“Itultuloymo a Parmeken ti Dakes Babaen ti Naimbag”

“Dika ipalubos a parmekennaka ti dakes, no di ket itultuloymo a parmeken ti dakes babaen ti naimbag.”​—ROMA 12:21.

1. Apay a manamnamatayo a kabaelantayo a parmeken ti dakes?

KABAELANTAYO kadi a sarangten dagidiay nainget a bumusbusor iti pudno a panagdayaw? Posible kadi a maparmektayo dagiti impluensia a mangituggod kadatayo nga agsubli iti dakes a lubong? Ti sungbat kadagita a saludsod ket wen! Apay? Kastoy ti kinuna ni apostol Pablo iti suratna kadagiti taga-Roma: “Dika ipalubos a parmekennaka ti dakes, no di ket itultuloymo a parmeken ti dakes babaen ti naimbag.” (Roma 12:21) No agtalektayo kenni Jehova ken determinadotayo a di agpaimpluensia iti daytoy a lubong, dinatay maparmek ti dakes. Maysa pay, ti ebkas nga “itultuloymo a parmeken ti dakes” ipakitana a kabaelantayo a parmeken ti dakes no itultuloytayo a pakidangadangan dayta. Dagidiay laeng saan nga agridam ken saan nga agtultuloy a makidangadang ti kabaelan a parmeken daytoy dakes a lubong ken ti nagdakes nga agturay iti dayta, ni Satanas a Diablo.​—1 Juan 5:19.

2. Apay nga usigentayo ti sumagmamano a pasamak iti biag ni Nehemias?

² Agarup 500 a tawen sakbay ti kaaldawan ni Pablo, maysa nga adipen ti Dios nga agnanaed idiay Jerusalem ti nangipakita a pudno ti kinuna ni Pablo maipapan iti pannakidangadang iti dakes. Dayta nga adipen ti Dios a ni Nehemias saanna laeng a sinaranget ti ibubusor dagiti dakes a tattao no di ket pinarmekna ti dakes babaen ti naimbag. Ania dagiti nakaipasanguanna a karit? Ania ti nakatulong kenkuana nga agballigi? Kasano a matuladtayo ti ulidanna? Tapno masungbatan dagita a saludsod, usigentayo ti sumagmamano a pasamak iti biag ni Nehemias. *

3. Iti sidong ti ania a kasasaad a nagbiag ni Nehemias, ken ania ti nagapuananna?

³ Nagserbi ni Nehemias iti palasio ni Ari Artaxerxes iti Persia. Nupay dimmakkel iti tengnga dagiti saan nga agdaydayaw iti Dios, saan a ‘nagpasukog’ iti “sistema ti bambanag” kadagidi a panawen. (Roma 12:2) Idi timmaud ti maysa a panagkasapulan idiay Juda, insakripisiona ti nanam-ay a biagna, nagdaliasat iti nawatiwat nga agturong idiay Jerusalem, ken inawatna ti dakkel a trabaho a panangbangon manen iti pader ti siudad. (Roma 12:1) Nupay isu ti gobernador idiay Jerusalem, inaldaw a nakipagtrabaho ni Nehemias kadagiti padana nga Israelita “manipud iti panagpangato ti bannawag agingga iti  iruruar dagiti bituen.” Kas resultana, kalpasan ti dua laeng a bulan, nairingpas ti proyekto! (Nehemias 4:21; 6:15) Nakaskasdaaw a gapuanan dayta gapu ta kabayatan ti panagbangon, naipasango dagiti Israelita iti nadumaduma nga ibubusor. Siasino dagiti bimmusor ken Nehemias, ken ania ti panggepda?

4. Ania ti panggep dagiti bumusbusor kenni Nehemias?

⁴ Ti kangrunaan a bumusbusor ket da Sanballat, Tobias, ken Gesem, nalatak a lallaki nga agnanaed iti asideg ti Juda. Gapu ta busorenda dagiti adipen ti Dios, ‘kasla dakes unay a banag kadakuada a ni Nehemias immay a mangsapul iti pagimbagan ti annak ti Israel.’ (Nehemias 2:10, 19) Determinado dagiti bumusbusor kenni Nehemias a manglapped iti planona a mangibangon manen iti pader, isu a nangisikatda pay kadagiti dakes a gakat. ‘Impalubos kadi ni Nehemias nga isu ket parmeken ti dakes’?

