1-2. Ania dagiti nasayaat a rasontayo nga ipakita ti napudno nga ayat iti maysa ken maysa?

ADDA dagiti nasayaat a rason nga ipakitatayo ti napudno nga ayat iti maysa ken maysa. Ania ti dadduma kadagita? Makatulong dagitoy a proverbio iti Biblia a mangsungbat iti dayta a saludsod: “Dimo ipalubos a panawannaka ti napudno nga ayat ken kinamatalek. . . . Iti kasta, magun-odmo ti pabor ti Dios ken ti tao ken ibilangda a nauneg ti pannakatarusmo.” “Ti lalaki nga addaan iti napudno nga ayat gunggonaanna ti bagina.” “Asinoman a mangipakita iti kinalinteg ken napudno nga ayat masarakannanto ti biag.”​—Prov. 3:3, 4; 11:17, ftn.; 21:21.

² Dinakamat dagita a proverbio ti tallo a rason no apay a masapul nga ipakitatayo ti napudno nga ayat. Umuna, no ipakitatayo ti napudno nga ayat, agbalintayo a napateg iti Dios. Maikadua, magunggonaantayo a mismo no ipakitatayo ti napudno nga ayat. Kas pagarigan, maaddaantayo kadagiti manayon a gagayyem. Maikatlo, no itultuloytayo nga ipakita ti napudno nga ayat, makaawattayto kadagiti bendision a pakairamanan ti biag nga agnanayon. Talaga nga adda dagiti nasayaat a rasontayo a mangsurot iti palagip ni Jehova: “Ipakitayo ti napudno nga ayat ken asi iti maysa ken maysa.”​—Zac. 7:9.

3. Ania dagiti saludsod a sungbatantayo iti daytoy nga artikulo?

³ Iti daytoy nga artikulo, sungbatantayo ti uppat a saludsod. Siasino dagiti rumbeng a pangipakitaantayo iti napudno nga ayat? Ania dagiti masursurotayo iti libro a Ruth maipapan iti panangipakita iti napudno nga ayat? Kasanotayo a maipakita ita ti napudno nga ayat? Ania dagiti magunggona dagidiay mangipakpakita iti napudno nga ayat?

4. Kasanotayo a matulad ni Jehova iti panangipakita iti napudno nga ayat? (Marcos 10:29, 30)

⁴ Kas naadaltayo iti napalabas nga artikulo, ipakpakita laeng ni Jehova ti napudno nga ayatna​—ti agnanayon a pannakariknana iti naayat a pannakaisinggalut​—kadagidiay mangay-ayat ken agserserbi kenkuana. (Dan. 9:4) Kayattayo a ‘tuladen ti Dios, kas annak a dungdungnguen.’ (Efe. 5:1) No kasta, kayattayo ngarud ti maaddaan iti napudno nga ayat​—ti pannakariknana iti nauneg ken agnanayon a pannakaisinggalut​—kadagiti kapammatiantayo.​—Basaen ti Marcos 10:29, 30.

5-6. Ania ti maysa a gagangay a pakaus-usaran ti sao a “napudno”?

⁵ Sigurado nga umanamongka a no ad-adda a maawatantayo ti kaipapanan ti napudno nga ayat, ad-adda met a maipakitatayo dayta kadagiti kapammatiantayo. Tapno naun-uneg ti pannakaawattayo iti napudno nga ayat, kitaentayo no kasano a naiduma dayta iti maysa a termino a gagangay a pakaus-usaran ti sao a napudno. Usigentayo ti maysa a pagarigan.

 ⁶ Ita, mabalin a maibilang ti maysa nga empleado kas napudno iti serbisiona no adun a tawen nga agtrabtrabaho iti maysa a kompania. Ngem uray no adun a tawen iti dayta a kompania, baka saanna pay a naam-ammo dagiti makinkukua iti dayta. Mabalin nga adda dagiti paglintegan dayta a kompania a dina kayat. Awan ti panagayatna iti kompania, ngem maragsakan nga agtrabaho ta adda sueldona. Itultuloyna ti agtrabaho sadiay agingga nga agretiro, malaksid no adda sabali a mangi-offer kenkuana iti nangatngato a posision a dakdakkel ti sueldona.

