Dakayo nga Agtutubo​—Iparangarangyo ti Panagrang-ayyo

“Utobem dagitoy a banag; maipamaysaka kadakuada, tapno ti panagrang-aymo maiparangarang iti amin a tattao.”​—1 Tim. 4:15.

1. Ania ti tarigagayan ti Dios para kadagiti agtutubo?

“AGRAG-OCA, O agtutubo a lalaki, iti kinaagtutubom, ket paragsakennaca coma ta pusom cadagiti aldaw ti kinaagtutubom.” (Ecl. 11:9, Ti Biblia) Kasta ti insurat ni masirib nga Ari Solomon iti nagkauna nga Israel. Ni Jehova a Dios, a Gubuayan dayta a mensahe, kayatna la ketdi a naragsak dagiti agtutubo agingga nga agmataenganda. Nupay kasta, kabayatan ti tiempo ti kinaagtutubo, masansan a makaaramid ti maysa kadagiti kamali a mabalin a mangapektar iti kinaragsakna iti masanguanan. Uray ti matalek a ni Job nagladingit gapu kadagiti resulta ti nagbiddutanna idi agtutubo pay. (Job 13:26) Kabayatan ti kinatin-edyer ken kadagiti sumaganad a tawen kalpasanna, masansan a kasapulan a mangaramid ti agtutubo a Kristiano kadagiti serioso a desision. No saan nga umiso ti desisionna, mabalin nga agresulta iti nakaro a panagleddaang ken kadagiti parikut a mangapektar iti biagna.​—Ecl. 11:10.

2. Ania a balakad ti Biblia ti nasken nga iyaplikar dagiti agtutubo tapno dida makaaramid kadagiti serioso a kamali?

 ² Nasken a mangaramid dagiti agtutubo kadagiti umiso a desision. Usigenyo ti balakad ni apostol Pablo kadagiti taga-Corinto. Insuratna: “Dikay agbalin nga ubbing no kadagiti pannakabalin iti pannakaawat . . . Agbalinkayo a nataenganen kadagiti pannakabalin ti pannakaawat.” (1 Cor. 14:20) No ipangag ti agtutubo ti balakad a patanorenna ti abilidad nga agpanunot ken agrason kas iti maysa a nataengan a tao, dida makaaramid kadagiti serioso a kamali.

3. Ania ti mabalinmo nga aramiden tapno agmataenganka?

³ No maysaka nga agtutubo, laglagipem a masapul ti panangikagumaan tapno agmataenganka. Imbaga ni Pablo ken Timoteo: “Awan koma a pulos ti asinoman a tao a mangumsi iti kinaagtutubom. Iti kasupadina, kadagidiay matalek agbalinka a pagulidanan iti panagsao, iti kababalin, iti ayat, iti pammati, iti kinadalus. . . . Itultuloymo nga igaed ti bagim iti panagbasa iti publiko, iti panangbagbaga, iti panangisuro. . . . Utobem dagitoy a banag; maipamaysaka kadakuada, tapno ti panagrang-aymo maiparangarang iti amin a tattao.” (1 Tim. 4:12-15) Masapul a rumang-ay dagiti agtutubo a Kristiano ken iparangarangda ti panagrang-ayda kadagiti sabsabali.

Ania ti Irarang-ay?

4. Ania ti ramanen ti irarang-ay iti naespirituan?

⁴ Ti irarang-ay kayatna a sawen “umabante, agbalin a nasaysayaat.” Idagdagadag ni Pablo ken Timoteo nga itultuloyna nga igaed ti irarang-ayna iti panagsao, iti kababalin, iti ayat, iti pammati, iti kinadalus, ken iti panangitungpalna iti ministeriona. Masapul nga agregget tapno agbalin a mapagulidanan ti panagbiagna. Masapul ngarud nga itultuloy ni Timoteo ti irarang-ayna iti naespirituan.

5, 6. (a) Kaano a nangrugi a maiparangarang ni Timoteo ti panagrang-ayna? (b) No maipapan iti irarang-ay, kasano a matulad dagiti agtutubo ita ti ulidan ni Timoteo?

