus kadagiti apostol no kayatda ti pumanaw, dagus nga insungbat ni Pedro: “Apo, iti siasino ti papananminto? Addaanka iti sasao ti agnanayon a biag.”​—Juan 6:67-69.

⁶ Dadduma ti in-inut a pimmanaw iti kinapudno, a mabalin a saanda a nadnadlaw ti mapaspasamak. Kasla dayta iti bangka nga in-inut nga umad-adayo iti igid ti karayan. Deskribiren ti Biblia dayta nga in-inut a panagbalbaliw kas ‘pannakayayus.’ (Heb. 2:1) Saan a kas iti nangigagara nga immadayo iti  kinapudno, ti maysa a mayay-ayus ket saanna a madmadlaw dayta. Ngem daddadaelenna ti relasionna ken Jehova ken mabalin a mapukawna dayta. Kasanotayo a maliklikan ti kasta a dakes a pagtungpalan?

7. Ania ti mabalintayo nga aramiden tapno maliklikantayo nga ilako ti kinapudno?

⁷ Tapno makapagnatayo iti kinapudno, masapul nga akseptaren ken aramidentayo ti amin nga ibaga ni Jehova. Masapul a ti kinapudno ti prioridadtayo ken iyaplikartayo dagiti prinsipio ti Biblia. Iti kararagna ken Jehova, imbaga ni Ari David: “Magnaakto iti kinapudnom.” (Sal. 86:11) Determinado ni David. Masapul met a natibker ti determinasiontayo nga agtultuloy a magna iti kinapudno manipud iti Dios. Ta no saan, baka masayangantayo iti inggatangtayo iti kinapudno ken padasentayo a bawyen ti dadduma nga imbayadtayo. Imbes ketdi, petpetantayo a naimbag ti kinapudno. Ammotayo a saantayo a mabalin a pilien no ania a kinapudno ti akseptarentayo ken no ania ti saan. Masapul a magnatayo iti “isuamin a kinapudno.” (Juan 16:13) Pagsasaritaantayo ti lima a banag a mabalin nga imbayadtayo iti kinapudno. Iti kasta, tumibker ti determinasiontayo a saan a masulisog a mangbawi uray ti dadduma laeng nga imbayadtayo.​—Mat. 6:19.

8. Kasano a mayayus manipud iti kinapudno ti maysa a Kristiano no saan a nainsiriban ti panangusarna iti tiempona? Mangted iti pagarigan.

⁸ Tiempo. Tapno saantayo a mayayus manipud iti kinapudno, masapul a nainsiriban nga usarentayo ti tiempotayo. No ditay naannad, mabalin a sobra ti tiempo a mausartayo iti panagrelaks, paggugustotayo nga aramiden, panag-internet, ken panagbuya iti TV. Uray saan met a dakes dagitoy, mabalin nga agawenda ti tiempotayo a dati nga us-usarentayo iti personal a panagadal ken iti dadduma pay a naespirituan nga aktibidad. Alaentayo a pagarigan ti napasamak iti maysa a Kristiano a sister a ni Emma. * Manipud kinaubingna, paggugustona dagiti kabalio. No adda gundawayna, mapan agsakay iti kabalio. Ngem di nagbayag, makonkonsiensia iti adu a tiempo a maus-usarna iti dayta. Nagbalbaliw ket idi agangay, ammonan a balansien ti tiempona nga agrelaks. Naparegta met iti kapadasan ni Cory Wells, a dati nga agpabpabuya iti rodeo. * Maragragsakan itan ni Emma a mangbusbos iti adu a tiempo para kadagiti naespirituan nga aktibidad a kaduana ti Kristiano a pamiliana ken gagayyemna. Mas nasingsingeden ken Jehova ken naragsak, ta ammona nga us-usarenna a naimbag ti tiempona.