“Nakaunget ken Nagrurod iti Kasta Unay”

5, 6. (a) Ania ti reaksion dagiti bumusbusor kenni Nehemias mainaig iti trabaho a panagibangon? (b) Apay a saan a naupay ni Nehemias kadagiti bumusbusor?

⁵ Situtured a pinaregta ni Nehemias dagiti kailianna: “Bangonentayo manen ti pader ti Jerusalem.” Simmungbatda: “Masapul a bangonentayo.” Kinuna ni Nehemias: “Pinapigsada dagiti imada maipaay iti naimbag nga aramid,” ngem dagiti bumusbusor “rinugiandakami nga uyawen ken kitaen a siuumsi ken pagkunaan: ‘Ania daytoy banag nga ar-aramidenyo? Maibusor kadi iti ari nga agrebrebeldekayo?’” Saan a naupay ni Nehemias kadagiti panangumsi ken ulbod a pammabasol. Kinunana kadagiti bumusbusor: “Ti Dios ti langlangit isu Daydiay mamagballiginto kadakami, ket dakami, nga ad-adipenna, tumakderkaminto, ket masapul nga agbangonkami.” (Nehemias 2:17-20) Determinado ni Nehemias a mangiringpas iti dayta a “naimbag nga aramid.”

⁶ “Nakaunget ken nagrurod iti kasta unay” ti maysa kadagiti bumusbusor a ni Sanballat ket nakaro dagiti insawangna a sasao. “Ania ti ar-aramiden dagiti nakapsut a Judio?” mangumsi a kinunana. “Biagendanto kadi dagiti bato manipud kadagiti bunton ti natapuk a basura?” Nakiraman met ni Tobias a nanglais, a kunkunana: “No ti maysa a sora ulienna dayta, sigurado a rebbaenna ti paderda a batbato.” (Nehemias 4:1-3) Ania ti reaksion ni Nehemias?

7. Ania ti reaksion ni Nehemias kadagiti pammabasol dagiti bumusbusor kenkuana?

⁷ Saan nga inkankano ni Nehemias ti panangumsi. Tinungpalna ti bilin ti Dios ket saan a nagibales. (Levitico 19:18) Impabiangna ken Jehova dayta a banag ket inkararagna: “Denggem, O Diosmi, ta nagbalinkami a puntiria ti panangumsi; ket ti panangumsida pagsubliem iti rabaw ti bukodda nga ulo.” (Nehemias 4:4) Nagtalek ni Nehemias iti pammasiguro ni Jehova: “Kukuak ti pammales, ken pannusa.” (Deuteronomio 32:35) Maysa pay, saan a nagpasinga ni Nehemias ken dagiti kailianna no di ket ‘intultuloyda a binangon ti pader.’ Kinapudnona, “ti intero a pader napagsisilpo agingga iti kagudua ti kangatona, ket nagtultuloy a maaddaan dagiti umili iti maysa a puso maipaay iti panagtrabaho.” (Nehemias 4:6) Dagiti bumusbusor iti pudno a panagdayaw napaayda a mangpasardeng iti trabaho a panagbangon! Kasano a matuladtayo ni Nehemias?

8. (a) Kasano a matuladtayo ni Nehemias no siuulbod a pabasolendatayo dagiti bumusbusor? (b) Mangisalaysaykayo iti kapadasanyo wenno nangngeganyo a kapadasan a mangipakita a kinasirib ti saan a panangibales.

