‘Diyo Subadan ti Dakes iti Dakes iti Asinoman’
‘Diyo Subadan ti Dakes iti Dakes iti Asinoman’
“Dikay subadan ti dakes iti dakes iti asinoman. Mangipaaykayo iti nasayaat a bambanag iti imatang ti amin a tattao.”—ROMA 12:17.
1. Ania a kababalin ti gagangay kadagiti ubbing ken adulto?
NO TI maysa nga ubing ket kabilen ti kabsatna, masansan a ti dagus a reaksionna ket agibales. Nakalkaldaang ta saan laeng a dagiti ubbing ti kasta no di ket uray ti adu nga adulto. No nasairda, kayatda ti bumales. Pudno, saan a pisikal a kumabil ti kaaduan nga adulto, ngem adu ti agibales iti nasikap a pamay-an. Nalabit nga itsismisda ti nangsair kadakuada wenno mangisikatda kadagiti pamay-an tapno saan nga agballigi daytoy. Aniaman ti usarenda a pamay-an, maymaysa ti panggepda—agibales.
2. (a) Apay nga ikagkagumaan a daeran dagiti pudno a Kristiano ti pagannayasan nga agibales? (b) Ania a salsaludsod ken kapitulo iti Biblia ti usigentayo?
2 Nupay nagrigat a daeran ti pagannayasan nga agibales, liklikan dagiti pudno a Kristiano ti kasta a kababalin. Ikagumaanda ketdi a suroten ti balakad ni apostol Pablo: ‘Diyo subadan ti dakes iti dakes iti asinoman.’ (Roma 12:17) Ania ti mangtignay kadatayo a mangannurot iti dayta a natan-ok a pagalagadan? Iti siasino a nangnangruna a ditay koma agibales? Ania dagiti magunggonatayo no liklikantayo ti agibales? Tapno masungbatan dagita a saludsod, usigentayo ti konteksto dagiti sasao ni Pablo iti Roma kapitulo 12. Ipakita dayta a kasuratan no apay nga umiso, naayat, ken kinapakumbaba ti saan a panagibales. Saggaysaentayo a sukimaten dagitoy a tallo nga aspeto.
“Iti Kasta Dawatek Kadakayo”
3, 4. (a) Mangrugi iti Roma kapitulo 12, ania ti inlawlawag ni Pablo, ken ania ti ipamatmat ti sasao nga “iti kasta”? (b) Ania koma ti epektona kadagiti Kristiano idiay Roma ti kinamanangngaasi ti Dios?
3 Mangrugi iti kapitulo 12, intampok ni Pablo ti uppat nga agkakanaig a suheto a mangapektar iti biag ti Kristiano. Dinakamatna ti relasiontayo kenni Jehova, kadagiti kapammatian, kadagiti saan a manamati, ken kadagiti agtuturay a gobierno. Impamatmat ni Pablo nga adda napateg a rason no apay a masapul a liklikantayo dagiti di umiso a pagannayasan, agraman ti pagannayasan nga agibales, idi kinunana: “Iti kasta dawatek kadakayo babaen kadagiti asi ti Dios, kakabsat.” (Roma 12:1) Imutektekanyo ti sasao nga “iti kasta,” a kaipapananna “mainaig iti immun-una.” Kasla ibagbaga ni Pablo, ‘Mainaig iti kalkalpasko nga inlawlawag, dawatek nga aramidenyo ti sumaruno nga ibagak.’ Ania aya ti inlawlawag ni Pablo kadagiti Kristiano idiay Roma?
4 Kadagiti immuna a 11 a kapitulo ti suratna, inlawlawag ni Pablo ti nakaskasdaaw a gundaway a silulukat nga agpadpada kadagiti Judio ken Gentil―ti pannakipagturay kenni Kristo iti Pagarian ti Dios, maysa a namnama a saan a natagiragsak ti natural nga Israel. (Roma 11:13-36) Nagbalin laeng a posible dayta a nagsayaat a pribilehio gapu “kadagiti asi ti Dios.” Ania koma ti rumbeng nga epektona kadagiti Kristiano daytoy a naindaklan a di kaikarian a kinamanangngaasi ti Dios? Mapno koma ti pusoda iti nasged a panagyaman ket matignayda a mangaramid iti sumaruno nga ibaga ni Pablo: “Iparangyo ti bagbagiyo a maysa a sakripisio a sibibiag, nasantuan, makaay-ayo iti Dios, maysa a sagrado a panagserbi buyogen ti pannakabalinyo nga agrason.” (Roma 12:1) Ngem kasano a dagiti Kristiano maiparangda ti bagida kas “maysa a sakripisio” iti Dios?