⁵ Idi insurat ni Pablo daytoy a balakad idi nagbaetan ti 61 ken 64 K.P., ni Timoteo ket saanen a kabbaro iti kinapudno no di ket maysan a panglakayen nga aduan iti kapadasan. Idi 49 wenno 50 K.P., idi agtawenen iti agarup 20, “naimbag ti damagna kadagiti kakabsat idiay Listra ken Iconio,” a nakapaliiw iti irarang-ayna iti naespirituan. (Ara. 16:1-5) Iti dayta a tiempo, ni Pablo inkuyogna ni Timoteo iti panagdaliasatna kas misionero. Kalpasan a napaliiwna ti agtultuloy nga irarang-ay ni Timoteo iti sumagmamano pay a bulan, imbaon ni Pablo ni Timoteo a mapan mangliwliwa ken mangpatibker kadagiti Kristiano iti siudad ti Tesalonica. (Basaen ti 1 Tesalonica 3:1-3, 6.) Nalawag nga idi agtutubo pay ni Timoteo, iparparangarangnan ti panagrang-ayna.

⁶ Dakayo nga agtutubo iti kongregasion, ikagumaanyo itan a patanoren dagiti kasapulan a naespirituan a galad. Iti kasta, nabatad a makita ti irarang-ayyo iti Nakristianuan a panagbiag ken iti abilidadyo a mangisuro kadagiti kinapudno a linaon ti Biblia. Idi agtawen ni Jesus iti 12, “nagtultuloy a rimmang-ay iti kinasirib.” (Luc. 2:52) Usigentayo ngarud no kasano a maiparangarangyo ti panagrang-ayyo iti tallo a benneg ti panagbiagyo: (1) no maipasangokayo iti rigat, (2) no agsagsaganakayo a mangasawa wenno makiasawa, ken (3) no ikagkagumaanyo ti agbalin a “nasayaat a ministro.”​—1 Tim. 4:6.

Tamingen Dagiti Parikut Buyogen ti “Kinasimbeng ti Panunot”

7. Kasano a dagiti pakarigatan apektaranna dagiti agtutubo?

⁷ Kinuna ni Carol, maysa a Kristiano nga agtawen iti 17: “Malmaldaang, mabambannog, ken mariribukanak no dadduma ket diakon kayat ti agriing iti agsapa.” * Apay a marigrigatan? Ngamin, idi agtawen ni Carol iti 10, nasinasina ti pamiliana gapu iti diborsio, ket masapul a makipagnaed ken nanangna, a di mangan-annurot kadagiti moral a pagalagadan ti Biblia. Kas ken Carol, mabalin a marigrigatanka met ket saan a kaskarina ti rumang-ay.

8. Ania dagiti pakarigatan a napasaran ni Timoteo?

⁸ Bayat a rumangrang-ay ni Timoteo, napasaranna met dagiti pakarigatan. Kas pagarigan, ‘masansan nga agsakit’ ti rusokna. (1 Tim. 5:23)  Idi imbaon ni Pablo ni Timoteo a mapan idiay Corinto tapno tamingenna ti sumagmamano a parikut a pinataud dagiti indibidual a nangkarit iti autoridad ti apostol, indagadag ni Pablo iti kongregasion a makitinnulongda tapno ‘awan pagamkan’ ni Timoteo kadakuada. (1 Cor. 4:17; 16:10, 11) Nabatad a managbabain wenno maam-amak ni Timoteo.