⁸ Iti kaaldawantayo, mabalin nga uyawen ken akusarandatayo dagiti kaeskuelaan, katrabahuan, wenno uray kameng ti pamiliatayo. Ngem masansan a nasaysayaat a tamingen dagiti kasta nga ulbod a pammabasol babaen ti panangyaplikar iti Nainkasuratan a prinsipio: “Adda . . . tiempo ti panagulimek.” (Eclesiastes 3:1, 7) Gapuna, kas ken Nehemias, ditay kayat ti agibales babaen ti panangisawang kadagiti nasakit a sasao. (Roma 12:17) Agkararagtayo ketdi iti Dios, nga agtalektayo iti daydiay nangipanamnama kadatayo: “Supapakakto.” (Roma 12:19; 1 Pedro 2:19, 20) Iti kasta, ipakpakitatayo a dagiti bumusbusor dida kabaelan a singaen ti trabaho a masapul a mairingpas ita​—ti panangikasaba iti naimbag a damag ti Pagarian ti Dios ken ti panangaramid kadagiti adalan. (Mateo 24:14; 28:19, 20) No makipaspasettayo iti trabaho a panangasaba ken ditay  agpasinga iti ibubusor, tultuladentayo ti determinasion nga imparangarang ni Nehemias.

‘Sigurado a Papatayendakayto’

9. Ania ti inaramid dagiti kabusor ni Nehemias, ket ania met ti inaramidna?

⁹ Idi nangngeg dagiti bumusbusor kenni Nehemias a “nagtultuloy ti pannakatarimaan dagiti pader ti Jerusalem,” insaganada dagiti kampilanda tapno ‘makirupakda iti Jerusalem.’ Agparang nga awan gaway dagiti Judio. Adda dagiti Samaritano iti amianan, dagiti Ammonita iti daya, dagiti Arabo iti abagatan, ken dagiti Asdodita iti laud. Nalakub ti Jerusalem; agparang a napupok dagiti trabahador! Ania ti aramidenda? “Nagkararagkami iti Dios,” kinuna ni Nehemias. Impangta dagiti kabusor: “Sigurado a papatayentayto ida ken pasardengentayo ti trabaho.” Nagtignay ni Nehemias. Dinutokanna dagiti trabahador nga idepensada ti siudad “buyogen dagiti kampilanda, dagiti gayangda ken dagiti baida.” Iti panangmatmat ti tao, awan ti maaramidan ti bassit a grupo dagiti Judio maibusor iti nakabilbileg a buyot dagiti kabusor, ngem indagadag kadakuada ni Nehemias: “Dikay agbuteng . . . Ni Jehova a naindaklan ken Daydiay nakaam-amak salimetmetanyo iti panunotyo.”​—Nehemias 4:7-9, 11, 13, 14.

10. (a) Apay a bigla a nagbalbaliw dagiti pasamak mainaig kadagiti kabusor ni Nehemias? (b) Ania a panagsagana ti inaramid ni Nehemias?

¹⁰ Bigla a nagbalbaliw dagiti pasamak. Saan a nagtuloy a rimmaut dagiti kabusor. Apay? “Ti pudno a Dios pinaayna ti pammatigmaanda,” kinuna ni Nehemias. Kaskasdi, ammo ni Nehemias nga agtultuloy a pangta kadakuada dagiti kabusor. Gapuna, nainsiriban ken dagus a binalbaliwanna ti wagas ti panagtrabaho dagiti Judio. ‘Tunggal maysa ti aktibo a nagtrabaho buyogen ti maysa nga imana bayat a ti sabali nga ima siiiggem iti pika.’ Nangisaad met ni Nehemias iti maysa a “mangpuyot iti tangguyob” a mangpakdaar kadagiti agibangbangon inkaso a rumaut dagiti kabusor. Kangrunaan iti amin, impanamnama ni Nehemias kadagiti tattao: “Ti met laeng Diostayo makirupakto maipaay kadatayo.” (Nehemias 4:15-20) Gapu ta napabileg ken nakasaganada a mangsango iti aniaman nga iraraut, nagtultuloy a nagtrabaho dagiti agibangbangon. Ania ti maadaltayo iti daytoy a salaysay?