5. (a) Kasano a ti tao maidatonna ti bagina kas “maysa a sakripisio” iti Dios? (b) Ania a prinsipio ti rumbeng a mangimpluensia iti panagtigtignay ti maysa a Kristiano?
5 Intuloy ni Pablo: “Dikay agpaisukogen iti daytoy a sistema ti bambanag, no di ket agbalbaliwkayo babaen ti panangpabaroyo iti panunotyo, tapno mapaneknekanyo iti bagbagiyo ti naimbag ken makaay-ayo ken naan-anay a pagayatan ti Dios.” (Roma 12:2) Imbes a palubosanda ti espiritu ti lubong a mangsukog iti isipda, masapul ketdi a tuladenda ti panagpampanunot ni Kristo. (1 Corinto 2:16; Filipos 2:5) Dayta a prinsipio ti rumbeng a mangimpluensia iti inaldaw a panagtigtignay ti amin a pudno a Kristiano, a pakairamanantayo.
6. Maibatay iti kinuna ni Pablo iti Roma 12:1, 2, ania ti mangtignay kadatayo a di agibales?
6 Kasano a matulongannatayo ti kinuna ni Pablo iti Roma 12:1, 2? Kas kadagiti napulotan iti espiritu a Kristiano idiay Roma, napalaus ti panagyamantayo gapu iti agtultuloy ken nadumaduma nga ebkas ti kinamanangngaasi ti Dios kadatayo ken gapu ta agtultuloy nga ipapaayannatayo iti inaldaw. Iti kasta, mapno ti pusotayo iti panagyaman ket dayta ti mangtignay kadatayo nga agserbi iti Dios buyogen ti amin a pigsa, sanikua, ken abilidadtayo. Dayta a naimpusuan a tarigagay ti mangtignay met kadatayo a mangaramid iti amin a kabaelantayo nga agpanunot, saan a kas iti lubong, no di ket kas ken Kristo. No tuladentayo ti panagpampanunot ni Kristo, apektaranna ti wagas ti panangtratotayo kadagiti kapammatiantayo ken kadagiti saan a manamati. (Galacia 5:25) Kas pagarigan: no tuladentayo ti panagpampanunot ni Kristo, matignaytayo a mangdaer iti pagannayasan nga agibales.—1 Pedro 2:21-23.
“Ti Ayatyo Awan Koma ti Panaginsisingpetna”
7. Ania a kita ti ayat ti nailawlawag iti Roma kapitulo 12?
7 Malaksid nga umiso ti saan a panangsubad ti dakes iti dakes, panangipakita pay dayta iti ayat. Imutektekanyo ti simmaruno nga inlawlawag ni apostol Pablo maipapan iti ayat kas motibo. Iti suratna kadagiti Romano, maulit-ulit nga inusar ni Pablo ti sao nga “ayat” (a·gaʹpe iti Griego) tapno tukoyenna ti ayat ti Dios ken ti ayat ni Kristo. (Roma 5:5, 8; 8:35, 39) Ngem iti kapitulo 12, inusar ni Pablo ti a·gaʹpe iti sabali a pamay-an—ti ayat a nasken nga ipakitatayo kadagiti padatayo a tattao. Kalpasan nga imbagana a nagduduma dagiti naespirituan a sagut ken adda laeng dagidiay adalan a naparaburan iti dayta, dinakamat ni Pablo ti maysa a galad a nasken a patanoren ti amin a Kristiano. Kunana: “Ti ayatyo awan koma ti panaginsisingpetna.” (Roma 12:4-9) Ti panagayat kadagiti sabsabali ket pakabigbigan dagiti pudno a Kristiano. (Marcos 12:28-31) Iparparegta ni Pablo a siguraduentayo a napudno ti ayat nga iparangarangtayo kas Kristiano.
8. Kasano a maipakitatayo ti ayat nga awan panaginsisingpetna?
8 Inlawlawag met ni Pablo no kasano a maipakita ti ayat nga awan panaginsisingpetna idi kinunana: “Karurodyo ti dakes, kumpetkayo iti naimbag.” (Roma 12:9) Nadagsen a sasao ti ‘karurod’ ken ‘kumpet.’ Ti ‘karurod’ ket mabalin nga ipatarus kas “guraen iti kasta unay.” Saantay laeng a guraen dagiti bunga ti kinadakes no di ket guraentayo uray ti mismo a kinadakes. (Salmo 97:10) Ti sao a ‘kumpet’ ket patarus ti Griego a sao a literal a kaipapananna “ipigket.” Ti Kristiano nga addaan iti pudno nga ayat ket arigna a nakapigket, wenno nakadekket, iti galad a kinaimbag isu a narigat a maikkat kenkuana dayta a galad.
