Ania ti Solusion ti Panangikuspil iti Puli?

IDIAY Espania maysa a reperi ti nangpasardeng iti ay-ayam a soccer. Apay? Dagiti agbuybuya pinagsasawanda ngamin ti atleta a taga-Cameroon ket impangtana a panawanna ti pagay-ayaman. Idiay Russia, gagangayen ti kinaranggas kadagiti taga-Africa, taga-Asia, ken taga-Latin America; bayat ti 2004, ngimmato iti 55 porsiento dagiti kaso ti panangranggas maigapu iti panangidumduma iti puli ta immabut dayta iti 394 nga insidente idi 2005. Idiay Britania, kakatlo kadagiti taga-Asia ken dagiti nangisit a tattao a nasurbey ti nakarikna a nasesanteda iti trabaho gapu iti panangidumduma iti puli. Ipakita dagitoy a pagarigan a mapaspasamak daytoy iti intero a lubong.

Agduduma ti kinakaro ti panangikuspil iti puli​—adda dagiti makasair a komento wenno saan a panangikabilangan iti rikna agraman ti panangipasdek kadagiti linteg a mangikagumaan a mangtalipupos iti maysa a puli. * Ania ti ramut ti panangikuspil iti puli? Kasano a maliklikantayo dayta? Dumtengto kadi ti aldaw nga agbiag a sitatalna ti amin a pamilia ti sangatauan? Mangipaay ti Biblia iti makaparagsak a panirigan maipapan kadagitoy a banag.

Panangirurumen ken Gura

“Ti pagannayasan ti puso ti tao dakes manipud pay kinaagtutubona,” kuna ti Biblia. (Genesis 8:21) Isu a pakaragsakan ti dadduma ti panangidadanesda iti sabsabali. Kuna pay ti Biblia: “Adtoy! ti lulua dagidiay mairurrurumen, ngem awananda ti manangliwliwa; ket iti dasig dagiti manangirurumenda adda idi pannakabalin.”​—Eclesiastes 4:1.

Ipakita met ti Biblia a nabayagen nga adda pananggura iti puli. Kas pagarigan, idi maika-18 a siglo sakbay ti Kadawyan a Panawen, maysa a Faraon iti Egipto ti nangawis iti Hebreo a ni Jacob ken ti dakkel a pamiliana tapno agnaedda idiay Egipto. Nupay kasta, nagamkan ti sabali a Faraon daytoy dakkel a bunggoy dagiti immakar. Kastoy ti napasamak sigun iti rekord: “Kinunana kadagiti tattaona: ‘Adtoy! Dagiti umili iti annak ti Israel ad-aduda ken nabilbilegda ngem datayo. Umaykayo! Makilangentayo a sisasaldet kadakuada, ta amangan no umaduda.’ . . . Gapuna nangisaadda kadakuada iti papanguluen ti pinuersa a panagtrabaho iti panggep a panangirurumen kadakuada iti panagibaklayda iti awit.” (Exodo 1:9-11) Imbilin pay ti ari ti Egipto a papatayenda ti amin a kappasngay a lallaki iti kaputotan ni Jacob.​—Exodo 1:15, 16.

Ania ti Makagapu?

Manmano a linapdan dagiti relihion iti lubong ti panangikuspil iti puli. Nupay agpayso a binusor ti dadduma nga indibidual ti panangidadanes, masansan a kimmanunong ti kaaduan a relihion kadagiti manangidadanes. Kasta ti napasamak idiay Estados Unidos, idi naipaulog ti linteg a mangkautibo ken mangpapatay kadagiti nangisit a tattao ken nagtultuloy agingga idi 1967 dagiti linteg a mangiparit iti panagkallaysa ti di agkapuli. Napasamak met dayta iti Abagatan nga Africa idi maipatpatungpal pay ti panaglalasin ti puli, idi a salsalakniban ti bassit a grupo ti napateg a saadda babaen kadagiti linteg a pakairamanan ti panangiparit iti panagasawa dagiti di agkapuli. Iti tunggal kaso, relihioso pay ketdi ti dadduma a mangitantandudo iti panangikuspil.