11. Apay a dagiti pudno a Kristiano kadagiti pagilian a maiparit ti trabaho a panangasaba kabaelanda a sarangten ti dakes, ken kasano a parparmekenda ti dakes babaen ti naimbag?

¹¹ No dadduma, maipasango dagiti pudno a Kristiano kadagiti nakaro nga ibubusor. Kinapudnona, iti dadduma a pagilian, dagiti nasabrak a bumusbusor iti pudno a panagdayaw ket maysa a nabileg a puersa. No kitkitaen, kasla awan gaway dagiti kapammatiantayo. Nupay kasta, agtalek dagiti Saksi a ‘ti Dios ti makirupak maipaay kadakuada.’ Kinapudnona, masansan a sungbatan ni Jehova ti kararag dagidiay maidaddadanes gapu iti pammatida ken ‘paayenna ti pammatigmaan’ dagiti kabusor. Uray kadagiti pagilian a maiparit ti trabaho a panangasaba, makabirok dagiti Kristiano kadagiti pamay-an a maikasabada ti naimbag a damag. No kasano a dagiti agibangbangon iti pader idiay Jerusalem binaliwanda ti wagas ti panagtrabahoda, sisisirib met a baliwbaliwan dagiti Saksi ni  Jehova ti wagas ti panangasabada no maipasangoda iti ibubusor. Siempre, dida kayat ti mangaramat kadagiti armas. (2 Corinto 10:4) Dida isardeng ti mangasaba uray agresulta dayta iti pannakaranggasda. (1 Pedro 4:16) Imbes ketdi, dagita a natured a kakabsat ‘itultuloyda a parmeken ti dakes babaen ti naimbag.’

‘Umayka, ket Agsasaraktayo’

12, 13. (a) Ania ti estratehia nga inusar dagiti bumusbusor kenni Nehemias? (b) Apay a di pinatgan ni Nehemias ti awis dagiti kabusor a makisinnarak kadakuada?

¹² Idi nakita dagiti kabusor ni Nehemias a napaay ti direkta a panangrautda, nagusarda kadagiti nasiksikap a pamay-an. Kinapudnona, nangaramatda iti tallo a pamay-an. Ania dagita?

¹³ Umuna, pinadasda nga allilawen ni Nehemias. Kinunada kenkuana: “Umayka, ket babaen ti tulagan agsasaraktayo a sangsangkamaysa kadagiti purok ti ginget a tanap ti Ono.” Adda ti Ono iti nagbaetan ti Jerusalem ken Samaria. Kayat dagiti kabusor a makisinnarak kadakuada ni Nehemias tapno marisut dagiti dida pagkikinnaawatan. Mabalin koma a pinanunot ni Nehemias: ‘Umiso dayta. Nasaysayaat ti agtutungtong ngem tay agririri.’ Kaskasdi, nagkedked ni Nehemias. Inlawlawagna no apay: ‘Gandatendak a dangran.’ Nailasinna ti panggepda ket saan a nagpaallilaw iti dayta. Namimpat a kinunana kadagiti kabusorna: “Saanko a mabalin ti sumalog. Apay koma nga agsardeng ti trabaho bayat nga umikkatak iti dayta ket kasapulan a sumalogak a mapan kadakayo?” Napaay ti gandat dagiti kabusor a makisinnarak, wenno makikompromiso, kadakuada ni Nehemias. Naipamaysa ngamin ti atensionna iti trabaho a panagibangon.​—Nehemias 6:1-4.