9. Ania ti maulit-ulit nga imbalakad ni Pablo?
9 Maulit-ulit a dinakamat ni Pablo ti maysa a partikular nga ebidensia ti ayat. “Itultuloyyo a bendisionan dagidiay mangidadanes; mangbendisionkayo ket dikay agilunod.” “Dikay subadan ti dakes iti dakes iti asinoman.” “Dikay ibalesan ti bagbagiyo, dungdungnguen.” “Dika ipalubos a parmekennaka ti dakes, no di ket itultuloymo a parmeken ti dakes babaen ti naimbag.” (Roma 12:14, 17-19, 21) Ipakita dagita a sasao ni Pablo no kasano ti rumbeng a panangtratotayo kadagiti saan a manamati, uray kadagidiay bumusbusor kadatayo.
“Itultuloyyo a Bendisionan Dagidiay Mangidadanes”
10. Iti ania a pamay-an a mabendisionantayo dagiti mangidaddadanes kadatayo?
10 Kasanotayo a mayaplikar ti pammagbaga ni Pablo nga: “Itultuloyyo a bendisionan dagidiay mangidadanes”? (Roma 12:14) Kinuna ni Jesus kadagiti pasurotna: “Itultuloyyo nga ayaten dagiti kabusoryo ken ikararagan dagidiay mangidaddadanes kadakayo.” (Mateo 5:44; Lucas 6:27, 28) Wen, ti maysa a pamay-an a mabendisionantayo dagiti manangidadanes ket babaen ti panangiramantayo kadakuada kadagiti kararagtayo, nga iyararawtayo iti Dios a luktanna koma ti puso ti asinoman a bumusbusor kadatayo gapu iti kinaignorante tapno matarusanda ti kinapudno. (2 Corinto 4:4) Pudno, kasla saan a normal a kiddawen iti Dios a bendisionanna ti maysa a manangidadanes. Nupay kasta, bayat nga ikagkagumaantayo a tuladen ti panagpampanunot ni Kristo, ad-adda a masursurotayo nga ayaten dagiti bumusbusor kadatayo. (Lucas 23:34) Ania ti resulta ti panangipakita iti kasta nga ayat?
11. (a) Ania ti maadaltayo iti ulidan ni Esteban? (b) Kas ipakita ti kapadasan ni Pablo, kasano a mabalin nga agbalbaliw ti dadduma a manangidadanes?
11 Inkararagan ni Esteban dagiti nangidadanes kenkuana, ket saan a nasayang ti kararagna. Di nagbayag kalpasan ti Pentecostes 33 K.P., dagiti bumusbusor iti kongregasion Kristiano inarestoda ni Esteban, impanda iti ruar ti Jerusalem, sada inubor. Sakbay a natay, inyararawna: “Jehova, dika isingir kadakuada daytoy a basol.” (Aramid 7:58–8:1) Maysa kadagiti lallaki nga inkararagan ni Esteban iti dayta nga aldaw isu ni Saulo, a nakaimatang ken nanganamong iti pannakapapatay ni Esteban. Idi agangay, nagparang kenni Saulo ti napagungar a ni Jesus. Dayta a sigud a manangidadanes nagbalin a pasurot ni Kristo ken nagbalin a ni apostol Pablo, ti nangisurat iti libro a Roma. (Aramid 26:12-18) Maitunos iti kararag ni Esteban, agparang a pinakawan ni Jehova ti basol ni Pablo idi maysa pay laeng daytoy a manangidadanes. (1 Timoteo 1:12-16) Saan a pakasdaawan nga indagadag ni Pablo kadagiti Kristiano: “Itultuloyyo a bendisionan dagidiay mangidadanes”! Maibatay iti kapadasanna, ammona nga adda dagiti manangidadanes a posible nga agbalin nga adipen ti Dios. Iti kaaldawantayo, adda dagiti manangidadanes a nagbalin a manamati gapu ta nakitada a mannakikappia dagiti adipen ni Jehova.