7-8. (a) Ania ti motibo ti maysa a tao tapno ipakitana ti napudno nga ayat? (b) Apay a nasayaat nga adalentayo ti dadduma a bersikulo ti libro a Ruth?

⁷ Ti nagdumaan ti sao a “napudno” a nausar iti  parapo 6 ken ti napudno nga ayat ket ti motibo ti maysa a tao. Idi tiempo ti Biblia, ania ti motibo dagidiay agserserbi iti Dios a mangipakita iti napudno nga ayat? Impakitada ti napudno nga ayat, saan a gapu ta obligasionda dayta, no di ket gapu ta dayta ti diktar ti pusoda. Alaentayo a pagarigan ni David. Tinignay ti pusona a mangipakita iti napudno nga ayat iti nasinged a gayyemna a ni Jonatan uray no isu ket kayat a patayen ti ama ni Jonatan. Nupay nabayagen a natay ni Jonatan, intultuloy latta nga impakita ni David ti napudno nga ayat ken Mefiboset nga anak ni Jonatan.​—1 Sam. 20:9, 14, 15; 2 Sam. 4:4; 8:15; 9:1, 6, 7.

⁸ Adu ti masursurotayo maipapan iti napudno nga ayat no adalentayo ti dadduma a bersikulo iti Ruth a libro ti Biblia. Ania dagiti leksion maipapan iti napudno nga ayat ti masursurotayo kadagiti karakter iti dayta a libro? Kasanotayo nga iyaplikar dagitoy iti kongregasiontayo? *

9. Apay nga impagarup ni Noemi a ni Jehova ti bimmusor kenkuana?

⁹ Iti libro a Ruth, mabasatayo ti estoria maipapan ken Noemi, ti manugangna a ni Ruth, ken ni Boaz a managbuteng iti Dios, a kabagian ti asawa ni Noemi. Gapu iti nakaro a bisin iti Israel, immakar idiay Moab da Noemi, ni lakayna, ken ti dua nga annakda a lallaki. Idi addada sadiay, natay ti asawa ni Noemi. Nangasawa ti dua nga annakna, ngem makapaladingit ta natayda met. (Ruth 1:3-5; 2:1) Gapu kadagita nga agsasaruno a trahedia, narikna ni Noemi a kasla malmalmes iti liday. Permi ti ladingitna nga uray la impagarupna a ni Jehova ti bumusbusor kenkuana. Siputam no kasano nga inyebkasna ti marikriknana maipapan iti Dios: “Ti ima ni Jehova ti bimmusor kaniak.” “Impalubos ti  Mannakabalin-amin nga agrigat ti biagko.” Imbagana pay: “Ni Jehova ti bimmusor kaniak ken ti Mannakabalin-amin ti nangdidigra kaniak.”​—Ruth 1:13, 20, 21.

10. Ania ti reaksion ni Jehova kadagiti napait a sasao ni Noemi?

¹⁰ Ania ti reaksion ni Jehova kadagiti napait a sasao ni Noemi? Saanna a binaybay-an ti maburburiboran nga adipenna. Imbes ketdi, impakitaanna iti empatia. Ammo ni Jehova a “ti panangidadanes pagmauyongenna ti masirib.” (Ecl. 7:7) Ngem kasapulan latta ni Noemi ti tulong tapno makitana nga adda ni Jehova iti dasigna. Ania a tulong ti impaay ti Dios? (1 Sam. 2:8) Tinignayna ni Ruth a mangipakita iti napudno nga ayat ken Noemi. Kayat ni Ruth nga ipakita ti napudno nga ayat iti katuganganna ken sidudungngo a tinulonganna tapno saan unay a maupay ken makitana nga ay-ayaten latta isuna ni Jehova. Ania ti masursurotayo iti ulidan ni Ruth?