14. Ania ti reaksion ni Nehemias kadagiti mangak-akusar kenkuana?

¹⁴ Maikadua, dagiti kabusor ni Nehemias nangiwarasda kadagiti ulbod a damag, a pinabasolda ni Nehemias a ‘ganggandatenna ti agrebelde’ maibusor kenni Ari Artaxerxes. Nayawis manen ken Nehemias: “Agiinnumantayo a sangsangkamaysa.” Ngem kaskasdi a nagkedked ni Nehemias, gapu ta ammona ti panggep dagiti kabusor. Inlawlawag ni Nehemias: “Isuda amin padpadasendakami idi a pagbutngen, a kunkunada: ‘Dagiti imada agsalupaypayto manipud iti trabaho iti kasta saanto a maaramid dayta.’” Iti dayta a gundaway, binalusingsing ni Nehemias ti pammabasol dagiti kabusor: “Ti bambanag a kas iti sasawem saan a napasamak, no di ket manipud bukodmo a puso a parpartuatem ida.” Maysa pay, inkararag ni Nehemias ti tulong ni Jehova: “Papigsaem dagiti imak.” Agtalek a babaen ti tulong ni Jehova, kabaelanna a keltayen dayta a dakes a gandat ken maitultuloyna ti trabaho a panagibangon.​—Nehemias 6:5-9.

15. Ania ti insingasing ti maysa nga ulbod a propeta, ken apay a di impangag ni Nehemias dayta a singasing?

¹⁵ Maikatlo, nangaramat dagiti kabusor ni Nehemias iti maysa a traidor, ti Israelita a ni Semaias. Pinadasna nga allukoyen ni Nehemias a mangsalungasing iti Linteg ti Dios. Kinunana kenni Nehemias: “Agsarakta babaen ti tulagan idiay balay ti pudno a Dios, iti uneg ti templo, ket serraanta dagiti ruangan ti templo; ta umayda a mangpapatay kenka.” Imbagana nga agpegpeggad ti biag ni Nehemias ngem kabaelanna nga ispalen daytoy babaen ti panaglemmengna iti templo. Ngem saan a padi ni Nehemias. Makabasol no aglemmeng iti balay ti Dios. Salungasingenna kadi ti Linteg ti Dios tapno laeng maispalna ti biagna? Simmungbat ni Nehemias: “Siasino ti adda a kas kaniak a makabalin a sumrek iti templo ket agbiag? Saanakto a sumrek!” Apay a saan a natnag ni Nehemias iti silo a naipakat kenkuana? Gapu ta ammona a nupay padana nga Israelita ni Semaias, “saan a ti Dios ti nangibaon kenkuana.” Ammona a saan a pudno a propeta ti maysa a mangisingasing a salungasingenna ti Linteg ti Dios. Naminsan pay, saan nga impalubos ni Nehemias nga isu ket parmeken dagiti dakes a kabusorna. Gapuna, naikunana di nagbayag kalpasan dayta: “Idi agangay nairingpasen ti pader iti maikaduapulo ket lima nga aldaw ti Elul, iti limapulo ket dua nga aldaw.”​—Nehemias 6:10-15; Numeros 1:51; 18:7.

16. (a) Kasano ti rumbeng a pannakilangentayo kadagiti ulbod a gagayyem, ulbod a manangakusar, ken di pudno a kakabsat? (b) Kasanoyo a maipakita a diyo kayat nga ikompromiso dagiti patpatienyo iti aniaman a benneg ti biagyo?

¹⁶ Kas ken Nehemias, nalabit a maipasangotayo  iti ibubusor babaen kadagiti ulbod a gagayyem, ulbod a manangakusar, ken di pudno a kakabsat. Mabalin a kiddawen ti sumagmamano nga indibidual a makisinnaraktayo kadakuada, no ar-arigen. Nalabit a kombinsirendatayo a no kissayantayo ti kinaregtatayo nga agserserbi kenni Jehova, ad-adu ti gundawaytayo a mangragpat kadagiti nailubongan a kalattayo. Ngem gapu ta ti Pagarian ti Dios ti kangrunaan iti biagtayo, ditay kayat nga ikompromiso dayta. (Mateo 6:33; Lucas 9:57-62) Mangiwarwaras met dagiti bumusbusor kadagiti ulbod a pammabasol maikontra kadatayo. Iti dadduma a pagilian, pagparangenda a pangtatayo iti Estado, no kasano a naakusar a rebelde ni Nehemias maibusor iti ari. Dadduma nga akusasion ti napaneknekan nga ulbod kadagiti pangukoman. Ngem aniaman ti pagbanagan ti tunggal kasasaad, sikokompiansa nga ikararagtayo kenni Jehova nga iturongna dagiti bambanag sigun iti pagayatanna. (Filipos 1:7) Mabalin a busorendatayo met dagidiay agpampammarang nga adipen ni Jehova. No kasano a ti maysa a padana a Judio ti nangpadas a mangallukoy kenni Nehemias a mangsalungasing iti Linteg ti Dios tapno maispalna ti biagna, dagiti dati a Saksi a nagapostata ti mabalin a mangpadas a mangimpluensia kadatayo tapno agkompromisotayo iti aniaman a pamay-an. Nupay kasta, laksidentayo dagiti apostata gapu ta ammotayo a maispal ti biagtayo, saan a babaen ti panangsalungasing kadagiti linteg ti Dios, no di ket babaen ti panangtungpaltayo kadagita! (1 Juan 4:1) Wen, buyogen ti tulong ni Jehova, maparmektayo ti aniaman a kita ti kinadakes.