9. Kasano a nabaybay-an ti dadduma ti naespirituan gapu iti pananggun-odda iti material a bambanag?

⁹ Material a pagnam-ayan. Tapno maitultuloytayo ti magna iti kinapudno, masapul a pagtalinaedentayo ti kuarta iti umiso a lugarna. Idi naammuantayo ti kinapudno, napatpategen kadatayo dagiti naespirituan nga aktibidad ngem iti material a bambanag. Naragsakantayo a nangisakripisio kadagiti material a banag tapno makapagnatayo iti kinapudno. Ngem iti panaglabas ti panawen, mabalin a makitatayo a makagatang ti dadduma iti kabaruan nga elektroniko a gadyet wenno maaramidda ti kaykayatda gapu ta adda kuartada. Mabalin a mariknatayo a mapapaidamantayo. Gapu ta saantayon a makontento kadagiti talaga a kasapulantayo, baka mabaybay-antayon ti naespirituan a bambanag ket iyun-unatayon ti pananggun-od iti material a bambanag. Mabalin a malagiptayo ti kapadasan ni Demas. Gapu iti ayatna iti “agdama a sistema ti bambanag,”  insardengna ti agserbi a kadua ni apostol Pablo. (2 Tim. 4:10) Apay a pinanawan ni Demas ni Pablo? Saan nga ibaga ti Biblia, ngem mabalin a mas inayatna ti material a bambanag imbes a ti naespirituan wenno saannan a kayat ti agsakripisio nga agserbi a kadua ni Pablo. Sigurado a saantayo a kayat nga isubli ti ayattayo iti material a bambanag tapno saan a bumaaw ti ayattayo iti kinapudno.

10. Ania nga impluensia ti masapul a liklikantayo tapno maitultuloytayo ti magna iti kinapudno?

¹⁰ Relasion iti dadduma. Tapno maitultuloytayo ti magna iti kinapudno, masapul a saantayo nga agpaimpluensia iti sabsabali. Idi nangrugitayo a magna iti kinapudno, nagbaliw ti relasiontayo kadagiti saan a Saksi a gagayyem ken kapamiliatayo. Adda dagidiay makaawat; bimmusor met a dagus ti dadduma. (1 Ped. 4:4) Siempre, ikagkagumaantayo nga itultuloy ti nasayaat a relasiontayo kadagiti kapamiliatayo ken tratuen ida a naimbag, ngem agannadtayo a ditay ikompromiso ti kinapudno tapno laeng maay-ayotayo ida. Ikagumaantayo latta a pakibagayan ida. Kas iti nalawag a pakdaar iti 1 Corinto 15:33, dagiti laeng mangay-ayat ken Jehova ti kayattayo nga agbalin a nadekket a gagayyem.

11. Kasano a maliklikantayo dagiti narugit a panagpampanunot ken naalas a kababalin?

¹¹ Narugit a panagpampanunot ken naalas a kababalin. Masapul a nasantuan ti amin a magna iti kinapudno. (Isa. 35:8; basaen ti 1 Pedro 1:14-16.) Idi naammuantayo ti kinapudno, nangaramidtayo amin iti panagbalbaliw tapno masurottayo dagiti nalinteg a pagalagadan ti Biblia. Dadduma ti nangaramid iti dakkel a panagbalbaliw. Aniaman ti inaramidtayo, masapul a ditay isukat ti nadalus ken nasantuan a panagbiagtayo iti narugit a moral ti lubong. Ania ti aramidentayo tapno ditay matnag iti immoral nga aramid? Panunotentayo ti nakanginngina nga imbayad ni Jehova tapno agbalintayo a nasantuan​—ti nagpateg a dara ti Anakna, ni Jesu-Kristo. (1 Ped. 1:18, 19) Tapno agtalinaedtayo a nadalus iti sanguanan ni Jehova, masapul a kanayon a sipapanunot ken ipapusotayo ti pateg ti daton a subbot ni Jesus.

12, 13. (a) Apay a napateg a sipapanunottayo iti panangmatmat ni Jehova kadagiti piesta? (b) Ania ti sumaruno a pagsasaritaantayo?

¹² Kostumbre ken kaugalian a saan a naibatay iti Biblia. Mabalin nga awisendatayo dagiti kapamilia, katrabahuan, ken kaeskuelaantayo a makiraman kadagiti selebrasion a saan a pakaidayawan ni Jehova. Kasano a malabanantayo ti panangpilitda a makiraman kadagita a kostumbre ken piesta? No sipapanunottayo iti panangmatmat ni Jehova kadagita a kaugalian. Makatulong ti panangrepaso kadagiti publikasiontayo maipapan iti nagtaudan dagita a popular a piesta. No repasuentayo dagiti Nainkasuratan a rason a saantayo a makiraman kadagita, ad-adda a kombinsidotayo a magmagnatayo iti pamay-an a “makaay-ayo iti Apo.” (Efe. 5:10) Makatulong ti panagtalek ken Jehova ken iti kinapudno a linaon ti Saona tapno saantayo nga ‘agpigerger iti tattao.’​—Prov. 29:25.

¹³ Ti pannagna iti kinapudno ket agtultuloy a proseso, maysa a dalan a kayattayo a suroten iti agnanayon. Kasano a bumileg ti determinasiontayo nga agtultuloy a magna iti kinapudno? Pagsasaritaantayo ti tallo a pamay-an.

