1. Apay a marigatantayo nga agtulnog?

 MARIGATANKA kadi nga agtulnog no dadduma? Kasta idi ni Ari David isu nga inkararagna iti Dios: “Tignayennak a situtulok nga agtulnog kenka.” (Sal. 51:12) Ay-ayaten ni David ni Jehova. Ngem adda dagiti tiempo a narigatan ni David nga agtulnog, ket kastatayo met. Apay? Umuna, natawidtayo ti tendensia nga agsukir. Maikadua, kanayon a padpadasen ni Satanas nga impluensiaannatayo nga agrebelde ken Jehova, kas iti inaramidna idi. (2 Cor. 11:3) Maikatlo, nagadu a tattao iti daytoy a lubong ti addaan iti rebelioso a kababalin, “ti espiritu nga agtigtignay ita kadagiti annak ti kinasukir.” (Efe. 2:2) Masapul nga ikagumaantayo a labanan ti kinaimperpektotayo, ti Diablo, ken daytoy a lubong, tapno makapagtulnogtayo ken Jehova ken kadagidiay inikkanna iti autoridad. Ania ti kayatna a sawen ti nakasagana nga agtulnog?

2. Ania ti kayat a sawen ti “nakasagana nga agtulnog”? (Santiago 3:17)

² Basaen ti Santiago 3:17. Impaisurat ti Dios ken Santiago a “nakasagana nga agtulnog” dagiti masirib a tattao. Panunotentayo ti kayat a sawen dayta. Masapul a magagaran ken situtuloktayo nga agtulnog kadagidiay nangitalkan ni Jehova iti autoridad. Siempre, saan nga ekspektaren ni Jehova nga agtulnogtayo no maikontra kadagiti bilinna ti ipapaaramid kadatayo ti maysa a tao.—Ara. 4:18-20.

3. Apay a napateg ken Jehova nga agtulnogtayo kadagidiay inikkanna iti autoridad?

³ Mabalin a nalaklaka kadatayo ti agtulnog ken Jehova ngem iti maysa a tao. Ngamin, kanayon a perpekto dagiti bilin ni Jehova. (Sal. 19:7) Ngem imperpekto dagiti tattao nga addaan iti autoridad. Nupay kasta, adda autoridad nga intalek ti nailangitan nga Amatayo kadagiti nagannak, opisial ti gobierno,  ken panglakayen. (Prov. 6:20; 1 Tes. 5:12; 1 Ped. 2:13, 14) No agtulnogtayo kadakuada, ni Jehova ti talaga a pagtultulnogantayo. Kitaentayo no kasanotayo nga agtulnog kadagiti tattao nga inikkan ni Jehova iti autoridad, uray no adda dagiti tiempo a marigatantayo a mangakseptar ken mangsurot kadagiti bilinda.

4. Apay nga adu nga annak ti nasukir kadagiti nagannakda?

⁴ Dagiti agtutubo ket maim-impluensiaan dagiti padada nga agtutubo a “nasukir kadagiti nagannak[da].” (2 Tim. 3:1, 2) Apay nga adu kadakuada ti nasukir? Para iti dadduma, managinsisingpet dagiti nagannakda ta saanda nga ar-aramiden dagiti ipapaaramidda kadagiti annakda. Adda met dagiti mangibilang a lausen, saanen a praktikal, ken istrikto unay ti pammagbaga dagiti nagannakda. No maysaka nga agtutubo, kasta met kadi ti mapampanunotmo? Adu ti marigatan a mangsurot iti daytoy a bilin ni Jehova: “Agtulnogkayo kadagiti nagannakyo maitunos iti pagayatan ti Apo, ta daytoy ket nalinteg.” (Efe. 6:1) Ania ti makatulong kenka a mangaramid iti dayta?