Panangiranud iti Naimbag a Damag iti Sidong ti Dakes a Kasasaad

17, 18. (a) Ania ti ikagkagumaan nga aramiden ni Satanas ken dagiti ahentena? (b) Ania ti determinado nga aramidenyo, ken apay?

¹⁷ Kuna ti Sao ti Dios maipapan kadagiti napulotan a kakabsat ni Kristo: ‘Pinarmekda ni Satanas gapu iti sao ti panangsaksida.’ (Apocalipsis 12:11) No kasta, adda direkta a pakainaigan ti panangparmek kenni Satanas​—ti ramut ti kinadakes​—ken ti panangikasaba iti mensahe ti Pagarian. Saan ngarud a pakasdaawan a ni Satanas awan sardayna a rarautenna dagiti napulotan a natda ken ti “dakkel a bunggoy” babaen ti panangpataudna kadagiti ibubusor!​—Apocalipsis 7:9; 12:17.

¹⁸ Kas nakitatayon, nagduduma ti kita ti ibubusor. Mabalin a babaen dagiti ulbod a pammabasol wenno pisikal a panangranggas wenno nasiksikap a pamay-an. Aniaman kadagita, maymaysa ti panggep ni Satanas​—pasardengenna ti trabaho a panangasaba. Nupay kasta, sigurado ti nakababain a pannakapaayna gapu ta kas panangtuladda kenni Nehemias idi ugma, determinado dagiti adipen ti Dios nga ‘agtultuloy a mangparmek iti dakes babaen ti naimbag.’ Aramidenda dayta babaen ti agtultuloy a panangikasabada iti naimbag a damag agingga nga ibaga ni Jehova a nalpasen ti trabaho!​—Marcos 13:10; Roma 8:31; Filipos 1:27, 28.

[Footnote]

Malagipyo Kadi?

• Ania nga ibubusor ti nakaipasanguan dagiti adipen ti Dios idi umuna a panawen ken dagiti Kristiano ita?

• Ania ti kangrunaan a panggep dagiti kabusor ni Nehemias, ken ania ti panggep dagiti kabusor ti Dios ita?

• Kasano a maitultuloytayo a maparmek ti dakes babaen ti naimbag?

[Salsaludsod]

[Kahon/Ladawan iti panid 29]

Dagiti Masursuro iti Libro a Nehemias

Maipasango dagiti adipen ti Dios iti

• panangumsi

• pangta

• panangallilaw

Mangal-allilaw dagiti

• ulbod a gagayyem

• ulbod a manangakusar

• di pudno a kakabsat

Dagiti adipen ti Dios parmekenda ti dakes babaen ti

• panangitungpalda iti trabaho nga intalek ti Dios

[Ladawan iti panid 27]

Ni Nehemias ken dagiti padana a trabahador binangonda manen dagiti pader ti Jerusalem iti laksid ti nakaro nga ibubusor

[Ladawan iti panid 31]

Situtured nga ikasaba dagiti pudno a Kristiano ti naimbag a damag