9. Ania ti kinasimbeng ti panunot, ken ania ti nakaidumaan dayta iti espiritu ti kinatakrot?

⁹ Tapno matulonganna ni Timoteo, impalagip ni Pablo kenkuana idi agangay: “Ti Dios inikkannatayo saan a ti espiritu ti kinatakrot, no di ket ti pannakabalin ken ti ayat ken ti kinasimbeng ti panunot.” (2 Tim. 1:7) Ti “kinasimbeng ti panunot” ramanenna ti abilidad nga agpanunot ken agrason a nainsiriban. Ramanen dayta ti abilidad a mangsango iti aniaman a kasasaad, uray no saan a dayta ti kayatmo a mapasamak. Ipakpakita ti dadduma nga agtutubo ti espiritu ti kinatakrut ket padasenda a liklikan dagiti makapasikor a kasasaad babaen iti nalabes a pannaturog wenno panagbuya iti telebision, panagdroga wenno nalabes a panaginum, masansan nga ipapan kadagiti padaya, wenno seksual nga imoralidad. Nabalakadan dagiti Kristiano a ‘tallikudanda ti di kinanadiosan ken nailubongan a tartarigagay ken agbiagda a buyogen ti kinasimbeng ti panunot ken kinalinteg ken nadiosan a debosion iti tengnga daytoy agdama a sistema ti bambanag.’​—Tito 2:12.

10, 11. Kasano a ti kinasimbeng ti panunot makatulong kenka a bumileg iti naespirituan?

¹⁰ Ibalbalakad ti Biblia kadagiti “ub-ubing a lallaki a nasimbengda koma iti panunot.” (Tito 2:6) Ti panangipangagmo iti daytoy a balakad kaipapananna a tamingem dagiti parikut buyogen ti kararag ken agpannurayka iti bileg nga itden ti Dios. (Basaen ti 1 Pedro 4:7.) No kasta, patanorem ti naimpusuan a panagtalek iti “bileg nga ipaay ti Dios.”​—1 Ped. 4:11.

¹¹ Nakatulong ken Carol ti kararag ken kinasimbeng ti panunot. Kinunana: “Ti imoral a panagbiag ni nanangko ti maysa kadagiti karirigatan a sinarangetko. Ngem talaga a nakatulong ti kararag. Ammok a tultulongannak ni Jehova, isu a saanakon a mabuteng.” Laglagipem a ti rigat mapabilegnaka ken mapagbalinnaka a nasaysayaat a tao. (Sal. 105:17-19; Un. 3:27) Aniaman ti maipasango kenka, saannaka a baybay-an ti Dios. ‘Pudno a tulongannakanto.’​—Isa. 41:10.

Panagsagana Para iti Naballigi a Panagasawa

12. Apay a ti maysa a Kristiano nga agpalplano a mangasawa wenno makiasawa rumbeng nga iyaplikarna ti prinsipio a masarakan iti Proverbio 20:25?

¹² Dadduma nga agtutubo ti nagapura a nagasawa ta patienda a dayta ti solusion ti kinaladingit, panagsikor, dagiti parikut iti pagtaengan, ken kinaliday gapu iti panagmaymaysa. Nupay kasta, serioso a banag ti panagkinnari iti panagasawa. Idi panawen ti Biblia, adda dadduma a sidadarasudos a nangaramid iti sagrado wenno nasantuan a panagkinnari a saanda a tiningiting a naimbag no ania ti nairaman. (Basaen ti Proverbio 20:25.) No maminsan, saan nga am-amirisen dagiti agtutubo no ania dagiti kasapulan iti naballigi a panagasawa. Inton agangay, mabigbigda nga adu gayam ti kasapulan.

13. Ania dagiti saludsod a rumbeng nga usigen dagiti agpalplano a mangasawa wenno makiasawa, ken ania dagiti makatulong a balakad a magun-odanda?

 ¹³ Isu a sakbay nga agarem wenno makiinnaremka, imtuodem ti bagim: ‘Apay a kayatko ti mangasawa wenno makiasawa? Ania ti namnamaek iti panagasawa? Isu kadi ti maitutop a para kaniak? Talaga kadi a nakasaganaakon a mangaramid kadagiti rebbengen ti maysa a naasawaan?’ Tapno matulonganka nga agpanunot buyogen ti pannakaawat, nangipablaak “ti matalek ken masirib nga adipen” kadagiti espesipiko nga artikulo. * (Mat. 24:45-47) Matmatam koma dagiti linaon dagita kas balakad kenka ni Jehova. Tingitingem koma a naimbag dagiti nailanad ken iyaplikarmo dagita. Dimo koma pulos ipalubos nga agbalinka a “kas iti maysa a kabalio wenno mulo nga awanan pannakaawat.” (Sal. 32:8, 9) Agmataenganka koma a naan-anay iti pannakaawatmo kadagiti makalikaguman iti panagasawa. No pagarupem a sisasaganakan nga agarem wenno makiinnarem, kanayon koma a laglagipem ti agbalin a “pagwadan . . . iti kinadalus.”​—1 Tim. 4:12.