5. Sigun iti Lucas 2:46-52, apay a ni Jesus ti kasayaatan nga ulidan iti panagtulnog kadagiti nagannak?

⁵ Agsursuroka iti kasayaatan nga ulidan iti panagtulnog a ni Jesus. (1 Ped. 2:21-24) Perpekto isuna ngem saan a perpekto dagiti nagannakna. Uray no nagkamali dagiti nagannakna ken adda dagiti tiempo a saanda naawatan isuna, rinaemna latta ida. (Ex. 20:12) Kitaentayo ti napasamak idi 12 ti tawen ni Jesus. (Basaen ti Lucas 2:46-52.) Saan a nadlaw dagiti nagannakna a nabati isuna idiay Jerusalem. Sinigurado koma da Jose ken Maria a kaduada ti amin nga annakda idi agawidda kalpasan ti piesta. Idi nabirokandan ni Jesus, pinabasol isuna ni Maria iti problema a resulta ti panagbatina. Mabalin koma nga inrason ni Jesus a saanda a rumbeng a pabasolen. Ngem simple ken nadayaw ti sungbatna kadagiti nagannakna. Nupay kasta, da Jose ken Maria “saanda a naawatan ti ibagbagana.” Kaskasdi nga “intultuloyna ti nagpasakup kadakuada.”

6-7. Ania ti makatulong kadagiti ubbing ken agtutubo nga agtulnog kadagiti nagannakda?

⁶ Dakayo nga ubbing ken agtutubo, marigatankayo kadi nga agtulnog kadagiti nagannakyo no agkamalida wenno no saandakayo a maawatan? Ania ti makatulong kadakayo? Umuna, panunotenyo ti marikna ni Jehova. Ibaga ti Biblia a no agtulnogkayo kadagiti nagannakyo, “makaparagsak unay daytoy iti Apo.” (Col. 3:20) Ammo ni Jehova a no dadduma, saandakayo a naan-anay a maawatan dagiti nagannakyo wenno adda bilinda a narigat a suroten. Ngem no agtulnogkayo latta kadakuada, maparagsakyo ni Jehova.

⁷ Maikadua, panunotenyo ti marikna dagiti nagannakyo. No agtulnogkayo kadakuada, maparagsakyo ida ken lallalo a pagtalkandakayo. (Prov. 23:22-25) Posible nga agbalinkayo pay ketdi a nadekdekket iti maysa ken maysa. Imbaga ti brother a ni Alexandre a taga-Belgium: “Gapu ta kanayon nga agtulnogak kadagiti nagannakko, nagbalinak a nadekdekket kadakuada ken naragragsakkami.” b Maikatlo, panunotenyo no kasano a ti panagtulnogyo ita ket makatulong kadakayo iti masanguanan. Kinuna ni Paulo a taga-Brazil, “Nakatulong kaniak ti panagtulnogko kadagiti nagannakko tapno makapagtulnogak ken Jehova ken kadagidiay addaan  iti autoridad.” Daytoy ti napateg a rason nga ibaga ti Sao ti Dios a masapul nga agtulnogkayo kadagiti nagannakyo: ‘Tapno naimbag ti pagbanaganyo ken atiddog ti biagyo ditoy daga.’—Efe. 6:2, 3.

8. Apay a kayat ti adu nga agtutubo ti agtulnog kadagiti nagannakda?

⁸ Nakita ti adu nga agtutubo a pagsayaatanda no agtulnogda. Idi damo, saan a dagus a naawatan ni Luiza a taga-Brazil met laeng no apay a saan pay laeng a kayat dagiti nagannakna a maaddaan iti selpon. Ngamin, addan selpon ti kaaduan a kaedadna. Ngem nabigbigna a protprotektaran laeng isuna dagiti nagannakna. Imbagana, “Nakitak a ti panagtulnogko kadagiti nagannakko ket saan a kas iti posas, no di ket kas iti seat belt a mangsalbar iti biagko.” Ni Elizabeth nga agtutubo a sister a taga-United States ket marigatan pay laeng no dadduma nga agtulnog kadagiti nagannakna. Imbagana, “No diak unay maawatan no apay nga adda iparparit dagiti nagannakko, panunotek dagiti tiempo a nagsayaatak dagiti bilinda.” Imbaga ni Monica a taga-Armenia a naragragsak isuna no agtulnog kadagiti nagannakna, imbes a no sukirenna ida.

