Dagiti Tampok iti Libro a Josue
Ti Sao ni Jehova Nabiag
Dagiti Tampok iti Libro a Josue
BAYAT ti panagpakarsoda iti Tantanap ti Moab idi 1473 K.K.P., nagagaran la ketdi dagiti Israelita idi nangngegda dagitoy a sasao: “Isaganaanyo ti bagbagiyo iti pagtaraon, agsipud ta tallo nga aldaw manipud ita ballasiwenyo daytoy Jordan tapno sumrekkayo ket tagikuaenyo ti daga nga ited kadakayo ni Jehova a Diosyo tapno tagikuaenyo.” (Josue 1:11) Agngudon ti 40 a tawen a temporario a panagnaedda iti let-ang.
Kalpasan ti nasurok bassit a dua a dekada, nakatakder ti lider a ni Josue iti tengnga ti Canaan ket kinunana kadagiti lallakay iti Israel: “Kitaenyo, intudingko kadakayo dagitoy a nasion a nabati kas tawid maipaay kadagiti tribuyo babaen ti panagbibinnunot, ken amin dagiti nasion a ginessatko, manipud Jordan agingga iti Dakkel a Baybay iti lelennekan ti init. Ket ni Jehova a Diosyo isu ti nagtultuloy a namagtalaw kadakuada iti sanguananyo, ket inikkatanna ida iti sanikua maigapu kadakayo, ket tinagikuayo ti dagada, kas iti inkari kadakayo ni Jehova a Diosyo.”—Josue 23:4, 5.
Insurat ni Josue idi 1450 K.K.P., ti libro a Josue ket maysa a makapagagar a salaysay maipapan iti napasamak kabayatan dagidi a 22 a tawen. Bayat a sitatakdertayo iti wangawangan ti naikari a baro a lubong, mayarig ti kasasaadtayo iti kasasaad dagiti annak ti Israel idi nakasaganada a mangtagikua iti Naikari a Daga. Buyogen ngarud ti dakkel nga interes, ipaayantayo iti atension ti libro a Josue.—Hebreo 4:12.
“ITI DESIERTO A TANTANAP TI JERICO”
Anian nga annongen ti naipabaklay ken ni Josue idi kinuna kenkuana ni Jehova: “Ni Moises nga adipenko natayen; ket ita tumakderka, ballasiwem daytoy Jordan, sika ken daytoy intero nga ili, nga agturong iti daga nga itedko kadakuada, iti annak ti Israel”! (Josue 1:2) Idauluan ni Josue ti maysa a nasion a buklen ti sumagmamano a milion a tattao nga agturong iti Naikari a Daga. Kas panagsagana, imbaonna ti dua nga agsimisim idiay Jerico—ti umuna a siudad a parmekenda. Agnanaed iti dayta a siudad ni Rahab, a nakangngeg kadagiti nakaskasdaaw nga inaramid ni Jehova maigapu iti ilina. Sinalakniban ken tinulonganna dagiti nagsimisim isu nga inkarida ti pannakaispalna.
Iti panagsubli dagiti nagsimisim, nagsagana da Josue ken dagiti tattao tapno agballasiwda iti Jordan. Nupay adalem ti danum, saan a nakalapped dayta kadakuada yantangay binangenan ni Jehova ti panagayus ti karayan ket naurnong a kasla puttot ti danum iti surong. Nagayus met iti Natay a Baybay ti nabati a danum agingga a naabbatan. Idi naballasiwdan ti Jordan, nagpakarso dagiti Israelita iti Gilgal, iti asideg ti Jerico. Uppat nga aldaw kalpasanna, iti rabii ti maika-14 nga aldaw ti Abib, rinambakanda ti Paskua iti desierto a tantanap ti Jerico. (Josue 5:10) Iti simmaruno nga aldaw, kinnanda ti dadduma a bunga ti daga, ket nagsardengen ti probision a manna. Kabayatanna, kinugit ni Josue ti amin a lallaki a nayanak iti let-ang.
Sungbat Kadagiti Nainkasuratan a Saludsod:
2:4, 5—Apay nga inyaw-awan ni Rahab dagiti adipen ti ari a mangbirbirok kadagiti nagsimisim? Sinalakniban ni Rahab dagiti nagsimisim uray nagpeggad ti biagna gapu ta naaddaan pammati ken ni Jehova. Gapuna, saan nga obligado ni Rahab a mangipalgak kadagiti tattao a mangikagkagumaan a mangdangran iti ili ti Dios no sadino ti ayan dagiti nagsimisim. (Mateo 7:6; 21:23-27; Juan 7:3-10) Kinapudnona, ni Rahab ket ‘naideklara a nalinteg babaen kadagiti aramid,’ agraman ti inaramidna a panangyaw-awan kadagiti emisario ti ari.—Santiago 2:24-26.