Ngem ipakita ti Biblia nga adda nakarkaro a makagapu iti panangikuspil iti puli. Ilawlawagna no apay a dadduma a puli idadanesda ti sabsabali. Kunana: “Ti saan nga agayat saanna a naam-ammo ti Dios, agsipud ta ti Dios ket ayat. No ti asinoman kunaenna: ‘Ay-ayatek ti Dios,’ ket  kaskasdi a gurguraenna ni kabsatna, isu ket naulbod. Ta ti saan nga agayat iti kabsatna, a nakitana, saanna a mabalin nga ayaten ti Dios, a saanna a nakita.” (1 Juan 4:8, 20) Dagitoy a sasao ipatuldona ti kangrunaan a pakaigapuan ti panangikuspil iti puli. Relihiosoda man wenno saan, aramiden dagiti tattao dayta agsipud ta saanda nga am-ammo wenno ay-ayaten ti Dios.

Pannakaammo iti Dios​—Ti Pakaibatayan ti Panagtutunos ti Puli

Kasano a ti panangammo ken panagayat iti Dios pagkaykaysaenna dagiti puli? Ania ti ipalgak ti Sao ti Dios a pannakaammo a manglapped kadagiti tattao a mangdangran kadagiti sabali ti pulina? Ipakita ti Biblia a ni Jehova ti Ama ti amin a tattao. Kunana: “Kinaagpaysuanna kadatayo adda maymaysa a Dios nga Ama, a kenkuana agtaud ti amin a bambanag.” (1 Corinto 8:6) Kunana pay: “Manipud iti maysa a tao inaramidna ti tunggal nasion dagiti tattao.” (Aramid 17:26) No kasta, agkakabsat ti amin a tattao.

Amin a puli maragsakanda a naggapu iti Dios ti biagda, ngem adda ladingiten ti amin maipapan iti kapuonanda. Kinuna ni Pablo a mannurat iti Biblia: “Babaen iti maysa a tao simrek ti basol iti lubong.” Iti kasta, “amin nagbasol ken agkurang iti dayag ti Dios.” (Roma 3:23; 5:12) Ni Jehova ti Dios ti nadumaduma a parsua. Awan ti dua a parsua nga agpada. Ngem awan ti intedna a pangibatayan ti maysa a puli tapno panunotenda a natantan-okda ngem kadagiti dadduma. Maikaniwas iti ibagbaga ti Biblia ti nasaknap a kapanunotan a nasaysayaat ti maysa a puli ngem iti sabali. Nalawag a ti pannakaammo a naggapu iti Dios itandudona ti panagtutunos ti puli.

Maseknan ti Dios Kadagiti Amin a Nasion

Pampanunoten ti dadduma nga intandudo ti Dios ti panangikuspil iti puli babaen ti pananganamongna kadagiti Israelita ken panangisurona kadakuada a suminada kadagiti sabali a nasion. (Exodo 34:12) Adda idi tiempo a pinili ti Dios ti nasion ti Israel kas naisangsangayan a sanikuana gapu iti naisangsangayan a pammati ni Abraham nga inapo ti Israel. Ti Dios a mismo ti mangiturturong idi iti nagkauna nga Israel, a pinilina no siasino dagiti mangituray kadakuada ken impaayna dagiti linteg nga annurotenda. Idi nagpasakup ti Israel iti daytoy nga urnos, nakita dagiti tattao ti nakaidumaan dagiti resulta ti gobierno ti Dios no idilig kadagiti resulta ti gobierno ti tattao iti sadinoman. Insuro met ni Jehova kadagiti Israelita ti kinapateg ti maysa a daton tapno maisubli iti sangatauan ti nasayaat a relasionda iti Dios. Isu a pakagunggonaan ti amin a nasion ti pannakilangen ni Jehova iti Israel. Maitunos dayta iti kinunana ken Abraham: “Babaen ti bin-im  pudno unay a dagiti amin a nasion iti daga bendisionandanto ti bagbagida maigapu iti kinapudno nga immimdengka iti timekko.”​—Genesis 22:18.