9. Ania ti panagrikna ti adu maipapan iti panagtulnog iti linteg?

⁹ Para iti adu, kasapulantayo dagiti sekular a gobierno ken masapul nga agtulnogtayo iti dadduma a linteg nga impaulog dagitoy a “nangatngato nga autoridad.” (Roma 13:1) Ngem mabalin a saanda nga agtulnog no ti panagkunada ket saan a patas wenno sobra ti kidkiddawen ti linteg. Kitaentayo ti maysa a pagarigan—ti panagbayad iti buis. Patien ti 25% kadagiti nasurbey iti maysa a pagilian iti Europe nga “umiso ti saan nga agbayad iti buis no ti panagkunada ket saan a patas dayta.” Isu met la gayam a kaaduan nga umili iti dayta a pagilian ket saan nga agbaybayad iti amin a buis a kidkiddawen ti gobierno.

10. Apay nga agtulnogtayo uray kadagiti linteg a saantayo a kayat?

¹⁰ Ibaga ti Biblia a dagiti gobierno ti tao ket pakaigapuan ti panagsagaba, konkontrolen ida ni Satanas, ken dandanidan madadael. (Sal. 110:5, 6; Ecl. 8:9; Luc. 4:5, 6) Ibagana met nga “asinoman a bumusor iti autoridad konkontraenna ti urnos ti Dios.” Ti relatibo a panagpasakuptayo kadagiti nangatngato nga autoridad ket paset ti temporario nga urnos ni Jehova tapno mataginayon ti talna. No kasta, masapul nga ‘itedtayo iti amin dagiti karbenganda,’ a pakairamanan ti buis, panagraem, ken panagtulnog. (Roma 13:1-7) Mabalin nga ibilangtayo a saan a nalaka, saan a patas, wenno nangina ti agtulnog iti maysa a linteg. Ngem agtulnogtayo ken Jehova, ken ibagana kadatayo nga agtulnogtayo kadagitoy nga autoridad no la ketdi ta saanda a  kiddawen nga agsukirtayo kadagiti bilinna.—Ara. 5:29.

11-12. Kas mabasa iti Lucas 2:1-6, ania ti inaramid da Jose ken Maria tapno makapagtulnogda iti linteg a narigat a suroten, ket ania ti resultana? (Kitaen met dagiti ladawan.)

¹¹ Makasursurotayo iti ulidan da Jose ken Maria a nakasagana nga agtulnog kadagiti nangatngato nga autoridad uray no saan a nalaka dayta. (Basaen ti Lucas 2:1-6.) Idi agarup siam a bulanen a masikog ni Maria, nasubok ti panagtulnogda ken Jose. Imbilin ni Augusto, nga agturay idi iti Imperio ti Roma, ti maysa a panagparehistro. Nagdaliasat da Jose ken Maria iti agarup 150 a kilometro (93 a milia) a sumang-at sumalog a mapan idiay Betlehem. Saan a nalaka dayta lalo ken Maria. Mabalin a pinampanunotda nga agassawa ti kinatalged ni Maria ken ti sikogna. Kasanon no aganak bayat nga addada iti dalan? Ngamin, ti sikogna ti agbalin a Mesias. Mabalinda kadi nga irason dayta tapno saanda nga agtulnog iti linteg ti gobierno?

¹² Uray no adda rason da Jose ken Maria a madanagan, nagtulnogda latta iti linteg. Binendisionan ni Jehova ti kinatulnogda. Natalged a nakadanon ni Maria idiay Betlehem, nasalun-at ti inyanakna a maladaga, ken nakatulong pay ketdi iti pannakatungpal ti padto ti Biblia!—Mik. 5:2.