5:14, 15—Siasino ti “prinsipe ti buyot ni Jehova”? Ti prinsipe a nangpabileg ken ni Josue bayat a nangrugi ti panangparmek iti Naikari a Daga ket awan sabali no saan a “ti Sao”—ni Jesu-Kristo, sakbay a nagbalin a tao. (Juan 1:1; Daniel 10:13) Anian a makapabileg ti pammasiguro a ti naitan-ok a ni Jesu-Kristo tultulonganna ti ili ti Dios bayat ti naespirituan a pannakigubatda!
Dagiti Masursurotayo:
1:7-9. Tapno agballigi dagiti naespirituan a kalattayo, nasken ti inaldaw a panagbasa iti Biblia, regular a panangmennamenna iti linaonna, ken panangyaplikar iti maad-adaltayo.
1:11. Kiniddaw ni Josue kadagiti tattao nga isaganada dagiti kasapulanda imbes nga ur-urayenda lattan ti Dios a mangipaay kadagita. Ti balakad ni Jesus nga isardengtayo ti maringgoran kadagiti kasapulan iti panagbiag, agraman ti inkarina nga “amin dagitoy sabali pay a bambanag mainayonto kadakayo,” dina kayat a sawen a ditay mangaramid kadagiti addang a mangsuporta iti bagitayo.—Mateo 6:25, 33.
2:4-13. Kalpasan a nangngegna dagiti naindaklan nga aramid ni Jehova ken nabigbigna ti kinaganat ti tiempo, inkeddeng ni Rahab ti makidasig kadagiti agdaydayaw iti Dios. No nabayagen nga agad-adalkayo iti Biblia ket bigbigenyo nga agbibiagtayon “kadagiti maudi nga aldaw,” saankay kadi a matignay nga agserbi iti Dios?—2 Timoteo 3:1.
3:15. Gapu ta positibo ti impadamag dagiti naibaon nga agsimisim iti Jerico, insigida a nagtignay ni Josue, a dinan inuray nga agugot ti danum ti Jordan. No maipapan kadagiti aramid mainaig iti pudno a panagdayaw, nasken a simamaingel nga agtignaytayo imbes nga itantan agingga a sumayaat ti kasasaad.
4:4-8, 20-24. Ti 12 a bato a naala manipud iti karayan ket agserbi a pammalagip iti Israel. Ti inaramid ni Jehova a panangispal kadagiti moderno-aldaw nga adipenna ket agserbi met a pammalagip a tultulonganna ida.
AGTULTULOY TI PANANGPARMEK
Ti siudad ti Jerico ket “siiirut a narikpan . . . , nga awan ti rumrummuar ken awan ti sumsumrek.” (Josue 6:1) Kasano a malakub ti siudad? Inted ni Jehova ti estratehia ken ni Josue. Di nagbayag, narpuog dagiti pader ket nadadael ti siudad. Ni laeng Rahab ken ti pamiliana ti naisalakan.
Ti siudad ti Ai ti simmaruno a naparmek. Dagiti naibaon nga agsimisim sadiay ti nangipadamag a manmano laeng ti umili iti dayta a siudad, isu a saan a kasapulan ti adu a lallaki a mangraut iti dayta. Ngem agarup 3,000 a soldado a rimmaut iti siudad ti kinamat dagiti lallaki ti Ai. Ti makagapu? Saan a sinuportaran ni Jehova dagiti Israelita. Ni Acan iti tribu ti Juda ket nakabasol bayat ti panangrautda iti Jerico. Kalpasan a tinaming ni Josue dayta a banag, rinautda manen ti Ai. Gapu ta inabakda idi naminsan dagiti Israelita, magagaran ti ari ti Ai a makigubat manen kadakuada. Ngem inaramat ni Josue ti maysa nga estratehia a nanggundaway iti nalabes a panagtalek dagiti lallaki ti Ai, ket naparmek ni Josue ti siudad.
Ti Gabaon ket ‘dakkel a siudad—dakdakkel ngem iti Ai, ket amin dagiti lallakina mannakabalinda idi.’ (Josue 10:2) Ngem apaman a nadamagda ti panagballigi ti Israel maibusor iti Jerico ken Ai, dagiti lallaki ti Gabaon inallilawda ni Josue a makitulag kadakuada maipaay iti kappia. Minatmatan dagiti kabangibangda a nasion a maysa a pangta ti pannakialiansa dagiti Gabaonita kadagiti Israelita. Nagaaliansa ti lima nga arida ket rinautda ti Gabaon. Sinalakniban ti Israel dagiti Gabaonita ket naan-anay nga inabakda dagiti rimmaut. Iti panangidaulo ni Josue, pinarmek ti Israel dagiti siudad iti abagatan ken laud, agraman dagiti nagaaliansa nga ari iti amianan. Agdagup iti 31 ti bilang dagiti ari a naparmek iti laud ti Jordan.