Maysa pay, adda gundaway dagiti Judio nga umawat kadagiti sagrado a mensahe ti Dios ken agbalin a nasion a pagtaudan ti Mesias. Ngem pakagunggonaan met dayta ti amin a nasion. Makapabileg iti puso ti deskripsion ti Hebreo a Kasuratan a naited kadagiti Judio maipapan iti tiempo inton amin a puli awatenda ti aglaplapusanan a bendision: “Mapanto ti adu a nasion ket kunaenda: ‘Umaykayo, ket sumang-attayo iti bantay ni Jehova ken iti balay ti Dios ni Jacob; ket isuronatayto maipapan kadagiti dalanna’ . . . Saandanto a mangitag-ay iti kampilan, nasion maibusor iti nasion, saandanto met a sursuruenen ti pannakigubat. Ket pudno nga agtugawdanto, tunggal maysa iti sirok ti puon ti ubasna ken iti sirok ti kayona a higos, ket awanto ti asinoman a mamagpigerger kadakuada.”​—Mikias 4:2-4.

Nupay kinasabaan a mismo ni Jesu-Kristo dagiti Judio, kinunana met: “Daytoy naimbag a damag ti pagarian maikaskasabanto iti intero a mapagnaedan a daga maipaay a pangsaksi kadagiti amin a nasion.” (Mateo 24:14) Awan ti nasion a di mapakaammuan iti naimbag a damag. Ngarud, nangipaay ni Jehova iti nagsayaat a pagwadan no maipapan iti awan panangidumdumana a pannakilangen kadagiti amin a puli. “Ti Dios saan a mangidumduma, no di ket iti tunggal nasion anamonganna ti tao nga agbuteng kenkuana ken agaramid iti kinalinteg.”​—Aramid 10:34, 35.

Dagiti linteg nga intedna iti nagkauna nga Israel ipakitada met a maseknan ti Dios kadagiti amin a nasion. Paliiwem a saan laeng a ti pannakipagnaed dagiti di Israelita iti daga ti kiddawen ti Linteg, ta kunana: “Ti ganggannaet nga agnanaed a makipagtaeng kadakayo kas ganggannaet rebbeng nga agbalin kadakayo a kas iti katutuboyo; ket masapul nga ayatem kas iti bagim, ta nagbalinkayo a ganggannaet nga agnanaed iti daga ti Egipto.” (Levitico 19:34) Adu kadagiti linteg ti Dios ti nangisuro kadagiti Israelita nga agbalinda a naasi kadagiti ganggannaet. Gapuna, idi a ni Boaz nga inapo ni Jesus nakitana nga agad-adas ti napanglaw a ganggannaet a babai, isu ket nagtignay a maitunos iti nasursurona manipud iti Dios babaen ti panangsiguradona a mangibati dagiti agan-ani iti adu a dawa tapno adasen ti babai.​—Ruth 2:1, 10, 16.

Insuro ni Jesus ti Kinamanangngaasi

Ni Jesus ti kangrunaan a nangipalgak iti pannakaammo iti Dios. Impakitana kadagiti pasurotna no kasano ti agbalin a naasi kadagiti tattao a sabali ti pulida. Naminsan a nakisarita iti maysa a Samaritana. Adu idi a Judio ti manglalais kadagiti Samaritano isu a nasdaaw ti babai. Bayat ti panagsaritada, siaasi a tinulongan ni Jesus ti babai tapno maawatanna no kasano a magun-odanna ti biag nga agnanayon.​—Juan 4:7-14.