“Makikappiakayo iti Amin a Tattao”
12. Kasano nga agkanaig dagiti pammagbaga a masarakan iti Roma kapitulo 12 iti bersikulo 9 ken 17?
12 Kastoy ti sumaruno a balakad ni Pablo no kasano ti panangtrato kadagiti manamati ken saan a manamati: ‘Diyo subadan ti dakes iti dakes iti asinoman.’ Dagita a sasao ket lohikal a resulta ti panangyaplikar iti immun-una nga imbagana a: “Karurodyo ti dakes.” Kasano koma a maibaga ti maysa a pudpudno a karurodna ti dakes no usarenna ti dakes a pangsubad kadagiti sabsabali? Saan a maibilang dayta kas ayat nga ‘awan panaginsisingpetna.’ Kalpasanna, kinuna ni Pablo: “Mangipaaykayo iti nasayaat a bambanag iti imatang ti amin a tattao.” (Roma 12:9, 17) Kasano a mayaplikartayo dagita a sasao?
13. Ania ti konduktatayo “iti imatang ti amin a tattao”?
13 Iti immun-una a suratna kadagiti taga-Corinto, dinakamat ni Pablo ti maipapan iti pannakaidadanes dagiti apostol. Kinunana: “Nagbalinkami a bubuyaen iti teatro iti lubong, ken kadagiti anghel, ken kadagiti tattao. . . . No marabrabngiskami, mangbendisionkami; no maidaddadaneskami, agibturkami; no mapadpadakeskami, agpakaasikami.” (1 Corinto 4:9-13) Umasping iti dayta, dagiti tattao iti daytoy a lubong buybuyaenda dagiti pudno a Kristiano ita. No mapaliiw dagiti tattao ti nasayaat a konduktatayo uray no saan nga umiso ti panangtratoda kadatayo, mabalin a matignayda nga umimdeng iti Nakristianuan a mensahetayo.—1 Pedro 2:12.
14. Agingga iti siasino a makikappiatayo?
14 Ngem siasino dagiti pakikappiaantayo? Kadagiti isuamin agingga a kabaelantayo. Kinuna ni Pablo kadagiti Kristiano a kakabsatna: “No mabalin, agingga a makapagpannuray kadakayo, makikappiakayo iti amin a tattao.” (Roma 12:18) Dagiti ebkas a “no mabalin” ken “agingga a makapagpannuray kadakayo” ipasimudaagda a saan a kanayon a posible ti pannakikappia kadagiti sabsabali. Kas pagarigan, saantay a salungasingen ti bilin ti Dios tapno laeng mataginayontayo ti pannakikappiatayo kadagiti tattao. (Mateo 10:34-36; Hebreo 12:14) Kaskasdi, aramidentayo ti amin a kabaelantayo a makikappia “iti amin a tattao” a ditay masapul nga ikompromiso dagiti nalinteg a prinsipio.
“Dikay Ibalesan ti Bagbagiyo”
15. Sigun iti Roma 12:19, apay a ditay koma agibales?
15 Nangted ni Pablo iti sabali pay a makagutugot a rason no apay a ditay rumbeng nga agibales; panangipakita ngamin dayta iti kinapakumbaba. Kunana: “Dikay ibalesan ti bagbagiyo, dungdungnguen, no di ket ipaayanyo ti lugar ti pungtot; ta adda a naisurat: ‘Kukuak ti pammales; supapakakto, kuna ni Jehova.’” (Roma 12:19) Kinatangsit no padasen ti maysa a Kristiano ti agibales. Arigna nga al-alaenna ti akem ti Dios. (Mateo 7:1) Maysa pay, no isu ti agibales, ipakpakitana nga awan ti panagtalekna iti impanamnama ni Jehova a: “Supapakakto.” Iti sabali a bangir, agtalek dagiti pudno a Kristiano nga ‘ipakatto ni Jehova ti hustisia kadagiti pinilina.’ (Lucas 18:7, 8; 2 Tesalonica 1:6-8) Sipapakumbaba nga ipabiangda iti Dios ti aniaman a panagibales.—Jeremias 30:23, 24; Roma 1:18.
16, 17. (a) Ania ti kayat a sawen ti ‘panangibunton kadagiti umap-apuy a beggang’ iti ulo ti maysa? (b) Adda kadi personal a nakitayo no kasano a ti kinaimbag napaluknengna ti puso ti maysa a di manamati? No adda, mangted iti pagarigan.