11. Apay nga ikagkagumaan dagiti nasingpet a kakabsat ti tumulong kadagiti malmaldaang?

¹¹ Tignayennatayo ti napudno nga ayat a mangikagumaan a tumulong kadagiti malmaldaang. Saan a binaybay-an ni Ruth ni Noemi. Kasta met laeng dagiti nasingpet a kakabsattayo ita. Dida pulos baybay-an dagiti kakongregasionda a maladladingitan wenno madepdepres. Ay-ayatenda dagiti kakabsatda, ken situtulokda a mangaramid iti amin a kabaelanda a tumulong. (Prov. 12:25, ftn.; 24:10) Maitunos dayta iti imparegta ni apostol Pablo: “Liwliwaenyo dagiti malidliday, patibkerenyo dagiti nakapuy, agbalinkayo a naanus iti amin a tao.”​—1 Tes. 5:14.

12. Ania ti masansan a kaepektibuan a pamay-an a tumulong kadagiti maup-upay a kakabsat?

¹² Masansan a ti kaepektibuan a pamay-an a tumulong kadagiti maup-upay a kakabsat ket denggentayo ida ken ipasiguradotayo nga ay-ayatentayo ida. Sigurado a makitkita ni Jehova a Diostayo ti naimbag a panangasikasom iti maysa kadagiti napateg a karnerona. (Sal. 41:1) Kuna ti Proverbio 19:17: “Ti mangngaasi iti nanumo papautanganna ni Jehova, ket bayadanto ti Dios gapu iti inaramidna.”

13. Ania ti nagdumaan da Ruth ken Orpa, ken apay a ti desision ni Ruth ket pakakitaan iti napudno nga ayat? (Kitaen ti ladawan iti akkub.)

¹³ Ad-adda pay a matarusantayo ti kaipapanan ti napudno nga ayat no usigentayo ti napasamak ken Noemi kalpasan ti ipapatay ni lakayna ken ti dua nga annakna. Idi nadamag ni Noemi a “binendisionan manen ni Jehova ti ilina babaen ti panangtedna kadakuada iti taraon,” nagdesision nga agsubli iti lugarda. (Ruth 1:6) Idi damo, kaduana ti dua a manugangna. Bayat a magmagnada, namitlo a binagaan ida ni Noemi nga agsublidan idiay Moab. Ania ti napasamak? Mabasatayo: “Inagkan ni Orpa ti katuganganna sa nagpakadan. Ngem saan a pimmanaw ni Ruth.” (Ruth 1:7-14) Idi pinili ni Orpa ti agsubli, sinurotna laeng ti imbaga ni Noemi ken inaramidna ti mainanama nga aramidenna. Ngem nagpaiduma ti inaramid  ni Ruth. Mabalinna met koma ti agawid. Ngem gapu iti napudno nga ayat, nagdesision a kumuyog latta tapno matulonganna ti nakaay-ay-ay a katuganganna. (Ruth 1:16, 17) Saan a pinanawan ni Ruth ni Noemi. Inaramidna dayta, saan a gapu ta obligasionna, no di ket gapu ta dayta ti kayatna. Ti desision ni Ruth ti mangipakita a talaga nga adda napudno nga ayatna. Ania ti masursurotayo iti daytoy a salaysay?

14. (a) Ania ti inkeddeng nga aramiden dagiti naayat a kakabsattayo ita? (b) Sigun iti Hebreo 13:16, ania dagiti daton a pakaragsakan ti Dios?

¹⁴ Ti napudno nga ayat aramidenna ti nalablabes ngem iti mainanama. Kas idi un-unana, inkeddeng ti adu a kakabsattayo nga ipakita ti napudno nga ayat kadagiti kapammatianda, uray kadagidiay saanda a personal nga am-ammo. Kas pagarigan, no madamagda nga adda napasamak a natural a didigra, dagus a kayatda a maammuan no kasanoda a makatulong. No adda kakongregasionda nga agproblema iti pinansial, dagus nga ammuenda no ania ti kasapulanna tapno matulonganda. Kas kadagiti taga-Macedonia idi umuna a siglo, ar-aramidenda ti ad-adu ngem iti mainanama. Agsaksakripisioda ket it-itedda “uray ti nalablabes pay ngem iti kabaelanda” tapno matulonganda dagiti agkasapulan a padada a Kristiano. (2 Cor. 8:3) Maragsakan la ketdi ni Jehova iti kasta a napudno nga ayat!​—Basaen ti Hebreo 13:16.