Insuro met ni Jesus kadatayo no kasano ti rumbeng a panangtratotayo kadagiti dadduma a puli idi nangted iti pangngarig maipapan iti naasi a Samaritano. Nakita daytoy a lalaki ti maysa a Judio a nakaro ti pannakadangranna gapu ta kinabkabil dagiti mannanakaw. Mabalin a kinuna koma ti Samaritano: ‘Apay koma a tulongak ti  maysa a Judio? Dagiti Judio lalaisenda dagiti kailiak.’ Ngem impakita ni Jesus a naiduma ti panangmatmat ti Samaritano kadagiti ganggannaet. Nupay dadduma nga agdaldaliasat linabsanda ti nasugatan a lalaki, ‘naasian’ ti Samaritano ket tinulonganna. Ingngudo ni Jesus ti pangngarigna babaen ti panangikunana nga asinoman nga agtarigagay a mangay-ayo iti Dios rumbeng nga aramidenna met ti kasta.​—Lucas 10:30-37.

Insuro ni apostol Pablo kadagiti agtarigagay a mangay-ayo iti Dios a baliwanda ti personalidadda ket tuladenda ti panangtrato ti Dios kadagiti tattao. Insurat ni Pablo: “Uksobenyo ti daan a personalidad agraman dagiti aramidna, ket kawesanyo ti bagbagiyo iti baro a personalidad, a babaen iti umiso a pannakaammo mapabpabaro maitunos iti ladawan Daydiay nangparsua iti dayta, nga iti dayta awan ti Griego wenno uray Judio, pannakakugit wenno uray di pannakakugit, ganggannaet, Escita . . . Ngem, malaksid kadagitoy amin a banag, kawesanyo ti bagbagiyo iti ayat, ta dayta ket naan-anay a singgalut ti panagkaykaysa.”​—Colosas 3:9-14.

Ti Kadi Pannakaammo iti Dios Balbaliwanna Dagiti Tattao?

Talaga kadi a ti panangam-ammo ken ni Jehova a Dios balbaliwanna ti pannakilangen dagiti tattao kadagiti sabali a puli? Usigem ti kapadasan ti immakar idiay Canada a taga-Asia a naupay idi nakapasar sadiay iti pannakaidumduma. Naam-ammona dagiti Saksi ni Jehova ket inyadalanda iti Biblia. Kalpasanna, nagsurat kadagiti puraw a kakabsat tapno iyebkasna ti apresasionna: ‘Nagsayaat ken naasikayo. Idi nabigbigko a naidumakayo kadagiti dadduma a puraw, nagpanunotak no apay. Pinampanunotko ket kinunak a dakayo dagiti Saksi ti Dios. Nalabit adda napateg a banag iti Biblia. Nakitak kadagiti gimongyo nga agpapada ti kolor ti puso dagiti puraw, nangisit, kayumanggi, ken duyaw​—nasin-aw​—gapu ta agkakabsatkayo. Ita, ammokon a ti Diosyo ti makagapu no apay a nagsayaatkayo.’

Impadto ti Sao ti Dios a dumtengto ti tiempo inton “ti daga sigurado a mapnonto iti pannakaammo ken Jehova.” (Isaias 11:9) Uray pay ita, kas kaitungpalan ti padto ti Biblia, maysa a dakkel a bunggoy nga agdagup iti minilion “manipud kadagiti amin a nasion ken kadagiti tribu ken kadagiti ili ken kadagiti pagsasao” ti agkaykaysa iti pudno a panagdayaw. (Apocalipsis 7:9) Segseggaanda a makita a ti gura masukatanton iti ayat. Mapasamakto dayta iti maysa a kagimongan nga adda iti intero a lubong a mabiiten a mangtungpal iti panggep ni Jehova a nayebkas ken ni Abraham: “Mabendisionanto dagiti amin a pamilia iti daga.”​—Aramid 3:25.

[Footnote]

[Ladawan iti panid 4, 5]

Insuro ti Linteg ti Dios nga ayaten dagiti Israelita dagiti agnanaed a ganggannaet

[Ladawan iti panid 5]

Ania ti masursurotayo iti pangngarig maipapan iti naasi a Samaritano?

[Dagiti Ladawan iti panid 6]

Awan ti puli nga inikkan ti Dios iti rason nga agpannakkel