Sungbat Kadagiti Nainkasuratan a Saludsod:
10:13—Kasano a posible ti kasta a datdatlag? “Adda aya aniaman a karkarna unay ken Jehova,” ti Namarsua iti langit ken daga? (Genesis 18:14) No pagayatanna, kabaelan a kontrolen ni Jehova ti panaggaraw ti daga tapno agparang a nagintek ti init ken bulan no iti panangmatmat dagiti tattao ditoy daga. Wenno bay-anna ti kadawyan a panaggaraw ti daga ken bulan bayat a baliwanna ti taray ti lawag manipud iti init ken bulan iti wagas nga agtultuloy nga agsilnag ti lawag dagitoy dua a parsua iti langlangit. Aniaman kadagita, ‘awan ti aldaw a kas iti daydiay’ iti intero a pakasaritaan ti tao.—Josue 10:14.
10:13—Ania ti libro ni Jasar? Nadakamat manen dayta a libro iti 2 Samuel 1:18 mainaig iti daniw a naawagan “Ti Bai”—kanta ti panagdung-aw maipapan ken ni Ari Saul iti Israel ken ti anakna a ni Jonatan. Dayta a libro ket posible a koleksion dagiti samiweng ken daniw a mangisalaysay kadagiti pakasaritaan ken nalabit a nalatak dayta kadagiti Hebreo.
Dagiti Masursurotayo:
6:26; 9:22, 23. Ti lunod nga inyebkas ni Josue idi panawen ti pannakarpuog ti Jerico ket natungpal agarup 500 a tawen kalpasanna. (1 Ar-ari 16:34) Natungpal ti lunod ni Noe iti apona a ni Canaan idi nagbalin nga adipen dagiti Gabaonita. (Genesis 9:25, 26) Kanayon a pumudno ti balikas ni Jehova.
7:20-25. Mabalin nga ibilang ti dadduma a bassit laeng a banag ti panagtakaw ni Acan, a nalabit irasonda nga awan met ti tao a nadangranna. Mabalin a kasta met laeng ti panangmatmatda kadagiti simple a panagtakaw wenno babassit a panagsalungasing iti linteg ti Biblia. Ngem masapul a tuladentayo ti determinasion ni Josue a mangsaranget kadagiti pannulisog nga agaramid iti ilegal wenno imoral.
9:15, 26, 27. Rumbeng a seriosotayo kadagiti pannakitulagtayo ket tungpalentayo ti karitayo.
IMBANAG NI JOSUE TI MAUDI A DAKKEL A TRABAHONA
Idi lakayen ni Josue—dandani 90 ti tawenna—rinugianna a biningaybingay ti daga. Talaga a dakkel dayta a trabaho! Dagiti tribu ni Ruben ken Gad ken ti kagudua iti tribu ni Manases inawatdan ti tawidda iti daya ti Jordan. Dagiti nabatbati a tribu naggiginnasatanda ti tawidda iti makinlaud a paset.
Ti tabernakulo ket nabangon iti Silo iti teritoria ti Efraim. Inawat ni Caleb ti siudad ti Hebron, ken ni Josue ti Timnat-sera. Naited kadagiti Levita ti 48 a siudad, agraman ti 6 a siudad a pagkamangan. Iti panagturongda iti tawidda iti dumaya ti Jordan, dagiti mannakigubat manipud iti tribu ni Ruben, Gad, ken kagudua iti tribu ni Manases nangibangonda iti altar a “kasta unay ti kinalatakna.” (Josue 22:10) Minatmatan dayta dagiti tribu nga adda iti laud kas maysa a panagapostata, ket dandani naggugubat dagiti tribu, ngem naliklikan ti pannakaibukbok ti dara gapu iti nasayaat a panagsasarita.
Kalpasan ti sumagmamano a panawen a panagnaed ni Josue iti Timnat-sera, inummongna dagiti lallakay, papanguluen, uk-ukom, ken opisial iti Israel ket indagadagna nga agmaingelda ken agtalinaedda a matalek ken ni Jehova. Idi agangay, inummong ni Josue ti amin a tribu ti Israel idiay Siquem. Sadiay, rinepasona dagiti pannakilangen ni Jehova mangrugi idi panawen ni Abraham agingga iti panawenda, ket naminsan pay nga indagadagna kadakuada nga ‘agbutengda ken ni Jehova ken agserbida kenkuana iti kinaawan pagkurangan ken iti kinapudno.’ Natignay dagiti tattao a mangikuna: “Ni Jehova a Diosmi ti pagserbianmi, ket imdenganminto ti timekna!” (Josue 24:14, 15, 24) Kalpasanna, natay ni Josue iti tawen a 110.