14. (a) Kasano a ti agtultuloy a pananggatang iti kinapudno pabilgenna ti determinasiontayo a saan a pulos mangilako iti dayta? (b) Apay a napateg ti sirib, disiplina, ken pannakaawat?

¹⁴ Umuna, itultuloymo nga adalen dagiti napateg a kinapudno iti Sao ti Dios ken utobem dagita. Wen, gatangem ti kinapudno babaen ti regular a panangiwayam iti  tiempo a mangan kadagiti napateg a kinapudno iti Sao ti Dios. Iti kasta, umuneg ti apresasionmo iti kinapudno ken bumileg ti determinasionmo a saan a pulos mangilako iti dayta. Malaksid iti pananggatang iti kinapudno, kuna ti Proverbio 23:23 a gatangentayo met ti “sirib ken disiplina ken pannakaawat.” Saan nga umanay ti pannakaammo laeng. Masapul nga iyaplikartayo ti kinapudno. Babaen ti pannakaawat, matarusantayo ti panagtutunos ti amin a sasao ni Jehova. Tignayennatayo ti sirib a mangyaplikar iti ammotayo. No dadduma, disiplinaennatayo ti kinapudno, ta isurona ti kasapulan a balbaliwantayo. Sapay koma ta kanayon a sumurottayo iti dayta a panangiwanwan. Napatpateg dayta ngem iti pirak.​—Prov. 8:10.

15. Kasano a protektarannatayo ti sinturon ti kinapudno?

¹⁵ Maikadua, determinadoka koma nga inaldaw a mangsurot iti kinapudno. Ibarikesmo ti sinturon ti kinapudno. (Efe. 6:14) Idi tiempo ti Biblia, ti sinturon ti soldado ti mangsuporta ken mangprotektar iti siketna ken kadagiti lalaemna. Ngem masapul a nairut dayta, ta saan unay a makatulong no nalukay. Kasano a maprotektarannatayo ti naespirituan a sinturon ti kinapudno? No pagtalinaedentayo a siiirut a nakabarikes ti kinapudno a kas iti sinturon, maprotektarantayo iti di umiso a panagrasrason ken matulongantayo nga agaramid iti nasayaat a desision. No masulisog wenno masusuottayo, pabilgen ti kinapudno ti Biblia ti determinasiontayo a mangaramid iti umiso. No kasano a saan a pulos panunoten ti soldado ti makigubat nga awan ti sinturonna, masapul a determinadotayo a ditay pulos palukayan wenno ikkaten ti naespirituan a sinturontayo. Imbes ketdi, ikagumaantayo a pagtalinaeden a nairut dayta iti bagitayo babaen ti panagbiagtayo maitunos iti kinapudno. Ti sabali pay nga usar ti sinturon ti soldado ket pakaibitinan ti kampilanna. Pagsasaritaantayo ti sumaruno a pamay-an a mapabileg ti determinasiontayo nga agtultuloy a magna iti kinapudno.

16. Kasano a ti panangisuro iti kinapudno mapabilegna ti determinasiontayo nga agtultuloy a magna iti kinapudno?

¹⁶ Maikatlo, kanayon nga isurom ti kinapudno ti Biblia iti sabsabali agingga a posible. Iti kasta, mapetpetam a siiirut ti naespirituan a kampilantayo, ti “sao ti Dios.” (Efe. 6:17) Mabalintayo amin a parang-ayen dagiti abilidadtayo kas mannursuro, ‘nga aramatentayo a siuumiso ti sao ti kinapudno.’ (2 Tim. 2:15) Bayat nga us-usarentayo ti Biblia a mangtulong iti sabsabali a manggatang iti kinapudno ken mangilaksid iti kinaulbod, maipempentayo ti sasao ti Dios iti panunot ken pusotayo. Iti kasta, bumileg ti determinasiontayo nga agtultuloy a magna iti kinapudno.

17. Apay a nakapatpateg kenka ti kinapudno?

¹⁷ Ti kinapudno ket nakapatpateg a sagut ni Jehova. Babaen iti daytoy a sagut, adda kadatayo ti kapatgan a banag, ti nasinged a relasiontayo iti nailangitan nga Amatayo. Ti isursurona kadatayo agingga ita ket pangrugian laeng! Inkari ti Dios nga agnanayonto a manayonantayo ti kinapudno a nagatangtayon. Gapuna, ipategmo ti kinapudno a kas iti nasayaat a perlas. Itultuloymo a ‘gatangen ti kinapudno ket saanmo nga ilako.’ Iti kasta, kas ken David, matungpalmo daytoy a kari ken Jehova: “Magnaakto iti kinapudnom.”​—Sal. 86:11.