14. Kasano a makatulong kenka ti irarang-ay iti naespirituan no agpalplanoka a mangasawa wenno makiasawa?

¹⁴ Ti kinanataengan iti naespirituan makatulong met tapno agballigi ti maysa kalpasan ti kasarna. Ti Kristiano a nataengan iti naespirituan ikagumaanna ti agbalin a “pudno a nataengan a mairukod iti kinaan-anay ni Cristo.” (Efe. 4:11-14, Ti Baro a Naimbag a Damag Biblia) Ikagumaanna a patanoren ti kas ken Kristo a personalidad. Kas Ulidantayo, “ti Kristo saanna nga inay-ayo ti bagina.” (Roma 15:3) No ti agassawa itultuloyda a sapulen ti pagimbagan ti asawada imbes a ti bukodda a pagimbagan, sagrapenda ti natalna ken natalged a panagasawa. (1 Cor. 10:24) Ipakita ti asawa a lalaki ti managsakripisio nga ayat, ket madadaan nga agpasakup ti asawa a babai iti asawana a kas iti panagpasakup ni Jesus iti Ulona.​—1 Cor. 11:3; Efe. 5:25.

“Naan-anay nga Itungpalmo ti Ministeriom”

15, 16. Ania ti aramidem tapno ti irarang-aymo maiparangarang iti ministerio?

¹⁵ Insurat ni Pablo mainaig iti kinapateg ti trabaho ni Timoteo: “Sipapasnek a bilinenka iti imatang ti Dios ken ni Kristo Jesus, . . . ikasabam ti sao, naganetgetka koma iti dayta.” Innayonna pay: “Aramidem ti trabaho ti managebanghelio, naan-anay nga itungpalmo ti ministeriom.” (2 Tim. 4:1, 2, 5) Tapno maitungpal ni Timoteo daytoy a bilin, masapul a “nataraonan iti sasao ti pammati.”​—Basaen ti 1 Timoteo 4:6.

¹⁶ Kasanoka a ‘mataraonan iti sasao ti pammati’? Insurat ni Pablo: “Itultuloymo nga igaed  ti bagim iti panagbasa iti publiko, iti panangbagbaga, iti panangisuro. Utobem dagitoy a banag; maipamaysaka kadakuada.” (1 Tim. 4:13, 15) Kasapulam ti ‘naipamaysa’ wenno naanep a personal a panagadal tapno rumang-ayka. Komusta ti panagadalmo? Naipamaysa kadi dayta kadagiti “nauneg a bambanag ti Dios” wenno parparawpaw laeng? (1 Cor. 2:10) Magutugot ti pusom no utobem dagiti ad-adalem.​—Basaen ti Proverbio 2:1-5.

17, 18. (a) Ania dagiti abilidad a nasken a pagreggetam a patanoren? (b) Kasano a makatulong iti ministeriom ti panangpatanormo iti kababalin a kas iti adda ken Timoteo?

¹⁷ Kinuna ti maysa nga agtutubo a payunir nga agnagan Michelle: “Tapno agbalinak nga epektibo iti ministerio, adda nasayaat nga eskediulko iti personal a panagadal, ken regular a makigimgimongak. Kas resultana, rumangrang-ay ti espiritualidadko.” Talaga a makatulong ti panagpayunir tapno maparang-ay ti espiritualidadmo ken ti abilidadmo a mangusar iti Biblia iti ministerio. Ipasnekmo ti agbasa ken mangipaay iti nabagas ken makagunggona a komento kadagiti Nakristianuan a gimong. Tapno maiparangarangmo a nataenganka iti naespirituan, masapul a makaisuro ti pasetmo iti Teokratiko nga Eskuelaan iti Panagministro, nga usarem a naimbag ti naituding a reperensia.