15-16. Kasano nga impakita ni Ruth ti kinaporsegidona?

¹⁵ Adu ti nagsayaat a masursurotayo no usigentayo no kasano a tinulongan ni Ruth ni Noemi. Kitaentayo ti sumagmamano.

¹⁶ Agbalin a porsegido. Idi imbaga ni Ruth a kuyogenna ti katuganganna nga agsubli idiay Juda, saan a kayat ni Noemi idi damo. Ngem saan a simmuko ni Ruth. Ania ti resultana? “Idi makita ni Noemi a porsegido ni Ruth a kumuyog kenkuana, saannan a pinilit nga agawid.”​—Ruth 1:15-18.

17. Ania ti makatulong kadatayo tapno saantayo a dagus a sumuko?

¹⁷ Aplikasion: Anus ti kasapulan tapno matulongantayo dagiti madepdepres, ngem masapul a saantayo a sumuksuko. Iti damo, mabalin a saan nga awaten ti maysa nga agkasapulan a sister ti tulongtayo. * Ngem gapu iti napudno nga ayat, ditay inggaan a tulongan ken ditay baybay-an isuna. (Gal. 6:2) Mangnamnamatayo nga awatennanto met laeng ti pannakigayyemtayo ken palubosannatayo a tumulong a mangaon kenkuana iti rigat a mapaspasaranna.

18. Ania ti mabalin a nakasaktan ti rikna ni Ruth?

¹⁸ Saanka nga agipempen iti sakit ti nakem. Idi nakasangpet da Noemi ken Ruth idiay Betlehem, nakita ni Noemi dagiti dati a kaarrubana. Imbagana kadakuada: “Aduanak idi pimmanawak, ngem ita, ima-imaak a pinagsubli ni Jehova.” (Ruth 1:21) Imadyinenyo ti narikna ni Ruth idi nangngegna nga imbaga dagita ni Noemi! Inaramid ni Ruth ti amin tapno matulonganna ni Noemi. Nakipagsangit ni Ruth kenkuana, liniwliwana, ken kinaduana a nagna iti adu nga aldaw. Iti laksid amin dagita, kinuna ni Noemi: “Ima-imaak a pinagsubli ni Jehova.” Iti dayta nga imbaga ni Noemi, dina man la binigbig ti suporta ni Ruth, a kaab-abayna idi. Nasakit la ketdi dayta ken Ruth! Kaskasdi a dina pinampanawan ni Noemi.

19. Ania ti makatulong kadatayo tapno saantayo a pampanawan ti maysa a malmaldaang?

¹⁹ Aplikasion: Iti damo, mabalin a nasakit ti panagsasao kadatayo ti maysa a sister a malmaldaang​—uray no ar-aramidentayo ti amin  a kabaelantayo a tumulong kenkuana. Ngem ikagumaantayo ti saan nga agipempen iti sakit ti nakem. Ditay baybay-an ti kabsattayo nga agkasapulan, ken ikararagtayo ken Jehova a tulongannatayo a mangbirok iti pamay-an a mangliwliwa kenkuana.​—Prov. 17:17.

20. Ania ti nangpabileg ken Ruth tapno saan a sumuko?

²⁰ Mangted iti naintiempuan a pammaregta. Impakita ni Ruth ti napudno nga ayat ken Noemi, ngem ita, ni Ruth ti agkasapulan iti pammaregta. Isu a tinignay ni Jehova ni Boaz a mangaramid iti dayta. Imbaga ni Boaz ken Ruth: “Gunggonaannaka koma ni Jehova gapu iti inaramidmo, ket ikkannaka koma iti naan-anay a tangdan ni Jehova a Dios ti Israel, a dagiti payakna ti nagkamangam.” Nabang-aran la ketdi ni Ruth kadagita a makatukay-puso a sasao. Insungbat ni Ruth ken Boaz: “Makaliwliwa ken makapabang-ar ti pannakisaritayo iti adipenyo.” (Ruth 2:12, 13) Dagiti naintiempuan a sasao ni Boaz ti nangpabileg ken Ruth tapno saan a sumuko.

