Kababalin a Mangsabidong iti Panunottayo—Apal

Addaan iti dayta ni Napoleon Bonaparte. Addaan met iti dayta ni Julius Caesar kasta met ni Alexander the Great. Nupay nabileg ken nalatak dagitoy a lallaki, adda linaon ti pusoda a makasabidong iti panunotda. Aminda ket immapal iti sabali.

“Ni Napoleon inapalanna ni Caesar, ni Caesar inapalanna met ni Alexander [the Great], ket panagkunak, ni Alexander inapalanna ni Hercules, a di pulos nagbiag,” kuna ti English philosopher a ni Bertrand Russell. Posible nga umapal ti maysa, kasanoman kabaknang, kasirib, ken kaballigina.

Ti apal ket sakit ti nakem iti sabsabali gapu iti sanikuada, kinarang-ayda, nasayaat a kasasaadda, ken dadduma pay. Tapno ipakita ti nagdumaan ti apal ken imon, kuna ti maysa a reperensia ti Biblia: “‘Ti imon’ . . . ket tumukoy iti tarigagay nga agbalin a kas kabaknang ti sabali, ken ti termino nga ‘apal’ tumukoy iti tarigagay a mangagaw iti adda iti sabali.” Ti maysa a naapal dina la tarigagayan ti adda iti sabsabali no di ket kayatna pay nga alaen ti adda kadakuada.

Masiribtayo no usigentayo no kasano nga agbalintayo a naapal ken no ania dagiti ibungana. Nagpateg nga ammuentayo no ania dagiti masapul nga aramidentayo tapno dinatay kontrolen ti apal.

TI KABABALIN A MANGRUBROB ITI APAL

Adda ‘pagannayasan nga umapal’ ti imperpekto a tao ngem mabalin a marubroban dayta gapu iti nagduduma a banag. (Sant. 4:5) Dinakamat ni apostol Pablo ti maysa kadagita idi insuratna: “Ditay koma agbalin a manangipasindayaw iti bagi, a mangsulsulbog iti panagsisinnalisal, nga agiinnapal iti maysa ken maysa.” (Gal. 5:26) Ti pannakisinnalisal rubrobanna ti tarigagaytayo nga umapal. Napaneknekan dayta ti dua a Kristiano a da Cristina ken José. *

Kuna ni Cristina a maysa a regular pioneer: “Masansan a mariknak nga umapalak iti sabsabali. Ikomkomparak ti adda kadakuada iti awan kaniak.” Naminsan, nakasango ni Cristina iti maysa a pannangan ti agassawa nga agserserbi iti trabaho a panagdaliasat. Ammona nga agkakaedadda laeng kada lakayna nga Eric, ken agpapadada iti pribilehio iti napalabas. Kinuna ni Cristina: “Panglakayen met ni lakayko! Apay ngarud a maysakan nga agdaldaliasat a manangaywan idinto ta ni lakayko ket saan?” Gapu iti pannakisinnalisal, narubroban ti apal ni Cristina isu a dina nakita ti nagsayaat a maar-aramidanda ken lakayna ken saan a nakontento iti kasasaadda.

Kayat ni José ti agserbi kas ministerial nga adipen iti kongregasion. Ngem idi saan a karaman kadagiti nadutokan, inapalanna ida ket gimmura iti koordineytor ti bagi dagiti panglakayen. Kuna ni José: “Gapu iti apal, kinagurak dayta a kabsat ken impapanko a sabali ti motibona. No kontrolennaka  ti apal, ti la bagim ti pampanunotem ken dika makapagpanunot a naimbag.”

TI MAADALTAYO KADAGITI PAGARIGAN ITI BIBLIA

Naglaon ti Biblia iti adu a mamakdaar a pagarigan. (1 Cor. 10:11) Ipakita ti dadduma kadagita no kasano a tumaud ti apal ken no kasano a dadaelenna dagidiay agpakontrol iti dayta.

Kas pagarigan, ti inauna nga anak da Adan ken Eva a ni Cain nakasuron idi saan nga inawat ni Jehova ti datonna idinto ta inawatna ti daton ni Abel. Mabalin koma a solbaren ni Cain ti problema ngem gapu iti nakaro nga apalna, pinatayna ti kabsatna. (Gen. 4:4-8) Ditay pakasdaawan a ti Biblia tinukoyna ni Cain a “nagtaud iti daydiay nadangkes” a ni Satanas!​—1 Juan 3:12.

Immapal ken Jose ti 10 a kakabsatna gapu iti kinasingedna ken tatangda. Kimmaro ti gurada ken Jose idi inyestoriana ti maipapan kadagiti naimpadtuan a tagtagainepna isu a kayatda a patayen. Kamaudiananna, inlakoda kas adipen ken inallilawda ni tatangda nga imbagada a natayen ni Jose. (Gen. 37:4-11, 23-28, 31-33) Kalpasan ti adu a tawen, inaminda ti basolda ket kinunada: “Di pagduaduaan a nakabasoltayo maipapan iti kabsattayo, agsipud ta nakitatayo ti tuok ti kararuana idi nagkiddaw iti panangngaasitayo, ngem saantayo nga immimdeng.”​—Gen. 42:21; 50:15-19.

Iti met kaso da Kore, Datan, ken Abiram, immapalda idi inkomparada dagiti pribilehioda kada Moises ken Aaron. Inakusaranda ni Moises nga ‘agak-akem a prinsipe’ ken agtigtignay a kasla nalalaing ngem iti sabsabali. (Num. 16:13) Kinaulbod dayta nga akusasion. (Num. 11:14, 15) Ni Jehova a mismo ti nangdutok ken Moises. Ngem inapalan dagitoy a rebelde ti akem ni Moises isu a dinadael ida ni Jehova.​—Sal. 106:16, 17.