13. Kasano a ti kinatulnogtayo mabalin nga apektaranna dagiti kakabsat?

¹³ Pagsayaatantayo ken ti dadduma no agtulnogtayo kadagiti nangatngato nga autoridad. Kasano? Ti maysa ket maliklikantayo dagiti dakes a resulta ti panagsukir iti linteg. (Roma 13:4) Apektaran ti panagtulnog ti tunggal maysa kadatayo ti panangmatmat dagiti autoridad iti amin a Saksi ni Jehova. Kas pagarigan, kitaentayo ti napasamak adun a tawen ti napalabas idiay Nigeria. Sinerrek dagiti soldado ti maysa a Kingdom Hall bayat ti gimong. Birbirokenda dagiti agprotprotesta kontra iti panagbayad iti buis. Ngem imbaga ti mangidadaulo nga opisial kadagiti soldado a pumanawda. Kinunana: “Saan  nga agpalpalia dagiti Saksi ni Jehova nga agbayad iti buis.” Kada agtulnogka iti linteg, mapasayaatmo ti reputasion ti ili ni Jehova. Addanto aldaw a dayta a reputasion ti mabalin a mangprotektar kadagiti kakabsatmo.—Mat. 5:16.

14. Ania ti nakatulong iti maysa a sister tapno “nakasagana nga agtulnog” kadagiti nangatngato nga autoridad?

¹⁴ Mabalin a saan a kanayon a kayattayo ti agtulnog kadagiti nangatngato nga autoridad. “Nakarigrigat ti agtulnog,” inamin ni Joanna a maysa a sister a taga-United States, “ta dadduma a kapamiliak ket nagbalin a biktima ti kinaawan hustisia iti ima dagiti autoridad.” Ngem nagporsegi ni Joanna a nangbalbaliw iti panagpampanunotna. Umuna, insardengna ti agbasa kadagiti post iti social media a mangriing kadagiti negatibo a rikna kontra kadagiti autoridad. (Prov. 20:3) Maikadua, inkararagna ken Jehova a tulonganna isuna nga agtalek kenkuana, imbes nga iti panagbalbaliw ti gobierno ti tao. (Sal. 9:9, 10) Maikatlo, nagbasa kadagiti artikulo kadagiti publikasiontayo maipapan iti neutralidad. (Juan 17:16) Imbaga ni Joanna a marikriknana ti “awan kapadana a talna” gapu ta resrespetuenna dagiti autoridad ken agtultulnog kadakuada.

15. Apay a mabalin a marigatantayo nga agtulnog iti instruksion ti organisasion ni Jehova?

¹⁵ Kidkiddawen ni Jehova nga ‘agtulnogtayo kadagiti mangidadaulo kadatayo’ iti kongregasion. (Heb. 13:17) Agpayso a perpekto ti lidertayo a ni Jesus. Ngem saan a perpekto dagiti us-usarenna a mangidaulo kadatayo ditoy daga. Baka marigatantayo nga agtulnog kadakuada lalo no ditay kayat nga aramiden dagiti ipapaaramidda. Adda met idi instruksion a saan a kayat a suroten ni apostol Pedro idi damo. Idi binilin ti maysa nga anghel a mangan kadagiti animal a maibilang a narugit iti Mosaiko a Linteg, nagkedked ni Pedro—saan la a namnaminsan, no di ket namitlo! (Ara. 10:9-16) Apay? Marigatan a mangsurot iti baro nga instruksion ta saanna a nakairuaman nga aramiden dayta. No narigatan ni Pedro a mangsurot iti instruksion nga imbaga ti perpekto nga anghel, di pakasdaawan nga adayo a narigrigat para kadatayo ti agtulnog kadagiti instruksion manipud kadagiti imperpekto a tattao!