¹⁸ Ti ‘panangaramid iti trabaho ti managebanghelio’ kaipapananna a pagbalinem nga ad-adda nga epektibo ti ministeriom ken tulongam ti sabsabali a manggun-od iti pannakaisalakan. Tapno maaramidmo dayta, kasapulan a patanorem ti “arte ti panangisuro.” (2 Tim. 4:2) Babaen ti pannakikaduam kadagiti aduan kapadasan iti ministerio, makasursuroka kadagiti wagas ti panangisuroda, no kasano a ni Timoteo nakasursuro iti pannakikaduana ken Pablo. (1 Cor. 4:17) Maipapan kadagiti natulonganna, imbaga ni Pablo a saanna laeng nga inranud ti naimbag a damag kadakuada no di ket impaayna pay ti ‘bukodna a kararua’ wenno inusarna ti biagna a timmulong kadakuada, gapu ta dungdunguenna ida. (1 Tes. 2:8) Tapno matuladmo ti ulidan ni Pablo iti ministerio, nasken nga addaanka iti kababalin a kas ken Timoteo, a napudno ti pannakaseknanna iti sabsabali ken ‘nagpaadipen iti pannakaidur-as ti naimbag a damag.’ (Basaen ti Filipos 2:19-23.) Ipakpakitam kadi met ti kasta a managsakripisio nga espiritu iti ministeriom?

Ti Irarang-aymo Mangyeg iti Pudno a Pannakapnek

19, 20. Apay a mangyeg iti rag-o ti panangikagumaan a rumang-ay iti naespirituan?

¹⁹ Masapul ti panangikagumaan tapno rumang-ayka iti naespirituan. Ngem no siaanus a patpatanorem ti kinasigom a mangisuro, maaddaankanto iti pribilehio a ‘mangpabaknang iti adu’ iti naespirituan, ken agbalindanto a ‘rag-o wenno korona ti panagrag-om.’ (2 Cor. 6:10; 1 Tes. 2:19) “Ad-adu itan ti tiempo a busbusbosek a tumulong iti sabsabali,” kuna ni Fred, maysa nga amin-tiempo a ministro. “Pudno unay a naragragsak ti mangted ngem ti umawat.”

²⁰ Maipapan iti rag-o ken pannakapnekna gapu iti irarang-ayna iti naespirituan, kinuna ti maysa a payunir nga agnagan Daphne: “Bayat nga umun-uneg ti pannakaammok ken Jehova kas maysa a Persona, ad-adda a simminged ti relasionko kenkuana. Nagsayaat ti riknam ken talaga a makapnek no maaramidmo ti amin a kabaelam a mangay-ayo ken Jehova!” Nupay saan a kanayon a mailasin dagiti tattao ti naespirituan nga irarang-ay, kanayon a makita ken ipatpateg ni Jehova dayta. (Heb. 4:13) Dakayo nga agtutubo a Kristiano, awan duadua a makaipaaykayo iti dayag ken dayaw iti nailangitan nga Amatayo. Itultuloyyo a paragsaken ti pusona bayat a sipupudno nga iparangarangyo ti panagrang-ayyo.​—Prov. 27:11.

[Footnotes]

Ania ti Naadalmo?

• Ania ti ramanen ti irarang-ay iti naespirituan?

• Kasanom a maiparangarang ti irarang-aymo . . .

no maipasangoka iti pakarigatan?

no agsagsaganaka a mangasawa wenno makiasawa?

iti ministerio?

[Salsaludsod]

[Ladawan iti panid 15]

Makatulong ti panagkararag tapno madaeram ti rigat

[Ladawan iti panid 16]

Kasano a masursuro dagiti agtutubo nga agibumbunannag dagiti epektibo a wagas ti panangisuro?