Nakita ni Ari Solomon ti dakes a maaramidan ti maysa gapu iti apal. Kas maysa a pagarigan, natay ti kayyanak a maladaga ti maysa nga ina. Impapatina iti padana nga ina a ti anakna ti natay. Idi imbagada ti problema ken Solomon, immanamong pay ti agul-ulbod nga ina a mapapatay ti sibibiag a maladaga. Ngem sinigurado ni Solomon a maited ti maladaga iti pudpudno nga ina.​—1 Ar. 3:16-27.

Adda dagiti dakes nga ibunga ti apal. Ipakita dagiti nadakamat a pagarigan nga agresulta dayta iti gura, kinaawan hustisia, ken panangpapatay. Ken iti tunggal kaso, awan ti dakes nga inaramid ti biktima. Ania ti mabalintayo nga aramiden tapno masiguradotayo a dinatay kontrolen ti apal? Ania dagiti pangontra iti apal?

NABILEG A PANGONTRA!

Patanorem ti panagayat kadagiti kakabsat. Binalakadan ni apostol Pedro dagiti Kristiano: “Ita ta ginugoranyon dagiti kararuayo babaen ti panagtulnogyo iti kinapudno a ti imbungana ket di managinsisingpet a nainkabsatan a panagayat, ayatenyo ti maysa ken maysa a nasged unay manipud iti puso.” (1 Ped. 1:22) Ania aya ti ayat? Kuna ni apostol Pablo: “Ti ayat mabayag-panagituredna ken manangngaasi.  Ti ayat saan a managimon, saan nga agpangas, saan nga agtangsit, saan a naalas ti panagtigtignayna, saanna a sapulen dagiti bukodna a pagimbagan.” (1 Cor. 13:4, 5) Saan kadi a maikkat ti apaltayo iti sabsabali no addaantayo iti kasta nga ayat? (1 Ped. 2:1) Imbes nga umapal ni Jonatan, ‘inayatna ni David a kas iti bukodna a kararua.’​—1 Sam. 18:1.

Makilangen kadagiti agserserbi iti Dios. Ti nangputar iti Salmo 73 ket immapal kadagiti dakes a tattao a nasayaat ti biagna ken kasla awan problemana. Ngem naparmekna ti apalna idi napan iti “naindaklan a santuario ti Dios.” (Sal. 73:3-5, 17) Ti pannakilangen kadagiti padana nga agdaydayaw ken Jehova ti nakatulong iti salmista a makakita kadagiti bendision nga itden ti “iyaadani iti Dios.” (Sal. 73:28) Mapadasantayo met dayta no regular a makilangentayo kadagiti kapammatiantayo kadagiti gimong.

Mangbirok kadagiti pamay-an nga agaramid iti naimbag. Idi nakita ti Dios a timmubo ti apal ken gura iti puso ni Cain, kinunana kenkuana: “Tumurongka iti panagaramid iti naimbag.” (Gen. 4:7) Para kadagiti Kristiano, ania ti ramanen ti “panagaramid iti naimbag”? Kinuna ni Jesus a ‘masapul nga ayatentayo ni Jehova a Diostayo buyogen ti intero a pusotayo ken buyogen ti intero a kararuatayo ken buyogen ti intero a panunottayo ken masapul nga ayatentayo ti padatayo a tao a kas iti bagitayo.’ (Mat. 22:37-39) Nabileg a pangontra iti apal ti pannakapnek nga itden ti panangyun-una iti panagserbi ken ni Jehova ken ti panangtulong iti sabsabali. Ti panangaramid iti amin a kabaelantayo a mangasaba ken mangaramid iti ad-adalan ket nagsayaat a pamay-an ti panagserbi iti Dios ken iti padatayo a tattao ken mangyeg iti “bendision ni Jehova.”​—Prov. 10:22.

“Makipagrag-okayo kadagiti tattao nga agrag-o.” (Roma 12:15) Nakipagragsak ni Jesus iti balligi dagiti adalanna ken imbagana nga ad-adunto pay ti maaramidanda iti trabaho a panangasaba. (Luc. 10:17, 21; Juan 14:12) Nagkaykaysatayo kas adipen ni Jehova isu a ti balligi ti maysa ket bendision para iti amin. (1 Cor. 12:25, 26) Imbes nga umapaltayo, saan kadi a nasaysayaat a makipagragsaktayo no makaawat ti sabsabali iti dakdakkel a responsabilidad?

NARIGAT A PARMEKEN!

Mabalin nga agtultuloy ti panangparmek iti apal. Kuna ni Cristina: “Napigsa pay laeng ti riknak nga umapal. Uray diak kayat, umapalak latta isu a masapul nga agtultuloy ti panangparmekko iti dayta.” Kasta met ti rikna ni José. Kinunana: “Tinulongannak ni Jehova a mangapresiar kadagiti naimbag a kababalin ti koordineytor ti bagi dagiti panglakayen. Nagdakkel a tulong ti nasinged a relasionko iti Dios.”

Ti apal ket maysa kadagiti “aramid ti lasag” a masapul a labanan ti tunggal Kristiano. (Gal. 5:19-21) No ditay agpakontrol iti apal, naragragsak ti biagtayo ken maay-ayotayo ti nailangitan nga Amatayo a ni Jehova.

[Footnote]

[Blurb iti panid 17]

“Makipagrag-okayo kadagiti tattao nga agrag-o”