16 Mabalin nga ad-adda a tumangken ti puso ti maysa a kabusor no balsentayo, ngem mabalin a lumukneng ti pusona no pakitaantayo iti kinaimbag. Apay? Imutektekanyo ti kinuna ni Pablo kadagiti Kristiano idiay Roma. Kunana: “No ti kabusormo mabisin, pakanem; no mawaw, ikkam iti mainum; ta iti panangaramidmo itoy mangibuntonkanto kadagiti umap-apuy a beggang iti rabaw ti ulona.” (Roma 12:20; Proverbio 25:21, 22) Ania ti kayat a sawen dayta?
17 Ti ‘panangibunton kadagiti umap-apuy a beggang iti rabaw ti ulona’ ket maysa a piguratibo a pagsasao a naadaw manipud iti maysa a proseso ti pananglunag kadagiti metal idi panawen ti Biblia. Maikabil ti metal iti maysa nga urno, sa makargaan iti adu a beggang ti sirok ken rabawna. Ad-adda a mangpabara dagiti beggang nga adda iti rabawna tapno malunag ti natangken a metal ken maisina kadagiti saan a metal a pasetna. Umasping iti dayta, no pakitaantayo iti kinaimbag ti maysa a bumusbusor, mabalin a “mapaluknengtayo” ti timmangken a pusona ken agminar dagiti agkakaimbag a galadna. (2 Ar-ari 6:14-23) Kinapudnona, adu a kameng ti kongregasion Kristiano ti damo a naatrakar iti pudno a panagdayaw gapu kadagiti kinaimbag nga impakita kadakuada dagiti adipen ni Jehova.
No Apay a Ditay Agibales
18. Apay nga umiso, naayat, ken kinapakumbaba ti saan a panagibales?
18 Iti daytoy nga ababa a panangusig iti Roma kapitulo 12, nakitatayo ti sumagmamano nga agkakapateg a rason no apay a ‘ditay subadan ti dakes iti dakes iti asinoman.’ Umuna, umiso a tignay ti saan a panagibales. Gapu iti asi nga impakita kadatayo ti Dios, umiso ken nainkalintegan nga idatontayo ti bagitayo kenni Jehova ken sitatallugod a tungpalentayo dagiti bilinna—agraman ti bilinna nga ayatentayo dagiti bumusbusor kadatayo. Maikadua, panangipakita iti ayat ti saan a panangsubad ti dakes iti dakes. Babaen ti panangitandudo iti kappia ken ditay panagibales, ipakpakitatayo a kayattayo a tulongan dagiti nauyong a bumusbusor tapno agdayawdanto met kenni Jehova. Maikatlo, panangipakita iti kinapakumbaba ti saan a panangsubad iti dakes. Kinatangsit no agibalestayo, gapu ta kuna ni Jehova: “Kukuak ti pammales.” Mamakdaar met ti Sao ti Dios: “Dimteng kadi ti kinadursok? No kasta dumtengto ti pannakaibabain; ngem ti sirib adda kadagidiay naemma.” (Proverbio 11:2) Panangipakita iti kinapakumbaba no nainsiriban nga ipabiangtayo iti Dios ti panagibales.
19. Ania ti usigentayo iti sumaruno nga artikulo?
19 Ginupgop ni Pablo no ania ti rumbeng a panangtratotayo kadagiti sabsabali. Binalakadanna dagiti Kristiano: “Dika ipalubos a parmekennaka ti dakes, no di ket itultuloymo a parmeken ti dakes babaen ti naimbag.” (Roma 12:21) Ania dagiti dakes a puersa a pakaipaspasanguantayo ita? Kasanotay a maparmek ida? Iti sumaruno nga artikulo, masungbatan dagitoy a saludsod ken dadduma pay a nainaig kadagita.
Mailawlawagyo Kadi?
• Iti Roma kapitulo 12, ania ti maulit-ulit a naibalakad?
• Ania ti mangtignay kadatayo a saan nga agibales?
• Ania dagiti gunggona a masagraptayo ken dagiti sabsabali no saantay a ‘subadan iti dakes ti dakes’?
[Salsaludsod]
[Kahon iti panid 22]
Ilawlawag ti Roma kapitulo 12 no ania ti relasion ti maysa a Kristiano
• kenni Jehova
• kadagiti kapammatianna
• kadagiti saan a manamati
[Ladawan iti panid 23]
Ti surat ni Pablo kadagiti taga-Roma ket mangted iti praktikal a balakad kadagiti Kristiano
[Ladawan iti panid 25]
Ania ti maadaltayo iti ulidan ni adalan nga Esteban?