21. Kas nailadawan iti Isaias 32:1, 2, ania ti aramiden dagiti nadungngo a panglakayen?

²¹ Aplikasion: Dagidiay mangipakpakita iti napudno nga ayat iti sabsabali ket agkasapulan met no dadduma iti pammaregta. Impasigurado ni Boaz ken Ruth a nakitana ti kinaimbagna. Kasta met laeng ti ar-aramiden dagiti managpaliiw a panglakayen ita. Apresiaren ken bigbigenda ti tulong nga ipapaay dagiti naayat a kakabsat. Dagiti kasta a naintiempuan ken nadungngo a komendasion ti mangpabileg kadagiti kakabsat tapno saanda a sumuksuko.​—Basaen ti Isaias 32:1, 2.

22-23. Kasano a nagbalbaliw ti rikna ni Noemi, ken apay? (Salmo 136:23, 26)

²² Kalpasan ti sumagmamano a tiempo, nangted ni Boaz iti adu a makan para kada Ruth ken Noemi. (Ruth 2:14-18) Ania ti reaksion ni Noemi iti kinaparabur ni Boaz? Kinunana: “Bendisionan koma ni Jehova dayta a lalaki, a kanayon  a napudno ti ayatna kadagiti sibibiag ken kadagiti natay.” (Ruth 2:20a) Sabalin ti panangkita ni Noemi kadagiti bambanag! Idi damo, insangitna: “Ni Jehova ti bimmusor kaniak,” ngem ita siraragsak nga imbaganan: “Ni Jehova . . . kanayon a napudno ti ayatna.” Ania ngata ti nakatulong tapno agbalbaliw ti rikna ni Noemi?

²³ Nakita met laengen ni Noemi ti ima ni Jehova iti biagna. Inusar ni Jehova ni Ruth a mangandingay ken Noemi iti panagdaliasatda nga agpa-Juda. (Ruth 1:16) Nakita met ni Noemi ti ima ni Jehova babaen ken Boaz, a maysa kadagiti “manangsaka.” * Siaayat ken sipaparabur nga inikkan ni Boaz ti agkatugangan iti taraonda. (Ruth 2:19, 20b) Mabalin a napanunot ni Noemi, ‘Maawatak itan a nikaanoman, dinak pinanawan ni Jehova. Kanayon nga adda isuna iti sibayko!’ (Basaen ti Salmo 136:23, 26.) Anian a yaman ni Noemi ta saan a nauma da Ruth ken Boaz a timmulong kenkuana! Maimadyintayo la ketdi ti ragsakda a tallo iti dayta a nagsayaat a napasamak.

24. Apay a kayattayo nga itultuloy nga ipakita ti napudno nga ayat kadagiti kapammatiantayo?

²⁴ Ania dagiti naadaltayo iti libro a Ruth maipapan iti napudno nga ayat? Gapu iti napudno nga ayat, saantayo a dagus a mauma kadagiti kakabsattayo a malmaldaang. Tignayennatayo met nga agsakripisio tapno matulongantayo ida. Masapul a mangted dagiti panglakayen iti naintiempuan ken nadungngo a pammaregta kadagidiay mangipakpakita iti napudno nga ayat iti dadduma. Kasta unay ti ragsaktayo no makitatayo a bumileg manen ti espiritualidad dagiti agkasapulan a kapammatiantayo. (Ara. 20:35) Ngem ania ti kangrunaan a rason a kayattayo nga itultuloy nga ipakita ti napudno nga ayat? Gapu ta kayattayo a tuladen ken paragsaken ni Jehova, ti Dios a “dakkel ti napudno nga ayatna.”​—Ex. 34:6; Sal. 33:22.