Sungbat Kadagiti Nainkasuratan a Saludsod:
13:1—Saan kadi a maisupadi daytoy iti kinuna ti Josue 11:23? Saan, agsipud ta ti pannakasakup ti Naikari a Daga ket buklen ti dua nga aspeto: ti pannakigubat ti nasion a nangparukma iti 31 nga ari iti daga ti Canaan a nangikkat iti pannakabalin dagiti Canaanita, ken ti naan-anay a panangsakup iti daga babaen dagiti tribu wenno indibidual. (Josue 17:14-18; 18:3) Nupay dagiti annak ti Israel dida naan-anay a napagtalaw dagiti Canaanita, saan a nagbalin a pangta iti seguridad ti Israel dagiti nakalasat a kabusor. (Josue 16:10; 17:12) Kuna ti Josue 21:44: “Ni Jehova impaayanna ida iti inana iti intero nga aglikmut.”
24:2—Agdaydayaw kadi kadagiti idolo ti ama ni Abraham a ni Tare? Idi damo, saan nga agdaydayaw ken ni Jehova a Dios ni Tare. Agparang nga agdaydayaw idi iti bulan-dios nga agnagan Sin—maysa a nalatak a didiosen idiay Ur. Sigun iti estoria dagiti Judio, posible nga agar-aramid pay idi ni Tare kadagiti idolo. Ngem idi panawan ni Abraham ti Ur gapu iti bilin ti Dios, simmurot kenkuana ni Tare idiay Haran.—Genesis 11:31.
Dagiti Masursurotayo:
14:10-13. Nupay agtawen iti 85, kiniddaw ni Caleb ti narigat nga annongen a panangpatalaw kadagiti tattao manipud iti rehion ti Hebron. Agin-indeg idi iti dayta a lugar dagiti Anakim—tattao a karkarna ti kadakkelda. Iti tulong ni Jehova, nagballigi ni Caleb ket nagbalin ti Hebron a siudad a pagkamangan. (Josue 15:13-19; 21:11-13) Paregtaennatayo ti ulidan ni Caleb a ditay pagkedkedan dagiti narigat a teokratiko nga annongen.
22:9-12, 21-33. Agannadtayo di la ket ta di umiso nga ukomentayo dagiti motibo ti sabsabali.
‘Awan Uray Maysa a Sao ti Napaay’
Idi lakayen, kinuna ni Josue kadagiti lallaki nga addaan iti annongen iti Israel: “Awan napaay a maysa a sao manipud iti amin a naimbag a sasao a sinao kadakayo ni Jehova a Diosyo. Pimmudnoda amin maipaay kadakayo.” (Josue 23:14) Anian a nakalawlawag a pinaneknekan dayta ti historikal a salaysay ti Josue!
“Ti amin a bambanag a naisurat a nasaksakbay naisuratda a pakasursuruantayo,” insurat ni apostol Pablo, “tapno babaen ti panagibturtayo ken babaen ti liwliwa manipud iti Kasuratan maaddaantay koma iti namnama.” (Roma 15:4) Masiguradotayo a saan nga ubbaw ti panangnamnamatayo kadagiti kari ti Dios. Awan ti karina a mapaay; matungpalda amin.
[Mapa iti panid 10]
(Para iti aktual a pannakaurnosna, kitaem ti publikasion)
Ti nasakup a daga iti panangidaulo ni Josue
BASAN
GALAAD
ARABA
NEGEB
Karayan Jordan
Asin a Baybay
N.G. ti Jaboc
N.G. ti Arnon
Hasor
Madon
Lassaron
Simron
Jocneam
Dor
Megiddo
Kedes
Taanac
Hefer
Tirza
Afek
Tappua
Bethel
Ai
Gilgal
Jerico
Gezer
Jerusalem
Makkeda
Jarmut
Adullam
Libna
Laquis
Eglon
Hebron
Debir
Arad
[Ladawan iti panid 9]
Ammoyo kadi no apay a naideklara a nalinteg ni Rahab a balangkantis?
[Ladawan iti panid 10]
Indagadag ni Josue iti Israel nga ‘agbutengda ken Jehova ket agserbida kenkuana’
[Ladawan iti panid 12]
Ti panagtakaw ni Acan ket saan a bassit a panagsalungasing—nakas-ang dagiti imbungana
[Ladawan iti panid 12]
“Babaen iti pammati narpuog dagiti pader ti Jerico.”—Hebreo 11:30