16. Ania ti inaramid ni apostol Pablo uray no imbilangna a saan a rasonable dagiti naawatna nga instruksion? (Aramid 21:23, 24, 26)

¹⁶ “Nakasagana nga agtulnog” ni apostol Pablo uray no iti panagriknana ket saan a rasonable ti inawatna nga instruksion. Nakangngeg dagiti Judio a Kristiano kadagiti damag maipapan ken Pablo—ikaskasabana kano ti ‘panagapostasia iti linteg ni Moises’ ken ti saan a panangraem iti Mosaiko a Linteg. (Ara. 21:21) Dagiti Kristiano a panglakayen iti Jerusalem binilinda ni Pablo a mangikuyog iti uppat a lallaki iti templo ken dalusanna ti bagina maitunos iti Linteg kas ebidensia nga agtultulnog isuna iti Linteg. Ngem ammo ni Pablo a saanen a masapul a suroten dagiti Kristiano ti Linteg ken awan ti dakes nga inaramidna. Kaskasdi a dagus a nagtulnog ni Pablo. “Inkuyog[na] dagiti lallaki iti sumaganad nga aldaw ket dinalusanda ti bagida sigun iti Linteg.” (Basaen ti Aramid 21:23, 24, 26.) Nakatulong ti kinatulnog ni Pablo tapno agkaykaysa ti kongregasion.—Roma 14:19, 21.

17. Ania ti nasursurom iti kapadasan ni Stephanie?

¹⁷ Marigatan idi ti sister a ni Stephanie a mangawat iti desision dagiti mangidadaulo a kakabsat iti pagilianna. Naragsakda idi ken  lakayna nga agserserbi iti foreign-language group. Idi kuan, inkeddeng ti sanga nga opisina a ma-dissolve ti grupo ket nai-assign-da nga agassawa iti maysa a kongregasion nga agus-usar iti lengguaheda. “Nalidayanak unay,” inamin ni Stephanie. “Para kaniak, ti lengguahemi ket saan nga agkasapulan iti ad-adu a tulong.” Nupay kasta, sinuportaranna latta ti baro nga urnos. “Idi agangay, naawatak a husto gayam ti desision dagiti kakabsat,” imbagana. “Iti baro a kongregasionmi, adda dagiti saan a Saksi ti kapamiliada isu a dakami ti nagbalin a nagannakda iti naespirituan. Adda met iyad-adalak a sister a dati a saan nga aktibo. Ken ad-adu payen ti orasko nga ag-personal study.” Innayonna, “Nadalus ti konsiensiak ta ammok nga ar-aramidek ti amin a kabaelak nga agtulnog.”

18. Ania ti pagsayaatanna no natulnogtayo?

¹⁸ Masursurotayo ti agtulnog. Ni Jesus “nasursurona ti agtulnog,” saan a kadagiti nasayaat a situasion no di ket “kadagiti sinagabana.” (Heb. 5:8) Kas ken Jesus, masansan a masursurotayo ti agtulnog kadagiti narigat a situasion. Kas pagarigan, idi rugrugi ti COVID-19 pandemic, napasardeng ti panaggigimongtayo kadagiti Kingdom Hall ken ti panangasaba iti binalaybalay. Narigatanka kadi a nagtulnog? Ngem gapu ta nagtulnogka, naprotektaranka. Naikaykaysaka kadagiti kapammatiam ken naparagsakmo ni Jehova. Amintayo ket ad-adda a nakasagana itan nga agtulnog iti aniaman nga instruksion a maawattayo bayat ti dakkel a rigat. Ti panagtulnogtayo kadagita nga instruksion ti mangsalbarto iti biagtayo!—Job 36:11.

19. Apay a kayatmo ti agtulnog?

¹⁹ Nasursurotayo a ti kinatulnog ket mangyeg iti nakaad-adu a bendision. Ngem ti kangrunaan a rason a kayattayo ti agtulnog ken Jehova ket gapu ta ay-ayatentayo ken kayattayo a paragsaken isuna. (1 Juan 5:3) Ditay pulos masubadan ni Jehova iti amin nga inaramidna para kadatayo. (Sal. 116:12) Ngem kabaelantayo ti agtulnog kenkuana ken kadagidiay inikkanna iti autoridad. No agtulnogtayo, pampaneknekantayo a masiribtayo. Ket no masiribtayo, maparagsaktayo ti puso ni Jehova.—Prov. 27:11.